Փաշինյանը խեղաթյուրում է փաստերը և մանիպուլյացնում
Հայ-թուրքական վերջերս մեկնարկած երկխոսության ֆոնին Նիկոլ Փաշինյանը նորանոր աննախադեպ տարակուսելի հայտարարություններով է հանդես գալիս Հայաստանի արտաքին քաղաքական առանցքային դիրքորոշումների վերաբերյալ: Օրերս տված հերթական ֆեյսբուքյան ասուլիսի ընթացքում՝ հարցին, թե հնարավո՞ր է, որ Հայաստանը հրաժարվի Հայ դատից և սառեցնի համահայկական օրակարգի թեմաները՝ ընդառաջելով թուրքական նախապայմաններին, և արդյոք Հայաստանը պատրա՞ստ է ճանաչել Թուրքիայի տարածքային ամբողջականությունը և Կարսի պայմանագրով հաստատված սահմանները, Փաշինյանը պատասխանեց, թե հարցեր կան, որոնք իրեն տարօրինակ են թվում: Ըստ նրա՝
- Հայաստանի Հանրապետությունը երբեք Հայ դատի քաղաքականություն չի վարել։ 2005 թվականին Ռոբերտ Քոչարյանը հրապարակային հայտարարել է, որ Հայաստանը Թուրքիայից տարածքային պահանջներ չունի և տարածքային հավակնություններ չունի։ Այս հայտարարությանը հղում է արել նաև Սերժ Սարգսյանը: Այսինքն՝ Հայ դատը երբեք Հայաստանի քաղաքականություն չի եղել, և ՀՀ-ն երբեք Հայաստան-Թուրքիա սահմանը կասկածի տակ չի առել: Դուք չեք գտնի Հայաստանի որևէ ղեկավար կամ կառավարություն, որը կասկածի տակ է դրել հայ-թուրքական սահմանը: Այս քաղաքականությունից չեն հրաժարվելու:
- Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի լոկոմոտիվը, շարժիչ ուժը միշտ էլ եղել են Սփյուռքն ու Սփյուռքի կազմակերպությունները։ Դրա վերաբերյալ մեր դիրքորոշումը հայտնել են Կառավարության ծրագրում:
Ի դեպ, այդ ծրագրում ասվում է. «Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման օրակարգը պիտի ծառայի Հայաստանի անվտանգության երաշխիքների համակարգի ամրապնդմանը, և սա լինելու է Կառավարության առաջնահերթությունների շարքում: Ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը Կառավարությունը ծառայեցնելու է ոչ թե տարածաշրջանային լարվածության աճին, այլ ընդհակառակը՝ տարածաշրջանի լիցքաթափման նպատակին»:
«168 Ժամ»-ն այս թեմայով մի քանի հարց ուղղեց ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանին:
– Պարոն Մելքոնյան, օրերս տված ասուլիսում Փաշինյանը կարճ, սակայն մի շարք խնդրահարույց ձևակերպումներով անդրադարձավ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների հարցում ՀՀ-ի, ըստ էության, 30-ամյա դիրքորոշումներին: Հայաստանը որևէ դիրքորոշում չի՞ ունեցել որևէ հարցում:
– Սա այն պարագան է, երբ հայտնի խոսքը՝ «սատանան մանրուքների մեջ է», ավելի քան տեղին է, որովհետև ասուլիսի այդ ամբողջ հատվածը լի էր մանիպուլյացիաներով և ակնհայտ փաստերի խեղաթյուրմամբ: Ցավոք սրտի, հասարակությանը ներկայացվեցին այնպիսի թեզեր, որոնք մի կողմից՝ չէին համապատասխանում իրականությանը, մյուս կողմից՝ հասարակության լայն շերտերի համար այդ մանրամասները գուցե հասանելի չլինեն:
Առաջինը՝ կապված սահմանների և այլ հողային պահանջների հետ: Այո՛, Հայաստանի Հանրապետությունը երբեք Թուրքիային տարածքային պահանջներ չի ներկայացրել՝ ո՛չ Առաջին, ո՛չ Երկրորդ, ո՛չ Երրորդ նախագահների օրոք, և, այո՛, հայտարարություններ, տարբեր հարցազրույցներ նաև թուրք լրագրողներին են տվել, ասել են, որ ՀՀ որևէ պաշտոնյա Թուրքիայից հողային պահանջ չունի: Բայց դա չի նշանակում, որ Հայաստանը գնում է Թուրքիայի այն հայտնի նախապայմանին և ճանաչում է Կարսի պայմանագիրը:
Այստեղ մանրուքն ու մանրամասնը հետևյալն է՝ Հայաստանը Թուրքիայից հողային պահանջներ չունի, բայց Հայաստանը պաշտոնապես Կարսի պայմանագիրը՝ 1921թ., չի ճանաչել՝ այն համարելով անօրինական: Ինչո՞ւ, որովհետև Կարսի պայմանագիրը, որով գծվել են մեր սահմանները, լեգիտիմության պակաս ունի, քանի որ ստորագրող կողմերը՝ բոլշևիկյան Ռուսաստանն ու քեմալական Թուրքիան, միջազգայնորեն ճանաչված պետություններ չեն եղել, այսինքն՝ ստորագրող կողմերը լեգիտիմության խնդիր են ունեցել՝ առաջին: Երկրորդ՝ այդ պայմանագրով լիովին անհիմն որոշ տարածքներ ՀՀ-ից, այդ թվում՝ Անի քաղաքը, Սուրմալուն և այլն, հանձնվել են Թուրքիային: Անգամ Սովետական Հայաստանի ղեկավարները, մասնավորապես՝ Ալեքսանդր Մյասնիկյանը, պայքարել են դրա դեմ, ըստ էության, չընդունելով այդ պայմանագիրը: Եվ ձևակերպումը հետևյալն է՝ Հայաստանը Թուրքիայի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչում է, Թուրքիայից այս պահին հողային պահանջներ չունի, բայց Կարսի պայմանագիրը չի համարում լեգիտիմ և Կարսի պայմանագիրը չի ճանաչում:
Նույնիսկ մենք ձևակերպում ունենք՝ բանակցություններից մեկի ժամանակ է եղել հայ-թուրքական, Թուրքիայի օրինական սահմանները ճանաչում ենք, կասկածի տակ դնելով, որ օրինակ՝ Սուրմալուն օրինական առումով Թուրքիային պատկանել չէր կարող: Այսինքն՝ Փաշինյանը մանիպուլյացնում է, խառնելով երկու տարբեր բաներ: Թուրքիայի նախապայմանը Կարսի պայմանագիրը ճանաչելն է, կոնկրետ տերմինով, այլ ոչ թե Թուրքիայի տարածքային ամբողջականության ճանաչումը:
– Խոսենք նաև Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցից: ՀՀ արտաքին քաղաքականության օրակարգում չի՞ եղել նման հարց, դրանով միայն Սփյո՞ւռքն է զբաղվել:
– Ցեղասպանության հետ կապված ևս խնդիր կա, երկու փաստ պետք է մեջբերեմ: Հայաստանի Անկախության հռչակագրում սևով սպիտակի վրա գրված է, որ Հայաստանը հետամուտ է լինելու Արևմտյան Հայաստանում և Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանը, այսինքն՝ դա ոչ միայն Հայ դատի, Սփյուռքի կամ տարբեր կառույցների գործն է, այլ Հայաստանն իր պաշտոնական Անկախության հռչակագրում այդ մասին նշել է, չնայած Առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը դրան դեմ է եղել, բայց այնուամենայնիվ դա ամրագրված է մեր հռչակագրում, և Թուրքիան տարբեր տարիներին, այդ թվում՝ Ցյուրիխյան բանակցությունների ժամանակ, պահանջում էր, որպեսզի Անկախության հռչակագրից այդ կետը հանվի:
Երկրորդ՝ Ցեղասպանության 100-ամյակին 2015թ. Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի համահայկական հռչակագիր տարածեց, որտեղ երկու նախագահները՝ Հայաստանի ու Արցախի, երկու կաթողիկոսները՝ Ամենայն Հայոց և Կիլիկիո, սփյուռքյան տարբեր կառույցների ղեկավարներ, կուսակցությունների ղեկավարներ, բոլորն իրար հետ միասնականության ուղերձ հղեցին Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրից, որ Հայաստանի Հանրապետությունն ընդհանրապես աշխարհում ցեղասպանությունների դատապարտման առաջամարտիկ պետությունն է, և դրան էր միտված նաև հարյուրամյակին նվիրված այդ ֆորումը, որով Հայաստանը ստանձնում էր մի պետության դեր, որը պայքարում է համաշխարհային չարիքի դեմ, ոչ միայն Հայոց ցեղասպանության, այլև աշխարհում տարբեր ժամանակներում տարբեր տեղերում տեղի ունեցած ցեղասպանությունների դեմ: Այսինքն՝ սա նույնպես բացահայտ մանիպուլյացիա է, և Հայաստանի Անկախության հռչակագրում, Ցեղասպանության 100-ամյակի հռչակագրում հստակ ուղերձները եղել են աշխարհին:
– ՀՀ-ն չի՞ զբաղվել ճանաչման գործընթացով:
– ՀՀ-ն տարբեր տարիներին զբաղվել է Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման խնդրով, և առնվազն տարօրինակ կլինի, որ տարբեր պետություններ, դիցուք՝ Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան, ճանաչում են Ցեղասպանությունը, բայց ՀՀ-ն՝ ի դեմս Փաշինյանի, հայտարարում է, որ դա մեր խնդիրը չէ, դա Սփյուռքի կառույցների, Հայ դատի խնդիրն է: Այստեղ այդ պետությունների մոտ է տարակուսանք առաջանալու: Այնպես որ՝ սա ամբողջովին մանիպուլյացիա է՝ հմտորեն արված մանիպուլյացիա, բայց միայն ոչ մասնագիտական շրջանակների համար:
– Ի՞նչ նպատակով են մեր կարմիր գծերը կեղծվում և այլ լույսի ներքո ներկայացվում:
– Սա հասարակության համար այն ուղերձն էր, որ պետք է ձերբազատվել այդ բեռից: Իրենց համար ինչպես Արցախն էր բեռ, այնպես էլ՝ բեռ է Ցեղասպանության հարցը, Թուրքիայի հետ կապված խնդիրները, համարում են, որ պետք է գնալ առաջ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների հաստատման: Այ սրանում է թաքնված այն բանալին, թե ինչու հանկարծ Թուրքիան 30 տարի իր կոշտ քաղաքականությունից հետո հանկարծ սկսել է Հայաստանի հանդեպ դրական ուղերձներ, հրավիրում է Անթալիայի ֆորումին, Երևան-Ստամբուլ չվերթն է բացում և հայտարարում է, իբրև թե, առանց նախապայմանների, իհարկե, առանց նախապայմանների, որովհետև Հայաստանը Թուրքիայի հայտնի 3 նախապայմանները՝ գումարած Զանգեզուրի միջանցք կոչված նախապայմանը, ի կատար է ածել: Հայ հասարակությունը պետք է իմանա, որ ՀՀ իշխանությունները գնում են Հայաստանի համար կարևոր կարմիր գծերի հատմանը: Դա վերաբերում է Հայոց ցեղասպանությանը, Արցախին, հայկական պահանջատիրությանը, կամ գուցե պահանջատիրությունը այս պահին պրագմատիկ չի հնչում՝ մեր հավաքական հիշողությանը, այն հիշողությանը, որով մենք պատմական Հայաստանը համարել ենք մեր բնօրրան:
– Ջնջելով մեր բոլոր ժամանակների դիրքորոշումները՝ փաստորեն փորձ է արվում արդարացնել այն դիրքորոշումը, որն ունեն հենց ներկայիս իշխանությունները Թուրքիայի հետ հարաբերությունների հարցում:
– Այո, դեմքի խրոխտ արտահայտությամբ փորձում է արդարացնել իրեն, այնպես է խոսում, ասես հաղթական իշխանության ղեկավար է, և ոչ՝ պարտված բոլոր ոլորտներում: Այս իշխանությունը միայն երկրի ներսում է հաղթել իր հասարակության մի հատվածին, իր հերոսներին, իր նախկին գեներալներին, այդ ոլորտում շատ մեծ հաղթանակներ տարած իշխանություն է, իսկ արտաքին բոլոր ոլորտներում ջախջախված, պարտություն կրած իշխանություն է: Ի դեպ, բացահայտ կեղծիք ու մանիպուլյացիա էր նաև պնդումը, թե Ադրբեջանն ասում է, որ Երևանն ադրբեջանական է, որովհետև մենք էլ ասում ենք, որ Բաքուն է հայկական քաղաք: Ի դեպ, շատ պրիմիտիվ մանիպուլյացիա է: Երբ նման բան ենք ասում, նկատի ունենք այն, որ Բաքվի մի հատված կառուցել են հայեր, որ հայ մեծահարուստները մեծ դեր են ունեցել Բաքվի նավթային բիզնեսում: Սա այլ բան է:
– ՀՀ որևէ ղեկավար երբեք չի ասել, թե Բաքուն հայկական է:
– Իհարկե, որևէ ղեկավար, նախագահ չի հայտարարել, թե Բաքուն հայկական քաղաք է, բայց եթե Փաշինյանն Ալիևին փորձում է պաշտպանել, իսկ մյուս հայտարարություններն ինչպե՞ս է փորձելու արդարացնել՝ Սևանն ադրբեջանական է, Սյունիքն ադրբեջանական է, և այլն: Ցավով եմ ասում՝Հայաստանը ներքին շրջափակման մեջ է, այս թշնամական, հակահայաստանյան դիսկուրսը ոչ միայն արտաքին աշխարհից է գալիս, այլև երկրի ներսից:
