Մեր արդարադատությունն այնքան անարդար ու կոռումպացված է, որ մարդու շունչն իրո՛ք կտրվում է: Մարդասպանին արդարացնող և անմեղ մարդուն դատապարտող դատավորների հավաստիացումը՝ վճիռները հրապարակելուց առաջ. «Հանուն Հայաստանի Հանրապետության», բացարձակ արժանահավատ չեն:
ՀՀ կառավարությունը ներշնչված է ՀՀ քաղաքացիներին առողջ տեսնելու ցանկությամբ: Ընդ որում, ով չի ցանկանում առողջ լինել սիրելի կառավարության առաջարկած տարբերակով, ստիպված կլինի առողջ լինել իր կամքին հակառակ, օրենքո՛վ:
Ոչ ոք չէր կարող պատկերացնել, որ նավթի համաշխարհային գներն այդքան անմիջական ազդեցություն կունենան մեր տնտեսության վրա: Ոչ ոք չէր կարող պատկերացնել, որ ազգային դրամի փոխարժեքն այդքան կապված կլինի նավթի բորսայական արժեքի հետ:
Որքան էլ տարօրինակ լինի, փորձագետներն ու ԶԼՄ-ները սկսեցին քննարկել ոչ այնքան դրամի արժեզրկման փաստը, այլև դրան հաջորդած ԿԲ հայտարարությունը: Պատճառն այն էր, որ անորոշությունը փարատելու ու շուկան լարվածությունից դուրս բերելու նպատակ ունեցող այդ հայտարարությունն ավելի շատ հարցեր էր պարունակում, քան պատասխաններ:
Աշխարհի ամենաերջանիկ 151 երկրների ցանկում Հայաստանը 53-րդն է: Հարցումն անց է կացրել բրիտանական հետազոտությունների ինստիտուտի «Նոր տնտեսագիտական հիմնադրամը»: Մասնագետները ցանկը կազմել են՝ հաշվի առնելով, թե «որքանով են երկրներում կարողանում երկար, երջանիկ և կայուն կյանք ապահովել իրենց բնակիչների համար»:
Որքան խոշոր է արվեստագետը, հարցն ավելի է մեծանում: Արվեստը չի պատասխանում: Արվեստը հարց է բարձրացնում: Ո՞վ է Մալևիչը… Նա լուծում է իր ժամանակի խնդիրը: Նա մեծ նկարիչ է, սակայն չնչին խնդիր է լուծել, որովհետև այդ ժամանակ ակտուալ էր չնչին խնդիրը՝ ֆորմայի ջախջախման խնդիրը:
Որքան էլ մենք գովեստի խոսքեր ենք ուղղում մեր բանակի, մեր զինվորների հասցեին, ամեն դեպքում, կա մի մեծ անհանգստություն, որն ամենևին պայմանավորված չէ հակառակորդի մարտունակությամբ: Դա հասկանալի, գիտակցված վտանգ է, որին պատրաստ ենք դիմակայել:
Ինչ-որ մեկը որոշել է, որ ամսական կտրվածքով 7 հազար դրամ ունենալը մարդուն շատ աղքատից դարձնում է պարզապես աղքատ: Հավանաբար՝ այդ ինչ-որ մեկն էլ չգիտի, թե 30 օրվա ընթացքում 7 հազար դրամով ինչ կարելի է գնել` քանի զույգ կոշիկ կամ վերարկու, կամ՝ քանի օր կարելի է ջեռուցել բնակարանը:
Օրերս մոսկովյան քաղաքագիտական հաստատություններից մեկում զեկուցմամբ հանդես եկավ գորբաչովյան ժամանակների ԽՍՀՄ արտաքին գործերի փոխնախարար Անատոլի Ադամիշինը: Ի շարս այլևայլ դատողությունների` ասվեց նաև, որ երևի թե միակ ուժը, որը շահագրգիռ չէ ուկրաինական ճգնաժամի շուտափույթ կարգավորմամբ, ԱՄՆ-ն է:
Հասկանալ, թե որտեղ ենք բացթողում ունեցել ու սխալվել, արձանագրել այդ սխալն ու փորձել այն այլևս չկրկնել, կարևոր է: Սակայն նման նախադեպեր չունենք:
Վերջին տարիներին Հայաստանում քիչ չեն կրթական հավակնոտ ծրագրերը: Մասնավոր ու պետական շատ դպրոցներ իսկապես հաջողություններ են արձանագրում: Խոսքն առաջին հերթին` նույն «Այբի» մասին է: «Շիրակացի» կրթահամալիրն է միջազգային բակալավրիատի կարգավիճակի արժանացել: Սկսել է գործել Դիլիջանի միջազգային դպրոցը:
Ամբողջովին խառնած են աշխատավարձերի աճի թվերը։ Այսպես, 2014թ. 7 ամիսներին պետական և ոչ պետական տնտեսությունների մասով հրապարակված են 142055 և 194589 դրամ թվերը։ Սա չի համապատասխանում իրականությանը։ ԱՎԾ-ն իրավունք չուներ 5% կուտակայինի թվերը դիտարկել իբրև եկամուտ։ Նույն ձևով սխալ է 2014թ. 7 ամիսների 3.9% իրական աշխատավարձի աճը։ Եթե հանենք կուտակայինը, ապա իրական աշխատավարձի աճ միգուցեև չկա։
Մեզ թվում է՝ մենք հստակ գիտենք «հիվանդ» և «առողջ» բառերի սահմանումները. հիվանդ է նա, ով ունի մտավոր կամ ֆիզիկական խնդիր, առողջ է նա, ով ունի 2 ոտք, 2 ձեռք և մարմնի մյուս մասերը՝ ըստ անատոմիայի դասագրքի:
Ցուկերբերգի համար Հայոց ցեղասպանությունն ունի նույն գինը, ինչ մեզնից յուրաքանչյուրի համար Ռուանդայի ցեղասպանության ժամանակ կոտորված մոտ 1 000 000 թութսիներն ու նաև հութու ցեղի՝ քաղաքական չափավոր հայացքներ ունեցող ներկայացուցիչների մահը: Կամ էլ այս տարվա օգոստոսին ցեղասպանության ենթարկված եզդիների ճակատագիրը:
Իբր մեր դարդը քիչ էր՝ հիմա էլ խալխի դարդով ենք տապակվելու: Ամեն օր ահաբեկված հետևում էինք դրամ-դոլար փոխարժեքին: Հիմա պիտի նաև ռուսական ռուբլի-դոլար փոխարժեքին էլ ահասարսուռ հետևենք: Իշխանական ու ոչ այնքան իշխանական փորձագետները, խոսքները մեկ արած, պնդում են, որ մեր ներքին շուկայում ընթացող գնաճն արևմտյան պատժամիջոցների հետևանք է:
Սահմանադրական բարեփոխումներ և Հայաստանի անդամակցություն Եվրասիական տնտեսական միությանը: Ահա այն երկու գլխավոր հարցերը, որոնք քաղաքական օրակարգում են: Եվ մեկ էլ՝ իշխանափոխությունը, որն իրականացնելու խնդիրն իր առջև է դրել ոչ իշխանական եռյակը:
Խանութի աշխատակիցը լրիվ անտարբեր է՝ իր փողոցում, օրը ցերեկով վառվող լապտերների հանդեպ. իրե՞ն ինչ, որ հոսանքը հենց այնպես ծախսվում է: Հո իր գրպանից չէ՞: Ով վճարելու է, թող նա էլ մտածի: Պետության համար բացարձակ միևնույն է՝ իր պատմության կարևորագույն մի շրջան, որն ապագայում կարող է քաղաքական հարաբերությունների սեղանին դրվել, որևէ տեղ արձանագրվա՞ծ է, թե՞ ոչ:
Իսկապես դժվար է հիշել` հերթական խորհրդարանական ընտրություններից հետո կոալիցիա ասածում քանի կուսակցություն կար, և քանիսը «դավաճանաբար» լքեցին իշխանություններին: Լքեցին` մենակ թողնելով նոր բյուջե կազմելու, թերակատարելու ու թերակատարումը հիմնավորելու արդար, բայց անշնորհակալ գործում:
Առհասարակ, արագ ենք հոգնում: Ցանկացած պայքար տևում է այնքան, քանի դեռ մեր էմոցիոնալ, հուզական վիճակը բորբոքված է: Հետո մեր ուշադրությունը շեղվում է այլ խնդրի վրա, ու պայքարն անմիջապես մարում է:
Մանկապարտեզի բակից հավաքած փայլուն քարերի ու կոնֆետի թղթերի հետ 5-ամյա աղջկաս գրպանից երեկ հանեցի թղթի մի կտոր: Թղթի վրա մեծատառերով և անսովոր կետադրությամբ գրություն էր՝ հասցեագրված «ՀԱՐԳԵԼԻ` ԾՆՈՂ»-ին: Իսկ դիմումը ոչ այլ տեղից է, քան «Միսս և միստր աշխարհ» միջազգային կոմիտեից:
Միանգամից դժվար է ասել, որ 2014թ. հոկտեմբերի 22-ը ոսկե տառերով կմնա մեր բազմադարյա կրթության պատմության մեջ: Բայց այդ օրն ահագին բան ճշտվեց: Հետևաբար` այն հիշողության մեջ հաստատ կմնա: Բոլորս էլ գիտեինք, որ մեր կրթական համակարգը դանդաղ, բայց կայուն տեմպերով անկում է ապրում:
Ո՞րն է այսօր իշխանությունների օրակարգում ամենասկզբունքային հարցը՝ փոխե՞լ Սահմանադրությունը, թե՞ չփոխել: Հասկանալի է, գործող Սահմանադրությունը կաշկանդում է իշխանություններին ազնիվ ընտրություններ կազմակերպել, պարտադրում է, որ դատավորները կաշառակեր լինեն, ուղղակի թույլ չի տալիս մարդասպանին մարզպետ չնշանակել:
Քաղաքական առումով արդեն էական չէ սերնդափոխությունը՝ որպես փոփոխությունների, թարմության երաշխիք, քանի որ այդ սերնդափոխությունն ուղղորդված է: Ընդ որում, ուղղությունը ոչ թե առաջ է, այլ ետ…
Ձմռան կանխատեսումները չարդարացան: Մաքսային միություն աճապարողները ցնցված են: Նավթի համաշխարհային գների անկումը, մեղմ ասած, անսպասելի էր: Եվ այդ լուրը ստվերում է ամեն ինչ: Հիմա Հայաստանում նավթի բորսայական գների մասին ավելի շատ են խոսում, քան, ասենք, փոխվարչապետության թեկնածուների կամ այդ պաշտոնին ձգտողների մասին:
Եվ ի՞նչ տարբերություն՝ ո՞վ է գրողը, եթե նախագահն անհաջող է, նախարարը՝ կոռումպացված ու տխմար, ոչ իշխանական գործիչ՝ ավելի ագրեսիվ, քան ԱԺ պատգամավոր Առաքել Մովսիսյանն ու Մհեր Սեդրակյանը:
Հասարակությունն այդպես էլ չիմացավ` գյուղմթերք արտադրող ու վերամշակող գործարարները համաձա՞յն են, որ իրենց ռուսաբելառուսական գյուղ-մեքենաներ են պարտադրվում: Մինչդեռ ստորագրվող պայմանագրի հավելվածներում ամեն ինչ է հայտնվել: Անգամ միզանյութի ներկրման մաքսային դրույքաչափը:
«ՀՀ-ում ունենք 4-5 հազար գրանցված դեղ՝ յուրաքանչյուրն` իր սպեցիֆիկ փաթեթավորմամբ: Ունենալ 1 կամ 2 մեքենա, որոնք ի վիճակի կլինեն տարբեր՝ կլոր, քառակուսի, տարբեր չափի, քաշի փաթեթների վրա դրոշմակնիք փակցնել, անհնար է: Գործ ենք ունենալու ձեռքի աշխատանքի հետ: Սա նաև բերում է մեկ այլ խնդրի՝ արտադրողներն արգելում են իրենց փաթեթավորմանը ձեռք տալ կամ բացել: Բացի դա՝ օրենքում նշված է, որ ամեն դեղ իր ուրույն դրոշմապիտակը պետք է ունենա՝ ըստ քաշի, չափի, ենթատեսակի, պիտանելիության տարեթվի, ամսվա, ամսաթվի…»,- ասում է «Ֆարմատեք» ՓԲԸ գլխավոր տնօրեն Վահան Արուշանյանը:
Սոցիալական ցանցում ամենից քիչ պահանջարկ են վայելում հայ գիտնականների, գրողների մասին ակնարկները: Երբ ֆեյսբուքյան ընկերներիցս մեկի պատին տեսա Մանուկ Աբեղյանի (1865-1944) լուսանկարն ու հիշեցումը, որ սեպտեմբերի 25-ին գիտնականի մահվան 70-րդ տարելիցն էր, առաջինն, ինչ գրավեց ուշադրությունս, արձագանքների առատությունն էր:
Որտեղի՞ց եք վերցրել, որ Ս. Խաչատրյանը հասարակության համար մերժելի կադր է: Ի՞նչ է, հասարակական ընդվզման ակցիանե՞ր եղան: Հասարակությունը դրա հանդեպ լրիվ անտարբեր է: Ֆեյսբուքյան քննակումներն ամենևին հասարակական դժգոհության դրսևորումներ չեն:
«Նախագծին» ու հավելվածներին ծանոթանալուց հետո այն տպավորությունն է ստեղծվում, որ բանակցությունների ընթացքում մեր չինովնիկները միայն զուտ մեխանիկական ու տեխնիկական հարցեր են քննարկել: