Եվ շատ հնարավոր է, որ Հայաստանին այս տեսակ «սիրաշահումը» իր քաղաքական նպատակներն ունի: Իսկ գուցե պարտավորեցնող մրցանա՞կ է, կամ զուտ ԱՄՆ հեռացող վարչակազմի երախտագիտությո՞ւնը: Ժամանակը ցույց կտա:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն է։
Հայաստանից միջպետական հայցերից կամ գանգատներից հրաժարվելու պահանջի ֆոնին Ադրբեջանում որոշել են դիվանագիտական ծառայություններին նոր գործառույթներ վերապահել:
Ադրբեջանագետ Արմինե Ադիբեկյանը 168․am-ի հետ զրույցում, անդրադառնալով թուրքական նկրտումներին և դրա ենթադրվող ազդեցությանը նաև մեր տարածաշրջանի վրա, շեշտեց․ «Թուրքական կողմը զարգացնելով իր հաղթանակները՝ իրականացնելու է բոլոր ծրագրերը, իսկ Սյունիքի օտարումն այդ թվում է։ Ադրբեջանը պատրաստ է, շատ վաղուց պատրաստվում էր, ինչի մասին մենք բազմիցս նշել ենք, սակայն հարցն այն է՝ ինչքանով են ՀՀ իշխանությունները պատրաստ դիմավորել «թանկարժեք հյուրերին»։
«Իրավիճակը նմանվում է 1653 թվականի անգլիական իրականությանը, երբ Օլիվեր Կրոմվելը պառլամենտ գնաց և հայտարարեց, որ պատրաստվում է դատարկախոսություններին վերջ դնել, և չեն կարողանալու ցկյանս մնալ լորդերի պալատում: Ինձ թվում է՝ Փաշինյանն այդ դրվագից շատ է ոգևորվել, բայց Կրոմվելին նման է միայն մի հարցով, որ նա էլ անասնական վախ ուներ սեփական անվտանգության համար, բունկերներում էր քնում: Փաշինյանը Հայաստանում քաղաքական ավտորիտարիզմ հաստատելուց հետո ձգտում է հասնել անձնական դիկտատուրայի»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Փաշինյանի նման զառանցանքները չեն տեղավորվում ո՛չ իրականության, ո՛չ բարոյականության սահմաններում, ինչը բազմիցս ապացուցել եմ թե՛ փաստական տվյալներով, թե՛ Սերժ Սարգսյանի թողած բանակցային ժառանգությամբ, թե՛ Նիկոլի նախկին հայտարարություններով, թե՛ միջազգային դերակատարների գնահատականներով։
«Կարևոր է, թե ինչպես կզարգանան Աստանայի ձևաչափի բանակցությունները, և այդ բանակցություններից ով ու ինչ կստանա։ Ով կունենա առավելություն, բնականաբար, նա էլ կփորձի ավելի մեծ իրավունքներ ստանալ Հայաստան-Վրաստան-Ադրբեջան ռեգիոնում։ Այստեղ բոլորին հետաքրքրողը կոմունիկացիաների հարցն է, և ցանկացած տեղաշարժ կարող է այս կամ այն կերպ անդրադառնալ այս հարցի լուծումների վրա։ Բայց խոսքն այսօրվա հանդիպման մասին չէ, այլ ավելի տևական գործընթացի ու բանակցությունների, քանի որ այսօր մեծ առաջընթաց ակնկալելի չէ»,- ասաց Սալամին։
Հայկական կենցաղում հաստատուն ունի «փողին մուննաթ» արտահայտությունը, որը, մեղմ ասած, դրական նրբերանգներ չի պարունակում և որպես կանոն՝ օգտագործվում է այն դեպքերում, երբ ցանկանում են ցույց տալ, որ դրանով բնորոշվողը հանուն գումարի պատրաստ է ամեն ինչի, նույնիսկ աներևակայելի թվացող գործողությունների։
Դեկտեմբերի 4-ին ԱԺ-Կառավարություն հարցուպատասխանի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը կրկնել է ավելի վաղ արած ինքնախոստովանությունը՝ կապված 2021 թվականի մայիսին ադրբեջանական առաջխաղացումների և դրանց հակազդել-չհակազդելու հայկական կողմի դիրքորոշման հետ, ինչը, սակայն, անտեսվեց:
«Նման զարգացումներն են ադրբեջանական կողմին վստահություն տալիս բարձրացնելու ամենամարտահրավերային հարցերը, որոնք կարելի էր միայն երազում պատկերացնել։ Չէ՞ որ այս թեման հակամարտության առաջին օրվանից չի հայտնվել օրակարգում, այն վերջին տարիներին է առարկայացել, անընդհատ փոքր-փոքր հայտարարություններով փորձ է արվել բացել նման թեմա, որից հետո էլ վրա է հասել պահանջներ բարձրացնելու պահը։ Նման տրամաբանությամբ կարելի է անվերջ նոր պահանջներ բերել բանակցային սեղան»,- նման կարծիք հայտնեց Արեշևը։
Սուրեն Սուրենյանցը շեշտեց, որ ողբերգական հետևանքները կարող են նույնիսկ կասկածի տակ դնել պետականության գոյությունն ու տարածքային ամբողջականությունը, իսկ որպեսզի ասածը շատ մերկապարանոց չհնչի, նա ընթերցողներին խորհուրդ տվեց դիտարկել Վրաստանի, Մոլդովայի կամ Ուկրաինայի օրինակները, որոնք ստրատեգիական կողմնորոշման փոփոխության ճանապարհին ունեցել են մեծ տարածքային կորուստներ։
Օրերս՝ նոյեմբերի 28-ին, Աստանայում կայացած ՀԱՊԿ ղեկավարների գագաթնաժողովի ընթացքում թե ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, թե ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարն ու այլ պաշտոնատար անձինք անդրադարձան ՀԱՊԿ-ում ՀՀ անդամակցության սառեցմանը՝ դա համարելով ՀՀ ինքնիշխան որոշումը։ Զուգահեռաբար արձանագրվեց, որ ՀԱՊԿ-ը սպասում է ՀՀ մասնակցության վերականգնմանը։
Բանաստեղծ Հուսիկ Արան խելագարության է նմանեցնում Նիկոլ Փաշինյանի մտածողությունը, որն ազգ-բանակ կոնցեպտը համարում է ազգ-նահատակ բանաձևի շարունակություն:
Դեկտեմբերի 3-ին Ազգային ժողովում 2025թ. ՀՀ պետբյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ իր եզրափակիչ ելույթի ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանը դարձյալ անվտանգային վտանգավոր ձևակերպումներ է թույլ տվել, որոնցում, ըստ էության, և՛ ինքնախոստովանություն կար, որ պրոֆեսիոնալ բանակ ունենալը չի մտնում իր պլանների մեջ՝ լինի դա ՆԱՏՕ-ական, թե ոչ ՆԱՏՕ-ական չափանիշներով, բայցև անուղղակի զգուշացում՝ այն համակարգը, որն այսօր առկա է, դա էլ կարող է չլինել, և այլն: Սա՝ ընդհանրական, իսկ Փաշինյանի ելույթի համապատասխան հատվածը մենք բաժանել ենք մի քանի մասերի:
2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ և դրան հաջորդած փաստաթղթերով արձանագրվում է, որ պետք է սահմանների ապաշրջափակում լինի։
«Սա նշանակում է ստեղծել անվտանգային մի համակարգ, որի առաջին գծում բանակը չէ, դրանից առաջ կան բուֆերներ։ Օրինակ՝ տնտեսական փոխկախվածությունները, դրանից առաջ կա ուրիշ բուֆեր՝ միջազգային կանոնները, որի ոտնահարումներից այսօր բողոքում են ամենուր»,- խորհրդարանում 2025 թվականի պետական բյուջեի նախագծի քննարկմանը հայտարարել է Նիկոլ Փաշինյանը:
Անկեղծ ասած, այս իշխանության ռազմաքաղաքական տեսլականում հնարավոր չէ որևէ ձևով տեղավորել ռուս-հայկական միացյալ զորախմբի գոյությունը: Ճիշտ է՝ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ի հետ է հարաբերությունները, այսպես կոչված, սառեցրել, բայց Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև իրավապայմանագրային բազայում կարծես թե բան չի փոխվել, թեև ՀՀ իշխանությունները երբեմն այնպես են խոսում, կարծես թե դրանք չեղարկվել են կամ գոյություն չունեն:
«Տրանսպորտային հանգույցների հարցը կքննարկեն, Իրանն այս պահին չի ցանկանում Ադրբեջանի հետ սրել հարաբերությունները՝ լավ իմանալով, որ տարածաշրջանում Ադրբեջանն Իսրայելի շահերի հիմնական ցատկադաշտն է»,- շեշտեց նա։
Դեռևս անցյալ տարի «Նուբարաշեն» ՔԿՀ-ից հրապարակված հոդվածներիցս մեկում նշել էի, որ առանց Վրաստանի հնարավոր անդամակցությանը ԵՄ-ին Հայաստանը ԵՄ-անադամակցելու նույնիսկ խիստ տեսական հեռանկար չունի, քանզի առանց հնարավոր ընդհանուր ցամաքային կամ ջրային սահմանի ԵՄ-ն անգամ ռազմավարական պլանավորման մակարդակով երբեք, կրկնում եմ՝ երբեք չի դիտարկելու այդ հարցը։
«Քանի որ Նիկոլ Փաշինյանի տգիտությունը հանրային փաստ է, եկեք՝ չհիմնվենք Փաշինյանի դատողությունների վրա: Մենք խոսում ենք՝ կիրթ իրավաբանների կարծիքի վրա հիմնվելով: Փաշինյանը կիսագրագետ լրագրող է և չի կարող դատել այն բաների մասին, ինչի համար մարդիկ տասնամյակներով կրթվել են: Փաշինյանը հասկանում է, որ պետք է ինչ-որ մի բան կերցնի իր ընտրազանգվածին, որ հիմք ունենա ՀՀ ոչնչացումը հասցնել իր տրամաբանական ավարտին: Սա փաստաթուղթ է, որի վրա իրավաբանորեն գոյություն ունի ՀՀ միջազգային միավորը, եթե դու այդ միջազգային միավորի տակից հանում ես հիմնարար թուղթը, ապա մնացած ամեն ինչը կորցնում է իր իրավաբանական ուժը»:
168.am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովն ասաց, որ վերոնշյալ բոլոր օջախներում էլ, ամենայն հավանականությամբ, ինտենսիվ զարգացումներ են տեղի ունենալու, քանի որ սրանով կարծես սկսվում է ձևավորվող աշխարհակարգի վերջնական դիրքավորման փուլը։ Այս զարգացումները, նրա խոսքով, ցույց են տալիս, թե այս կամ այն երկրներն ինչ հավակնություններ ու շահեր ունեն յուրաքանչյուր գոտում։
Լիբանանում հրադադարի ռեժիմի հաստատմանը զուգահեռ՝ ցնցվում է հրադադարը Սիրիայում․ «Հայաթ Թահրիր ալ-Շամ»՝ նախկին «Ջաբհաթ ալ-Նուսրա» ահաբեկչական խմբավորումը գրոհել է Հալեպ և Իդլիբ։ Աշխարհաքաղաքական առկա իրողությունների համատեքստում մերձավորարևելյան այս զարգացումները, ըստ տարածաշրջանային փորձագետների, կանխատեսելի էին՝ հատկապես Ռուսաստանին և Իրանին թիրախավորելու տեսանկյունից։ Թուրքագետ Տիրան Լոքմագյոզյանը 168․am-ի հետ զրույցում ևս մատնանշեց այս հանգամանքը՝ նկատելով նաև, որ սիրիական զարգացումների […]
Ռուս արևելագետ Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ Սիրիայի պատերազմը վերջին տարիներին սառեցման փուլում էր, սակայն, ըստ էության, պատճառները, որոնք ծնեցին այս պատերազմն ու այն բորբոքեցին, վերացված չեն, չկա կոնսենսուս գլխավոր դերակատարների միջև, ավելին՝ աշխարհաքաղաքական տարբեր դերակատարների մասնակցությամբ կա շահերի բարդ համակարգ։
Այս օրերին, երբ Նիկոլ Փաշինյանը հրապարակային ՀՀ պաշտպանության նախարարության շուրջ մանր-մունր թեմաներ է քննարկում, դիտողություններ անում և դրանով փորձում քաղաքական ինչ-ինչ խնդիրներ լուծել, Ադրբեջանը դարձյալ զբաղված է հնարավոր սադրանքի համար քարոզչական կամ, այսպես ասած, լեգիտիմ հիմքեր ստեղծելով։
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեի՝ ԵՄ անդամակցության բանակցությունները մինչ 2028 թվականը հետաձգելու որոշումից հետո Թբիլիսիում և վրացական խոշոր քաղաքներում իրավիճակը կտրուկ սրվել է։
COP 29-ի միջոցառումներն ավարտած Ադրբեջանի նախաձեռնությամբ ստեղծվում է ոչ կառավարական կազմակերպությունների Գլոբալ Հարավային պլատֆորմ, որի նպատակն է լինելու կլիմայի, շրջակա միջավայրի «պաշտպանությունը»:
«Այստեղ հարցն այն է՝ արդյո՞ք Հայաստանն իրենից ինչ-որ բան է ներկայացնում, այցերը միայն մեզ հետ են քննարկո՞ւմ, թե՞ փաստորեն նույն Լեհաստանի նախագահի աշխատակազմը թույլատրություն է հարցրել՝ այցելելու համար: Փաստորեն, չէր կարելի: Մարդիկ էլ բողոքել են, ու այդ բողոքն ավելի շատ այն մասին է, որ՝ քեզ նախազգուշացրել ենք: Իսկ ՀՀ ԱԳՆ-ի կողմից եղա՞վ մի բան, որ՝ գիտե՞ք, Հայաստանի ցանկացած կետ ՀՀ սուվերեն պետությունն է, և մենք ենք որոշում՝ ցանկացած հյուրի ուր տանենք: Ավելի խորքային դիտարկեք այս ամենը»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
Բաքուն խիստ քննադատության է ենթարկել ՀՀ այցելած և հայ-ադրբեջանական սահմանին մոտ Երասխում ԵՄ դիտորդների հետ պարեկություն իրականացրած Լեհաստանի նախագահ Անջեյ Դուդային։
Հայաստանի Հանրապետությունը չի մասնակցի Աստանայում կայանալիք ՀԱՊԿ գագաթնաժողովին, սակայն Նիկոլ Փաշինյանը կնախագահի ԵԱՏՄ խորհրդի նիստը Մոսկվայում։ Ուշագրավ է, որ հայկական կողմը, որպես նախագահող, չի հյուրընկալում միջոցառումը, ինչը տեղի է ունենում բնականոն արարողակարգի պարագայում, այլ նա պատրաստվում է վարել նիստը Մոսկվայում։
Վերջերս ՀՀ ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հրավերով և նախաձեռնությամբ լրագրողներից և փորձագետներից բաղկացած խումբ է մեկնել Տավուշ՝ Ոսկեպար, Բաղանիս, Կիրանց և Բերքաբեր՝ տեղում ծանոթանալու սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի արդյունքներին, նաև քննարկել են ՀՀ պաշտպանության համակարգի զարգացման հիմնահարցերը:
