Իրանցի վերլուծաբան Ալի Սալամին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց, որ տարածաշրջանային գրեթե բոլոր երկրներն ունեն կոնսենսուս 3+3 ձևաչափի շուրջ։ Սա, նրա խոսքով, տրամաբանական է, քանի որ չեն ցանկանում ռեգիոնում այլ ուժերի ակտիվություն։ Այլ ուժեր ասելով, ըստ նրա՝ նկատի է առնվում Արևմուտքը։
Մինչ Ուկրաինայում և Մերձավոր Արևելքում շարունակվում են պատերազմները, Ջո Բայդենը կոչ է անում սատարել Ուկրաինային և Իսրայելին, փորձագետներն արձանագրում՝ մեկնարկում է Երրորդ համաշխարհային պատերազմը, Հարավային Կովկասն ապրում է իր ավանդական խնդիրների ու Արևմուտք-ՌԴ առճակատման տրամաբանության շրջանակում։
Հակված եմ կարծել, որ զսպում տեղի կունենա` ելնելով նույն մտավախություններից, որ հակամարտությունների, պատերազմների միաժամանակ բռնկում ձեռնտու չէ ոչ տարածաշրջանային խաղացողների, ոչ աշխարհաքաղաքական կենտրոնների համար, քանի որ պատերազմների սահմանները նման իրավիճակում դժվար է պահպանել։ Եթե չպահպանվի, ապա կմեծանա ընդլայնված պատերազմի վտանգը։ Իրանի մասնակցությամբ դա կարող է իրական թվալ։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը «168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ասաց, որ չնայած հանգամանքին, որ վերջերս «Վալդայ» ակումբում Պուտինն իր աջակցությունը հայտնեց Փաշինյանին, վերջինս հերթական քայլն է անում Արևմուտքին ընդառաջ, փորձում սիրաշահել Արևմուտքին՝ միևնույն ժամանակ Հայաստանը դարձնելով Արևմուտք-Ռուսաստան առճակատման տարածաշրջանային էպիկենտրոն։
Վերջին տասնօրյակում աշխարհաքաղաքական կենտրոնների ուշադրությունը եվրոպական տարածաշրջանից և մասնավորապես ուկրաինական պատերազմից, ինչպես նաև Հարավային Կովկասում տիրող իրավիճակից, հատկապես` արցախահայության բռնի տեղահանության թեմայից, սահուն անցում կատարեց Մերձավոր Արևելք, որտեղ իրադարձություններն իսրայելապաղեստինյան հակամարտության շուրջ ժամ առ ժամ են զարգանում։
168․am-ի հետ զրույցում իրանցի վերլուծաբան Կայհան Բարզեգարն ասաց, որ արդեն 9-10 օր է՝ իսրայելապաղեստինյան հակամարտությունը մեկնարկել է, ընթանում է բավականին ինտենսիվ թափով։
ԱՄՆ Պետքարտուղարությունը Հայաստան-Ադրբեջան բանակցային գործընթացի գլխավոր միջնորդի հնարավոր փոփոխության ուղղությամբ ակտիվ գործընթացների ֆոնին հանդես է եկել ուշագրավ մեկնաբանություններով։
168․am-ի հետ զրույցում եվրոպացի քաղաքական վերլուծաբան Սյուզան Ստյուարտն ասաց, որ Հայաստան-Ադրբեջան բանակցային գործընթացի մասին խոսելիս՝ արդեն իսկ գործ ունենք բարդ հակամարտության հետ, որն այսօր է՛լ ավելի բարդ աշխարհաքաղաքական միջավայր ունի, ուստի բանակցային գործընթացը, ինչպես երևում է՝ ստատիկ չէ։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովն ասաց, որ նման աշխարհաքաղաքական դեգերումների հետևանքով կողմերը և հատկապես Հայաստանն է կորցրել, իսկ Ադրբեջանը ժամանակ է կորցրել։
Հայ-ռուսական բարձրաստիճան, դիվանագիտական սուր և աննախադեպ փոխհրաձգությունների ֆոնին Հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում Նիկոլ Փաշինյանը հերթական աղմկահարույց ու թերևս միջազգային հանրության համար անակնկալ հայտարարությունն արեց՝ պնդելով, թե ՀՀ-ն չի փոխում իր արտաքին քաղաքական վեկտորը դեպի Արևմուտք։
«Իսրայելի պատերազմը «Համաս»-ի դեմ օրերի հարց չէ, այն կարող է երկար տևել»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց «Իսրայել-Հայաստան» միջազգային հասարակական ֆորումի համանախագահ, իսրայելցի վերլուծաբան Ալեքսանդր Ցինկերը՝ անդրադառնալով Իսրայել-ՀԱՄԱՍ արմատական ահաբեկչական խմբավորման միջև վերսկսված ռազմական գործողություններին։
«Եթե առաջիկայում Բրյուսելում Փաշինյան-Ալիև հանդիպմանն առանցքային պայմանավորվածություններ ձեռք բերվեն խաղաղության համաձայնագրի շուրջ, ռուսական կողմը մարտավարությունը կփոխի։ Կարող եմ ասել, որ ՌԴ ԱԳՆ-ում պատրաստ են ցանկացած սցենարի, սակայն կա հակվածություն պահպանել ներկայություն Ղարաբաղում»,- ասաց մեր զրուցակիցը։
ՌԴ արտաքին գործերի փոխնախարար Միխայիլ Գալուզինը հարցազրույց է տվել ռուսական ՌԲԿ-ին՝ անդրադառնալով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հակամարտության կարգավորման առաջընթացին, Մոսկվայի և Երևանի հարաբերություններին և տարածաշրջանում ռուսական խաղաղապահ զորակազմի հետագա ճակատագրին։
«Այս փուլում, կարծում եմ, Ալիևը փորձում է հեռանալ Արևմուտքի միջնորդությունից լիովին, Գրանադայի հանդիպումը դրա փոքր փորձն էր, կուլիսային խոսակցությունները չգիտենք, թե ինչ ուղղությամբ են ընթացել, սակայն եթե հետևողականություն և ճնշումներ չլինեն, ԵՄ-ն և Արևմուտքը հակամարտության միջնորդությունից դուրս կգան և բանակցությունները կտեղափոխվեն ռեգիոնալ հարթակ»։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինն ասաց, որ հայ-ֆրանսիական ռազմական համագործակցության մեկնարկը պետք է դիտարկել Հայաստանի՝ ՀԱՊԿ-ը լքելու հեռանկարի կոնտեքստում։ Ըստ նրա, երևում է, որ իսկապես Ֆրանսիայի կողմից որոշ մատակարարումներ կլինեն։
ՀՀ ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի Իրանի Իսլամական Հանրապետություն կատարած այցի ընթացքում իրանական կողմը լուրջ ուղերձներ է հղել ինչպես Երևանին, Բաքվին, այնպես էլ Անկարային։ Իրանական Mehr-ի փոխանցմամբ, Իրանի ԶՈւ շտաբի պետ, գեներալ-մայոր Մոհամադ Հոսեյն Բաղերին Գրիգորյանի հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, որ Իրանը պատրաստ է դիտորդներ ուղարկել Հայաստանի և Ադրբեջանի սահման։
Ռուսաստանի արտգործնախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հաստատեց՝ Արցախում սեպտեմբերի 19-ի ռազմական գործողություններից առաջ ԱՄՆ, ԵՄ և Ռուսաստանի ներկայացուցիչները հանդիպել և շփումներ են ունեցել։ Զախարովան տեղեկացրեց, որ իրենց դիմել են Միացյալ Նահանգները և Եվրամիությունը՝ հանդիպում անցկացնելու նախաձեռնությամբ։ «Կողմերը տեսակետներ են փոխանակել իրավիճակի հետ կապված, միայն այդքանը»,- երեկ ճեպազրույցում ասաց Ռուսաստանի արտգործնախարարության ներկայացուցիչը։
Երկրորդ կարևոր ուղերձը, որն Իրանը փոխանցում է, և Իրանի այդ անհանգստություններն ավելանում են, վերաբերում է Արևմուտքի աճող ազդեցությանը Հարավային Կովկասում, որն ավելի շատ դրսևորվում է հենց Հայաստանի Հանրապետությունում։ Վրաստանում ևս կա, բայց Հայաստանում իրավիճակ է փոխվում։
Անցնող տասնօրյակը և այդ ընթացքում Արցախի աղետալի հայաթափումը, թերևս, կարելի է համարել ամենածանր ու ողբերգական էջերից մեկը հայոց պատմության ընթացքում։
168․am-ի հետ զրույցում վրացի եվրոպագետ Կախա Գոգոլաշվիլին ասաց, որ տեղի ունեցող ցավալի զարգացումները և հայերի զանգվածային ելքը Լեռնային Ղարաբաղից բնականաբար խոսում են այն մասին, որ բանակցությունները, մեղմ ասած, հաջողված չեն եղել, որի պատասխանատուները բոլոր միջնորդներն են։
Արևմուտքը ցանկացավ, որ բանակցությունները տեղափոխվեն Արևմուտք, և ի՞նչ ստացվեց։ Բոլոր սլաքներն ուղղվում են Ռուսաստանին, բայց վերջին մեկուկես տարվա բանակցությունները տեղի են ունեցել Արևմուտքում ԵՄ-ի ու ԱՄՆ-ի միջնորդությամբ։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆոյոր Լուկիանովն ասաց, որ ՌԴ իշխանությունների շրջանում, բնականաբար, ՀՀ իշխանությունների վերջին շրջանի որոշումները և հայտարարությունները հարցեր են առաջացնում, և դրանց ՌԴ ԱԳՆ մակարդակով պարբերաբար անդրադարձ լինում է։
168.am-ի հետ զրույցում ռուս կովկասագետ Ստանիսլավ Տարասովն ասաց, որ ցավալի է տեսնել այն, ինչ կատարվում է, թեև սա նոյեմբերի 9-ին ստորագրված հայտարարությունից հետո ամենահավանական սցենարներից մեկն էր։
Սեպտեմբերի 19-ին Արցախի դեմ Ադրբեջանի իրականացրած ռազմագործողությունից և սկսված բռնի տեղահանությունից օրեր անց՝ սեպտեմբերի 25-ին, Նախիջևանում տեղի ունեցան Էրդողան-Ալիև հերթական բանակցությունները։ Ալիև-Էրդողան հանդիպումը տեղի է ունեցել Նախիջևանի Գերագույն ժողովում՝ մամուլի համար փակ ռեժիմով, և տևել մոտ մեկ ժամ, որից հետո նրանց ներկայությամբ տեղի է ունեցել երկու երկրների միջև տարբեր ոլորտներում համաձայնագրերի ստորագրման արարողությունը։
Կցանկանայի ուշադրություն հրավիրել ՌԴ ԱԳՆ հաղորդագրության կտրուկ տոնայնության վրա։ Այն, ինչ ներկայումս տեղի է ունենում, լի է ՀՀ պետականության համար ճգնաժամի վտանգով, քանի որ ինձ մոտ կայուն տպավորություն կա, որ գործող կառավարությունը կարող է նաև սրման գնալ՝ սադրելով քաղաքացիական բախումներ։ Շատ լավ հիշում ենք, որ Փաշինյանի ղեկավարման հինգ տարիների ընթացքում նա երկիրը կիսել է սևերի ու սպիտակների, հեղափոխության պահապանների և հակառակորդների։ Ենթադրել, որ դա չի կարող հանգեցնել կործանարար հետևանքների, հիմարություն կլիներ։
Մինչ շարունակվում է արցախյան ողբերգությունը՝ ժողովրդի բռնի տեղահանությունն իր հայրենիքից սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանի սանձազերծած ռազմական օպերացիայից հետո, և մինչ նոր «սև ամպեր են կուտակվում» ՀՀ-ի գլխավերևում՝ ի դեմս թուրք-ադրբեջանական ինտենսիվ բանակցությունների, այսպես կոչված, Զանգեզուրի միջանցքի շուրջ, ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը նամակ է հղել Նիկոլ Փաշինյանին։ ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալության ղեկավար Սամանթա Փաուերը, ով նախօրեից Հայաստանում է՝ ծանոթանալու համար արցախահայության կարիքներին, Նիկոլ Փաշինյանին է փոխանցել ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի նամակը ՀՀ Անկախության տոնի առթիվ։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինն ասաց, որ շատ վաղուց էր պարզ, որ Հայաստանը պատրաստվում է լքել ՀԱՊԿ-ը և դա ամենայն հավանականությամբ տեղի կունենա մոտ ապագայում։
Արցախում օրերս իրականացված արյունալի ռազմական գործողությունից հետո այսօր Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հրավերով Նախիջևանում է, որտեղ նախատեսվում են նրանց բանակցությունները։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Սերգեյ Մարկեդոնովը, անդրադառնալով վերջին օրերին Արցախում ծավալված դրամատիկ իրադարձություններին, այն որակել է՝ որպես կապիտուլյացիա։
«Վաշինգտոնում տեղի ունեցավ բանակցային հերթական տապալված փուլը»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ մեկնաբանելով Երևան-Բաքու բանակցային գործընթացն Արևմուտքի հովանու ներքո։
