Մոսկվայում իշխող «Եդինայա Ռոսիա» կուսակցության նախաձեռնությամբ տեղի ունեցած Հայրենական պատերազմի հաղթանակի 80-ամյակին նվիրված սիմպոզիումի ժամանակ ադրբեջանական պատվիրակությունը հակահայկական քարոզչություն էր իրականացրել, ինչին կտրուկ պատասխանել էին հայկական պատվիրակության ներկայացուցիչները:
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը հասարակական-քաղաքական գործիչ, Լեհաստանում Հայաստանի նախկին դեսպան Էդգար Ղազարյանն ու «Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության նախագահ, քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցն են։
«Նա այսօր արդեն հարցականներ է բարձրացնում Ցեղասպանության մասին՝ «ինչ է պատահել», «ինչպես է պատահել»․ հարցականներ, որոնք Ցեղասպանության ժխտողականության մի տեսակն են, խոսքեր, որոնք նաև թուրքերն են ասում,- նշեց Հարութ Սասունյանը՝ հավելելով,- Ավելին՝ ՀՀ իշխանությունները ոչ միայն ոչինչ չեն պահանջում Թուրքիայից ու Ադրբեջանից, այլև փորձում են Ադրբեջանի հետ խաղաղության դաշնագիր ստորագրել, իսկ Թուրքիայի հետ սիրալիր հարաբերություններ մեկնարկել, սահմաններ բացել։ Այս ապազգային մտայնությամբ մարդկանցից չի կարելի սպասել մեկ այլ բան»։
Այս գիշեր ժամը 00:30-ից մինչև 01:19-ը Սյունիքի մարզի Խնածախ գյուղում անդադար կրակոցներ են լսվել: Շաբաթներ շարունակ Սյունիքից ահազանգում են թշնամու կրակահերթերի մասին, իսկ ՊՆ-ն, օրինակ, թեև հաստատում էր կրակոցների հանգամանքը, սակայն իբրև մեղմացուցիչ դեպք հանցանաց՝ պնդում, թե դրանք «չեն թիրախավորում ՀՀ տարածքը»։
Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի ներկայացուցիչներն այսօր Ազատության հրապարակում դրված վրանային շտաբում ընդունել են գերմանացի մի քանի իրավապաշտպանների։
Քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը 168․am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով այս համայնքներում ոչ իշխանական թեկնածուների հաղթանակին՝ շեշտեց․ «Գյումրու ու Փարաքարի արդյունքները ցույց տվեցին, որ Նիկոլ Փաշինյանի՝ «նախկիններ-ներկաներ» հնարքն այլևս չի աշխատում։ Ու մասնավորապես Գյումրիում, ըստ էության, իշխանության է վերադարձվել մարդ, որն ուղղակիորեն ասոցացվում է նախկինների հետ՝ 13 տարվա քաղաքապետը։
«Պառակտում են արցախցիներին՝ ասելով, թե Արցախի քաղաքական էլիտան է ձեր փողերը կերել՝ ինչպես Սամվել Բաբայանն էր եթերներից մեկում խոսելով Բաքվի բերդերում խոշտանգվող Արցախի քաղաքական էլիտայի մասին՝ ասում, թե եթե հիմա Բաքվում նստած չլինեին, Երևանում պետք է նստեին։ Այս ամենը Նիկոլ Փաշինյանի պլան Բ-ն է, ու սա զարհուրելի պլան է, այս պլանից արյան հոտ է գալիս, քաղաքացիական բախումների հոտ է գալիս»։
«Ադրբեջանում ավելի շատ մարդիկ են պահվում անազատության մեջ, և այս ժամանակներում, իհարկե, ինձ անհանգստացնում է, թե այդ ի՞նչ նպատակով են թաքցնում այդ մարդկանց։ Մենք ունեցել ենք փորձ, երբ հինգ տարուց հետո Ադրբեջանում մասնավորի մոտ պահվող անձը հրաշքով վերադարձվել է՝ այն դեպքում, երբ Ադրբեջանը միշտ հերքել է այդ անձի պահման մասին հարցումները։
Խոսելով Սերժ Սարգսյանի կողմից ելույթում հնչեցված երեք առաջնահերթությունների՝ համերաշխության մթնոլորտ ձևավորելու, Զինված ուժերի մարտունակությունը վերականգնելու և դաշնակիցների հետ հարաբերությունները հաստատելու մասին, Հայկ Մամիջանյանը նկատեց՝ այն, ինչ ասել է նախագահ Սարգսյանը, մեկտեղում ու ամփոփում է Հանրապետականի 35-ամյա գործունեությունը և, մասնավորապես, վերջին 7 տարվա ընդդիմադիր գործունեությունը։
«Խոսելով չի։ Իհարկե, Ադրբեջանը միշտ Հայաստանի նկատմամբ ունեցել է տարածքային հավակնություններ, բայց Ադրբեջանի քաղաքական պետական համակարգում կոնցեպտուալ զավթողական ծրագիր ներդրվել է Արցախն Ադրբեջանի մաս ճանաչելուց հետո։ Մինչ այդ թիրախն Արցախն էր, իսկ հիմա, երբ Արցախի շուրջ որևէ քաղաքական ու դիվանագիտական խնդիր դրված չէ, թիրախը Հայաստանն է։
«Սա հազվագյուտ խոստովանություն է Նիկոլ Փաշինյանի կողմից․ նա տգիտության մեջ մեղադրեց և՛ ինքն իրեն, և՛ կառավարության ամբողջ կազմին, որովհետև, իր խոսքերով, հենց դա է պատճառը, որ չեն կարողանում գիտելիքը հասցնել ժողովրդին։ Միայն մեկ բան կարող եմ ասել, ինչպես Ֆեյսբուքում արդեն նշել եմ հրապարակմամբ՝ այս հարցում վերջապես ձևավորվեց համազգային կոնսենսուս»։
«Այս «ղըժ-բըժ»-ը չլիներ, հաստատ ավելի կազմակերպված կլիներ։ Այս պահի դրությամբ, բացի ՀՀԿ-ից, այլ հայտարարություն չեմ տեսել: Խնդրում եմ՝ այս օրակարգը, Նիկոլի օրակարգը չկիսող քաղաքական ընդդիմադիր ուժերին անպայման ինստիտուցիոնալ հայտարարություններ անել, թարգմանել և սարքել դրանք հասանելի և՛ դիվանագետների, և՛ միջազգային հանրության այլ դերակատարների համար»,- մանրամասնեց նա։
BBC-ի կովկասյան թղթակից Ռեյհան Դեմիտրին ծավալուն հոդված է հրապարակել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հնարավոր «խաղաղության պայմանագրի» և, այդ համատեքստում, Բաքվում պահվող Ռուբեն Վարդանյանի ու հայ գերիների ճակատագրի մասին՝ նշելով, որ նրանք «կարող են դուրս մնալ խաղաղության համաձայնագրից»:
«Մեր առաջարկները ներկայացրինք, թե ինչպես կարելի է ավելի ընդարձակել համախմբումը։ Բացի սոցիալական հարցերից, նաև կարևորեցինք քաղաքական և իրավական հարցերը։ Մեր տեսակետն այն է, որ պետք է խմբեր կազմվեն, որոնք բանակցությունների մեջ պետք է մտնեն իշխանությունների հետ»,- Ազատության հրապարակում Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի անդամների հետ հանդիպումից հետո լրագրողների հետ զրույցում նշեց ՀՅԴ Արցախի կենտրոնական կոմիտեի ներկայացուցիչ Արա Պուլուզյանը։
Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի անդամ Անաստաս Իսրայելյանն Ազատության հրապարակում ՀՅԴ անդամների հետ հանդիպումից հետո լրագրողների հետ զրույցում տեղեկացրեց, որ հանրային ու քաղաքական շրջանակների հետ նմանատիպ հանդիպումները շարունակվելու են մինչև ապրիլի 15-ը։
168TV-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը ՀՀ արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, քաղաքական վերլուծաբան Վարդան Հակոբյանն է:
«Իմ տպավորությամբ՝ Նիկոլ Փաշինյանն արդեն զբաղված է ինքն իրեն համոզելով, համոզելով, որ ինքը ճիշտ ուղով է ընթանում»,- Նիկոլ Փաշինյանի հերթական հարցազրույցի մասին 168․am-ի հարցադրումներին այսպես արձագանքեց «Իմ քայլը» դաշինքից ՀՀ ԱԺ 7-րդ գումարման պատգամավոր, պատմաբան, ադրբեջանագետ Տաթևիկ Հայրապետյանը։
Ցանկացած օբյեկտիվ չափանիշով Նիկոլ Փաշինյանը ապացուցել է, որ Հայաստանի երբևէ ունեցած ամենաձախող բանակցողն է։ Վեց տարիների ընթացքում, ինչ նա իշխանության է եկել, նրա դիպչած յուրաքանչյուր դիվանագիտական կամ ռազմավարական հարց վերածվել է մոխրի։ Մի ժամանակ կենսունակ և դիմացկուն պետությունը՝ Հայաստանը, այժմ կանգնած է ամայացած վիճակում՝ կորցրած Լեռնային Ղարաբաղը, օկուպացված տարածքներ, թուլացած պաշտպանություն, քայքայված դաշնակցային կապեր և հիասթափված ժողովուրդ։
«Շատ ցավում եմ, որ Ադրբեջանը հարձակվեց Լեռնային Ղարաբաղի վրա, բայց այս պահին իմ ուշադրության կիզակետն այն փաստի վրա է, որ Հայաստանը և Ադրբեջանը համաձայնության են եկել խաղաղության բանաձևի շուրջ: Կարծում եմ, որ դա պետք է օգտագործենք որպես հարթակ՝ առաջ գնալու համար»,- այսօր լրագրողների հետ զրույցում ասաց «Ռասմուսեն Գլոբալ» միջազգային քաղաքական խորհրդատվական կազմակերպության հիմնադիր նախագահ և ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենը՝ ի պատասխան՝ Արցախի վերաբերյալ Շվեյցարիայի խորհրդարանի բանաձևի մասին հարցին:
«Սա մի փաստաթուղթ է, որը կփոփոխի գոյություն ունեցող իրավական հիմքը և կխորացնի երկկողմ հարաբերությունները: Հենց այս գործընթացն ավարտվի, և նոր նկրտումների շուրջ համաձայնությունների գանք, նոր նշաձող կսահմանենք մեր համագործակցության համար», Երևանում Հայաստան-ԵՄ խորհրդարանական գործընկերության կոմիտեի երևանյան նիստում հայտաարարել է Հայաստանի փոխարտգործնախարար Հովհաննիսյանը:
Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհուրդը՝ Փարիզի փաստաբանների պալատի և միջազգային քրեական դատարանի փաստաբան՝ Պարոն Սևակ ԹՈՐՈՍՅԱՆԻ միջոցով, հենց նոր կապ է հաստատել միջազգային քրեական դատարանի դատախազի հետ:
«Մենք՝ հայերս, Քրիստոնյա աշխարհի դռնապաններն ենք։ Մենք չպետք է մենակ մնայինք։ Հավատացեք՝ մենք աշխարհի օգնության ու աջակցության կարիքն ունենք»։
Լեռնային Ղարաբաղի հայաթափումը տեղի է ունեցել բազմաթիվ գործոնների պատճառով․ դրա մեղավորը Հայաստանի իշխանությունը չէ։
Մեր քաղաքական իրականությունն ավելի ու ավելի դժվար է նկարագրել շատերին հայտնի ավտոկրատիա, օխլոկրատիա կամ կակոկրատիա (հուն.` κακός – վատ + իշխանություն) կատեգորիաներով, քանի որ դրանք այլևս չեն արտացոլում այն խորքային ճգնաժամը, որը պատել է ազգային քաղաքական դաշտը։ Մեր հանրային ոլորտում ոտնատակ են տրվել մտավոր հիմնավորումների նուրբ ծիլերը և վերջնականապես խեղդամահ արվել քաղաքացիական երկխոսությունը:
Հայաստանի ու Միացյալ Նահանգների արտաքին գերատեսչությունների ղեկավարները Վաշինգտոնում ստորագրեցին ռազմավարական գործընկերության մասին կանոնադրություն։ Բլինքենը հայտնեց, որ առաջիկա շաբաթներին ԱՄՆ մաքսային և սահմանային պարեկային թիմ կուղևորվի Հայաստան՝ հայ գործընկերների հետ աշխատելու սահմանային անվտանգության կարողությունների զարգացման վրա։
«Արցախի հարցը Նիկոլ Փաշինյանը փակել է դեռ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին, պարզապես այդ ծրագրի ավարտին ականատես դարձանք 2023 թվականի սեպտեմբերին»,-168․am-ի հետ զրույցում այս համոզումը հայտնեց ադրբեջանագետ Արմինե Ադիբեկյանը՝ անդրադառնալով Լեռնային Ղարաբաղի բանակցային գործընթացի վերջին դրվագից՝ ԵԱՀԿ ՄԽ-ից հրաժարվելու Ալիևյան պահանջին ընդառաջելու Նիկոլ Փաշինյանի առաջարկին առնչվող հարցադրումներին։
Նիկոլ Փաշինյանը խաղաղություն հաստատելու Հայաստանի առաջարկներն է ներկայացրել նախօրեին՝ այդ շարքում նշելով նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարումը։ Ի դեպ, Ադրբեջանը տարիներ շարունակ հետևողականորեն պայքարում էր Մինսկի խմբի դեմ՝ հայտարարելով, թե հայանպաստ հայտարարություններ և դիրքորոշում ունեն։ Բաքվի բռնապետն ու իր բոլոր պաշտոնյաները ցայսօր էլ առիթը բաց չեն թողնում խոսել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարման մասին։
Սերժ Սարգսյանի կառավարման տասնամյակում այդ սկզբունքների հենքով բանակցային փաստաթղթի տեսք ստացավ Կազանյան կոչված տարբերակը (2011թ. հունիս), իսկ դրանից հետո եղած գաղափարները, առաջարկությունները, տարբերակները եղել են աշխատանքային մոտեցումներ՝ non paper ձևաչափով։
Նախաամանորյա տասնօրյակը երկրի քաղաքական կյանքում նշանավորվեց գործող վարչապետի՝ նախկին նախագահներին ուղղված բանավեճի մարտահրավերով իր առաջարկած պնդման վերաբերյալ․ «1994 թվականից ի վեր, այսինքն հրադադարից հետո, մեկնարկի պահից՝ բանակցային գործընթացը եղել է Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմ վերադարձնելու մասին»:
Նրա կարծիքով, ԵԱՀԿ ՄԽ-ն ամենայն հավանականությամբ ապագայում կլուծարվի, սակայն դա այնուամենայնիվ որևէ երկրի չի սահմանափակում բարձրացնել հարցեր կամ արդյունավետ դիվանագիտություն վարել։
