Դա արդարանալու ձև է, դրա համար էլ Նիկոլ Փաշինյանն իր հետ ընկերություն է անում: Ինքը չի արել: Կարող էր անել և չի արել: Ոնց որ ժամանակին համառորեն, զոռով իր ձեռքն է ամեն ինչ վերցրել և իրականացրել է, նույն հաջողությամբ այդ վայրկյանին ամեն ինչ կարող էր իր ձեռքը վերցնել: Հավաստիացնում եմ՝ եթե ուզեր, կարող էր անել: Ինքն ամենաառաջին մարդկանցից մեկն է եղել, որ լսել է Նիկոլ Փաշինյանին: Դա զուտ իմ կարծիքն է:
Չնայած նախատեսված մեծ ծավալի կապիտալ ծախսերին, այս տարվա սկզբին պետական բյուջեի միջոցների հաշվին կառավարությունն անհամեմատ ավելի քիչ շինարարություն է իրականացրել, քան իրականացրել էր անցած տարի։
Արժեքների վրա կենտրոնանալը մեզ պետք է, քանի որ ժամանակակից աշխարհում սոցիալական ցանցերն ամբողջությամբ կազմաքանդում են մարդկանց կապող թելերը։ Մեծ թափ է ստանում անտագոնիզմը։ Մասնագետներն արդեն խոսում են այն մասին, որ մենք թևակոխել ենք Բաբելոնյան աշտարակաշինության փուլ, երբ ամենը մեկը խոսում է իր լեզվով, և մարդիկ իրար չեն հասկանում։ Հասարակությունը պառակտվում է՝ վատ օրինակ դառնալով կրթական համակարգի համար։
Ակտիվությունը բնակարանային շուկայում այս տարի, թվում է, թե վերականգնվել է։ Կադաստրի կոմիտեն գործարքների բարձր աճ է գրանցել նախորդ տարվա համեմատ։
Նիկոլ Փաշինյանը նախօրեին ԱԺ-ում, ի թիվս մի շարք աղմկահարույց դիտարկումների, հայտարարեց, թե միջազգային հանրությունը Հայաստանից պահանջում է ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը և իջեցնել Արցախի կարգավիճակի հարցում ՀՀ նշաձողը։
Անձնային ու քաղաքական բարոյականության նվազագույն նշաձող ունեցող մարդն այս հայտարարությունից հետո պետք է մի վերջին անգամ ներողություն խնդրեր, հրապարակեր սեփական հրաժարականի տեքստը և սպասեր, լավագույն դեպքում, Աստծո, նորմալ պետությունում՝ դատարանի դատաստանին։
Եվ ինչպես բնորոշ է հոգով չարչիներին, նրանք զբաղված են ոչ թե սեփական, այլ այլոց, հասարակության ունեցվածքի վաճառքով, նաև այն պատճառով, որ իրենք չունեն հիմա պահանջարկ վայելող ինչքը։ Հիմա վաճառքի է հանված Հայաստանի արժանապատվությունը, որից անհատական ու հավաքական մակարդակում զուրկ են պետության այսօրվա կառավարիչներն ու կոճակասեղմիչները։
Ճանապարհներից մեկն այն է, որ պետք է ուսուցչի հեղինակությունը բարձրացնել։ Բայց եթե արդեն ունենք ուսուցիչներ, որոնք կոպիտ ուղղագրական սխալներ են անում, իրենց առարկայի մասին հասարակ բաներ չգիտեն, աշակերտների հետ լավ չեն վարվում, ինչպե՞ս թաքցնենք այս ուսուցիչներին։ Այդ ուսուցիչներին աշխատանքից ազատելը հեշտ չէ, քանի որ փոխարինողներ չկան։ Կարող ենք ստեղծել ուսուցչի մասին իդեալական պատկերացումներ, բայց իրականությունն այնքան աղաղակող ու լայնամասշտաբ է, որ ծածկել չենք կարող։ Այն փուլում ենք, որ այլևս թաքցնելու, մարդկանց մոլորեցնելու տարբերակներ չունենք։
Բացառությամբ գյուղատնտեսության, տնտեսության մյուս բոլոր ոլորտներում Կենտրոնական բանկը սպասումների վատացում է կանխատեսում։
Մինչ Բրյուսելում կայանալիք Փաշինյան-Միշել-Ալիև հանդիպումը՝ ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը զանգահարել է Փաշինյանին ու Ալիևին: Սա վերջին երկու շաբաթների ընթացքում Բլինքենի երկրորդ զանգն է Երևան ու Բաքու:
Նախօրեին Ազատության հրապարակում կայացած հանրահավաքը լուրջ քաղաքական իրողությունների արձանագրում էր։ Այդ իրողությունները ոչ այնքան հանրահավաքի հարթակում էին, որքան հենց հրապարակում՝ մասնակիցների շարքերում, նրանց քանակական ու որակական ներկայության հարթությունում։
Նախօրեին Արցախի Ազգային ժողովն ընդունել է հայտարարություն, որի՝ ընդհանրական ձևակերպումների տակ թաքնված գլխավոր իմաստն այն է, որ Հայաստանը գործնականում հրաժարվել է Արցախի անվտանգության երաշխավորի իր պարտավորությունից։
Կրթության նախարարությունը սկսել է խոսել կրթության խնդիրների մասին։ Վերջերս հանրային քննարկման ներկայացված Կրթության զարգացման մինչև 2030թ. պետական զարգացման ծրագրի ամենածավալուն հատվածը կրթության խնդիրների ներկայացումն է։ Սա արդեն առաջընթաց է, քանի որ նախկինում նախարարությունը չէր համաձայնում խնդիրների լրջության հետ։ Երբեմն հնչում էին տեսակետներ այն մասին, որ մի շարք մասնագետներ ամեն ինչի մեջ վատն են տեսնում։ Հնչում էին նաև հավաստիացումներ, որ շուտով լավ է լինելու։
Այն, ինչ անում է իշխանությունների հետ սերտ հարաբերություններով հայտնի գործարար և իշխող խմբակցության պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանը՝ նախկիում իրեն պատկանող «Բջնի» գործարանը վերադարձնելու կամ պետությունից փոխհատուցում ստանալու համար, հետագայում լուրջ գլխացավանք կարող է դառնալ պետության համար։ Խնդիրը նույնիսկ այն խոշոր գումարը չէ, որը Խաչատուր Սուքիասյանը կամ նրա ընտանիքը փորձում է ստանալ պետությունից։
«Ես նախկինում ևս ասել եմ, որ ՀՀ իշխանությունները չունեն հստակ արտաքին քաղաքականություն, գիծ, առաջնորդվում են երկակի ստանդարտներով, ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչ են անում։ Եթե այդքան սերտ կապեր են ցանկանում ունենալ Արևմուտքի հետ՝ թող ունենան, և ամենաբարդ հարցերի լուծումը չդնեն Մոսկվայի վրա, այստեղ արդեն հոգնում են դրանից, ինչպես Երևանի, այնպես էլ՝ Բաքվի պահվածքից։
Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը՝ տիրապետելով Հայաստանից ու Արցախից հոգեբանորեն հրաժավելու հանրային «մանդատին», հիմա զբաղված է սեփական հրաժարումներով։ Ի տարբերություն հասարակության, որի հրաժարումը որևէ նպատակ ու առավել ևս՝ արդարացում չունի, նա զբաղված է իր տեսանկյունից միանգամայն հիմնավոր հրաժարումներով։ Նիկոլ Փաշինյանն իրագործում է «հրաժարում՝ հանուն իշխանության» բանաձևը, և նրա համար, մեծ հաշվով, երկրորդական է՝ հրաժարվում է Սյունյաց որևէ լճից կամ ճանապարհի՞ց, թե՞ Արցախում գտնվող որևէ ռազմավարական բլուրից։
Իրականում առաջնորդության խնդիրը միայն հայկական չէ։ Աշխարհի շատ պետություններ այսօր կանգնած են առաջնորդության ճգնաժամի առաջ։ Բայց մեր ու նրանց տարբերությունն այն է, որ այդ պետություններում իշխանությունների չունեցած առաջնորդությունն այս կամ այն ձևաչափով փոխհատուցվում է առաջնորդության այլ դրսևորումներով, որոնք առկա են հանրային տարբեր շերտերում, ընդհանուր առմամբ՝ վերնախավերում կամ այն հարթությունում, որը հիմա ընդունված է անվանել «խորքային պետություն»։
Կառավարությունը դեռևս չի շտապում ասել, թե Ռուսաստանի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառման հետևանքով ստեղծված իրավիճակն ինչպես կազդի Հայաստանի տնտեսության զարգացումների և տնտեսական աճի վրա։ Որ ազդեցությունը կլինի, միանշանակ է, բայց համարում են, որ գնահատական տալն առայժմ վաղ է։
Կառավարությունն Ազգային ժողովին է ներկայացրել իր գործունեության ծրագրի կատարման անցած տարվա տարեկան զեկույց-հաշվետվությունը։ Որպես կանոն, նման զեկույց-հաշվետվություններում կառավարությունները փորձում են հնարավորինս դրական կողմերով ներկայացնել իրենց կատարած աշխատանքները։
Հարավային Կովկասում և հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շուրջ իրավիճակն օրեցօր սրվում է: Մեր տարածաշրջանը գլոբալ եռացող կաթսայից անմասն չի մնում, ավելին՝ այստեղ իրադարձությունները զարգանում են շատ ավելի արագ, այլ սցենարով, քան զարգացումներն ուկրաինական թատերաբեմում:
Նիկոլ Փաշինյանն ու ատելությունն օրգանապես փոխկապակցված երևույթներ են։ Նիկոլ Փաշինյանը կյանքում հաջողության, այդ թվում՝ իշխանության է հասել ատելություն գեներացնելու միջոցով, մյուս կողմից՝ Հայաստանում Նիկոլ Փաշինյանին զուգահեռ ու նրա միջոցով իշխանության է հասել ատելությունը։ Նիկոլ Փաշինյանը մեծ հաշվով ատելության գործակալն է Հայաստանի իշխանությունում, ատելությունը՝ նրա գործիքը՝ այդ նույն իշխանությունը պահպանելու համար։
Վերջին շրջանում ամենատարբեր հանրային հարթակներում հաճախ է հնչում միտքը, որ քաղաքականությամբ զբաղվող բոլորը՝ ինչպես իշխանությունը, այնպես էլ՝ ընդդիմությունները, տարբեր ինտելեկտուալ խմբերը կտրված են հասարակությունից, և վերջինը չի վստահում նրանցից որևէ մեկին։
Արդյո՞ք մենք կարողանում ենք ապահովել որակյալ կրթություն մարզային բուհերում։ Հասկանալի է, որ երևանյան շատ բուհերում էլ վիճակը բարվոք չէ։ Բայց մենք ի՞նչ ենք ուզում։ Ուզո՞ւմ ենք ունենալ շատ բուհեր, որոնք աշխատատեղեր են ստեղծում, բարձրագույն կրթությունը դարձնում են հասանելի, բայց տալիս են ոչ մրցունակ շրջանավարտներ։ Թե՞ ուզում ենք ունենալ ավելի քիչ բուհեր, որոնք տալիս են որակյալ կրթություն, մրցունակ շրջանավարտներ։
Շարունակվող գնաճային ճնշման ակտիվացման միջավայրում, ինչպես և սպասվում էր, Կենտրոնական բանկը հարկադրված էր գնալ դրամավարկային քաղաքականության պայմանների ավելի մեծ խստացումների՝ բարձրացնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը և թանկացնել փողը։ Դեռ 2020թ. վերջից ԿԲ-ն պարբերաբար ավելացնում է տոկոսադրույքը, բայց առավելագույն թռիչքը 1 տոկոսային կետը չէր գերազանցել։
Թուրքիան հետպատերազմյան տարածաշրջանային գործընթացներում հավակնում է գլխավոր միջնորդի դերին: Չնայած ռուս-արևմտյան սուր լարվածության փուլում Թուրքիայի բարձրագույն իշխանությունները ցանկանում են միջնորդի, կամրջի դեր ստանձնել Ռուսաստանի-Ուկրաինայի-ՆԱՏՕ-ԱՄՆ-ի միջև, Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությունն իրականացնողները նաև գտնում են, որ ո՛չ հայ-թուրքական նորմալացման գործընթացին են հարկավոր արտաքին միջնորդներ, այս դեպքում՝ Ռուսաստանը, ո՛չ էլ Երևան-Բաքու Խաղաղության համաձայնագրի բանակցային գործընթացին, այս դեպքում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը կամ Ռուսաստանը:
Թշնամու կերպարը կարևոր նշանակություն ունի քաղաքականության մեջ։ Այն կիրառվում է՝ ինչպես ներքին, այնպես էլ՝ արտաքին քաղաքականության ասպարեզում։ Արտաքին թշնամու կերպարը պետություններին, այդ թվում՝ գերտերություններին, օգնում է երկրի ներսում իրականացնել համապատասխան քաղաքականություն, դրա վրա կառուցել ընդհուպ գաղափարախոսություններ, ինչպես, օրինակ՝ Սառը պատերազմի տարիներին անում էին ԱՄՆ-ը ու ԽՍՀՄ-ը։
Նիկոլ Փաշինյանը՝ իշխանության գալով, ըստ էության, զրոյացրեց Հայաստանի «ինստիտուցիոնալ հիշողությունը»՝ ամեն ինչ սկսելով, ինչպես ինքն է սիրում ասել, իր կետից։ «Իր կետից» սկսելու արդյունքները երկար սպասեցնել չտվեցին։ Դրա համար մենք բոլորս վճարեցինք Արցախի մեծ մասի կորստով ու հազարավոր զոհերով։ Բայց Հայաստանը այս իշխանությունների շնորհիվ շարունակում է ապրել առանց «ինստիտուցիոնալ հիոշողության», հետևաբար՝ նոր աղետները դեռ առջևում են…
Իշխանափոխությունից հետո կառավարությունը հրաժարվեց հողօգտագործողներին կամ գյուղացիական տնտեսություններին պարարտանյութերի, սերմերի, դիզվառելիքի գների սուբսիդավորման տեսքով տրամադրվող օժանդակության ծրագրերից։ Այն ժամանակ դա հիմնավորում էին այդ ծրագրերի կոռուպցիոն բնույթով։ Հայտարարում էին, որ դրանք չարաշահումների հետ կապված լուրջ ռիսկեր են պարունակում, բացի այդ էլ՝ արդյունավետ չեն։
Հայաստանի կրթության ոլորտում հետաքրքիր զարգացումներ են տեղի ունենում, որոնք լրջագույն խնդիրներ և հնարավորություններ կարող են ստեղծել պետական, ֆորմալ կրթության համար։ Կրթության ոլորտում աննախադեպ թափով զարգանում է զուգահեռ համակարգը։ 1970-ական թվականներին չեխ պոետ, ռոք երաժիշտ Իվան Յուրուսը և իր խմբի երաժիշտները ձերբակալվեցին կառավարության գծին չհետևելու համար։
Այսպես էլ իշխանությունները պայքարում են օլիգարխների դեմ ու առիթ-անառիթ հայտարարում, թե Հայաստանում վաղուց այլևս օլիգարխներ չկան, օլիգարխները խոշոր գործարարներ են։ Բայց պետք է հասկանալ, որ օլիգարխները հայտարարել-չհայտարարելով չէ, որ լինում են կամ չեն լինում։
