«168 Ժամ»-ի մոսկովյան աղբյուրների փոխանցմամբ, ՌԴ ԱԳՆ-ն շարունակում է ջանքերը Մոսկվայում Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպում կազմակերպելու նպատակով, որի օրակարգը և խաղաղության պայմանագրի ռուսական տարբերակի որոշ նրբություններ համաձայնեցնելու նպատակով վերջերս Բաքու էր մեկնել ՌԴ ԱԳՆ հատուկ ներկայացուցիչ Իգոր Խովաևը, ով այդպես էլ Երևան չեկավ։ Մոսկվան նախկինի նման կարծում է, որ պետք է լուծել բոլոր խնդիրները, այդ թվում՝ արցախահայության Արցախ վերադառնալու հեռանկարի հարցը, որից հետո միայն ստորագրել Խաղաղության պայմանագիր։ Սակայն, ըստ մեզ հասած տեղեկությունների, այս ջանքերն այնքան էլ հետևողական բնույթ չեն կրում։
«Բաքուն պատրաստ է երկու սցենարներին։ Բաքուն պատրաստ է բանակցել և Մոսկվայում հայ-ռուսական հարաբերություններում խնդիրների ֆոնին, և Արևմուտքում, իսկ իր այս հայտարարություններով Արևմուտքում տագնապ է հարուցում, որ իսկապես պահը կարող է կորսվել, ինչպես կարծում է Տոյվո Կլաարը։ Վաշինգտոնին Բաքուն դուրս է դնում բանակցություններից՝ համարելով, որ այդ հարաբերությունները վերականգնվող են, ներկա վիճակը ժամանակավոր է լինելու, քանի որ առջևում ընտրություններ են։ Ինչպես Իրանի դեպքում, որոշ ժամանակ անց ԱՄՆ-ի հետ ևս Ադրբեջանը կարող է կարգավորել իր հարաբերությունները»,- ասաց վերլուծաբանը։
«Եթե չկա նման հարց իրենց օրակարգում, ապա ինչո՞ւ հայկական կողմը չի աշխատում այդ կառույցում, չի փորձում թեկուզ ստանալ այն, ինչ իրեն անհրաժեշտ է, ինչո՞ւ են բոլոր հարցերը վերածվում հրապարակային սկանդալների, դիվանագիտական փոխհրաձգության։ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ը լքելու որոշումը ունի, դա ակնհայտ է բոլորի՝ ՀԱՊԿ ղեկավարության, անդամ երկրների և Մոսկվայի համար։
168․am-ի հետ զրույցում եվրոպացի վերլուծաբան Ուվե Հալբախն ասաց, որ բանակցությունները դեմ են առել «պատին» նաև միջնորդների կողմից վճռականության պակասի և պատասխանատվություն ստանձնելու ցանկության պակասի պատճառով։ Փորձագետի կարծիքով, բանակցային բոլոր հարթակներում համագործակցող կողմը հայկական կողմն է, և ստացվում է, որ նույնիսկ այս փուլում, երբ լուծվել են բանակցային գլխավոր խնդիրները, Բաքուն ունի դժգոհություններ և հրաժարվում է Արևմուտքում հանդիպումներից։
ԱՄՆ Պետքարտուղարի օգնական Ջեյմս Օ՛Բրայանը, որն օրեր առաջ Փարիզում հանդիպել է Նիկոլ Փաշինյանի հետ, հայտարարել է, որ առաջիկա շաբաթները որոշիչ կլինեն հայ-ադրբեջանական բանակցություններում։
Չնայած Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարում է, որ ՀՀ-ն չի պատրաստվում փոխել իր արտաքին քաղաքական վեկտորը, ՀՀ իշխանություններն ակտիվ երկխոսության մեջ են արևմտյան կառույցների ու երկրների հետ, ինչպես նաև նպատակահարմար են համարում Հայաստան-Ադրբեջան բանակցությունները շարունակել Բրյուսելում կամ Վաշինգտոնում, սակայն՝ ոչ Մոսկվայում։
«Իշխանություն ստանձնելու դեպքում առաջին գործը կլինի Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելը»,- այս մասին ասել է Իսրայելի Քնեսեթի ընդդիմադիր խորհրդարանական խմբակցության ղեկավար Յաիր Լապիդը՝ անդրադառնալով Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանի վերջին հայտարարություններին՝ այն մասին, որ Իսրայելն ահաբեկչական պետություն է, որը երեխաներ է սպանում։
Նախօրեին ԵՄ Արտաքին քաղաքական խորհրդի նիստում, որի օրակարգում էր Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների հարցը, ԵՄ ԱԳ նախարարները հավանություն տվեցին Հայաստանում տեղակայված դիտորդական առաքելությունն ընդարձակելու, Հայաստանի հետ վիզաների ազատականացման շուրջ քննարկումներն ակտիվացնելու առաջարկին։
Իրանցի վերլուծաբան Կայհան Բարզեգարը 168․am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ՀՀ-ում Իրանի դեսպանն իրականությանը չհամապատասխանող որևէ դիտարկում չի արել, պահպանել է դիվանագիտական կոռեկտությունն ու ԻԻՀ պաշտոնական դիրքորոշումը։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինը ևս նշեց, որ սա ուշագրավ հայտարարություն է ՀՀ իշխանության ներկայացուցչի կողմից։
Վրացի եվրոպագետը գտնում է, որ ԵՄ քաղաքական կամքը Հայաստանի հարցում ավելի թույլ է՝ հաշվի առնելով Ռուսաստանի և հակամարտությունների գործոնը։
«ՌԴ-ն, ինչպես նախկինում, ներկայումս էլ պատրաստ է աշխատել կողմերի հետ, սակայն այս տարիների ընթացքում դա կայուն ու մշտական աշխատանք չի եղել, այլ եղել են Բրյուսել-Մոսկվա թռիչքներ, բովանդակային տարբեր խոսակցություններ, իսկապես բարդ իրավիճակ, այս ամենի հետ՝ Ուկրաինայում տիրող ծանր իրավիճակը, որը Ռուսաստանի համար թիվ մեկ խնդիր է, որից կախված է ՌԴ ապագան և ՌԴ ապագա քաղաքական ուրվագծերը»։
«Փաստացի այս պահին չկա հստակ կարգավորման գործընթաց։ Ադրբեջանը փոխանցել է առաջարկներ, բայց հայտնի չէ, թե ինչ ուղղությամբ են գնում կողմերը։ Սակայն պարզ է, թե ինչ են անում Ռուսաստանն ու Արևմուտքը՝փորձելով յուրաքանչյուրն իր հերթին կառավարել կողմերին աշխարհաքաղաքական նպատակների հասնելու համար։ Եվ սա կարող է երկար շարունակվել»,- ասաց նա։
«Մոսկվան այս առնչությամբ պարզելու ոչինչ չուներ»,- այս մասին ամենշաբաթյա ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարեց ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան՝ անդրադառնալով հարցին, թե արդյոք պարզե՞լ են՝ ինչու ՀՀ ԱԽՔ Արմեն Գրիգորյանը չմասնակցեց օրերս Մոսկվայում անցկացված ԱՊՀ ԱԽ քարտուղարների հավաքին։
«ՌԴ Կառավարությունն առաջիկա օրերին 40 տոննա մարդասիրական օգնություն կուղարկի Երևան»,- այս մասին ամենշաբաթյա ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարեց ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
The Guardian-ը հոդված է հրապարակել, ըստ որի՝ Global Witness քարոզչական խումբը պնդում է, որ Ադրբեջանում British Petroleum վառելիքային հանածոյի նախագծերն օգնել են ֆինանսավորել ռազմական ագրեսիան Ղարաբաղի հայերի դեմ՝ չնայած 2020 թվականից ի վեր Ադրբեջանի կառավարությանը միլիարդավոր դոլարների փոխանցմանը։
«Ի վերջո, վերջին շրջանում բանակցությունների և դրան հետևած զարգացումների պատասխանատուն նաև Արևմուտքն է, ինչպե՞ս է Արևմուտքն աշխատում այս իրավիճակը շտկելու կամ դրա հետևանքները վերացնելու համար։ Գուցե սրա համար և՞ս Ռուսաստանն է պատասխանատու։ Դա ազնիվ չի լինի»,- շեշտեց Լուկիանովը։
«Հայաստանի համար սա նշանակում է, որ պետք է տարածաշրջանային խաղացողների վրա կենտրոնանալ, քանի որ Արևմուտքը կարող է պարզապես անգործունակ դառնալ ռեգիոնում՝ ոչ միայն իր խնդիրների, այլև հակաարևմտյան ալիքի խորացման պատճառով»
Արդյո՞ք խաղաղապահները պատրաստվում են լքել Արցախը. 168․am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմական վերլուծաբան Պավել Ֆելգենգաուերն ասաց, որ սեպտեմբերին Ադրբեջանի իրականացրած գործողությունից հետո, երբ Լեռնային Ղարաբաղում չմնաց հայկական բնակչություն, բնական է, որ խաղաղապահ զորակազմը պետք է վերակազմավորվի, փոփոխություններ իրականացնի։
«ԵՄ-ն որոշում կայացնելիս նաև հաշվի է առնում արտաքին քաղաքական վեկտորը, որի հարցն աշխարհաքաղաքական զարգացումների ժամանակակից փուլում սուր է դրվում՝ կա՛մ դու Ռուսաստանի հետ չես և դատապարտում ես Ռուսաստանին, նրա գործողությունները, կա՛մ Ռուսաստանի հետ ես, և վերջ, ուստի ռուսական գործոնը ևս կա, հիմա այն բոլոր հարցերում կա կարծես։ Այնպես որ, երկխոսության մեկնարկը լավ է, բայց դա դեռ երաշխիք չէ, որ դրական արդյունք կլինի և կլինի արագ, քանի որ սա բազմաթիվ փուլեր ու հանգամանքներ ունի։
168.am-ի հետ զրույցում, մեկնաբանելով ստեղծված իրավիճակը և հարցը, թե ի՞նչ հետևանքներ կունենան այս զարգացումները հայ-ռուսական հարաբերություններում, ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովն ասաց, որ վերջին շրջանում ՀՀ իշխանություններն է՛լ ավելի մեծ ոգևորությամբ հակառուսական հարցազրույցներ են տալիս, քայլեր անում, Արևմուտքին փորձում ապացուցել իրենց արևմտամետությունը և անկեղծությունն այս հարցում։
«Իրանական իշխանությունները բազմիցս էին հայտարարել, որ իրենց համար արտատարածաշրջանային ուժերի զինվորականների ներկայությունը երկրի սահմանների մոտ կարմիր գիծ է»,- գրում է կայքը։
Այն բանից հետո, երբ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորման և խաղաղության պայմանագրի ստորագրման երեք հիմնական սկզբունքները համաձայնեցված են, ադրբեջանական կողմը ևս նմանատիպ հայտարարություն արեց։
Ռուս ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ բանակցային բնականոն գործընթաց այս պահին չկա, քանի որ ադրբեջանական, ինչպես նաև հայկական կողմերը հրաժարվում են հանդիպումներից, առաջինը՝ Արևմուտքում, երկրորդը՝ Բիշքեկում։
Երևանը սկսում է անել արևմտամետ հայտարարություններ, փորձում է տպավորություն ստեղծել Արևմուտքի համար, թե պատրաստ է շրջադարձի՝ սպասելով համապատասխան քաղաքական քայլերի Արևմուտքի կողմից, չի ստանում և կրկին «վերադառնում է» Մոսկվայի «ուղեծիր» և հայտարարում, թե չի ցանկանում վեկտորի փոփոխություն։
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլիի միջնորդությամբ երեկ Թբիլիսիում հանդիպել են Նիկոլ Փաշինյանը և Ալի Ասադովը։
168.am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովն ասաց, որ աշխարհաքաղաքական առճակատման ներկայիս փուլում, աշխարհաքաղաքական խորը բևեռացման պայմաններում դիվերսիֆիկացիան, բալանսավորումն այն չէ, ինչ կարելի էր պատկերացնել որոշ ժամանակ առաջ, երբ Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ը պատերազմի հակադիր բևեռներում չէին ու չէին պայքարում միմյանց դեմ։
Հոկտեմբերի վերջին Եվրամիության խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի միջնորդությամբ նախատեսվող Փաշինյան-Ալիև հանդիպումը չի կայանա։ Այս մասին հայտարարել է Հարավային Կովկասի և Վրաստանում ճգնաժամի հարցերով Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը, ով ռեգիոնում էր ըստ էության այս այցը կազմակերպելու նպատակով, իսկ տարածաշրջանը լքելուց հետո հույս էր հայտնել, որ հանդիպումը կկայանա։
Թեհրանում նախօրեին կայացավ, այսպես կոչված, «3+3», իսկ իրականում՝ «3+2» տարածաշրջանային խորհրդատվական ձևաչափով երկրորդ հանդիպումն արդեն ԱԳ նախարարների մակարդակով։ Հոսեյն Ամիր Աբդոլլահիանը հայտարարել է, որ «3+3» ձևաչափով ԱԳ նախարարների հանդիպումը Թեհրանում կարող է հիմք ստեղծել Հարավային Կովկասում տարածաշրջանային դերակատարների և հարևանների մասնակցությամբ խաղաղության համար:
Օրերս Ֆրանսիայի զինված ուժերի նախարար Սեբաստիեն Լըքորնյուն հայտարարեց, որ Հայաստանին վաճառելու է բացառապես պաշտպանական զենքեր։ Այս մասին Սենատի հանձնաժողովում կայացած 2024 թվականի բյուջեի ժամանակ ասել էր Լըքորնյուն, ով ավելի վաղ հայտարարում էր, թե չի կարծում, որ Փարիզը կարող է ռազմական միջամտությամբ պաշտպանել Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը:
