«Բացի Վրաստանից, Հայաստանը մեկ այլ տարածաշրջանային վստահելի գործընկեր ևս ունի՝ ի դեմս Իրանի, սա ևս այլընտրանք է Հայաստանի համար, հայ-ռուսական հարաբերությունների բնույթը ևս դրական է»:
«ՀՀ-ԵՄ համաձայնագիրը կստորագրվի»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Վրաստանի արտաքին գործերի նախկին նախարար Իրակլի Մենագարիշվիլին` անդրադառնալով ՀՀ-ԵՄ ընդլայնված և համապարփակ համագործակցության համաձայնագրի ստորագրմանը և փաստաթղթի բովանդակությանը:
«Բաքու-Թբիլիսի-Անկարա եռակողմ ռազմական համագործակցության հիմքը կամ խթանը Վրաստանի համար տնտեսական հենք ունի, քանի որ Վրաստանը տնտեսապես լրջորեն կապված է թե՛ Թուրքիայի, թե՛ Ադրբեջանի հետ: Բավական է խոսել Բաքու-Թբիլիսի-Էրզրում գազամուղի և Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղի մասին, որոնցից Վրաստանը մեծ շահույթներ է ստանում»:
«Մինսկի խումբն այլևս չի պահպանում, զսպում կամ կառավարում ինչ-որ բան: Այդ կոլեկտիվը նույնիսկ չարձագանքեց ապրիլյան պատերազմի արդյունքներին, թեև պարտավոր էր դա անել: Ղարաբաղում պատերազմը զսպում է միայն երկու գործոն»:
Զաշտովտը չի բացառում, որ Հայաստանը նախադեպային երկիր դառնա: «Լեհաստանի ԱԳ նախարարը կշոշափի վերջնական տրամադրությունները Երևանում, կամփոփի ՀՀ-ԵՄ բանակցային այս ողջ ուղին՝ ճանապարհ հարթելով ստորագրության համար: Եթե Հայաստանում դեռ կասկածներ կան, նա կփորձի հասկանալ իրավիճակը»:
«Ժնևյան հանդիպման ընթացքում նախագահներն ընդհանուր հարցեր են քննարկել, որոնք միշտ են քննարկում Ղարաբաղյան կարգավորման շրջանակում: Սենսացիաներ տեղի չունեցան, ծրագրում` ևս, համատեղ քննարկման կետեր ևս չկային: Սենսացիա կարող էր լինել այդ հանդիպումից ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հրաժարվելը»:
«Ժնևում ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման բանակցություններում հետընթաց գրանցվեց»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագիտության դոկտոր, շվեյցարացի վերլուծաբան Նիկոլաս Հայոսը՝ անդրադառնալով Սարգսյան-Ալիև ժնևյան հանդիպմանը:
«ԵՄ-ն չի կարող դեմ լինել նրան, որ Հայաստանն ատոմակայան ունենա, ավելին, կփորձի աջակցել Հայաստանի էներգետիկ անվտանգությանը, էներգետիկ ոլորտի դիվերսիֆիկացմանը»:
«Շեշտեմ, որ առանց օրակարգի քաղաքական բանակցությունները վաղ թե ուշ դադարելու են, և մենք ստիպված ենք լինելու մեկնաբանել տեղեկությունները շփման գծում իրավիճակի սրման մասին: Համանախագահների գերխնդիրն այսօր հստակ օրակարգ ձևավորելն է»,- ասաց Ռարը:
«Սա համաձայնագիր է, որը վերաբերում է հայ հասարակությանը, այսինքն` որի առաջին թիրախը հայ մարդն է և ոչ իշխանությունը, նա ևս պետք է ընտրի` ցանկանո՞ւմ է արդյոք նման որակի հարաբերություններ Եվրամիության հետ, թե՞ ոչ»:
«Ես համաձայն չեմ այդ կարծիքներին, քանի որ սա միացյալ զորախումբ է, այն ռազմական խնդիրներ է լուծելու միասնական որոշման արդյունքում: Ռուսաստանը չի կարող որոշումներ կայացնել Հայաստանի փոխարեն»:
«Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ռազմական հավասարակշռությունն ապրիլյան պատերազմից հետո վերականգնվել է, այս հարցում էական դերակատարություն է ունեցել «Իսկանդեր» համակարգը: Պետք է նշեմ, որ անցյալ տարի բռնկված ապրիլյան պատերազմը մեծապես այդ խախտված ռազմական հավասարակշռության հետևանք էր»:
«Պատժամիջոցների վերացումից անմիջապես հետո հայկական և ռուսական կողմերը խոսել են այն մասին, որ ՀՀ-ն կարող է կամուրջ դառնալ Իրանի և ԵԱՏՄ շուկայի միջև, սրանով իրանական կողմը միանշանակորեն հետաքրքրված է, բայց սա կարծես այն շրջանակն է, որից ՀՀ-ն Իրանի հետ դուրս չի կարող գալ, սրանք վերահսկելի հարաբերություններ են: Քանի դեռ իրավիճակն այսպիսին է, գլոբալ ծրագրերը հայ-իրանական հարաբերություններում տեղ չեն գտնի»:
Նա չի բացառում նաև, որ նման հայտարարություն է հնչում ապագա հանդիպումը տապալելու նպատակով, քանի որ այս ուղղությամբ որևէ առաջընթաց Ադրբեջանի նախագահի ծրագրերում չէ: Ըստ նրա, հայկական կողմը, ի դեմս ՀՀ նախագահի, կարողացավ ճիշտ հասկանալ այդ հայտարարության նպատակները՝ համապատասխան հայտարարություն տարածելով:
«Կարեն Կարապետյանի Իրան կատարած այցի ընթացքում քննարկված թեմաները գրեթե նույնն էին, ինչ վերջին նախագահական և վարչապետական այցերի ընթացքում: Կողմերը դեռ փորձում են իրագործել այն բազան, որը սկսել են Իրանի՝ պատժամիջոցներից ձերբազատվելուց հետո: Ամենալուրջ ծրագիրը գազի փոխանակման ծրագիրն է, ազատ առևտրի գոտիները և «Հյուսիս-Հարավ» ծրագիրը»:
«Նախապայմաններ ասելով՝ Ադրբեջանի նախագահն ամենայն հավանականությամբ նկատի ունի Վիեննայի և Սանկտ Պետերբուրգի գագաթաժողովների ընթացքում ձեռք բերված համաձայնությունները, որոնց կողմ էր Երևանը և միջազգային հանրությունը: Շանտաժի միջոցով Ադրբեջանի նախագահը փորձում է հրաժարվել դրանցից»:
«Ռուսաստանին պատերազմը շահավետ չէ, ուստի Ռուսաստանը շարունակելու է իր վերահսկման, հավասարակշռման քաղաքականությունը: Եթե հայկական կողմը ռազմական միջամտություն է ակնկալում, այդպիսին չի լինելու:
«Անկախ նրանից՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները կհանդիպե՞ն, թե՞ ոչ, տարածաշրջանում ոչ խաղաղություն, ոչ պատերազմ իրավիճակը կշարունակվի, քանի որ ստատուս-քվոյի պահպանումը ձեռնտու է և՛ հակամարտության կողմերին, և՛ միջնորդներին, ինչպես նաև չկա երկու կողմի համար ընդունելի կարգավորման լուծում: Այս պահին հակամարտության որևէ տեսակի լուծում տեսանելի չէ»:
«Հայաստանն ու Եվրոպական միությունը վերջապես կստորագրեն ՀՀ-ԵՄ շրջանակային համաձայնագիրը Բրյուսելում»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց լեհ փորձագետ Կոնրադ Զաշտովտը՝ գնահատելով ԵՄ հանձնակատար Յոհաննես Հանի այցը Հայաստան:
Նա վստահեցնում է՝ ռուսական կողմը չի կարող միակամորեն որոշել միջամտել Հայաստանի ներքին գործերին, քանի որ այս զորախմբի նպատակը դա չէ: Ֆելգենգաուերի խոսքով, հստակ չէ նաև, թե ինչպես զորախումբը կգործի ռազմական սպառնալիքի դեպքում: Նրա կարծիքով՝ դա կախված կլինի իրավիճակից:
«Լուրջ նշանակություն այս զորախմբին պետք չէ տալ, այն գործել է և կգործի այնպես, ինչպես նախկինում, պարզապես ավելի համակարգված եղանակով»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասել է ռուս ռազմական փորձագետ Պավել Ֆելգենգաուերը
«Ես չեմ կարծում, որ այս համանախագահի փոփոխությամբ ամերիկյան ակտիվությունը Ղարաբաղյան ճակատում կփոխվի: Այստեղ հետաքրքրականն այն է, որ համանախագահն այցը սկսել է Ստեփանակերտից, դա ևս մի քանի կերպ կարելի է մեկնաբանել. Գուցե այցի մեկնարկը Ստեփանակերտից մեսիջ է այն մասին, որ ամերիկյան կողմը կարևորում է Ստեփանակերտը՝ որպես առանձին սուբյեկտ, գուցե տարածաշրջանային այցը պետք է սկսվեր Ստեփանակերտից»:
«Սերժ Սարգսյանը հասկացրեց, որ գործընթացն ավարտված է, քանի որ գարնանն իր պաշտոնավարման ժամկետն ավարտվում է, և երկրում փոխվելու է կառավարման համակարգը»:
«Սարգսյանի վերջնագիրը Թուրքիային ինձ համար բավականին հետաքրքիր թվաց, քանի որ վստահ եմ՝ Սարգսյանը գիտի, որ Էրդողանը չի արձագանքելու այդ վերջնագրին՝ վավերացնելով այդ արձանագրությունները, ինչպես երեք տարի առաջ, երբ Սարգսյանը կրկին անդրադարձել էր արձանագրություններին»:
«Միջնորդներն իրենց հեղինակության պահպանման համար փորձում են պահպանել բանակցային գործընթացը, որը իրականում գոյություն չունի: Միջնորդները, իմ տպավորությամբ, իրավիճակ չեն կարողանում փոխել, բացի հանդիպումներ կազմակերպելուց»:
«Ռուսաստանը փաստաթղթին դեմ չի գնա, ավելին, թույլ կտա ստորագրել, քանի որ Հայաստանն արդեն ԵՏՄ անդամ է, իսկ այդ կառույցն ըստ էության անիմաստ է»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց գերմանացի քաղաքագետ Սյուզան Ստյուարտը՝ անդրադառնալով ՀՀ-ԵՄ շրջանակային համաձայնագրի ստորագրմանը:
«ՄԱԿ-ի ԳԱ ամբիոնից ՀՀ նախագահը կարողացավ կառուցողականորեն ներկայացնել հայկական կողմի համար շահավետ ընկալվող հարցերը, դրանցում ևս որևէ նորություն չտեսա, իսկ Ադրբեջանի նախագահի ելույթում հուսահատ ելևէջներ նկատեցի. ադրբեջանական կողմն այլևս հույս չունի վերադարձնել որոշ տարածքներ»:
«Հանը Երևանում էր ՀՀ-ԵՄ համաձայնագրի ստորագրման ժամկետները ճշգրտելու նպատակով»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց գերմանացի քաղաքագետ Ալեքսանդր Ռարը՝ անդրադառնալով ՀՀ-ԵՄ շրջանակային համաձայնագրի ստորագրմանը:
«Ադրբեջանական պատվիրակությունը շարունակելու է անել այն, ինչ ավանդաբար. փորձելու է լոբբինգ անել, մարդ գնել, քվեարկություն, քվեներ գնել, այլ հարց է, թե հայկական պատվիրակությունն ի հակակշիռ դրա՝ ինչ է անելու կամ դա ինչպես է կանխելու»:
ԵԽ ԽՎ հունիսյան նստաշրջանի առաջին օրը փոփոխության կենթարկվի Վեհաժողովի կանոնակարգը` աննախադեպ կերպով նախատեսելով հատուկ դրույթ Պեդրո Ագրամունտին Վեհաժողովի նախագահի պաշտոնից հեռացնելու վերաբերյալ:
Աքթարի խոսքով, իրավիճակն Ադրբեջանի տեսանկյունից բարենպաստ չէ լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների համար։ «Բոլոր միջադեպերը փոքրածավալ բնույթ են կրելու՝ չվերաճելով վտանգավոր բախումների»,- ընդգծեց փորձագետը։
Հարցին, թե այնուամենայնիվ հնարավո՞ր է «ոչ պաշտոնական փոխանակում» Հրաչյա Հարությունյանի և Վալերի Պերմյակովի միջև, քանի որ երկու հարցերը հայտնվել են տեղեկատվական շրջանառության մեջ զուգահեռաբար, որքանո՞վ են գործերը համարժեք, Մինասյանը պատասխանեց, թե չի կարծում, որ այստեղ համարժեքության հարց կա։
«Եթե ռուսական կողմը հավասարակշռման քաղաքականություն է վարում, ինչո՞ւ ապրիլյան պատերազմից հետո փորձեց վերականգնել այն բացը, որի մասին խոսում էին փորձագետները, տրամադրելով «Իսկանդեր» համակարգեր և որոշակի նոր նախաձեռնություններ հանդես բերելով»։
«Երևանը ռուսական սպառազինության ցանկացած վաճառք Ադրբեջանին դիտարկելու է՝ որպես Ռուսաստանի կողմից ոչ բարեկամական քայլ։ Եվ որքան ավելի շատ սպառազինություն ուղարկվի Ադրբեջան, այնքան ավելի սուր է լինելու Երևանի դիրքորոշումը»։
«Եթե հայկական կողմին տրամադրվում է այնպիսի սպառազինություն, այնպիսի զինատեսակներ, որոնք համարժեք են Ադրբեջանին տրամադրվող զինտեխնիկային, ինչո՞ւ հայկական կողմը ռազմական գործողությունների ընթացքում զիջեց հակառակորդին»:
Հարցին, թե հնարավո՞ր է՝ այս հանդիպման արդյունքում կազմակերպվի Սարգսյան-Ալիև բարձր մակարդակի հանդիպում, Ռարը պատասխանեց, որ գրեթե բացառում է այդ հնարավորությունը, քանի որ բանակցության առարկան հստակ չէ նույնիսկ Նալբանդյանի և Մամեդյարովի հանդիպման դեպքում։
«Եթե անցկացվի ծրագրված նախարարական հանդիպումը, նախարարները կխոսեն ինչ-ինչ հարցերի շուրջ և կբաժանվեն՝ առանց հետևանքների, քանի որ լուրջ, հստակ պայմանավորվածությունների համար հիմքեր չկան»:
«Կարծում եմ, որ պարզապես սա ՌԴ-ի նախաձեռնությունն էր, դրա համար մերոնք չհամարձակվեցին մերժել, ՌԴ-ն նորից վերադառնում է իր ավանդական իդեաներին՝ Լավրովի պլան և այլն, դա է պատճառը, որ կայանում է այդ հանդիպումը… Հերթական զենքի մատակարարման ֆոնին դա հատկապես անհանգստացնող է»։
«Եթե անցկացվի ծրագրված նախարարական հանդիպումը, նախարարները կխոսեն ինչ-ինչ հարցերի շուրջ և կբաժանվեն՝ առանց հետևանքների, քանի որ լուրջ, հստակ պայմանավորվածությունների համար հիմքեր չկան»,- ասում է Ստանիսլավ Տարասովը՝ հավելելով, որ նախարարները կոնյակ կխմեն, նարդի կխաղան, ինչ-որ բան կխոսեն, եղանակը կքննարկեն, բայց ոչ ավելին։
«Վստահաբար հայկական կողմը սա շատ լավ է հասկանում, թե ինչու քայլեր չի ձեռնարկում այս ուղղությամբ՝ դեռ լիովին հասկանալի չէ։ Ամեն դեպքում, հիմքում խնդիրները ֆինանսական բնույթի չեն»:
