Տպագիր թերթի վերջին համարը

Օրերս Պետեկամուտների կոմիտեն հրապարակեց այս տարվա 9 ամիսների խոշոր հարկատուների ցանկը։ Այդ ցանկը հետաքրքիր է նրանով, որ հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմել ոչ միայն հարկատուների վճարած հարկերի վերաբերյալ, այլև տեսնել, թե ինչ է կատարվում նրանց բիզնեսի հետ։

«Վրաստանը պաշտոնապես նշել է, որ դեմ է նման հարթակին, սակայն Վրաստանը նաև նշել է, որ կողմ է Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ համագործակցությանը, դա ցույց տալով իր քայլերով: Վրաստանի վարչապետը այցեր նախաձեռնեց Երևան ու Բաքու, կարծում եմ՝ Վրաստանը դրանով հայտնեց իր քաղաքական կամքը՝ աշխատելու իր հարևանների հետ անկախ Ռուսաստանից: Բնական է նաև, որ Ռուսաստանը ցանկանում է, որ Վրաստանը միանա այդ հարթակին՝ իր բոլոր աշխարհաքաղաքական հետևանքներով: Սակայն Վրաստանում դա շատ լավ են հասկանում ու դեմ են դրան: Ուստի կարծում եմ՝ այնուամենայնիվ տարածաշրջանային ձևաչափը 3+3 տեսքը երբեք չի ունենա»,- ասաց նա:

Հասարակության խնդիրների մասին խոսելն ընդունված չէ ու քաղաքականապես ոչ դիվիդենտաբեր։ Քաղաքականությամբ զբաղվողների մեծ մասը գերադասում է մասնավոր զրույցներում վեր հանել հանրության բոլոր արատները, բայց հրապարակային խոսքում ներբող է ձոնում մեր հասարակության բացառիկության մասին։ Մինդեռ հասարակությունն ունի բազմաթիվ խնդիրներ ու արատներ՝ սկսած արժեքային ու բարոյական համակարգից, մինչև լավի ու վատի, արդարի ու անարդարի գնահատման խեղված չափորոշիչներ։

Պետությունն ունի հարկադրանքի իրավունք, ինչը պետություններին ներհատուկ բնորոշիչներից մեկն է։ Հարկադրանքը, որն իր մեջ բնականորեն ճնշման, ուժի հատկանիշներ է պարունակում, կարող է արդարացված լինել միայն այն պարագայում, երբ դրա արդյունքում ստացվելիք բարիքն իր նշանակությամբ գերակշռում է այն բացասականին, որն առաջանում է ինքնին հարկադրանքի ընթացքում։

Վերջին շրջանում Հայաստանում Քովիդով վարակակիրների թվի ավելացում է արձանագրվում։ Օրական 2 հազարին մոտ նոր դեպքեր են հայտնաբերվում։

Հրապարակվեցին մեր երկրի սոցիալ-տնտեսական վիճակը բնութագրող հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշները: Տարվա երեք/քառորդը (հունվարից սեպտեմբեր) արդեն ամփոփված է: Խոստացված երկնիշ տնտեսական աճի նույնիսկ ակնարկ չկա: Իշխանությունների երբեմնի հպարտություն Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշն է անգամ «համեստացել»: Հունվար-սեպտեմբերի կտրվածքով այն ընդամենը 4.4 տոկոս է: Համեմատության համար ասենք, որ անցած տարի -6.6 տոկոս էր, իսկ 2019-ին՝ 7.1:

Էկոնոմիկայի նախարարի կանխատեսումները ոչ մի կերպ չեն արդարանում։ Մինչ նա երկնիշ տնտեսական աճ էր խոստանում այս տարվա համար, տարեվերջին ընդառաջ՝ տնտեսությունը հետ է գնում։ Երկու ամիս անընդմեջ տնտեսական ակտիվությունը նահանջում է. 8 ամսվա արդյունքներով այն կազմեց 4,9 տոկոս, իսկ արդեն հունվար-սեպտեմբերին իջավ 4,4 տոկոսի։

Ուսուցիչների կամավոր ատեստացիան բազմաբնույթ մեկնաբանությունների տեղիք տվեց։ Հնչեցին տեսակետներ, որ արդյունքներ տխուր են, և պետք է ցածր միավորներ ստացած ուսուցիչների հանդեպ միջոցներ ձեռնարկել։ Ուսուցիչների հանդեպ նման վերաբերմունքն անընդունելի է։ Եթե  տասնամյակներ շարունակ ուսուցիչներին վճարել ենք ծիծաղելի ցածր աշխատավարձ, ապա ի՞նչ իրավունք ունենք բարձր ակնկալիքներ ունենալ նրանցից։ Ուսուցիչներին ցածր աշխատավարձ վճարելը գին ունի։

Վերջին օրերին թուրք բարձրաստիճան պաշտոնյաները կրկին խոսում են Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հեռանկարների շուրջ: Օրերս Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած Վարանդայում Ադրբեջանի նախագահի հետ Ֆիզուլիի միջազգային օդանավակայանի բացման պաշտոնական արարողության շրջանակում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանն ասել էր, որ այսօր տարածաշրջանում կայուն խաղաղության հաստատման և հարաբերությունների կարգավորման պայմաններն ավելի բարենպաստ են, քան երբևէ, հայտարարել է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը։

Ցանկացած համակարգ կենսունակ է ու գոյատևում է առաջին հերթին ու առավելապես՝ այդ համակարգի ամբողջականության հաշվին։ Չկա համակարգի ամբողջականություն, չի կարող լինել համակարգ, իսկ գոյության դեպքում այն չի լինի ամբողջական ու կենսունակ և ժամանակի մեջ կդադարի գոյություն ունենալ։ Սրանք գործնական ապացուցումներ ստացած հայտնի տեսական դրույթներ են, որոնք վերաբերում են հանրային կյանքի բոլոր համակարգերին, այդ թվում՝ քաղաքականությանը։

Դեռ 2018թ. խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին Նիկոլ Փաշինյանը հավաստիացնում էր, որ ջրի սակագինը մինչև 2024թ. չի փոխվելու։

«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովն ասաց, որ Կրեմլից նման հանդիպման հերքման բացակայությունն արդեն իսկ հետաքրքիր տեղեկություն է: Ըստ նրա, սովորաբար, երբ հանդիպումները նախապատրաստման փուլում են, հենց այդպիսի հայտարարություններ են հնչում: Տարասովի տեղեկությունների համաձայն ևս՝ նման հանդիպում նախապատրաստվում է, և դա նաև տրամաբանական է, որ հասունացել է:

Աշխարհում, ինչպես հայտնի է, ամեն ինչ վաճառվում է։ Դա հատկապես ու հաստատապես տեղին է նաև աշխարհաքաղաքականության պարագային։ Այս առևտրում, ահա, խոշոր խաղացողները հանդես են գալիս միաժամանակ և՛ որպես գնորդներ, և՛որպես վաճառողներ՝ օգտագործելով ամենատարբեր գործիքներ՝ սկսած ժողովրդավարական դեկլարատիվ արժեքների երկակի կիառումներից՝ մինչև երկրների նկատմամբ պատժամիջոցներ։

Ազգային ժողովի հանձնաժողովներում սկսվեցին հաջորդ տարվա պետական բյուջեի նախագծի քննարկումները։ Անկախ նրանից, թե ինչ կասեն Նիկոլ Փաշինյանն ու իր կառավարության անդամները, այս բյուջեն սոցիալական խնդիր չի լուծում։

Շատ վաղուց Հայաստանում գնաճի այսպիսի բարձր մակարդակ չէր եղել։ Գներն անցած տարվա վերջից սկսած միայն բարձրանում են։ Դրան համարժեք, սակայն, չեն ավելանում եկամուտները, ինչը բերում է աղքատության խորացման։

Հաջորդ տարվա պետական բյուջեի հիմքում կառավարությունը դրել է 7 տոկոս տնտեսական աճի հեռանկար։ Սա այն նվազագույնն է, որը կառավարությունը պարտավորվել է ապահովել այս և հաջորդ 4 տարիներին։

Վերջին տարիներին հանրակրթական դպրոցն իր խնդիրներով մղվել է հետին պլան: Պատճառը հասարակական-քաղաքական-տնտեսական կյանքի ցնցումներն են ու պարտությունը պատերազմում: Համավարակի պարագային արմատապես փոխվեց հանրակրթության կազմակերպումը (խոսքը հեռավար համակարգի ներդրման մասին է): Սակայն նույնիսկ այս պարագային հանրակրթության խնդիրները չդարձան հասարակական ու մասնագիտական քննարկումների թեմա: Միակ ոլորտը, որ չփոխեց իր վերաբերմունքն այս ոլորտի հանդեպ, վիճակագրությունն է:

Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալուց հետո մեր երկրում ռեկորդները շատացել են։ Ամեն ինչի մեջ փորձում են ռեկորդներ տեսնել. տնտեսությունը ռեկորդային տեմպերով է աճում, հարկերը ռեկորդային տեմպերով են ավելանում, ռեկորդային տեմպերով աշխատատեղեր են ի հայտ գալիս, աշխատավարձերն են ռեկորդային տեմպերով բարձրանում, և այսպես շարունակ։

Այսօր նախարարության աշխատակիցները թերահավատ են միջազգային ծրագրերի, փորձագետների օգտակարության հարցերում, իսկ վերջիններս էլ կարծում են, որ նախարարությունը չունի բավարար կարողություններ բարեփոխումներն արդյունավետ իրականացնելու հարցում։ Այս փոխադարձ անվստահությունը պետք է հաղթահարվի։   

«Վալդայ» միջազգային փորձագիտական ակումբում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ամենամյա ելույթը, ինչպես միշտ, ինտրիգային էր և կարևոր ռեգիոնալ գործընթացները հասկանալու տեսանկյունից: ՌԴ նախագահն ուղերձներ հղեց՝ ինչպես հակամարտության կողմերին, այլև՝ միջազգային դերակատարներին, որոնք հավակնում են մասնակցել թե տարածաշրջանային ապաշրջափակման, թե դեմարկացիա-դելիմիտացիա, թե Արցախյան կարգավորման գործընթացներին: Նախ՝ հակիրճ ներկայացնենք պուտինյան շեշտադրումները:

Պատահականությո՞ւն է։ Վստահաբար ո՛չ։ Դա, սակայն, ՄԻՊ-ի դեմ ՀՀ իշխանությունների գործողությունների միայն արտաքին շերտն է։ Թաթոյանի դեմ արշավն ունի նաև ներքին դրդապատճառներ։ 2018 թվականի իրադարձություններից հետո Հայաստանում հետևողականորեն կազմաքանդվել են պետական գրեթե բոլոր ինստիտուտները։ Այդ համատեքստում ՄԻՊ-ը մնացել է գրեթե միակ աշխատունակ ու արդյունավետ գործող կառույցը, որը փչացնում է կազմաքանդված պետական ու հանրային կառավարման համակարգի ամբողջական պատկերը։

Հայաստանի էներգահամակարգի խնդիրներն աստիճանաբար գլուխ են բարձրացնում։ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունն ամեն ինչ արեց դրա համար։ Էներգետիկ համակարգի մեկ այլ օղակում ծագած խնդիրները սկսել են ազդել այլ օղակների վրա։ Դրա պատճառով կրկին կանգնած ենք գազի կամ էլեկտրաէներգիայի գնի բարձրացման ռիսկի առաջ։

ՆԱՏՕ-Մոսկվա հարաբերություններում լարվածության նոր փուլ է բռնկվել: Ռուսաստանն ու ՆԱՏՕ-ն վերացնում են շուրջ երկու տասնամյակ գործող կապի խողովակները: Ռուսաստանը դադարեցնում է ՆԱՏՕ-ում իր ներկայացուցչության աշխատանքը։ Ռուսաստանյան դիվանագիտության ղեկավարի՝ Սերգեյ Լավրովի խոսքով՝ Մոսկվան այս քայլին է դիմում՝ հոկտեմբերի 6-ին Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կողմից կայացված որոշմանն ի պատասխան, որի համաձայն՝ ՆԱՏՕ-ում ՌԴ լիազոր ներկայացուցչությունում աշխատող 8 դիվանագետներ զրկվել էին հավատարմագրերից։

Պետությունները զարգացման հեռանկար են ունենում միայն այն դեպքում, երբ դրանց իշխանությունները կարողանում են ներդաշնակորեն ապահովել մարդկանց անհատական, խմբային և, վերջին հաշվով, հասարակական շահերը։ Կախված այդ շահերի բնույթից ու դրանք պայմանավորող արժեքներից, պետությունները, որոնք ժամանակի ու տարածության մեջ հանդես են գալիս ի դեմս տվյալ պահի իշխանությունների, կարող են լինել պայմանականորեն բարիքի մշակներ կամ չարիքի ճարտարապետներ։

Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության տարիներն իսկական մղձավանջ են դարձել Հայաստանի համար։ Չկա ոչ մի հեռանկար։ Միայն դատարկ խոսքեր են և ուրիշ ոչինչ։

Հնդկաստանի ԱԳ նախարար Սուբրամանյամ Ջայշանկարի Երևան կատարած այցի շրջանակում ՀՀ ԱԳ նախարարն անդրադարձել էր եռանախագահության աշխատանքների վերսկսմանը: «Մենք ուզում ենք փաստել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը ողջունում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակներում խաղաղ բանակցությունների վերսկսումը, և մենք տեսնում ենք Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի լուծումը միայն այս ձևաչափով խաղաղ բանակցությունների միջոցով՝ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության մանդատի շրջանակներում։

Հոկտեմբերի 17-ին  հանրապետության վեց համայնքներում, բայց առաջին հերթին ու հատկապես՝ Գորիսում կայացած ընտրությունների արդյունքներն ունեն ոչ միայն լուրջ քաղաքական, այլ նույնքան, իսկ գուցե ավելի շատ բարոյական նշանակություն։

Կյանքը ցույց տվեց, որ իրականությունից կտրված հայտարարություններով տնտեսություն չես զարգացնի։ Դա մեկ անգամ ևս ապացուցեց ճգնաժամը. ճգնաժամը կոտրեց մեր տնտեսության «աննախադեպ» զարգացումների վերաբերյալ մի քանի տարի շարունակ իշխանությունների հյուսած միֆերը։ Տնտեսությունը չդիմացավ ճգնաժամին։

Մեր երկրում անցած տարվա սեպտեմբերի համեմատ բանջարեղենի գնաճը 64.5 տոկոս է: Վրաստանում այս ցուցանիշն անհամեմատ «համեստ» է՝ 38.2 տոկոս: Այն, որ ձկան գնաճը վրաց շուկայի արձանագրած 11,5 տոկոսի դիմաց, մեր շուկայում 27,7 տոկոս է, դժվար է բացատրել: Ծով ելք չունենալն այստեղ փաստարկ չէ: Իսկ սպառողական գների ավելի բարձր գնաճը վրաց շուկայում բացատրվում է այլ ապրանքախմբերի ու ոչ սննդամթերքի ոլորտի բարձր գնաճով: Օրինակ, մեր երկրում տրանսպորտի ոլորտի տարեկան գնաճը սեպտեմբերին կազմել է ավելի համեստ թիվ՝ 8.8 տոկոս, Վրաստանում արձանագրված 20.3 տոկոսի դիմաց:

Այս տարվա մայիսին էկոնոմիկայի նախարարը մի այսպիսի գրություն էր կատարել՝ «Երկնիշ տնտեսական աճը, իհարկե, լինելու է, Հայաստանն արդեն շինհրապարակ է, գյուղատնտեսությունը վայելում է մասշտաբային օժանդակություն, ներդրումները հորդում են, աշխատատեղերը՝ ավելանում»։