«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ պաշտպանության նախարարի նախկին առաջին տեղակալ Արտակ Զաքարյանն է։
Ադրբեջանագետ, իրավաբան Արամ Փոլադյանը մանրամասն ուսումնասիրում է ադրբեջանական մեդիան և հատկապես այն հրապարակումները, որոնք արվում են ադրբեջաներեն լեզվով և դեռևս չեն թարգմանվում այլ լեզուներով:
168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է:
«Միջնորդի, առավել ևս՝ միջազգային միջնորդական ձևաչափի առկայությունը հակամարտության դեպքում կարևոր գործոն է դառնում։ Թեև պետք է նաև նշել, որ ՄԽ-ն, ի վերջո, չդարձավ այն հարթակը, որտեղ կողմերը խաղաղ համաձայնության հասնեն, մշտապես կար դժգոհություն այդ հարթակից կամ կային տարաձայնություններ համանախագահ երկրների միջև։ Ամեն բան հասավ նրան, որ այս աշխարհակարգի պայմաններում համանախագահները հենց հրաժարվեցին միմյանց հետ աշխատելուց»,- ասաց փորձագետը։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան, արևելագետ, կովկասագետ Ստանիսլավ Տարասովը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ երկու հարցազրույցներում ընդհանուր առմամբ լուրջ տարաձայնություններ չեն երևում, հատկապես ՀՀ իշխանությունների կողմից Ալիևի պահանջներին դիմադրություն գրեթե չկա։
Դեկտեմբերի 19-ին Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց է տվել «Արմենպրեսին», որտեղ, ըստ էության, հաշվետվություն է ներկայացնում Ալիևին, անգամ ընդունում է Ալիևի որոշ առաջարկներ: Այս հրապարակման մեջ, սակայն, այլ հանգամանքի կանդրադառնանք։
«Արդեն շուրջ 4 տարի է՝ Գուրգեն Մարգարյանի հետ կապված գործընթացը գտնվում է Եվրոպայի խորհրդի Նախարարների կոմիտեի կատարողական փուլում, և Ադրբեջանը, ցինիկ վարք դրսևորելով, չի էլ փորձում այն կատարել։ Ադրբեջանից պահանջում են վճարել դատական ծախսերը, բայց Ադրբեջանը հրաժարվում է գեթ մեկ լումա վճարել»։
Ադրբեջանում անցկացվող զորավարժությունների, ինչպես նաև Թուրքիայի ԶՈՒ, Պակիստանի ու Իսրայելի բարձրաստիճան զինվորականների հետ ինտենսիվ երկխոսության ֆոնին Ադրբեջանի ղեկավար Իլհամ Ալիևը հարցազրույց է տվել և վերահաստատել է ադրբեջանական նախապայմանները, այսպես կոչված, Խաղաղության համաձայնագրի կնքմանն ընդառաջ։
«Հայաստանի այս իշխանությունը քաղաքականություն չի վարում. չկա՛ քաղաքականություն, այս մարդիկ զբաղված են ընդամենն իշխանությունը պահելու խնդրով, որովհետև այդ իշխանությունն իրենց գոյության երաշխիքն է։ Դա է պատճառը, որ իրենց հետաքրքիր չէ, որ Ադրբեջանն այսօր զորավարժություններ է անում «Լեռնային և քաղաքային մարտեր» խորագրով, իրենց հետաքրքիր չէ այն, որ Թուրքիայի Գլխավոր շտաբի բարձրաստիճան պաշտոնյաները գնում են Ադրբեջան»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Միջազգային և համեմատական իրավունքի կենտրոնի» նախագահ, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) հայ գերիների շահերի ներկայացուցիչ, իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանն է։
Արցախի շրջափակման ժամանակ նա անում էր անհնարին բաներ, սկսած՝ հղիներին տեղափոխելուց հիվանդանոց, ավելի ծանր վիճակում գտնվող մարդկանց սնունդ տրամադրելուց: Ի՞նչ մեղադրանք է հնարավոր հորինել մի մարդու մասին, որը շրջափակման ժամանակ նույնիսկ մաշված կոշիկներով էր շրջում, որովհետև արդեն մաշվել էին, և Արցախում արդեն կոշիկ էլ հնարավոր չէր գնել, և զբաղվում էր սոցիալական հարցերով»:
Դեռ այս տարվա հուլիսին 168.am-ը գրել էր, որ 44-օրյա պատերազմում դրվեց Թուրքիա-Ադրբեջան-Պակիստան աշխարհաքաղաքական նախագծի սկիզբը, և, որ Արցախյան պատերազմում կամ «ղարաբաղյան խաղում» Իսլամաբադի մասնակցությունը պայմանավորված էր թուրք-պակիստանյան հատուկ հարաբերություններով՝ Պակիստանի բանակի ղեկավարությունը միշտ թանկ է գնահատել Անկարայի հետ միությունը:
Թուրքագետ Մհեր Աբրահամյանի կարծիքով՝ Թուրքիան ամեն կերպ փորձում է տեղի ունեցածը որպես դիվանագիտական հաղթանակ ներկայացնել և ցույց տալ, թե Իրանի և Ռուսաստանի հետ եկել են համաձայնության:
Դժվարին կացության մեջ է նաև Մոսկվան, որը ոչինչ չկարողացավ ձեռնարկել Ասադի իշխանությունը պահելու ուղղությամբ։ Ռուսաստանի համար Սիրիայի տարածքը և այնտեղ ռազմաբազաներ ունենալը ոչ միայն հնարավորություն էր տալիս տարածաշրջանում իր խնդիրներն առաջ մղելու հարցում, այլև իր բազաները կարևոր հենման կետ են Աֆրիկայում իր տարբեր գործողությունների իրականացման համար։ Եվ Սիրիայից ռազմաբազաների դուրսբերման սցենարի դեպքում Ռուսաստանը շղթայական ռեակցիայի ձևով թուլացնելու է իր դիրքերը և Աֆրիկայում, և Հարավային Կովկասում։
«Հայաստանն իր դաշնակցային հարաբերություններն ում հետ ասես՝ չի փչացրել՝ կլինի Իրան, Ռուսաստան, և ակնկալել, որ Արևմուտքից կլինեն ինչ-ինչ աջակցություններ, խիստ կասկածում եմ (Արևելք, Արևմուտք սահմաններում թշնամիներն են, Հյուսիսից՝ Վրաստանն է, որը թույլ չի տա զենքի տարանցում Հայաստան․․․)»:
«Իրենք ապուշ են, տգետ և ստախոս, որովհետև իրենք խոսում են մի Հայաստանի մասին, որը տարածաշրջանում գործոն էր, որը փայլուն հարաբերություններ ուներ ոչ միայն Ռուսաստանի, այլև Եվրամիության հետ, ԱՄՆ-ի հետ: Դա եղել է այն իշխանությունը, որի մասին սրանք վայրահաչում են: Փաշինյանի ճակատին գրված է երկու բառ՝ պատերազմ և զոհ»,- նշեց նա:
Մենք բոլորս գիտենք՝ պետություններն առաջին հերթին առաջնորդվում են իրենց սեփական շահերով։ Կա պետության տնտեսական և աշխարհաքաղաքական շահ, շատ էական է, առանցքային հարցն այն է, թե պետությունը ո՞ր շահի վրա է դնում շեշտը։
Ալիևի օգնականի հանդիպումն Իսրայելի արտաքին գերատեսչության ղեկավարի հետ ևս ինչ-որ գործողության նախապատրաստություն կարող է ենթադրել՝ լինի դա Հայաստանի դեմ, թե Իրանի, իհարկե, երկու դեպքում էլ Հայաստանը մտածելու բան ունի: Չմոռանանք, որ Իսրայելն իր զգալի ներդրումն ունի 44-օրյա պատերազմում Ադրբեջանի հաղթանակում:
Թուրքիայի ուժեղացումը, հատկապես կապված «Զանգեզուրի միջանցքի» հետ, առանցքային սպառնալիք է Հայաստանի և Հարավային Կովկասի համար։ Այս ճանապարհը՝ Թուրքիային և Ադրբեջանին կապող ուղին, նրանց համար ոչ միայն տրանսպորտային նախագիծ է, այլև տարածաշրջանային ռազմավարական ազդեցությունը մեծացնելու գործիք։ Նրանց համար դա պանթուրքիստական գաղափարի հերթական քայլ է, որը կապահովի Թուրքիայի կապը Կենտրոնական Ասիայի թյուրքալեզու երկրների հետ։
Սիրիայում բեկումնալի զարգացումներին զուգահեռ՝ Բաքուն ակտիվ շփումների մեջ է իր ռազմական դաշնակիցների՝ Թուրքիայի և Իսրայելի հետ։ Օրերս տեղի ունեցավ՝ Ալիև-Էրդողան, նախօրեին՝ Բայրամով-Ֆիդան հեռախոսազրույց, իսկ այսօր Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը Բաքվում հանդիպել է Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի հրամանատար Զիյա Ջեմալ Քադըօղլուի հետ և քննարկել իրավիճակը հայ-ադրբեջանական սահմանին։
Երևան-Բաքու գործընթացից մեծ ակնկալիքներ ունի թուրքական կողմը։ Սիրիայի կառավարության կոլապսի ֆոնին թուրքական կողմն ակտիվորեն անդրադառնում է հարավկովկասյան իրողություններին։ Այս անգամ թեմայից Թուրքիայի խորհրդարանում խոսել է ԱԳ նախարար Հաքան Ֆիդանը՝ նշելով՝ Երևանի ու Բաքվի միջև խաղաղության հաստատման հարցում հասել են ամենամոտ կետին։ Նրա որակմամբ, Հարավային Կովկասում խաղաղության հասնելու հույսի շող կա։ Ֆիդանը նշել է, որ Թուրքիան աջակցում է խաղաղության բոլոր ջանքերին։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ազատություն» կուսակցության նախագահ, տնտեսագետ, «Միասին» դաշինքի համահիմնադիր Հրանտ Բագրատյանն է։
«Մեր ողբերգությունն այն է, որ Ադրբեջանի համար խնդիրն այդ կետերը պայմանագրում ներառելը չէ. Ադրբեջանը պայմանագրի բանակցություններին զուգահեռ՝ իր համար տարբեր հարցեր է լուծում՝ դեմարկացիայի անվան տակ Հայաստանին պարտադրում է զիջումներ և ստանում այնպիսի դիրքեր, որոնք նոր ագրեսիայի պարագայում իրեն առավելություն են տալու արդեն ՀՀ տարածքի նկատմամբ»:
2020 թվականի պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողովի զեկույցը դեռ ներկայացված չէ։
«Իմ պաշտոնավարման ժամանակ մեր դիվանագիտությունն ուներ ամենաավտոնոմ կարգավիճակը»,-այսօր դիվանագետների համաժողովի ժամանակ լրագրողների հետ ճեպազրույցում ասաց Հայաստանի արտաքին գործերի նախկին նախարար Արա Այվազյանը:
«Թուրքիան այս մեծ հարձակումից առաջ փորձում էր մեղմացնել իր հարաբերությունները քրդերի հետ՝ հույս ունենալով, որ այս հարձակումը կհաջողի։ Այժմ, երբ այս հեղաշրջումը հաջողվեց Սիրիայում, Թուրքիան շատ ավելի ուժեղ դիրքերում է և կարիք չունի քրդերի հետ ավելի մեղմ, հանդարտ քաղաքականություն վարելու, ուրեմն պատերազմական դրությունը շարունակվելու է»,- հավելեց նա։
Եվ շատ հնարավոր է, որ Հայաստանին այս տեսակ «սիրաշահումը» իր քաղաքական նպատակներն ունի: Իսկ գուցե պարտավորեցնող մրցանա՞կ է, կամ զուտ ԱՄՆ հեռացող վարչակազմի երախտագիտությո՞ւնը: Ժամանակը ցույց կտա:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն է։
Հայաստանից միջպետական հայցերից կամ գանգատներից հրաժարվելու պահանջի ֆոնին Ադրբեջանում որոշել են դիվանագիտական ծառայություններին նոր գործառույթներ վերապահել:
Ադրբեջանագետ Արմինե Ադիբեկյանը 168․am-ի հետ զրույցում, անդրադառնալով թուրքական նկրտումներին և դրա ենթադրվող ազդեցությանը նաև մեր տարածաշրջանի վրա, շեշտեց․ «Թուրքական կողմը զարգացնելով իր հաղթանակները՝ իրականացնելու է բոլոր ծրագրերը, իսկ Սյունիքի օտարումն այդ թվում է։ Ադրբեջանը պատրաստ է, շատ վաղուց պատրաստվում էր, ինչի մասին մենք բազմիցս նշել ենք, սակայն հարցն այն է՝ ինչքանով են ՀՀ իշխանությունները պատրաստ դիմավորել «թանկարժեք հյուրերին»։
