Ադրբեջանական կողմը շուտով կներկայացնի իր դիրքորոշումը Հայաստանի կողմից առաջարկված խաղաղության համաձայնագրի պայմանների վերաբերյալ։ Ադրբեջանական ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ, այա մասին հայտարարել է Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովը Բաքվում իր թուրք գործընկեր Հաքան Ֆիդանի հետ համատեղ ասուլիսի ընթացքում։
Ռուս ռազմական վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ինչպես կարելի էր ենթադրել՝ ԵՄ-ն գործնական առումով, գետնի վրա ՀՀ անվտանգության, ռազմական ներուժի ավելացման համար ոչինչ չի անելու։
ՀԱՊԿ-ի հետ հարաբերությունների վատթարացման և անվտանգության ոլորտում Ռուսաստանին ու ՀԱՊԿ-ին այլընտրանքներ գտնելու ՀՀ իշխանությունների հայտարարություններին զուգահեռ՝ ԵՄ-ից հնչում են հայտարարություններ տվյալ ոլորտում Հայաստանին աջակցության մասին։
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Euronews հեռուստակայանին տված ծավալուն հարցազրույցում խոսել է Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման մասին՝ համոզմունք հայտնելով, թե չի տեսնում լուրջ խոչընդոտներ խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման համար:
«Բնականաբար, ԱՄՆ-ը մտահոգ էր, որ որոշ հայտարարությունների պատճառով կորցնում էր միջնորդի դերը։ Ուստի ամերիկացի դիվանագետի այցով փորձ արվեց այդ դերը վերականգնել, նպաստել համատեղ հայտարարությանը, ինչպես նաև պայմանավորվել հանդիպում կազմակերպել կողմերի միջև։ Սակայն, կարծում եմ, Միացյալ Նահանգների համար կենտրոնական մտահոգությունն այն է, որ Ադրբեջանն ու Իրանը սկսել են համագործակցել Ադրբեջան-Նախիջևան երթուղու հարցում, և ԱՄՆ-ը այնուամենայնիվ առաջ է մղում հայաստանյան երթուղու հարցը, թեև դրա ձևաչափին ՀՀ-ն դեմ է։
Այսօր անսպասելիորեն հայտնի դարձավ, որ Ադրբեջանում արտահերթ նախագահական ընտրություններ տեղի կունենան: Դրանք, ինչպես հայտնում են տեղի լրատվամիջոցները, կկայանան 2024 թվականի փետրվարի 7-ին: Ալիևն այսօր համապատասխան հրաման է ստորագրել։
ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի խոսնակ Մեթյու Միլլերը, պարզաբանելով ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Ջեյմս Օ’Բրայենի այցը Բաքու, որի մեկնարկը նախանշված է դեկտեմբերի 6-ին, հայտարարել է, որ պաշտոնյան կհանդիպի Ադրբեջանի պաշտոնյաների հետ՝ երկկողմ հարաբերությունների ամրապնդման, Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղությանն աջակցելու օրակարգով։
«Ինչ-որ մեկը հիշո՞ւմ է այն, ինչ տեղի ունեցավ Բրյուսելում և Պրահայում, երբ նորից ուզում է վստահել արևմտյան խորհրդականներին»,- այս մասին այսօրվա ճեպազրույցում հայտարարեց ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան՝ անդրադառնալով Արևմուտքի դերակատարությանը ԼՂ հակամարտության բանակցային գործընթացում։
Ռուս ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Պավել Ֆելգենգաուերը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ որքան էլ ցավալի է, որ շարունակվում են հայ-ադրբեջանական սահմանին նման միջադեպերը, դրանք բնական են, քանի որ, չնայած մեծ ու փոքր ռեգիոնալ ցնցումներին՝ այս հակամարտության շուրջ, կողմերը չեն կարողանում բանակցել և լուծել բոլոր հարցերը։
Օրերս ԵԱՀԿ ղեկավարությունը հանդես եկավ Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքմանն ուղղված երկխոսության օգտին՝ առաջարկելով ԵԱՀԿ հարթակը բանակցությունների համար։
«Կողմերը Մոսկվայից այս գործընթացը տեղափոխեցին ուղիղ հարթակ, որում, իհարկե, ավելի ուժեղ է Ադրբեջանը, և սա Ադրբեջանին ձեռնտու է այս հարցում իր նպատակները Հայաստանին պարտադրելու տեսանկյունից»,- նկատեց Տարասովը։
«Իհարկե, Արևմուտքում ավելին են ակնկալում, որ ՀՀ-ն կլքի ՀԱՊԿ-ը, այդ մասին պաշտոնական հանդիպումների և ասուլիսների ընթացքում ուղիղ հայտարարություններ են հնչում։ ՀՀ-ն մինչ ՀԱՊԿ-ը լքելը կամ գուցե իր ՀԱՊԿ անդամակցությունն արհեստական դարձնելը փորձում է հենց Նահանգներից ինչ-որ բան ստանալ, անվտանգության ոլորտում ինչ-որ երաշխիք կամ սպառազինություն, քանի որ ԱՄՆ-ը ներկայումս հայտարարում է, որ աջակցում է ՀՀ տարածքային ամբողջականությանը»։
Այն, ինչ ես նկատի ունեի և կարծում եմ, որ ասացի` այն էր, որ այսքան երկար պահելով ԼՂ-ն նույն իրավիճակում, առանց հաշվի առնելու, թե Երևանն ինչ կարող էր առաջարկել այնտեղ ավելին ձեռք բերելու համար, Հայաստանը կորցրեց իր վերահսկողությունը պահպանելու հնարավորությունը մի վայրի նկատմամբ, որը շատ հայերի մտածելակերպում առանցքային է։
«Գիտեմ, որ Տիգրան Մեծի ժամանակ ծովից ծով էր Հայաստանը։ Այն, ինչ տեսնում եմ, անընդհատ Հայաստանի տարածքային կրճատումներ են եղել պատմության ընթացքում, ու նաև այս վերջին ցնցումը շատ ծանր է։ Նույնիսկ չգիտեմ՝ ինչ ասել, ունեք շատ ուժեղ Սփյուռք, որը կարող է լուրջ ներուժ ունենալ։ Ինձ համար ցավոտ է, որ Արարատը գտնվում է Թուրքիայի տարածքում։ ՀՀ մշակութային ժառանգությունը չափազանց կարևոր է, տեսնում ենք, որ նույնը տեղի է ունենում Երուսաղեմում։ Շատ ծանր է ականատես լինել էթնիկ զտմանը։
«Չի կարող, չէ՞, Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև լինեն քաղաքական խնդիրներ, քաղաքական երկխոսության բացակայություն մի շարք առանցքային ուղղություններով, սակայն խորը տնտեսական ու էներգետիկ ինտեգրացիա, արտոնություններ Հայաստանի համար։ Այս դեպքում կդժվարանամ ասել, թե խոսքը ոլորտային խնդիրների՞, թե՞ հենց քաղաքական խնդիրների մասին է, այնուամենայնիվ, չի բացառվում քաղաքական պատճառն այս ամենում»,- ասաց Լուկիանովը։
Եվրոպացի վերլուծաբան Ուվե Հալբախը 168.am-ի հետ զրույցում նշեց, որ Բլինքենի զանգերը Երևան և Բաքու նպատակ ունեն վերականգնել Վաշինգտոնի դերը բանակցային գործընթացում, որի առաջին խոչընդոտը Բաքվի դժգոհությունն է Վաշինգտոնի հայտարարություններից։
«Լարսի անցակետում խնդիր կա, ՀՀ համապատասխան մարմիններն էլ գործընկերների ու տնտեսվարողների հետ աշխատում են»,- այսօր ճեպազրույցի ընթացքում այս մասին ասաց ՀՀ ՏԿԵ նախարար Գնել Սանոսյանը՝ անդրադառնալով մի շարք հարցերի։
«Այնպես չէ, որ Արևմուտքը չէր կարող աջակցել Հայաստանին ավելի վաղ ևս, և անպայմանորեն հարկավոր էր, որպեսզի Հայաստանը լքեր ՀԱՊԿ-ը կամ ներկայումս չի լքել, սակայն Ֆրանսիան ինչ-որ տեխնիկա մատակարարում է։ Այդպես է այսօր, քանի որ Արևմուտքի շահերն են այդպես թելադրում»,- ասաց նա։
168․am-ի հետ զրույցում վրացի վերլուծաբան Կախա Գոգոլաշվիլին ասաց, որ նման այց կարելի էր սպասել, քանի որ ԵՄ-ում որոշ նախնական որոշումներ էին կայացվել Հայաստանի վերաբերյալ։ Ըստ նրա, ԵՄ-ն, բացի իր առաջարկները ու պատրաստակամությունը, պետք է տեղում ուսումնասիրի ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունները ևս մեկ մակարդակով խորացնելու բոլոր հնարավորությունները՝ հաշվի առնելով ՀՀ կարիքները։ Գոգոլաշվիլիի խոսքով, հասկանալիորեն նման երկրների կարիքները հնարավոր է թուլացնել ներդրումների և անվտանգության ապահովման միջոցով։
Հարավային Կովկասում դրամատիկ աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների և Ռուսաստանի ազդեցությունը չեզոքացնելու Արևմուտքի քաղաքականության ներկայիս փուլում տարածաշրջանում նոր նախաձեռնություններով և նոր դերով է փորձում հանդես գալ Մեծ Բրիտանիան։
ՀՀ իշխանությունների կողմից ՀԱՊԿ հանդիպումների ու աշխատանքների բոյկոտը կարող է խնդիրներ ստեղծել կառույցի համար։ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Իմանգալի Տասմագամբետովը Մինսկում կազմակերպության գագաթնաժողովից հետո կայցելի Երևան և հայկական կողմին կհանձնի Բելառուսի մայրաքաղաքում ստորագրված փաստաթղթերը, որպեսզի Հայաստանը միանա դրանց, ասել է Բելառուսի արտգործնախարար Սերգեյ Ալեյնիկը։ Այս մասին գրում է ria.ru-ն:
«168 Ժամ»-ի մոսկովյան աղբյուրների փոխանցմամբ, ՌԴ ԱԳՆ-ն շարունակում է ջանքերը Մոսկվայում Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպում կազմակերպելու նպատակով, որի օրակարգը և խաղաղության պայմանագրի ռուսական տարբերակի որոշ նրբություններ համաձայնեցնելու նպատակով վերջերս Բաքու էր մեկնել ՌԴ ԱԳՆ հատուկ ներկայացուցիչ Իգոր Խովաևը, ով այդպես էլ Երևան չեկավ։ Մոսկվան նախկինի նման կարծում է, որ պետք է լուծել բոլոր խնդիրները, այդ թվում՝ արցախահայության Արցախ վերադառնալու հեռանկարի հարցը, որից հետո միայն ստորագրել Խաղաղության պայմանագիր։ Սակայն, ըստ մեզ հասած տեղեկությունների, այս ջանքերն այնքան էլ հետևողական բնույթ չեն կրում։
«Բաքուն պատրաստ է երկու սցենարներին։ Բաքուն պատրաստ է բանակցել և Մոսկվայում հայ-ռուսական հարաբերություններում խնդիրների ֆոնին, և Արևմուտքում, իսկ իր այս հայտարարություններով Արևմուտքում տագնապ է հարուցում, որ իսկապես պահը կարող է կորսվել, ինչպես կարծում է Տոյվո Կլաարը։ Վաշինգտոնին Բաքուն դուրս է դնում բանակցություններից՝ համարելով, որ այդ հարաբերությունները վերականգնվող են, ներկա վիճակը ժամանակավոր է լինելու, քանի որ առջևում ընտրություններ են։ Ինչպես Իրանի դեպքում, որոշ ժամանակ անց ԱՄՆ-ի հետ ևս Ադրբեջանը կարող է կարգավորել իր հարաբերությունները»,- ասաց վերլուծաբանը։
«Եթե չկա նման հարց իրենց օրակարգում, ապա ինչո՞ւ հայկական կողմը չի աշխատում այդ կառույցում, չի փորձում թեկուզ ստանալ այն, ինչ իրեն անհրաժեշտ է, ինչո՞ւ են բոլոր հարցերը վերածվում հրապարակային սկանդալների, դիվանագիտական փոխհրաձգության։ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ը լքելու որոշումը ունի, դա ակնհայտ է բոլորի՝ ՀԱՊԿ ղեկավարության, անդամ երկրների և Մոսկվայի համար։
168․am-ի հետ զրույցում եվրոպացի վերլուծաբան Ուվե Հալբախն ասաց, որ բանակցությունները դեմ են առել «պատին» նաև միջնորդների կողմից վճռականության պակասի և պատասխանատվություն ստանձնելու ցանկության պակասի պատճառով։ Փորձագետի կարծիքով, բանակցային բոլոր հարթակներում համագործակցող կողմը հայկական կողմն է, և ստացվում է, որ նույնիսկ այս փուլում, երբ լուծվել են բանակցային գլխավոր խնդիրները, Բաքուն ունի դժգոհություններ և հրաժարվում է Արևմուտքում հանդիպումներից։
ԱՄՆ Պետքարտուղարի օգնական Ջեյմս Օ՛Բրայանը, որն օրեր առաջ Փարիզում հանդիպել է Նիկոլ Փաշինյանի հետ, հայտարարել է, որ առաջիկա շաբաթները որոշիչ կլինեն հայ-ադրբեջանական բանակցություններում։
Չնայած Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարում է, որ ՀՀ-ն չի պատրաստվում փոխել իր արտաքին քաղաքական վեկտորը, ՀՀ իշխանություններն ակտիվ երկխոսության մեջ են արևմտյան կառույցների ու երկրների հետ, ինչպես նաև նպատակահարմար են համարում Հայաստան-Ադրբեջան բանակցությունները շարունակել Բրյուսելում կամ Վաշինգտոնում, սակայն՝ ոչ Մոսկվայում։
«Իշխանություն ստանձնելու դեպքում առաջին գործը կլինի Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելը»,- այս մասին ասել է Իսրայելի Քնեսեթի ընդդիմադիր խորհրդարանական խմբակցության ղեկավար Յաիր Լապիդը՝ անդրադառնալով Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանի վերջին հայտարարություններին՝ այն մասին, որ Իսրայելն ահաբեկչական պետություն է, որը երեխաներ է սպանում։
Նախօրեին ԵՄ Արտաքին քաղաքական խորհրդի նիստում, որի օրակարգում էր Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների հարցը, ԵՄ ԱԳ նախարարները հավանություն տվեցին Հայաստանում տեղակայված դիտորդական առաքելությունն ընդարձակելու, Հայաստանի հետ վիզաների ազատականացման շուրջ քննարկումներն ակտիվացնելու առաջարկին։
Իրանցի վերլուծաբան Կայհան Բարզեգարը 168․am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ՀՀ-ում Իրանի դեսպանն իրականությանը չհամապատասխանող որևէ դիտարկում չի արել, պահպանել է դիվանագիտական կոռեկտությունն ու ԻԻՀ պաշտոնական դիրքորոշումը։
