«Սա դիվանագիտություն է, որի մասին պատկերացում չունի ո՛չ Նիկոլ Փաշինյանը, և ո՛չ էլ՝ դեռևս Արարատ անունը կրող արտգործնախարարը։ Ես կարծում եմ՝ պահանջ է լինելու նաև նրա անունը փոխել, իմիջիայլոց, դա արդարացի պահանջ կլինի, ու ճնշման դեպքում՝ կփոխվի՝ Արագած կդնի, կամ Հատիս կդնի։ Ինքը նույնիսկ արժանի չէ Արարատ անունը կրելուն»,- ասաց նա։
Ադրբեջանի ղեկավար Իլհամ Ալիևի հայաստանյան ներքաղաքական կյանքը փոթորկած վերջին հարցազրույցի և Փաշինյանի ոչ պակաս աղմկահարույց, զիջողական արձագանքների, լարվածության ֆոնին սկսվեց Իրանի Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար Ալի Աքբար Ահմադիանի այցը Երևան և Բաքու։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «5-րդ ալիք» հեռուստաընկերության գործադիր տնօրեն, սցենարիստ, պրոդյուսեր Հարություն Հարությունյանն է։
Բաքվի բռնապետը նախօրեին Հայաստանի հասցեին սպառնալիքների հերթական հեղեղն է տեղացել։ Նա ադրբեջանական հեռուստաընկերություններին տված հարցազրույցի ընթացքում հայտարարել է, թե Հայաստանը պետք է անհապաղ դադարեցնի զինվելը, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը» պե՛տք է և կբացվի, ֆաշիզմը պետք է ոչնչացվի…
«Եթե տրանզիտ ես անում, ի՞նչ ես արտադրում, որտե՞ղ ես ուզում դա վաճառել, եթե այդ տրանզիտի կարիքն ունես։ Այս իշխանությունները խոսում են տնտեսական դիվերսիֆիկացիայի մասին, բայց Հայաստանի տնտեսության ռիսկային, կործանարար կախվածությունը Ռուսաստանից երբեք այսքան մեծ չի եղել։
«Հիմա Հայաստանի դեսպանը չպետք է դուրս գար Կրեմլից ու պետք է փորձեր Ալիևի լկտիությունը թեժացնել ու այն հանգցներ բենզինով։ Այս ամենն օգտագործելով՝ ավելի թեժացներ ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունները՝ հօգուտ Հայաստանի»։
«Զինադադարի հաստատումից հետո քննարկված բոլոր տարբերակները, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ ՄԽ առաջարկներն այս կամ այն կերպ ենթադրում էին Լեռնային Ղարաբաղի ընդգրկում Ադրբեջանի կազմում։ Սա անվիճելի փաստ է»,- այս մասին այսօր 2024 թվականի ամփոփիչ մամուլի ասուլիսի ընթացքում հայտարարեց ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը։
««Արևմտյան Ադրբեջանը» շինծու, առավելապաշտական նախագիծ է, հավակնություն ՀՀ տարածքի նկատմամբ»,- այս մասին այսօր 2024 թվականի ամփոփիչ ասուլիսի ընթացքում հայտարարեց ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը՝ անդրադառնալով Ադրբեջանի «Արևմտյան Ադրբեջան» նարատիվին։
«Ալիևը երևակայական ռևանշիստական Հայաստան է հորինել, որին բոլորը զինում են, պատրաստում Ադրբեջանի դեմ պատերազմի, և ինքը դրա դեմ պայքարում է և իր ամանորյա ուղերձում էլ հնչեցնում էր սպառնալիքներ այդ համատեքստում»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ, պ.գ.թ. Տաթևիկ Հայրապետյանը՝ շեշտելով, որ Հայաստանի իշխանությունների կողմից մինչ օրս հստակ քաղաքական գնահատականներ չեն հնչել:
Հայաստան-Սփյուռք հարաբերություններում առկա անջրպետի մասին հաճախ են բարձրաձայնում՝ ինչպես հայաստանյան, այնպես էլ՝ սփյուռքյան տարբեր շրջանակներ՝ մեղադրելով Հայաստանի գործող իշխանություններին․ նշում են՝ այս իշխանությունները փորձում են հնազանդեցնել Սփյուռքը, լռեցնել հայոց պահանջատիրությունը։
Նախօրեին ադրբեջանական կողմը փորձեց նենգափոխել Իրանի Իսլամական Հանրապետության ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Իսմայիլ Բաքայիի մեկնաբանությունները ռեգիոնալ տրանսպորտային խնդիրների վերաբերյալ՝ ներկայացնելով, թե Իրանը իբրև թե կողմ է, այսպես կոչված, թուրանական՝ Զանգեզուրի միջանցքին։ Իրանական բեռնատարների համար Թուրքիայում առաջացած խնդրի մասին ԻԻՀ ԱԳՆ խոսնակի խոսքերը վերագրել էին, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքին»։
Սերժ Սարգսյանի կառավարման տասնամյակում այդ սկզբունքների հենքով բանակցային փաստաթղթի տեսք ստացավ Կազանյան կոչված տարբերակը (2011թ. հունիս), իսկ դրանից հետո եղած գաղափարները, առաջարկությունները, տարբերակները եղել են աշխատանքային մոտեցումներ՝ non paper ձևաչափով։
«2025-ին պետք է ոչ թե սպասել իրադարձությունների, այլ՝ գործել: Թշնամի պետությունն այլևս չի թաքցնում իր միտումները»,- 168TV-ի հետ զրույցում ասաց ադրբեջանագետ, իրավաբան Արամ Փոլադյանը՝ ընդգծելով, որ Ադրբեջանում հայատյացությունն իր պիկին է հասել:
Հայաստանն ու Թուրքիան 44-օրյա պատերազմից հետո մեկնարկեցին հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, սակայն դիվանագիտական հարաբերությունները վերականգնելու հայտարարությունները շարունակում են մնալ միայն հայտարարություններ։ Այս գործընթացը տարբեր կուլիսային դրվագներով շարունակվեց նաև 2024 թվականին։
«2024 թվականն աշխարհաքաղաքական զարգացումների տեսանկյունից բարդ փոփոխությունների անցումային ժամանակաշրջան էր։ Փոփոխական իրադարձություններով հագեցած է լինելու նաև 2025 թվականը»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս արևելագետ, քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով աշխարհաքաղաքական ու հատկապես ռեգիոնալ զարգացումներին։
«Խաղաղության պայմանագիրը» ֆիկցիա է։ Պայմանագիր ստորագրելով՝ խաղաղություն չի լինում։ Քանի դեռ Ադրբեջանում չի ձևավորվել իրավահավասարության մթնոլորտ, որտեղ հայերը կընկալվեն որպես ադրբեջանցիներին հավասար էթնիկ խումբ, որոնց չի կարելի կոտորել ու բնաջնջել, խաղաղություն չի՛ լինելու։
«2024թ. սողացող կապիտուլյացիայի տարի էր, որովհետև մենք ի՞նչ արեցինք՝ տարածքներ տվեցինք Տավուշի ուղղությամբ, առանց դրա դիմաց թեկուզ մեկ միլիմետր բան ստանալու, համաձայնագիրը չստորագրվեց, Ադրբեջանը նոր պահանջներ առաջ քաշեց: Սա հենց սողացող կապիտուլյացիան է»,- 168TV-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքական վերլուծաբան Արմեն Բաղդասարյանը:
Իհարկե, կան ծրագրեր, որոնք որոշ առումով իրենցից բարելավում ներկայացնում են, սակայն հիմնական ուղղություններն ու առաջնահերթությունները, որոնք սահմանել է կառավարությունը և դրանցով շարժվում է, դրանք Հայաստանին ոչ միայն սահմանված հանգրվանին չեն հասցնելու, այլ եղած խնդիրները կամ խորացնում են, կամ նորանոր հարցեր են հարուցում:
«2025-ին շարունակվելու է նախկին աշխարհակարգի փլուզման վերջնական փուլը»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովը՝ ներկայացնելով աշխարհաքաղաքական իր կանխատեսումները 2025 թվականի վերաբերյալ։
Ըստ իս, բանակցությունները բարդ են լինելու՝ նույնիսկ անկախ աշխարհաքաղաքական իրավիճակից։ Անընդհատ կողմերը բանակցում են, ապա բախվում բարդ հարցերի, ու այս իրավիճակը չի մոտենում իր ավարտին, քանի որ, ինչպես պնդում եմ վերջին տարիներին, Ադրբեջանը հանդես է գալիս ուժի դիրքերից, հաղթանակն Ադրբեջանը ձեռք է բերել ուժի գործադրմամբ, և դա դեռ լուրջ գործոն է, որն ակտիվ օգտագործվում է։
«Հատկապես առաջիկա մի քանի ամիսների ընթացքում ամենաթեժ ռեգիոններում փոփոխությունների ականատեսն ենք լինելու»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց իրանցի վերլուծաբան Կայհան Բարզեգարը՝ անդրադառնալով 2024թ. իրադարձություններին ու 2025 թվականի աշխարհաքաղաքական զարգացումներին։ Իրանցի քաղաքագետի կարծիքով, անցնող 2024 թվականը բարդ տարի էր Իրանի Իսլամական Հանրապետության համար, լի թե ներքին, թե արտաքին սպառնալիքներով։
Սիրանուշ Սահակյանի խոսքով՝ միջազգային հանրության կողմից մենք կլսենք կոչեր, որոնք լսելի չեն լինի Ադրբեջանի համար, ապա հավելեց՝ գործ ունենք միջազգային հանրության երեսպաշտության ու երկակի ստանդարտների հետ, և Հայաստանի արտաքին քաղաքականության խնդիրը պետք է լինի այնպիսի հարաբերություններ հաստատել տարբեր պետությունների հետ, որ նրանք հանձնառու լինեն մեր երկրի շահերի առաջմղման հարցում։
2024 թվականին Փաշինյանն ունեցել է ընդամենը երկու հեռախոսազանգ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ։ Դրանցից առաջինն իր ծննդյան օրը՝ հունիսի 1-ին, իսկ երկրորդը, պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն, օգոստոսի 23-ին՝ ռուսական կողմի նախաձեռնությամբ։
Օրեր շարունակ Ադրբեջանում, Ղազախստանում, Ուկրաինայում և արևմտյան առաջատար երկրների կողմից ծավալվող հակառուսական հիստերիայի ֆոնին Ռուսաստանի նախագահը ներողություն խնդրեց Ադրբեջանի առաջնորդից օրեր առաջ՝ դեկտեմբերի 25-ին, տեղի ունեցած ավիավթարի կապակցությամբ՝ փաստացի ընդունելով, որ ողբերգական միջադեպի ժամանակ տարածքում ռուսական ՀՕՊ համակարգեր են աշխատել։
«Մարդիկ հիմա թմբիրի մեջ են, իրենց թվում է՝ վտանգները շատ հեռու են, բայց այդ վտանգները շատ մոտ են: Ցանկացած պահի կարող է ռազմական էսկալացիա սկսվել՝ ցանկացած պատրվակով: Մենք այս իրավիճակում քննարկում ենք, թե 30 տարի առաջ ով էր մեղավոր: Սա իշխանությունների բերած օրակարգն է. Անցյալը բերել են ասպարեզ, որ հասարակության ուշադրությունն ապագա վտանգներից շեղի»,- ընդգծեց նա՝ նշելով, որ, այսպես կոչված, խաղաղության պայմանագրի կետերից յուրաքանչյուրը կարող է դառնալ նոր պատերազմի լեգիտիմ հիմք»:
Ղազախստանի Ակտաու քաղաքում կործանված «Ադրբեջանական ավիաուղիներ»-ի Embraer 190 ինքնաթիռը, որը թռչում էր Բաքվից Գրոզնի դեկտեմբերի 25-ին, ըստ նախնական տվյալների, ենթարկվել է «արտաքին ֆիզիկական և տեխնիկական ազդեցության»։ Նախօրեին այս մասին հայտարարել է ավիաընկերությունը:
Ըստ Ադրբեջանի ԱԳՆ-ի՝ ադրբեջանական կողմը ժամանակավոր կեցության և միգրացիայի հարցերում կառաջնորդվի հավասարության և փոխադարձության սկզբունքով:
168․am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովը, անդրադառնալով ԵԱՏՄ-ի դերին ՀՀ կյանքում և տեղի ունեցած միջադեպին, նշեց, որ պետք է, իհարկե, խուսափել նման լեզվակռիվներից նման միջոցառումների ժամանակ, որը հեղինակազրկում է դրանում ներգրավված կողմերին ու նաև այն հարթակը, որի շրջանակում դա տեղի է ունենում։
Հանրային հեռուստաընկերությունը 2-րդ անգամ է կարմիր գիծ տրորում։ Բայց եթե այս իշխանությունները կարող են Կաթողիկոսի ճանապարհը փակել Սարդարապատում, ինչո՞ւ Հ1-ը չի կարող չհեռարձակել Վեհափառի ամանորյա ուղերձը։ Ամեն ինչ այլևս սպասելի է ՀՀ այս իշխանություններից:Սա թող դաս լինի այն հոգևորականների համար, ովքեր հարմարվողական մոտեցում են ցուցաբերում ու շարունակում համագործակցել այս իշխանությունների հետ։ Ես չեմ հասկանում՝ ինչպե՞ս կարելի է լինել բարձրաստիճան հոգևորական ու հարմարվել նրա հետ, ինչ անում են Վեհափառի նկատմամբ։ Սա թշնամի պետությունների երազանքն է։
Նրա կարծիքով, ԵԱՀԿ ՄԽ-ն ամենայն հավանականությամբ ապագայում կլուծարվի, սակայն դա այնուամենայնիվ որևէ երկրի չի սահմանափակում բարձրացնել հարցեր կամ արդյունավետ դիվանագիտություն վարել։
