Տարեվերջին կամաց-կամաց բացահայտվում են այն պատճառները, որոնք հանգեցրին կառավարության փոփոխության: Մինչ հիմա այդ փոփոխությունները քաղաքական դրդապատճառներով էին բացատրվում: Դրանցից հիմնականն այն էր, որ 2017-ն ընտրական տարի է:
Փաստորեն, 20 տարուց ավելի մեր ներքին շուկայում հանրահայտ ապրանքանիշն անհասկանալի պատճառներով պարտքեր է կուտակել ու հայտնվել է սնանկացման եզրին:
Կաղապարներ։ Մտակաղապարներ՝ անձնային հարթությունում, վարքագծային նորմեր՝ հանրային մակարդակում։ Խորքում հենց դրանք են հասարակության կառավարման, ենթարկեցման հիմնական գործիքները, որոնց արտահայտություններն առավելապես տեսնում ենք քարոզչության մեջ։
Համաշխարհային մամուլը նորից սևեռվել է նույն թեմայի վրա։ Ռուսաստանում կաշառակերության մեղադրանք է հարուցվել ՌԴ Տնտեսական զարգացումների նախարար Ակեքսեն Ուլյուկաևի նկատմամբ: Պուտինի երկրպագուները ոգևորված են: Նրանց կարծիքով` կոռուպցիայի դեմ պայքարը նոր թափ է հավաքում:
Թրամփը խոստացել է նոր արգելքներ դնել ամերիկյան ներմուծումների ոլորտում: Իսկ դա նշանակում է, որ նվազելու է հանքահումքի գինը: Էժանանալու են արդյունաբերական խոշոր ձեռնարկությունների արժեթղթերը:
2017թ. բյուջեի նախագծի խորհրդարանական քննարկման նկատմամբ հասարակական հետաքրքրությունն առանձնապես մեծ չէ: Դրան, իհարկե, բազում հիմնավորումներ կարելի է գտնել: Նախ` որ նոր է կայացել կառավարության գործունեության ծրագրի քննարկումը: Երկրորդ` որ նոր կառավարությունը ներքաշվել է անընդհատ քննարկումների գործընթաց:
Տնտեսական ծանր իրավիճակի պատճառով 2017-ի ընտրություններին իշխանությունները գնալու են չբարձրացված աշխատավարձերով ու թոշակ-նպաստներով: Եթե, իհարկե, նոր կառավարությունը դիմանա ճնշմանը և պոպուլիստական քայլերով ավելի չվատացնի երկրի տնտեսական իրավիճակը:
Հիմա խոսվում է նոր կնքվելիք պայմանագրի մասին, որը կկազմի 3-5 մլրդ խմ: Այս ծավալը, իհարկե, լուրջ չէ ՌԴ-ի համար: Բայց բավական լուրջ գումարներ կապահովի Ադրբեջանին, որ դառնում է ռուսական գազը Եվրոպա արտահանող «ծպտված» միջնորդ: Ահա միջպետական հարաբերությունների ժամանակակից ու քաղաքական յուրօրինակ մի պատկեր:
Սիրիայի դեպքերը քաղաքական նոր ընթացք են ստանում։ ԱՄՆ-ը, Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան Ռուսաստանին մեղադրում են Հալեպի ռմբակոծության մեջ։ Ռուսական օդուժի հարվածներն արևմտյան շատ քաղաքական գործիչներ որակեցին` «պատերազմական հանցագործություն»։
Դիվանագետը պետք է գերզգույշ լինի սրախոսելիս` չվիրավորելու համար տվյալ երկրի ավանդույթներն ու սովորույթները, անպայման հաշվի առնի տեղի եւ զրուցակցի մտածելակերպը` մենթալիտետը: Ընդհանրապես, նախընտրելի է, որ նա չխախտի կատակի սահմանները եւ չանցնի հումորի սահմանները, իսկ սեւ, թունոտ հումորի եւ հեգնանքի մասին խոսելն անգամ ավելորդ է, դրանք հակացուցված են դիվանագետին:
Կյանքում կա մի քանի բան, որ յուրաքանչյուրը պետք է ինքն անի: Օրինակ, եթե դու ուզում ես գրկել կնոջը, ես չեմ կարող դա քո փոխարեն անել, քո անունից, կամ, եթե դու պետք է քիթդ մաքրես, ապա ստիպված ես ինքդ դա անել: Ես չեմ կարող դա քո փոխարեն անել, դա քեզ չի օգնի: Նույնը վերաբերում է եւ աղոթքին: Ինչպե՞ս ես կարող եմ քո փոխարեն աղոթել: Դու ինքդ աղոթիր, եւ ես էլ կաղոթեմ:
Փաստորեն, նոր կառավարության համար մթերումների առաջիկա սեզոնը ծանր ու փորձաշրջանի պես մի բան է լինելու: Եվ դա բոլորիս է վերաբերելու: Ի վերջո, մեր երկրի տարածքում բոլորիս ազատ տեղաշարժվելու իրավունքը կարող են սահմանափակել խաղողի մթերման դիմաց իրենց հասանելիքը չստացած գյուղացիները: Ու հասարակական կարծիքը, հավանաբար, նրանց կողմը կլինի:
Համաշխարհային լրատվության հիմնական թեման Իսրայելի 9-րդ նախագահ Շիմոն Պերեսի մահվան գույժն է ու կենսագրությունը: Ու դա զարմանալի չէ: Նրան սովորական քաղաքական դեմք չես համարի: Շատերի համար նա պետությանն ու ազգին ծառայած գործչի մարմնավորում է:
Միակ բացառությունն այն է, որ նորանշանակ վարչապետը պարտավորված է այս գործում հարգելու ՀՅԴ կուսակցության հետ կոալիցիոն պայմանավորվածությունը: Հետևաբար՝ նոր կառավարության կազմում առնվազն երեք նախարար «ակամա» է նշանակելու:
Պետք է գրեին ոչ թե համաներումների ու ներումների մասին, այլ անարդարության մասին ու այն մասին նաև, որ Վանո Սիրադեղյանը վտարանդվել է ու քաղաքականապես հետապնդվել, ու այն մասին, անհրաժեշտաբար, որ նրան վերադարձնելու միջոցը ոչ թե համաներումն է, այլ արդարության վերականգնումը։
Մենք ատում ենք պետությունը, որովհետև պետությունը հավասարություն ապահովող ինստիտուտ է, այսինքն՝ մեր՝ երբևէ ավելի հավասար ու հանդուրժողից հանդուրժվող դառնալու մարմաջի իրագործումը կանխող ինստիտուտ է։ Մենք պետությունն ատող հասարակություն ենք։
Հասարակությունը սպասում է: Քաղաքական դեմքերն ու մամուլը փորձում են վերլուծել կամ տեղեկատվություն հայթայթել: Հասարակության մի մասը ոգևորված նոր վարչապետի անձով՝ փորձում է հիմնավորել իր լավատեսական սպասումները: Մյուս մասը նույն ոգևորությամբ փաստարկում է, թե ինչու չի կարելի մեծ սպասումներ ունենալ ու մեծ հույսեր կապել:
Հայաստանը, մեծ հաշվով, ապրում է հանրային, պետական ինքնասպանության ռեժիմում։ Պարզապես դա ինքնասպանության տեսակ է, որը չի իրականացվում միանվագ ակտով, ու որը որևէ մեկը չի լուսանկարում ու չի ցուցադրում։
Երևանում կա նաև Եղբայրության փողոց: Այդ փողոցի տեղը չիմացող, բայց մայրաքաղաքի թաղամասերի բնութագրերն իմացող ցանկացած մեկը կասի, որ այն պիտի Երրորդ մասի փողոց լինի: Ա՛յ այս՝ եղբայրության (կամ, թե կուզեք՝ ախպերության) մակարդակում էլ անվանափոխում ենք Երևանը: Ուղղեք ինձ, եթե սխալվում եմ:
Անցած շաբաթ Ռուսաստանի նախագահը զարմացրեց տնտեսական իր երկու գնահատականներով: Մեկի՝ մեր ՀՆԱ-ի 10 տոկոսանոց աճի մասին շատ խոսվեց: Իսկ մյուսն աննկատ մնաց: Ադրբեջանին զենք վաճառելու մասին հարցին պատասխանելիս՝ ՌԴ նախագահն ասաց, որ այդ երկիրն ի վիճակի է ցանկացած երկրից զենք գնել:
Պուտինը հայտարարում է պատերազմի արդյունքները սրբագրելու, հաղթող կողմին հաղթանակից զրկելու մասին, որովհետև, երբ հայտարարվում է, որ չեն լինելու հաղթողներ ու պարտվողներ, նշանակում է՝ հաղթանակի առարկան հաղթողից վերցվելու ու փոխանցվելու է պարտվողին։
Հանրահայտ հանձնաժողովը 2,58 դրամով նվազեցրեց սակագինը: Բոլորը երջանիկ են: Ոչ ոք չի էլ հաշվարկում, որ այս ամսվանից էլեկտրաէներգիայի վարձն իրականում բարձրացավ 4,35 դրամով:
Ղարաբաղյան համակարտությունն արժանապատիվ կարգավորում կունենա այն ժամանակ, երբ բացի վերը նշված գործոններից՝ որևէ կարծիք, տեսակետ ու դիրքորոշում կընդունվի ու կընկալվի՝ որպես կարծիք, տեսակետ ու դիրքորոշում, և ոչ թե՝ որևէ դավադիր կենտրոնի՝ Կրեմլի, Բաղրամյան 26-ի, Շուշիի առանձնակի կամ սովորական գումարտակի, մասոնական օթյակի և այլ կենտրոնների շահերի սպասարկմանն ուղղված դավաճանական քայլ։
Մի ժամանակ մեր կառավարությունը պարբերաբար տնտեսության որևէ ոլորտ գերակա էր հայտարարում: Չի կարելի ասել, որ դրանից անմիջապես հետո տվյալ ոլորտը միանշանակ հայտնվում էր ծանր իրավիճակում: Բայց նաև հակառակը պնդել էլ չի կարելի: Արդեն դժվար է հիշել, թե զբոսաշրջությունը որ թվականից է գերակա հայտարարվել:
Հայաստանում սկսվում է արձակուրդային մեծ շրջանը: Խորհրդարանականները վաստակած հանգստի անցնելուց առաջ մի բոլ զվարճացրեցին բոլորիս: Բայց որպեսզի առանց խորհրդարան կյանքը մեզ մեղր չթվա, հասցրեցին սպառնալ նոր հարկային օրենսդրությամբ:
Անցնող շաբաթը տգեղ անակնկալներ էր պատրաստել մեր գյուղատնտեսության համար: Տեղատարափ անձրևը միայն Արթիկի հարակից գյուղերին չէ, որ պատուհասեց: Մինչդեռ ամեն ինչ անամպ էր ու խոստումնալից: Նույնիսկ ՌԴ նախագահն էր խոսել Հայաստանից իր երկիր արտահանվող պտուղ-բանջարեղենի ծավալի աճի մասին:
Հռոմի պապի այցն առաջիկա շաբաթում կլինի գլխավոր քաղաքական իրադարձությունը: Մի քանի օր Հայաստանը լինելու է միջազգային լրատվության հետաքրքրության կենտրոնում:
Յուրաքանչյուր ընտանիք օգոստոսի 1-ից հնարավորություն կստանա մոտ 500 դրամ խնայել: Ամսական: Ահագին բան է, օգոստոսյան սպասվող շոգերին կարելի կլինի մեկ գավաթ գարեջուր խմել երևանյան որոշ սրճարաններում՝ ի փառս Սակագնային հանձնաժողովի: Կամ ավելի բարի նպատակներով օգտագործել այդ հսկայածավալ խնայողությունը:
Քաղաքականությունը, մեղմ ասած, տարօրինակ երևույթ է: Այդ ոլորտում գերիշխողը միշտ էլ շահն է: Ազգային ու պետական շահը: Բայց չգիտես ինչու, մենք՝ հայերս, շարունակում ենք բարոյական արժեքներ փնտրել այդ ոլորտում:
Ազգային վիճակագրական ծառայությունը հրապարակեց 2016-ի առաջին եռամսյակի սոցիալ-տնտեսական հիմնական տվյալները: Մեր տնտեսական կյանքի վերջին ցուցանիշներն ապրիլյան պատերազմից առաջ: Խաղաղության կամ, եթե ավելի ստույգ կուզեք՝ զինադադարի շրջանի վերջին եռամսյակն ահագին պերճախոս ցուցանիշներ ունի: