Բելառուսի տխրահռչակ նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի սկանդալային հայտարարությունները Հայաստանի՝ ոչ մեկին պետք չլինելու մասին, անհեթեթ ֆլեշմոբ են հարուցել հայաստանյան իշխանական շրջանակներում, որի նույնքան անհեթեթ ներկայացուցիչները փորձում են համոզել, թե հատկապես ում և ինչին է պետք Հայաստանը։
Հայաստանի կրթության և գիտության ոլորտում շրջադարձային պահ է։ Տարիներ շարունակ ուսուցիչները, դասախոսները և գիտնականները բողոքում էին ցածր աշխատավարձերից։ Արդյունքում, իշխանությունները միշտ խուսափում էին ուսուցիչների, դասախոսների և գիտնականների հետ դեմ առ դեմ հանդիպումներից։ Իսկ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի տարեկան ժողովներին հայտարարում էին, որ գիտությունը պետք է արդյունք տա, որպեսզի փող ստանա։ Հայաստանում ավելի քան 20 տարի է՝ վերականգնվել է Ուսուցչի տոնը։ Բայց առ այսօր երկրի առաջին դեմքը չի մասնակցել Ուսուցչի տոնին։
Հայաստանում գնաճը խնդիր է շատերի համար նաև այն պատճառով, որ ցածր են մարդկանց եկամուտները։ Ու երբ դրան զուգահեռ՝ առնչվում են այնպիսի թանկացումների, որոնք երբեմն հասնում են 40-50 տոկոսի, սոցիալական խնդիրներն առավել քան սրվում են։ Այսպիսի իրավիճակներում լավագույն լուծումը մարդկանց եկամուտների ավելացումն է։ Դա կարող է լինել՝ ինչպես տնտեսության զարգացումների, այնպես էլ՝ իրականացվող սոցիալական քաղաքականության միջոցով։
Չնայած այն հանգամանքին, որ Թուրքիան ներկայումս ակտիվ դիվանագիտական աշխատանք է ծավալել տարածաշրջանային և աշխարհաքաղաքական մի քանի ուղղություններով, որում էական դերակատարություն ունի Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն, Թուրքիայում քննարկվում է նրա փոփոխության հարցը: Թուրքական Cumhuriyet-ը, ինչպես նաև թուրքական այլ աղբյուրներ վերջին շրջանում հաճախ են գրում, որ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը նոր փոփոխությունների է պատրաստվում։
Հանրապետության նախագահի թեկնածուների շուրջ քննարկումների միակ իմաստն այն էր, որ այդ քննարկումներն անիմաստ էին։ Դրանք այն մասին էին, որ նախագահի անունը, ազգանունը, հասակը կամ սանրվածքը որևէ նշանակություն չունեն։ Կա միայն մեկ չափանիշ, որին պետք է բավարարի կամայական թեկնածուն. հավատարմությունը Նիկոլ Փաշինյանին։ Այդ չափանիշին բավարարող ցանկացած մեկը կարող էր և կզբաղեցնի երկրի նախագահի պաշտոնը՝ անկախ նրանից, ավելի շատ նման է կլորավո՞ւն, թե՞ վարունգաձև բանջարեղենի։
Բոլոր այս հարցադրումներն ամենևին չեն նշանակում թշնամանքի խորացում, ինչպես փորձում են ու փորձելու են ներկայացնել Թուրքիայի հետ հարաբերությունների հաստատման հեռանկարից նաև ինքնությունը կորցրած հայ պաշտոնյաները։ Խնդիրն այն է, որ որևէ մեկի հետ արժանապատիվ հարաբերություն չի կարող հաստատվել՝ առանց այդ մեկի կողմից մահացու մեղքերի համար գոնե ապաշխարության կամ դրա քաղաքական դրսևորումների։
Եթե Վահրամ Դումանյանը և Ժաննա Անդրեասյանը մի քանի տարուց հեռանան, նախարարության համակարգի քանի՞ աշխատող է պաշտպանելու դպրոցում տնօրեն և վարչատնտեսական համակարգող ունենալու մոդելը։ Եթե լինեն այդպիսի մարդիկ, ապա շատ լավ կլինի։ Եթե չլինեն, ապա շարունակելու ենք համակարգն անընդհատ ու անիմաստ ցնցելու գործելակերպը։
Հայ-թուրքական վերջերս մեկնարկած երկխոսության ֆոնին Նիկոլ Փաշինյանը նորանոր աննախադեպ տարակուսելի հայտարարություններով է հանդես գալիս Հայաստանի արտաքին քաղաքական առանցքային դիրքորոշումների վերաբերյալ:
Ազգային ժողովի (ԱԺ) նախագահ Ալեն Սիմոնյանի՝ ԱՄՆ կատարած այցը կարծես թե աննկատ անցավ: Այցի շատ մանրամասներ հանրությանը հայտնի չդարձան, որովհետև ըստ էության այդպիսիք չեն էլ եղել:
Հայաստանի իշխանության, դրա ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանի գործողությունները, հրապարակային հայտարարությունները վաղուց արդեն դուրս են պրոֆեսիոնալիզմի կամ ոչ պրոֆեսիոնալիզմի, կոմպետենտության կամ ոչ կոմպետենտության տիրույթներից․ դրանք առաջին հերթին ենթակա են մեղսունակության ստուգման։
Նախագահ Արմեն Սարգսյանի հրաժարականն իր անսպասելիությամբ՝ իրականում խիստ սպասելի էր Հայաստանում ընթացող ներքին գործընթացների ու իշխանության տրասնֆորմացիայի տրամաբանության շրջանակներում։ Սարգսյանի քաղաքացիության հետ կապված պատմությունը, իհարկե, կարևոր է, չափազանց կարևոր, բայց տվյալ դեպքում խնդիրը նաև, իսկ գուցե առաջին հերթին՝ այլ հարթությունում է։
Բոլորն էլ տեսնում են, թե ինչ է կատարվում սպառողական ապրանքների շուկաներում ու իրենց եկամուտների կառուցվածքում։ Տեսնում են, որ ստիպված են նույն քանակությամբ ապրանք գնելու համար անհամեմատ ավելի մեծ գումար վճարել, քան վճարում էին նախկինում։
Իրականացման տեսանկյունից, այս տարի խնդրահարույց էր ուսուցիչների կամավոր ատեստացիան։ Նախ՝ զարմացրեց մասնակիցների փոքր թիվը։ Մասնակից ուսուցիչների թիվը 1000-ից պակաս էր, որոնցից շուրջ 320-ը կարողացավ հաղթահարել 80%-ի շեմը։ Նախարարությունն իջեցրեց անցողիկ շեմը 70%-ի, ինչի արդյունքում մոտ 500 ուսուցիչ հավելավճար ստանալու հնարավորություն ստացավ։ Թեև Քիմիայի մասնագետները հայտարարեցին, որ առաջադրանքներում եղել են սխալներ, այդուհանդերձ, այս առարկայի արդյունքները մնացին անփոփոխ։
Տարածաշրջանային և հայ-թուրքական վերսկսվող, այսպես կոչված, երկխոսության ֆոնին այս օրերին անտեսվեց ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասի այցը Հայաստան:
Իրական ժողովրդավարական երկրներում ժողովրդավարության կենսունակության առանցքային ինստիտուտը պատասխանատվությունն է։ Առանց պատասխանատվության՝ չկա ժողովրդավարություն, առանց պատասխանատվության ժողովրդավարությունը դեմոկրատական շղարշով պատված ավտորիտարիզմն է, այն, ինչը հաստատուն քայլերով ամեն օրվա հետ հաստատվում է Հայաստանում։ Օրինակներ արձանագրվում են գրեթե ամեն օր։
Անցած շուրջ չորս տարիներին Նիկոլ Փաշինյանն ապացուցեց, որ ինքն անձամբ և իր իշխանությունը չունեն կարմիր գծեր ո՛չ ներքին կյանքում, ո՛չ արտաքին քաղաքական հարաբերություններում։ Նա սեփական քաղաքական նպատակներին հասնելու համար պատրաստ է անցնել ցանկացած կարմիր գծի վրայով, պղծել ցանկացած սրբություն՝ կլինի դա պետության անցյալ, զոհվածի հիշատակ թե գերեվարված զինվոր։ Նույն կերպ նա պատրաստ է ոչնչացնելու իր քաղաքական հակառակորդներին, եթե դա պահանջում է այսրոպեական շահը։
Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերությունների, այսպես կոչված, կարգավորման հարցով հատուկ ներկայացուցիչները կարող են հանդիպել առաջիկայում: Այս մասին օրերս հայտնել էր Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն: «Հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի մեկնարկի համար մենք հատուկ ներկայացուցիչների ենք նշանակել: Շատ մոտ ապագայում նրանք բանակցություններ կվարեն»,- ասել էր Չավուշօղլուն:
Այսպիսով, Երևանի ավագանու «Իմ քայլը» խմբակցությունն անվստահություն հայտնեց քաղաքապետ Հայկ Մարությանին։ Այլ կերպ ասած, Նիկոլ Փաշինյանը Մարությանից ուղղակի խլեց Երևանի քաղաքապետի պաշտոնը։
Նիկոլ Փաշինյանի որոշմամբ փետրվարի 12-ին ստեղծված Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովը կլուծարվի և կստեղծվի սահմանադրական բարեփոխումների խորհուրդ: Համապատասխան որոշումը հրապարակվել է կառավարության կայքում։
«Իհարկե, մենք երջանիկ չենք այն չափերից, որով բարձրացնում ենք կենսաթոշակները, նվազագույն թոշակը։ Բայց երբ եղած բազայի վրա ենք նայում, տոկոսային բավական շոշափելի աճ է»,- փորձելով արդարացնել նվազագույն կենսաթոշակի այն չնչին բարձրացումը, որը նախատեսված է հաջորդ տարվա պետական բյուջեով, օրերս կայացած կառավարության նիստում հայտարարեց Նիկոլ Փաշինյանը։
Տարածաշրջանային զարգացումներն ու մասնավորապես հայ-թուրքական նոր օրակարգն ինչ-որ իմաստով ստվերեցին Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի նախաձեռնությամբ Բրյուսելում կայացած երկրորդ բարձրաստիճան Փաշինյան-Ալիև հանդիպումը։ Ուշադրության է արժանի Էմանուել Մակրոնի և ընդհանուր առմամբ ֆրանսիական դիվանագիտության նոր հետաքրքրությունը Ռուսաստանի, ինչպես նաև Հարավային Կովկասի նկատմամբ։
Քաղաքականության, այդ թվում՝ արտաքին քաղաքականության մեջ դադարները կարևոր նշանակություն ունեն։ Հաճախ երկրներն իրենց նպատակներին հասնում են ոչ միայն ակտիվ գործողությունների, այլ նաև ճիշտ ժամանակին վերցված քաղաքական պաուզաների շնորհիվ։
Դասագրքային կանոն է, որ ցանկացած երկրի արտաքին քաղաքականություն ներքին քաղաքականության շարունակությունն է։ Այդ կանոնը տեղին է անգամ այնպիսի հակականոնիկ պետություններում, ինչպիսին է Հայաստանը։ Այսինքն՝ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը ներքին քաղաքականության շարունակությունն է, ինչը ոչ միայն ոգևորիչ չէ, այլ խիստ մտահոգիչ է և բացատրում է այն աղետալի վիճակը, որում հիմա գտնվում է Հայաստանը։
Հայաստանի տնտեսության զարգացումների վերաբերյալ նախկինում արված կանխատեսումները չեն արդարանում։ Տնտեսության աճի տեմպը շատ ավելի ցածր է, քան ոչ վաղ անցյալում կարծում էին միջազգային ու տեղական ֆինանսական կազմակերպությունները։ Որքան տարին մոտենում է ավարտին, այնքան ակնհայտ է դառնում, որ նախկինում նրանց տված գնահատականները չափազանցված էին, գուցե նաև քաղաքականացված։ Զարմանալի չէ, որ վերջին շրջանում այդ գնահատականները վերանայվում են ու նվազեցվում։
Նիկոլ Փաշինյանի կառավարություններն իրենց ծրագրերում մշտապես նպատակ են դրել շարունակաբար բարձրացնել տնտեսության մեջ ձևավորվող հարկերի հավաքագրման մակարդակը։ Արտաքուստ ցույց են տվել, թե ունենք հարկերի հավաքման փայլուն արդյունքներ ու ռեկորդային բարձր աճեր։ Բայց դրանից տնտեսության մեջ եղած ստվերը չի պակասել։
Ավտոբուսի վարորդների գործադուլը նորից օրակարգ բերեց ուսուցիչների, դասախոսների աշխատավարձի հարցը։ Գաղտնիք չէ, որ դպրոցները և համալսարանները հանրային մեծ քննադատության տակ են աշխատում։ Հասարակության լայն շերտերը բողոքում են դպրոցներից ու համալսարաններից։ Միջինում Հայաստանի ուսուցիչները ստանում են 70-80 հազար դրամ (հարկերը հանած), իսկ գիտությունների թեկնածու, դոցենտի աշխատավարձը 150 հազար դրամի սահմաններում է։
Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքական վերադասավորումների ու հատկապես հետպատերազմյան եռակողմ փաստաթղթերի իրագործման փուլում, Սոչիի բարձրաստիճան եռակողմ հանդիպումից հետո Ռուսաստանը կրկին օրակարգ է բերում Ադրբեջանի ԵԱՏՄ անդամակցության թեման: Շուրջ մեկ շաբաթ առաջ Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստի ընթացքում Ղազախստանի նախկին նախագահ, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի պատվավոր նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևը անակնկալ կերպով հիշեցրեց իր տարիներ առաջ հնչեցրած առաջարկը, նշելով, թե հնարավորություն է տեսնում Ադրբեջանին Եվրասիական տնտեսական միություն (ԵԱՏՄ) դիտորդի կարգավիճակով հրավերք անելու համար։
Երևանի քաղաքապետ Հայկ Մարությանի դեմ Նիկոլ Փաշինյանի սանձազերծած արշավն ունի խորքային պատճառներ և արտահայտում է նրա իշխանության դեգրադացվող բնույթն ու ավտորիտարացման գործընթացը։
«Խաղաղության դարաշրջանը», որի բացմամբ ակտիվորեն զբաղված է Նիկոլ Փաշինյանը, իրականում պատերազմի դարաշրջան է, պատերազմ, որը վարում է Նիկոլ Փաշինյանը, և որում լրջագույն հաղթանակներ է արձանագրել։
Հայաստանի տնտեսության զարգացումների գործում միշտ էլ կարևոր դեր են ունեցել արտաքին ֆինանսական փոխանցումները։ Դրանք հասնում են մեր ՀՆԱ ընդհուպ 20 տոկոսին։ Սա տնտեսության աճին նպաստող բավական մեծ բաղադրիչ է։ Երբ այդ հոսքերն ավելանում են՝ մեծանում է նաև տնտեսական աճի վրա դրանց ազդեցությունը։
