Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Անդրեյ Արեշևը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ Իրանի շուրջ տեղի ունեցող յուրաքանչյուր զարգացում առանցքային նշանակություն ունի Հայաստանի Հանրապետության համար, քանի որ 2020թ. պատերազմից հետո Իրանը Հարավային Կովկասում էական աշխատանք է իրականացնում ի օգուտ ՀՀ-ի ու ՀՀ շահերի։
«Պետք է մտածել, թե որքանով է դա անվտանգ»,- այս մասին ամենշաբաթյա բրիֆինգի ժամանակ ասաց ՌԴ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան՝ անդրադառնալով Հարավային Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Խավիեր Կոլոմինայի՝ Երևանի վերաբերյալ արտաքին քաղաքական դիտարկումներին։
168.am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովն ասաց, որ մերձավորարևելյան «կրքերն» օրեցօր թեժանում են, և մեծանում է ամերիկյան հարվածի հավանականությունն Իրանի ներկայության դեմ Սիրիայում կամ Իրաքում, քանի որ նախագահական ընտրություններին ընդառաջ՝ ԱՄՆ նախագահ Բայդենը հեղինակությունը պետք է փորձի բարձրացնել, քանի որ Հորդանանի իրադարձություններն անպատասխան թողնելը կդիտարկվի լուրջ թուլություն։
«Այս ֆոնին, երբ աշխարհում բոլորը բռունցք և մկաններ են ցույց տալիս, Հայաստանի կողմից անընդհատ խաղաղության մասին խոսելը թուլության նշան է դիտարկվում»։
«Այսօր իրանական բանակը գտնվում է լիարժեք պատրաստվածության գագաթնակետին և հաստատակամորեն դիմակայում է ցանկացած սպառնալիքի»,- IRNA-ի փոխանցմամբ՝ կիրակի օրը հայտարարել է ցամաքային զորքերի համակարգման գծով գլխավոր հրամանատարի տեղակալ, դերծովակալ Հաբիբոլլա Սայարին։
Ռուս ռազմական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ՀՀ իշխանությունների առաջարկները նոր չեն աշխարհի համար, քանի որ նման որոշ մեխանիզմներ մինչև վերջերս գոյություն ունեին Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի հարաբերություններում՝ մինչ ուկրաինական զարգացումները։
«Հայ-վրացական հարաբերությունները վստահության մեծ բաղադրիչ ունեն, սակայն քաղաքական, տնտեսական ու ռազմական ոլորտում ողջ ներուժն իրացված չէ, որի ուղղությամբ պետք է մտածել, քանի որ դա մեծ բացթողում է երկկողմ հարաբերություններում, պայմանավորված Հայաստանի ու Վրաստանի արտաքին քաղաքական տարբեր կողմնորոշումներով և դրանից բխող ամրագրված փաստաթղթերով ու պարտավորություններով։
168․am-ի հետ զրույցում թուրք վերլուծաբան Ջենգիզ Աքթարն ասաց, որ Իրանն ու Թուրքիան փորձեցին այս այցով խորացնել համագործակցության մակարդակը, որի համար կա մի քանի պատճառ։
«Սակայն սեպտեմբերյան իրադարձություններից հետո քիչ հավանական է, որ ներկայիս ստատուս-քվոյի պարագայում շատ հայեր վերադառնան Ղարաբաղ։ Հասկանալի է, որ եթե Ադրբեջանը կարողանա իսկապես բանակցել և լավ առաջարկներ անել, գուցե դա հնարավոր լինի, այս պարագայում ՌԴ-ն էլ կարող է շարունակել իր ներկայությունը տեղում։
Իրանցի վերլուծաբան Ալի Սալամին մեզ հետ զրույցում գոհացնող որակեց հանդիպման արդյունքները։ Նա նշեց, որ այս այցի գլխավոր թեման, իհարկե, իրավիճակն էր Գազայում և Իսրայելի գործողությունները, ինչպես նաև իրավիճակը Կարմիր ծովի ավազանում։
«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովն ասաց, որ, ի սկզբանե, այսինքն՝ երկրորդ մեծ պատերազմից հետո, պարզ էր, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան Հարավային Կովկասում հանդես են գալու տանդեմով, ինչպես հենց պատերազմի ընթացքում։ Սա, ըստ վերլուծաբանի, նշանակում է, որ ՀՀ իշխանությունների առաջարկած առանձին պրոյեկտը մի իրավիճակում, երբ հայ-ռուսական հարաբերությունները ևս առանձնապես լավ չեն, մեծ դժվարություններ է ունենալու, եթե չունենա լուրջ աջակից դաշնակցի տեսքով։
168․am-ի հետ զրույցում, մեկնաբանելով ԵՄ-ի ներկայիս դիրքավորումը Երևան-Բաքու գործընթացում, եվրոպացի վերլուծաբան Նեյլ Մաքֆարլեյնը նշեց, որ ԵՄ-ն փորձում է զսպել, հավասարակշռել Հարավային Կովկասում տիրող իրավիճակը։ Առաջնային պատճառներից մեկն այն է, ըստ վերլուծաբանի, որ բանակցային գործընթացի նախկին ինտենսիվությունն ընդհատվել է, կան սուր հայտարարություններ, հետևաբար՝ մտավախություններ, որ ռեգիոնում կրկին իրավիճակի էսկալացիա կլինի։
«Լավրովն ասաց, որ ՌԴ-ն պատրաստ է, որպեսզի իր հովանու ներքո ստորագրվի փաստաթուղթ, սակայն Երևանը դրան դեմ է։ Ընդհանուր առմամբ մեծ անհանգստություն այս մասով չկա, քանի որ ՌԴ-ն ունի միայն խաղաղապահների հարց, որի շուրջ, ինչպես բազմիցս հայտարարել է, կպայմանավորվի Ադրբեջանի հետ»,- ասաց վերլուծաբանը։
Վերլուծաբանը կարծում է, որ թեև շատերն են Եվրոպայում արձանագրում, որ ՀՀ-ն կատարել է ընտրություն ի օգուտ ԵՄ-ի, սակայն համապատասխան քայլեր դրա համար չի տեսել, բացի հայտարարություններից։
«Իրանը ՀՀ-ի հետ լավ հարաբերություններ ունի, փոխըմբռնման մթնոլորտում են նաև Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները։ Ռեգիոնալ բոլոր երկրներն իրենց համագործակցությունը վեցակողմ ձևաչափում ամրապնդելու հարցում կոնսենսուս ունեն, ինչից կշահեն բոլորը։ Կշահեին նաև Հայաստանն ու Ադրբեջանը, եթե ընդունեին Իրանի առաջարկը՝ ստորագրելով կամ քննարկելով Խաղաղության համաձայնագիրն այդ ձևաչափում։ Չէ՞ որ Իրանն իր դիրքորոշումներով նպաստել է, օրինակ, ՀՀ շահերի առաջմղմանը և ռեգիոնում կայունության հաստատմանը, ինչը հնարավոր չէ ասել բազմաթիվ այլ միջնորդների մասին», -նկատեց նա։
168․am-հետ զրույցում ռազմական վերլուծաբան Պավել Ֆելգենգաուերն ասաց, որ Արևմուտք-ՀՀ հարաբերությունների սերտացմանը զուգահեռ՝ ակտիվացվում է ՆԱՏՕ-ի հետ երկխոսությունը։ Ըստ նրա, բնականաբար, այստեղ խոսքն անդամակցության մասին չի կարող լինել բացարձակ։
168.am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովն ասաց, որ Լավրովը, լինելով ՌԴ գլխավոր դիվանագետը, իրավիճակներին տվեց որոշակի գնահատականներ՝ առանց սրելու երկկողմ հարաբերությունները, թեև լարման համար բավականին շատ պատճառներ կան։
«Իրանի շահերը չեն կարող անտեսվել ոչ Մերձավոր Արևելքում, ոչ Հարավային Կովկասում»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց իրանցի վերլուծաբան Կայհան Բարզեգարը՝ անդրադառնալով Իրանի վերջին օրերի ռազմական հարվածներին Մերձավոր Արևելքում և այս ֆոնին Հարավային Կովկասում Իրանի դերին։
Փաստ է, որ Արևմուտքը ցանկանում է, որ խաղաղության պայմանագիրը կնքվի միայն իրենց տարածքում»,- այս մասին այսօր հրավիրված մեծ ասուլիսի ընթացքում հայտարարեց ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը՝ գնահատելով ՀՀ-Ադրբեջան խաղաղության համաձայնագիրը ՌԴ միջնորդությամբ և ՌԴ-ում ստորագրելու հավանականությունը։
«Ռուսական կողմը երբեք չի նախաձեռնել Հայաստանի հետ հարաբերությունների սառեցում»,- այս մասին այսօր ասուլիսում ասաց ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը՝ անդրադառնալով հայ-ռուսական հարաբերություններին։
Արևմտյան երկրները չեն ցանկանում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ կարգավորման այն համաձայնագրերի իրականացումը, որոնք կնքվել են Ռուսաստանի միջնորդությամբ, Արևմուտքը միջամտում է հակամարտության կարգավորման գործընթացին։
Նա նշեց, որ որևէ տրամաբանություն չնկատեց Փաշինյանի այն հայտարարությունում, որ ՀՀ-ով անցնող երթուղին պետք է լինի այնպիսին, ինչպես իրանական երթուղին։ Ըստ նրա՝ դրանք համեմատելը տեղին չէ։
Վերջին օրերին Իրանի «Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսը» հրթիռային աննախադեպ հարվածներ հասցրեց Իրաքի, Սիրիայի և Պակիստանի տարածքի մի շարք հակաիրանական թիրախների։
Ռուսաստանի հետ դաշնակցությունը ՌԴ դաշնակիցները պատկերացնում են Ռուսաստանի կողմից քայլերի անվերջանալի շղթա, երբեք հարց չի առաջանում՝ իսկ ՌԴ դաշնակիցները ինչպե՞ս կարող են աջակցել ՌԴ-ին։
ԵՄ արտաքին հարաբերությունների խոսնակ Պետեր Ստանոն, անդրադառնալով Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի՝ Հայաստանի նկատմամբ տարածքային հավակնություններ ու սպառնալիքներ պարունակող վերջին հայտարարություններին, նշել է՝ Եվրոպական Միությունն Ադրբեջանին հստակ ուղերձներ է փոխանցում, որ այդ երկրի կողմից Հայաստանի տարածքային ամբողջականության ցանկացած խախտում անընդունելի է և ծանր հետևանքներ կունենա ԵՄ-Ադրբեջան հարաբերությունների վրա։
Ռուս վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը մեզ հետ զրույցում, անդրադառնալով դիվանագիտական այս ձևակերպումներին, ասաց, որ եթե դա տեղի ունենա այնպես, ինչպես ՀՀ իշխանություններն են ներկայացնում, ապա ՌԴ-ում որևէ մեկը խնդիր չի տեսնի դրանում։ Սակայն, ըստ նրա, ԽՍՀՄ փլուզումից հետո որևէ երկրի այդ, այսպես կոչված, արտաքին քաղաքական դիվերսիֆիկացիան չի հաջողվել, ավելին՝ հետսովետական տարածաշրջանի պատերազմների մեծ մասը ծագել է այն պատճառով, որ Արևմուտքն անընդհատ փորձել է կրճատել ՌԴ ազդեցության գոտին՝ այս կամ այն երկրին ՌԴ-ից «կտրելով», դա անընդհատ գործընթաց է եղել, որը խտացավ ու հանգեցրեց աշխարհաքաղաքական ներկայիս իրավիճակին։
«Սակայն Երևանի ցանկությամբ ՌԴ-ն իր մի շարք դիրքեր պարզապես զիջել է Արևմուտքին, ինչը նշանակում է, որ Արևմուտքը՝ ԵՄ-ն, Ֆրանսիան, ԱՄՆ-ը, հավելյալ պատասխանատվություն են ստանձնում ռեգիոնալ իրավիճակի և ՀՀ դիրքորոշումների ապագայի համար»,- նկատեց նա՝ ընդհանուր առմամբ բարդ որակելով բանակցային, քաղաքական ու ռազմական իրավիճակը կողմերի միջև։
«Գլոբալ անվտանգային իրավիճակն օրեցօր նոր մարտահրավերների առջև է կանգնում՝ իրավիճակը լարվում է ողջ աշխարհում»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց եվրոպացի վերլուծաբան Նեյլ Մաքֆարլեյնը՝ անդրադառնալով ռեգիոնալ ու աշխարհաքաղաքական իրավիճակին, հնարավոր զարգացումներին Հայաստան-Ադրբեջան, այսպես կոչված, բանակցային գործընթացում։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմական, քաղաքական վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևը փորձեց բացատրել Ալիևի այս դիրքորոշման և հայելային հետքաշման Փաշինյանի առաջարկի մերժման պատճառը։
«Ադրբեջանն օգուտներ ստանալու համար անընդհատ փոխում է բանակցությունների ընթացքը, անընդհատ նոր պահանջներ ու պայմաններ են հնչում, Հայաստանը գնում է ստանդարտ ճանապարհով՝ անընդհատ ակնկալելով, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան դրական քայլեր են անելու, բայց նրանք դա չեն անելու, նրանք ուժի լեզվով են խոսելու, իսկ ՀՀ-ին հարկավոր են անվտանգության երաշխիքներ։ Եվ ստացվում է, որ Ռուսաստանը հեռացել է, քանի որ քննադատվում է, Արևմուտքը պետք է իր երաշխիքներով գա, բայց չի գալիս։
