«168 Ժամի» տեղեկություններով՝ իշխանական բուրգում սասանվել են Նիկոլ Փաշինյանի աշխատակազմի ղեկավար, Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի (ԿԳՄՍ) նախկին նախարար Արայիկ Հարությունյանի դիրքերը:
«Կառավարությունը մեր խնդիրների լուծումը չէ, կառավարությունն ինքն է խնդիրը»,- մի առիթով ասել է ԱՄՆ 40-րդ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանը։ Երջանկահիշատակ ու համակրելի նախագահը վստահաբար չգիտեր, որ իր այդ դիպուկ արտահայտությունը մեկին մեկ կիրառելի ու տեղին է լինելու 21-րդ դարի Հայաստանի համար։
«Ապագա կա» ասելով՝ իշխանությունը վերարտադրվեց։ Շատերը հավատացին դրան ու կրկին ընտրեցին Նիկոլ Փաշինյանին։ Ընտրեցին, բայց փոխարենը մնալու և վայելելու այդ իշխանության տված պտուղները, հեռանում են երկրից։
ՀՀ իշխանությունները երկերեսանիությամբ են զբաղվում: Նրանք խոսքերով ասում են՝ պետք է օգնություն, բայց որպեսզի այդ օգնությունն իրականացվի, հարկավոր է ենթակառուցվածք: Իսկ ենթակառուցվածք չեն ցանկանում ստեղծել, քանի որ դա ամերիկացիները չեն ցանկանում: Ի վերջո, կողմնորոշվեք՝ ի՞նչ եք ցանկանում: Եթե ցանկանում եք, որ ՌԴ-ն օգնի, ստեղծեք ռազմական ենթակառուցվածք, կամ պետք է շարունակեք դատարկաբանել: Սա Երևանի ինչ-որ հրապարակ չէ, շատախոսել պետք չէ, այլ պետք են կոնկրետ գործողություններ:
Այս հարցը երբևէ հնչելու է ու ուղղվելու է առաջին հերթին, անհատապես, հատկապես ու առանձնապես Նիկոլ Փաշինյանին։ Երբևէ նա ստիպված է լինելու պատասխանել այս հարցին՝ այդ ընթացքում հանդիպելով թվաբանական դժվարությունների, որովհետև, ինչպես մի անգամ անխոհեմություն է ունեցել խոստովանելու՝ մարդկային կյանքերն ինքը հաշվում է «պլյուս-մինուսով»։
Հույսերը, որ այս տարի զբոսաշրջային հոսքերը Հայաստան հիմնականում կվերականգնվեն, կրկին չեն արդարանում։ Տարին ավարտվում է, ու դեռ շատ հեռու ենք այն 319 տոկոս աճին հասնելուց, որը տարվա սկզբից համառորեն պնդում էին։
Կիրակի օրը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում արդեն երկրորդ ադրբեջանական մաքսակետի տեղադրումից, ու դրանից ժամեր առաջ՝ մի քանի հենակետեր Ադրբեջանին հանձնելուց հետո պաշտոնանկ արվեց Պաշտպանության նախարար Արշակ Կարապետյանը, ում փոխարինեց ոչ ավել, ոչ պակաս․․․ Սուրեն Պապիկյանը՝ մարդ, ում զինվորական ծառայությունը նշանավորվել է վերադասի հետ ռազբորկայով և պաշտոնական կենսագրության մեջ թաքցված դատվածությամբ։
Տնտեսական իրավիճակը մեր երկրում շարունակում է լարված մնալ։ Թվում էր, թե անցած տարվա անկման ֆոնին, այս տարի հնարավոր կլինի բարձր աճ ապահովել։ Սակայն դա էլ չի հաջողվում։ Վերջին ամիսներին տնտեսական զարգացումների տեմպը վերստին սկսել է նվազել։
Կառավարությունը պատրաստվում է հաջորդ տարի պետական պարտքը ավելացնել ևս 1 մլրդ դոլարով։ Գրեթե այնքան, որքան նախատեսվում է հատկացնել պարտքերը սպասարկելու համար։ Խոսքն ինչպես մայր գումարները վերադարձնելու, այնպես էլ՝ տոկոսները վճարելու մասին է։
Մեր վիճակագիրներն իրենց ավանդույթի համաձայն՝ հրապարակել են «ՀՀ մշտական բնակչության թվաքանակը 2021թ. հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ» տեղեկագիրը:
Հայաստանի այս տարվա տնտեսական զարգացումների գործում, որքան էլ դրանք չեն փայլում բարձր ակտիվությամբ, կարևոր դեր են ունեցել արտերկրից փոխանցվող գումարները։ Ի տարբերություն նախորդի, այս տարվա առաջին կեսին մուտքերի աճը բավական ակտիվ էր։ Սակայն վերջին շրջանում նկատվում է աճի տեմպի կտրուկ անկում։
Անցած շաբաթ կայացած Երևանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) հոգաբարձուների խորհրդի նիստի արդյունքները որոշ մարդկանց հիասթափեցրին։ Խորհրդի նախագահ ընտրվեց փոխվարչապետ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության նախագահ Սուրեն Պապիկյանը, իսկ քարտուղար՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) Հայաստանի ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը։ Սուրեն Պապիկյանը հիանալի ուսուցիչ է եղել, իսկ Եղիշե Կիրակոսյանին դասավանդել եմ և կարող եմ ասել, որ տաղանդավոր մարդ է։ Հետևաբար, այստեղ խնդիրն անձերի մեջ չէ։
Ակնհայտ է նաև, որ այն օրակարգը, փաստաթղթերը, որոնք ԵԱՀԿ ՄԽ սեղանին էին պատերազմից առաջ, այսօր չեն կարող լինել: Ինչպես նաև պետք է նախկին փաստաթղթերը փոփոխվեն, որպեսզի համապատասխանեցվեն այսօրվա իրողություններին:
Նիկոլ Փաշինյանի թիկնապահների թվի ավելացմանը հակադարձ համեմատական կարգով նվազում է ՀՀ ինքնիշխան սահմանները հսկող զինվորականների թիվը։
Նախօրեին հայ-բրիտանական հարաբերությունների համար աննախադեպ իրադարձություն է տեղի ունեցել․ Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանի Համայնքների պալատն առաջին ընթերցմամբ ընդունել է Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը պահանջող օրինագիծը: Այս մասին հաղորդագրությունը տարածել էր Հայ Դատի Մեծ Բրիտանիայի գրասենյակը:
2018 թվականի իրադարձություններից հետո բավական երկար ժամանակ Հայաստանի հանրային քաղաքական բառամթերքում առաջնային տեղ էին զբաղեցնում «հակահեղափոխություն», «հակահեղափոխականներ» արտահայտությունները։ Այդպես են որակվում բոլոր այն գործընթացներն ու բոլոր այն մարդիկ, ովքեր, իբրև թե, ընդդիմանում են «թավշյա հեղափոխությանը»։ Բնականաբար, դրանք հատկապես նորաթուխ իշխանության ներկայացուցիչների ամենասիրելի արտահայտություններն էին, որոնք հնարավորություն էին տալիս ցանկացած թերություն ու բացթողում վերագրել «հակահեղափոխականներին» և շարունակել իրենց պատկերացրած «հեղափոխությունը»։
Տնտեսության ու տնտեսական զարգացումների վերաբերյալ իր անհիմն գնահատականներով շարունակում է զարմացնել էկոնոմիկայի նախարարը։ Ասում է բաներ, որոնց ձեռքը հետո ինքն էլ է կրակն ընկնում։ Երբեմն անկեղծ զարմանում ես, թե ինչպես կարող է կառավարության թիվ մեկ էկոնոմիստն այսքան անլուրջ ու մակերեսային մեկնաբանություններ անել տնտեսության զարգացումների վերաբերյալ։
Մինչ հանրության ուշադրության կենտրոնում առաջիկա օրերին սպասվող Փաշինյան-Պուտին-Ալիև տեսակոնֆերանսն է, դրա ընթացքում քննարկվելիք թեմաներն ու ստորագրվելիք հնարավոր փաստաթղթերը 44-օրյա պատերազմի հետևանքով կնքված եռակողմ հայտարարությունից մեկ տարի անց, տարածաշրջանային գործընթացներում նոր ուրվագծեր են երևակվում:
Ուղիղ մեկ տարի առաջ այս օրը՝ 2020թ․ նոյեմբերի 9-ի ուշ գիշերին Նիկոլ Փաշինյանը միանձնյա, առանց որևէ մեկի հետ խորհրդակցելու ստորագրեց կապիտուլյացիոն համաձայնագիրը, որով Ադրբեջանին հանձնվեց Արցախի 75 տոկոսը, իսկ Արցախի մնացած հատվածը փաստացի հայտնվեց ռուսական պրոտեկտորատի կարգավիճակում։
Տնտեսական վիճակագրությունը շարունակում է փաստեր արձանագրել: Երբեմն՝ անկախ մեր կամքից ու ցանկություններից: Երբ մեր իշխանությունները դեռ նոր-նոր էին, վառվռուն խոստումներ ու կոչեր էին տալիս ու անում: Կոչերից մի քանիսը հայտնի սփյուռքահայերին էին ուղղված:
Հայաստանի տնտեսության զարգացումների վերաբերյալ Կենտրոնական բանկի վերջին շրջանի լավատեսությունը, որի հիման վրա բարձրացվեց նաև տնտեսական աճի կանխատեսումը, չի արդարացել։ Տնտեսական ակտիվությունն այս փուլում ավելի թույլ է եղել, քան ենթադրվում էր։
Տարածաշրջանային «3+3» կամ 6-ի հարթակ ստեղծելու ուղղությամբ քաղաքական-տեղեկատվական արշավը վերջին երկու շաբաթվա ընթացքում էապես ինտենսիվացել է: Հոկտեմբերի վերջին Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմում տեղի ունեցող «Մեծ քսանյակի» գագաթաժողովի ընթացքում Թուրքիայի նախագահը կարողացավ իր բոլոր հրապարակային անդրադարձներում և հանդիպումներում ներկայացնել այս ֆորմատի կարևորությունը ռեգիոնի համար:
Որևէ երկրում որևէ իշխանության գործունեությունը գնահատվում է նաև, իսկ գուցե առաջին հերթին՝ ֆորսմաժորային իրավիճակներում դրա գործունակության ու արդյունավետության տեսանկյունից։ Սովորական, հանգիստ պայմաններում իշխանավարելն առանձնապես մեծ բարդություն չի ներկայացնում՝ մշակվում են քիչ թե շատ նորմալ ծրագրեր, ծախսվում են բյուջետային միջոցներ, պահպանվում են աշխարհի ու տարբեր երկրների հետ հարաբերությունները, և այլն։
Վերջին մեկ ամսվա ընթացքում կորոնավիրուսի համավարակը մոլեգնում է Հայաստանում, ամեն օր արձանագրվում է վարակման 1500-2000 դեպք, միջին հաշվով օրական մահանում է թվով 50 մարդ, 1 միլիոն մարդու հաշվով՝ մահերի թվով Հայաստանը գտնվում է աշխարհի երկրների առաջատարների մեջ։ Միևնույն ժամանակ Հայաստանն աշխարհում զբաղեցնում է վերջին հորիզոնականները պատվաստված բնակչության տոկոսով՝ 12 տոկոս։
Երբ բենզինի ու դիզելային վառելանյութի գները Հայաստանում նվազում էին, Նիկոլ Փաշինյանը դա ներկայացնում էր՝ որպես իշխանության ձեռքբերում։ Վերջին մեկ տարում բենզինն ու դիզելը գրեթե կրկնակի թանկացել են, իսկ նա լռում է։ Թեև այդ լռությունը շատ խոսուն է. եթե համարենք, որ այն ժամանակ գների նվազումը իշխանությունների ձեռքբերումն էր, նույն տրամաբանությամբ՝ թանկացումն էլ ձախողումն է։
Տարածաշրջանում է ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի և Եվրասիայի գործերով նորանշանակ փոխտեղակալ Էրիկա Օլսոնը: Ամերիկյան կողմի տարածած հաղորդագրության համաձայն, նա լինելու է Հայաստանում, Ադրբեջանում և Վրաստանում՝ տարածաշրջանային համագործակցությունը խթանելու և երկկողմ հարցեր քննարկելու նպատակով։
Հայաստանում հիմա տեղի է ունենում հենց այդ՝ պետության այլասերման լատենտ գործընթացը, որն ավելի է խորանում այն պատճառով, որ առողջ պետություն ունենալու հիմնական շահառուն՝ հասարակությունը, դրան հետևում է լուռ անտարբերությամբ՝ դառնալով պետության այլասերման առնվազն անուղղակի հանցակիցը։
Օրերս Պետեկամուտների կոմիտեն հրապարակեց այս տարվա 9 ամիսների խոշոր հարկատուների ցանկը։ Այդ ցանկը հետաքրքիր է նրանով, որ հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմել ոչ միայն հարկատուների վճարած հարկերի վերաբերյալ, այլև տեսնել, թե ինչ է կատարվում նրանց բիզնեսի հետ։
«Վրաստանը պաշտոնապես նշել է, որ դեմ է նման հարթակին, սակայն Վրաստանը նաև նշել է, որ կողմ է Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ համագործակցությանը, դա ցույց տալով իր քայլերով: Վրաստանի վարչապետը այցեր նախաձեռնեց Երևան ու Բաքու, կարծում եմ՝ Վրաստանը դրանով հայտնեց իր քաղաքական կամքը՝ աշխատելու իր հարևանների հետ անկախ Ռուսաստանից: Բնական է նաև, որ Ռուսաստանը ցանկանում է, որ Վրաստանը միանա այդ հարթակին՝ իր բոլոր աշխարհաքաղաքական հետևանքներով: Սակայն Վրաստանում դա շատ լավ են հասկանում ու դեմ են դրան: Ուստի կարծում եմ՝ այնուամենայնիվ տարածաշրջանային ձևաչափը 3+3 տեսքը երբեք չի ունենա»,- ասաց նա:
Հասարակության խնդիրների մասին խոսելն ընդունված չէ ու քաղաքականապես ոչ դիվիդենտաբեր։ Քաղաքականությամբ զբաղվողների մեծ մասը գերադասում է մասնավոր զրույցներում վեր հանել հանրության բոլոր արատները, բայց հրապարակային խոսքում ներբող է ձոնում մեր հասարակության բացառիկության մասին։ Մինդեռ հասարակությունն ունի բազմաթիվ խնդիրներ ու արատներ՝ սկսած արժեքային ու բարոյական համակարգից, մինչև լավի ու վատի, արդարի ու անարդարի գնահատման խեղված չափորոշիչներ։
