Հայաստանի կառավարության 2021-2026թթ. ծրագրում չգրված, բայց իրականություն դարձածն Արցախի հանձնումն է ու հայաթափումը, որի համար, ի հակադրություն գովեստի, կառավարությունն արժանի է ոչ միայն անեծքի ու քաղաքական պատասխանատվության, այլ նաև քրեաիրավական գնահատականի։ 2021-2026 թթ․ Կառավարության ծրագրում չգրված, բայց կառավարության պատճառով տեղի ունեցածի համար Նիկոլ Փաշինյանի ամենաերանելի հեռանկարը պետք է լիներ իր կիսապոռնոգրաֆիկ գրքի երկրորդ հատորի էջերը բացել-փակելու հնարավորությունը՝ հարկատուների միջոցներով վերակառուցված ազատազրկման որևէ վայրում։
Մինչ ռուսաստանցի պաշտոնյաները ՀՀ իշխանություններին զգուշացնում են ՀՀ ԵԱՏՄ անդամակցությունը ԵՄ-ի հետ համատեղելու անհնարինության և ԵԱՏՄ-ն լքելու հետևանքների մասին, եվրոպացի պաշտոնյաներն էլ իրենց հերթին ՀՀ-ին չեն խոստանում ԵՄ անդամակցության հեռանկար ու ՀՀ-ի եվրոպական հեռանկարներին անդրադառնում են բավականին զուսպ բառապաշարով՝ առանց ոգևորության։
ՀՀԿ-ն լայն իմաստով բոլոր ընդդիմադիր ուժերին առաջարկում է պայքարել հանուն իշխանափոխության՝ առանց իշխանության հավակնելու պայմանի։ Հայաստանի ներկայիս քաղաքական համակարգի արատներից գլխավորն այն է, որ գրեթե մյուս բոլոր քաղաքական ուժերը պայքարում են նույն նպատակով, բայց պայմանով, որ իշխանափոխությունը հնարավոր է/ցանկալի է միայն իրենց՝ իշխանության գալու պայմանով։ Գյումրիի նախադեպը ցույց տվեց հակառակի ոչ միայն իրատեսականության, այլ նաև այլընտրանք չունենալու մասին։
Տարեսկզբի առաջին 2 ամիսներին նույնիսկ կուտակային կենսաթոշակային ֆոնդերի մասնակիցների կենսաթոշակային հատկացումները չեն կատարել։ Խոսքը տասնյակ միլիարդավոր դրամների մասին է, որոնք պիտի նստեին կենսաթոշակային ֆոնդերի մասնակիցների հաշիվներին ու շրջանառվելով՝ եկամուտներ ապահովեին նրանց համար։
Այս իրավիճակը չի բխում, առավել ևս՝ այն կառուցապատողների շահերից, որոնք տարբեր պատճառներով դեռևս չեն հասցրել իրացնել իրենց կառուցած շենքերը։ Գների նվազումը նրանց հաշվարկներում ֆինանսական կորուստներ է առաջացնում։ Ու երբ դրան ավելանում են լրացուցիչ պարտավորությունները՝ հարկերի ու տուրքերի տեսքով, խնդիրներն ավելի են սրվում։
Հարկային օրենսգրքում կատարված փոփոխություններով, 2021թ.-ից մայրաքաղաքի բնակարանների գույքահարկն աստիճանաբար բարձրանում է և արդեն այս տարվանից, օրինակ, Երևանի կենտրոնում գտնվող անգամ մի քանի տասնամյակ առաջ կառուցված շենքի բնակիչը ստիպված է լինելու վճարել մինչև 300-350 հազար դրամ գույքահարկ։
Հայաստան-Ադրբեջան, այսպես կոչված, Խաղաղության համաձայնագրի տեքստի համաձայնեցման, հայ-ադրբեջանական սահմանի վերաբերյալ ադրբեջանական մանիպուլատիվ տեղեկատվական քաղաքականության ֆոնին՝ Ալիևը խոսել է ռազմական առճակատման վտանգի մասին։
Հայաստանում ու Ադրբեջանում ընթանում են իրար հետ օրգանապես կապված երկու զուգահեռ գործընթացներ։ Բաքվում դատում են հայ ռազմագերիներին, Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը։ Նրանց՝ անմարդկային պայմաններում տված ցուցմունքների մասին աղքատիկ հաղորդագրություններից դատելով՝ այդ մարդիկ Բաքվում պայքարում են հանուն Արցախի։
Եթե ռուս-ամերիկյան հարաբերությունների վերականգնմանը զուգահեռ, ռուսական շուկայի նկատմամբ տնտեսական պատժամիջոցների ազդեցությունն աստիճանաբար մեղմվի, Հայաստանի միջոցով իրականացվող վերաարտահանումներն ընդհանրապես կկորցնեն իրենց նշանակությունը։ Կկրճատվեն նաև ֆինանսական այն հոսքերը, որոնք ուղղված էին արտաքին առևտրի սպասարկմանը։ Սա կբերի այդ հատվածից թելադրված ազդեցությունների թուլացման՝ մեծացնելով ճնշումը՝ ինչպես ընդհանրապես տնտեսական աճի ու բյուջեի եկամուտների, այնպես էլ՝ ֆինանսական համակարգի ու արժութային շուկաների վրա։
Հարավային Կովկասում էսկալացիայի մտահոգությունների ֆոնին այս ամիս սպասվում է Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի այցն Ադրբեջան։ Սա կլինի նախագահի պաշտոնում Փեզեշքիանի առաջին այցն Ադրբեջան։
Մինչ Հայաստանի հանրային, քաղաքական կյանքն ալեկոծված է Գյումրիում տեղի ունեցած ընտրությունների արդյունքներով, մինչ մի մասը շունչը պահած սպասում է ընդդիմության միասնական որոշմանը, իշխանությունները՝ դրա տապալմանը, աղմուկի արքա Նիկոլ Փաշինյանը գրեթե լուռ է։
Սպառողական վարկերի ակտիվացումը սպասելի էր՝ հաշվի առնելով մի կողմից՝ հիփոթեքի պասիվացումն ու բանկերում ազատ միջոցների ավելացումը, մյուս կողմից՝ այն հանգամանքը, որ հիմա էլ քաղաքացիները ստիպված սպառողական վարկեր են վերցնում՝ հիփոթեքով ձեռք բերված բնակարանները վերանորոգելու ու կահավորելու համար, այդ ճանապարհով ավելի խորացնելով վարկային շուկայի ռիսկերը։ Հատկապես որ, սպառողական վարկերի բեռը շատ ավելի ծանր է, ու դրանով պայմանավորված ռիսկերն անհամեմատ ավելի մեծ են։
Ադրբեջանի հետ «Խաղաղության համաձայնագիրը» մտասևեռում դարձրած Նիկոլ Փաշինյանին իրականում չի հետաքրքրում խաղաղությունը՝ հասկացության բովանդակ ու ընդգրկուն իմաստով։ Այդ փաստաթուղթը նրա համար սոսկ իրենից ուժեղից ապահովագրվելու երաշխիք է՝ Հայաստանում իշխանությունը պահպանելու նպատակով։
ՀՀ իշխանությունները շարունակում են Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի հետ կոնտակտներ հաստատելու քաղաքականությունը։
Բացի վերը նշված գործոններից, Եվրաքվեի օրինագծի ընդունումը բացահայտեց Նիկոլ Փաշինյանի «գաղափարախոսական» դատարկությունը։ Տևական ժամանակ «Իրական Հայաստանի» մասին հայտարարող Փաշինյանին ենթակա խորհրդարանի այդ գաղափարախոսության պաշտոնական հռչակումից հետո ընդունած առաջին աղմկահարույց որոշումը որևէ աղերս չունի իրականության, իրական քաղաքականության հետ և բացահայտում է «իրական Հայաստանի» անիրականությունը։ ԱԺ-ն անուղղակիորեն անվստահություն հայտնեց Փաշինյանին, ինչը, սակայն, չի ունենալու որևէ ներքաղաքական հետևանք։ Ինչպես որ Եվրաքվեի օրենքը ոչ մի արտաքին քաղաքական հետևանքի չի հանգեցնելու։
Հայաստանում մեծ թիվ են կազմում այն քաղաքացիները, որոնց եկամուտներն աշխատավարձերով չեն պայմանավորված։ Այդ քաղաքացիներն ապրում են սոցիալական եկամուտների հաշվին, որոնք անգամ համատարած թանկացումների պայմաններում, միշտ չէ, որ իշխանությունները բարեհաճում են ավելացնել։ Եկամուտները չեն ավելացնում, փոխարենը՝ սովոր են հարկերի բարձրացումով անընդհատ ծանրացնել բեռը։
Կրթության՝ որպես երևույթի մասին, առաջին հիշարժան հայտարարությունը 2018 թ․ իշխանության գալուց հետո Նիկոլ Փաշինյանն արել է Իլհամ Ալիևից ստացած տպավորությունները կիսվելով, երբ նրան անվանել է «կիրթ ու կառուցողական»։ Նրա ընտանիքի անդամները՝ կինը և աղջիկները, նորաձևության մասին առանձնապես շատ չեն բարձրաձայնել, սակայն իշխանության գալուց հետո նորաձևության հարցում փորձել են ամեն կերպ նմանվել Ալիևի տիկնոջը։
Ադրբեջանը փակուղի է մտցրել վերջին տարիներին բանակցված «Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև խաղաղության և միջպետական հարաբերությունների հաստատման մասին համաձայնագրի» ստորագրման հարցը՝ դաշտ նետելով նոր պահանջներ, պայմաններ և օրեր շարունակ մեղադրելով հայկական կողմին ադրբեջանական դիրքերը գնդակոծելու մեջ։
Նիկոլ Փաշինյանը, արտաքին թշնամու հետ ստորագրվելիք նվաստացուցիչ թղթի միջոցով, փորձում է լուծել երկրի ներսում սեփական քաղաքական հակառակորդների հարցերը։ Նրան այս պահին չի հետաքրքրում, որ «Խաղաղության համաձայնագիրը» ոչ թե Հայաստանի անվտանգությունն ապահովող պայմանագիր է, այլ բարաթ, որով պարտավորված անելիքը պահանջելու են Հայաստանում անպատվության հաղթանակն արձանագրելուց հետո։
Զարմանալի չէ, որ սոցիալական իրավիճակը երկրում գնալով վատանում է, աղքատությունը չի նվազում, խորանում է սոցիալական բևեռացումը։ Փոխարենը՝ սոցիալական հատվածի եկամուտներն ավելի արագ աճեն, պետական պաշտոնյաների ու առավել ապահովված խավերի եկամուտներն են արագ աճում։ Խզումն աղքատների ու հարուստների միջև խորանում է, ինչը տնտեսական արդյունքի ու պետության եկամուտների ոչ արդարացի, անհամաչափ բաշխման հետևանք է։
Երկակի ստանդարտները ժամանակակից քաղաքականության անբաժանելի մասն են, որոնք առավել ցայտուն կերպով դրսևորվում են միջազգային հարաբերություններում, երբ տարբեր երկրներ միևնույն հարցի վերաբերյալ իրենց շահերից ելնելով՝ ցուցաբերում են տրամագծորեն հակառակ մոտեցումներ։
Հյուրերը, ըստ մեր տեղեկությունների, դժգոհ չեն մնացել, հայկական կողմն արել է հնարավորը, որպեսզի ամեն բան կազմակերպվի առանձնահատուկ բարձր մակարդակով։ Միակ «դժգոհությունը» եղել է գերհագեցած գրաֆիկը։
2018-ի «հեղափոխություն» կոչվածից հետո Նիկոլ Փաշինյանը քաղաքական հետապնդումների է ենթարկում ընդդիմությանը, քաղաքական ընդդիմախոսներին: Քաղաքական հաշվեհարդարներ՝ ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի, ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի, ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանի, Վանաձորի նախկին քաղաքապետ Մամիկոն Ասլանյանի և այլ քաղաքական և հանրային գործիչների դեմ:
Փոքր ու միջին բիզնեսի շրջանառության հարկի կրկնապատկման շուրջ բարձրացված աղմուկը անհանգստացրել է կառավարությանը։ Բայց ոչ այն պատճառով, որ դրանով փոքր ու միջին բիզնեսը հայտնվում է հարկային ծանր բեռի տակ ու կանգնում է գործունեությունը շարունակել-չշարունակելու խնդիրների առաջ, այլ այն պատճառով, որ սպասվող ընտրություններից առաջ դա լավ բան չի խոստանում իշխանություններին։ Այդ պատճառով էլ որոշել են 6 ամիս, այսպես կոչված, անցումային շրջան սահմանել։ Պատրաստվում են վերադարձնել առք ու վաճառքով զբաղվողների շրջհարկի 5 տոկոսը գերազանցող գումարները։
Եթե պիտի շահագործվեր Ամուլսարը, ինչի՞ համար էին այն շահարկումները, որոնք շարունակվեցին գրեթե 7 տարի՝ նյութական ու ոչ նյութական հսկայական կորուստներ պատճառելով երկրին։ Այսքանից հետո էլ կառավարությունը պետական բյուջեի հաշվին ստիպված է երաշխիքներ տրամադրել, որպեսզի ընկերությունը կարողանա հայաստանյան բանկերից 150 մլն դոլարի վարկ ներգրավել՝ ներդրումային ծրագիրն ավարտին հասցնելու ու հանքի շահագործումը մեկնարկելու համար։
Եթե Հայաստանը լիներ ժողովրդավարական ու իրավական պետություն, Նիկոլ Փաշինյանն իր այդ ելույթից հետո կվերադառնար ոչ թե Կառավարության շենք կամ կառավարական կեցավայր, այլ կհայտնվեր ԱԳՆ-ի անմիջապես հարևանությամբ գտնվող Գլխավոր դատախազությունում՝ իր իսկ առաջարկած հայեցակարգի տրամաբանությամբ հարուցված քրեական գործի շրջանակներում։
Ռուս ռազմական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինը «168 Ժամի» հետ զրույցում ասաց, որ սերտ հարաբերություններ ունեցող գործընկեր երկրները սովորաբար տարեսկզբին իրականացնում են բարձրաստիճան շփումներ և քաղաքականության որոշակի համաձայնեցումներ ձեռք բերում տարվա կտրվածքով։
Հարցը՝ Նիկոլ Փաշինյանի հոգեբանական բարդությունները կվերացնեն ադրբեջանցի՞, թե՞ թուրք վարորդները, վաղաժամ է․ մինչ այդ պետք է համոզվել հոգու առկայության հարցում։
Ոչ պակաս կտրուկ բարձրացրել են գույքահարկը։ Գույքահարկը, որը գնում է համայնքային բյուջե, մեծապես ազդել է տեղական բյուջեների եկամուտների վրա։ Միայն Երևանում գույքահարկի բեռի ավելացման արդյունքում ընդամենը 3 տարում այդ հարկատեսակի մուտքերը 4 անգամով աճել են։ Աճել են քաղաքացիների ու հարկատուների գրպանի հաշվին։
Պատճառահետևանքային կապի անտեսումը գրեթե միշտ եղել է հայկական քաղաքական իրականության գլխավոր արատը։ Բայց նաև, իսկ գուցե առաջին հերթին՝ դա է հանգեցրել այսօրվա ողբերգությանը, երբ որպես հետևանք հանդես եկող ամենամեծ քաղաքական արատը դեռևս հաջողությամբ պայքարում է Հայաստանի, հայկականության սկզբնապատճառների, ակունքների դեմ՝ վստահ լինելով, որ առանց պատճառի նոր իրականությունում ինքը մնալու է միակ հետևանքը։
