Հայաստանի քաղաքացիների մեծամասնությունը դեմ է՝ ինչպես Թուրքիայի, այնպես էլ՝ Ադրբեջանի հետ որևէ տեսակի հարաբերությունների հաստատմանը. սա են փաստում իրականացված սոցիոլոգիական հետազոտության արդյունքները։
«Հիմնական հարցը, որ մենք պետք է մեզ տանք, հետևյալն է՝ արդյո՞ք «խաղաղության պայմանագիրը ՀՀ-ի համար լրացուցիչ իրավունքների զիջումը, իրավունքներից հրաժարումը և պետության շահերին հետամուտ չլինելը սիրուն ձևով փաթեթավորելու որոշակի գործիք է լինելու»,- ասաց Լևոն Գևորգյանը՝ շեշտելով, որ ադրբեջանական կողմի ակնկալիքը հենց դա է լինելու, իսկ թե որն է մեր ակնկալիքը, դժվարանում է ասել:
«Հանեք ձեր միջից սևուսպիտակները, հներ-նորերը, երկիր ենք կորցնում, դուրս եկեք փողոց, դուրս չե՞ք գալիս՝ տանը ամեն ինչ արեք, որպեսզի պահենք երկիրը, հասկանո՞ւմ եք: Հասել ենք 21-րդ դար, հայերով նստած խոսում ենք ոչ թե առաջընթացի, այլ երկիրը պահելու մասին, ուրեմն՝ ամոթ մեզ»:
Ոստիկանությունը ցուցարարների նկատմամբ շատ հաճախ բիրտ ուժ է կիրառում այն դեպքերում, երբ թվով գերազանցում է ակցիա անողներին, ուստի, այս համատեքստում, ինձ համար անհասկանալի են այն ընդդիմադիր գործիչները, որոնք կոչ են անում ոստիկաններին չքննադատել. ըստ իս՝ դա փողոցային պայքարի տրամաբանությունը լավ չպատկերացնելու արդյունք է։
Քաղաքագետ, իրավաբան Ռոբերտ Մարգարյանը 2013 թվականից բնակվում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում՝ Գլենդելում, և նախկինում միշտ ապրիլ ամսին հայ համայնքի կողմից մեծ աշխուժություն է նկատել, ինչը, նրա խոսքով՝ պատերազմից հետո տեսանելի չէ:
Արցախն Ադրբեջանին չհանձնելու և Հայաստանի պետականությանը սպառնացող վտանգները կանխելու համար այսօր կանգնած ենք մեկ խնդրի առաջ՝ դա Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության հեռացումն է, ինչից հետո նոր ձևավորվող անցումային կառավարությունը պետք է հրատապ քայլեր ձեռնարկի երկու պետությունների անվտանգության ապահովման համար՝ գործի դնելով նաև դիվանագիտության ընձեռած բոլոր հնարավորությունները։
Էլիբեգովան հիշեցրեց, որ մեկ տարի է՝ ադրբեջանական զորքերը ՀՀ սուվերեն տարածքում են, հետևաբար՝ Ալիևն ինչ ասում է՝ անում է. «Այս հայտարարությունը շատ ուշագրավ է՝ Ալիևը փաստացի իր աջակցությունն է հայտնում Հայաստանի գործող իշխանությանը՝ Նիկոլ Փաշինյանին, ասում է՝ ես քո մեջքին կանգնած եմ, եթե ընդդիմությունը շատ մեծ թափ հավաքի, ես քեզ կօգնեմ, ես կսկսեմ պատերազմ կամ սադրանքներ առաջնագծում, որպեսզի, այսպես կոչված՝ ռևանշիստները, որոնք ուզում են ինձանից Արցախը խլել, դու իրենց կարողանաս հաղթել: Իր մեսիջի պարունակությունը դա է»:
Կառավարման փորձագետ, «Հայոց երկիր» ռազմավարական ծրագրի հիմնադիր Հարություն Մեսրոբյանը կոչ է անում Արցախը հայկական պահելու կոչով իշխանության հեռացում պահանջող ընդդիմությանը՝ հաշվի առնել նախորդ հանրահավաքների ժամանակ գործած սխալներն ու որդեգրել նոր ռազմավարություն՝ ինչպես գործողությունների, այնպես էլ՝ հռետորաբանության հարցում։
Ռեժիսոր, մուլտիպլիկատոր, մշակույթի վաստակավոր գործիչ Դավիթ Սահակյանցի համար վերջին 4 տարիներին բավականին դժվար է ստեղծագործել, որովհետև ավելի շատ այլ մտքեր են հուզում:
Օրերս Ռուսաստանում ստորագրված հայ-ռուսական 30 կետից բաղկացած հայտարարության մեջ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին Ռուսաստանի աջակցության մասին ամրագրումն այն մասին էր, որ Ռուսաստանը շարունակում է լինել այդ գործընթացի միջնորդը։
ՀՀԿ Գործադիր մարմնի անդամ Կարինե Աճեմյանի կարծիքով՝ Փաշինյան-Պուտին հանդիպման արդյունքում հրապարակված 30 կետանոց հայտարարությունը 30 տարիների ոլորտային աշխատանքներն ու համագործակցությունն էին:
Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորած Կառավարությունն ապրիլի 15-ին որոշում է ընդունել, որով, իբրև, բանակի արդիականացման և վերազինման նպատակով վաճառքի է հանվում Պաշտպանության նախարարությանն ամրակցված 71 անուն անշարժ գույքը։
Վահրամ Սահակյանն ընդգծեց՝ տարբեր բացասական արարքներ կատարող մարդկանց փորձում են արդարացնել նրանով, որ մասնակցել են պատերազմի. «Պատերազմի մասնակցելով՝ ո՞ւմ է լավություն անում, կինը, որ մարդու հետ անկողին է մտնում, լավությո՞ւն է անում, բա պարտականություններ կան, չէ՞, աշխարհում»:
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանը, խոսելով իշխանությունների նախաձեռնած այս գործընթացի մասին, նշեց՝ նպատակը բացառապես մեկ անձի՝ Փաշինյանի անվտանգության ապահովումն է ու դիրքերի ամապնդումը։
Երևանի ավագանու «Լույս» խմբակցության անդամ Թեհմինա Վարդանյանի կարծիքով՝ անվերջ կարելի է ապշել հասարակության տարբեր շերտերի տարբեր դիրքորոշումների և վարքուբարքի հետ կապված:
«Ադրբեջանցին երբեք հետ չի քաշվելու, ադրբեջանցուն պետք է տշել: Դա շատ պարզ տրամաբանություն է: Եթե Փաշինյանը ասում է՝ տեսա՞ք՝ ոնց ստացվեց, դա նշանակում է երկու բան՝ տղա ջան, դու կամ չես հասկանում՝ ինչ ես անում, չես տիրապետում իրավիճակին, որովհետև այն, ինչ քո հետ պայմանավորվում են, չեն կատարում, այսինքն՝ դու այդքան հեղինակություն չունես ոչ միայն քո երկրի ներսում, այլև դրսում, ուրեմն՝ ճիշտ կանես՝ լավով գնաս, որ քո տեղը գա մարդ, որը կկարողանա գոնե քո ստորագրած խայտառակ փաստաթղթին հետևողական լինել, որ պարտադրի հակառակորդին պահպանել քո ստորագրած կապիտուլյացիան, կամ ինքնահրկիզվի, որովհետև դու չկաս»:
«Նիկոլ Փաշինյանն Արցախն արդեն վաճառել է. օրերս ասաց՝ հա՛յ ժողովուրդ, ես արդեն վաճառել եմ քո հայրենիքը։ Նա եկել էր Ազգային ժողովում ընդամենը դրա մասին տեղեկացնելու։ Ես կարծում եմ, որ այլևս վիճակը նետված է, հետադարձ ճանապարհ չկա ու պետք է անցնել ռուբիկոնն ու ազատվել այս չարիքից, որովհետև դեռևս հնարավոր է փրկել իրավիճակը»։
«Բնականաբար, այդ խոստովանությունը խոսում էր նաև նրա մասին, որ նա շատ մեծ վախեր ունի այդ ծնողներից: Բնականաբար, նա հասկանում է, որ չնայած՝ իրեն այդպիսի պատ է պահում, այդ ծնողներից մեկը, հնարավոր է՝ անձնական վրեժի ճանապարհով գնա: Ինձ համար իրական վրեժը նրանց ծրագրերի տապալումն է»:
«Ես ապշում եմ, իշխանություններն իրոք ապրում են զուգահեռ իրականության մեջ: Ես չեմ պատկերացնում՝ ինչպես կարող է հայ մարդը, որը գիտակից և սրտացավ է հայրենիքի հանդեպ, որը ներկայացնում է Հայաստանի ժողովրդի թեկուզ 680 հազարին, այսպիսի անպատասխանատու վերաբերմունք ունենա հայրենիքի հանդեպ»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց «Եվրոպական ինտեգրացիա» ՀԿ նախագահ Նաիրա Կարապետյանը:
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում, խոսելով Արցախի շուրջ սեղմվող օղակի մասին, իրավաբան Ռոբերտ Հայրապետյանը Արցախի ԱԺ-ի ընդունած հայտարարությունը պայմանավորեց Նիկոլ Փաշինյանի վարած հակաարցախյան և հակահայկական քաղաքականության դրսևորմամբ, ինչը, ի թիվս այլ խնդիրների, նաև միջազգային հարթակներում է հայկական շահը պաշտպանելու հարցում հետագայում առաջացնելու խնդիրներ։
«Երկիր Ծիրանի» կուսակցության նախագահ Զարուհի Փոստանջյանի կարծիքով՝ Փաշինյանի երեկվա ինքնախոստովանություններից հետո պետք է հարուցվեր քրեական գործ, նրան ներգրավեին՝ որպես մեղադրյալ, գտնվեր բանտախցում:
Դի Էս Էյ խորհրդատվական ընկերության տնօրեն Դավիթ Անանյանը վստահեցնում է՝ որպեսզի Հայաստանը կարողանա իր առաջ ծառացած մարտահրավերների դեմն առնել և խոշոր ներդրողների համար դառնալ գրավիչ երկիր, Կառավարությունը պարտավոր է ապահովել թռիչքային տնտեսական աճ, իսկ դա նշանակում է՝ պարտավոր է մի քանի տարի ապահովել երկնիշ տնտեսական իրական աճ, իսկ դրան հասնելու համար Հայաստանի կառավարության միակ ելքը արտահանելի տնտեսություն ունենալն է։
«Ապրիլի 5-ին հավերժական Հայաստանի համար պայքարողները դուրս եկան փողոց և հստակ իրենց դիրքորոշումը հայտնեցին, որ մանդատ չեն տվել այս ստորաքարշ կոլաբորացիոնիստներին, որ իրենց անունից Արցախ հանձնեն, իրենց անունից Ցեղասպանությունը ուրանան, հայկական պետականությունը տանեն կործանման: Քառօրյայի քաղաքական բոյկոտը և մեր՝ հավերժական Հայաստանի օրակարգը Արցախ տեղափոխելը ինձ համար շատ բնական շարունակությունն էր: Հենց այդպես էլ արեցինք»:
«Իհարկե, կար և կան իրավական նախադրյալներ Թուրքիայի դեմ գործեր ներկայացնելու: Այդ իրավական հնարավորությունն օգտագործվել է միջպետական գանգատի շրջանակներում: Ես, անկեղծ ասած, զգուշավորություն կցուցաբերեի և դա կապրոբացնեի անհատական գանգատի շրջանակներում, որովհետև եթե անհատական գանգատի շրջանակներում մենք անգամ պարտություն ունենանք, դա անձ-պետություն հարաբերություն է, և մենք չեզոքացնում ենք քաղաքական բացասական հետևանքները»,- ասաց Սիրանուշ Սահակյանը:
«Հիշում եք՝ երեխաներով ավտոբուսը, որ Սյունիքի ճանապարհին կանգնեցրել էին, և մի կադր կար, որտեղ ադրբեջանցիները դանակով քերում էին սպիտակ քառակուսիները, որովհետև ադրբեջանցիները խնդիր ունեն դրոշի հենց այդ հատվածի հետ, որը խորհրդանշում է Արցախը: Մի խմբավորում կա՝ Բևեռ կոչվող, որը վերջերս հանրահավաք էր անում, նրանք սկսեցին դրոշի այդ հատվածը ներկել: Այսինքն՝ խնդիր ունեն՝ առաջին՝ մոռացության մատնել Ցեղասպանությունը և հիմա օրախնդիր դարձած՝ Արցախը:
Ապրիլի 12-ին մեկնարկած ԱԺ քառօրյայի աշխատանքներին խորհրդարանական «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» ընդդիմադիր խմբակցությունները չեն մասնակցել. ընդդիմադիրներն այսօր նիստը սկսելուց անմիջապես հետո բոյկոտեցին քառօրյայի աշխատանքները ևմեկնեցին Արցախ՝ Արցախի անվտանգությունը համարելով քաղաքական օրակարգի թիվ մեկ հարցը։
«Այսպիսի գրպանահատություն դեռ հայ ժողովուրդը չէր տեսել: Մինչև սուբսիդավորման սկսելը նույն պարարտանյութը շուկայում արժեր 16-18 հազար դրամ, այսօր սուբսիդավորված վրացական պարարտանյութը գյուղացուն առաջարկում են 22-24 հազար դրամով: Որ օրը չարաբաստիկ կազմակերպություններն Էկոնոմիկայի նախարարությունով հաստատվեցին՝ 5-7 հազար դրամով պարարտանյութի գինը բարձրացավ: Այսինքն՝ սուբսիդավորման մասը, որ 9000 էր, դրա 7000-ը էլի գյուղացուց թալանվում է: Պարոն Նիկոլ Փաշինյան, ինչի՞ մասին ես մտածում, այսպիսի գրպանահատություն հայ ժողովուրդը դեռ չէր տեսել»։
Արցախի անկախության ճանաչումն այս փուլում դարձյալ հրամայական է, որովհետև մեզ այլևս այլընտրանք չի մնացել, որովհետև, եթե հիմա այդ հարցը չենք բարձրաձայնում և տալիս լուծում, դա նշանակում է՝ Հայաստանի իշխանության կողմից չի կատարվում այն վերջին քայլը, որը հնարավորություն կտա Արցախը պահել հայկական։ Դա նշանակում է նաև, որ Հայաստանը հրաժարվում է Արցախի անվտանգության երաշխավորի իր դերից, որը ստանձնել է այս 30 տարիների ընթացքում։
Իրավագետ, մշակութային գործիչ Նարեկ Վան Աշուղաթոյանն այն կարծիքին է, որ հատկապես պատերազմից հետո հաջորդ դիրքերը զիջվելու են և զիջվում են հենց մշակույթի ոլորտում:
168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում զրուցել ենք ԱԺ նախկին նախագահ Սամվել Նիկոյանի հետ: «Սասնա ծռերի» կամ «Ազգային ժողովրդավարական բևեռի» ներկայացուցիչների կողմից Արցախի դրոշը վանդալիզմի ենթարկելու վերաբերյալ Սամվել Նիկոյանը հետևյալն ասաց. «Դուք մեր դարավոր պայքարը խորհրդանշող դրոշի նկատմամբ վանդալիզմ եք իրականացնում: Տղե՛րք, խելքի եկեք, ամո՛թ է: Էս ի՞նչ եք դարձել, տղերք, դուք: Ինչ ձևակերպում ուզում եք՝ տվեք, բայց էությունն այն է, որ դուք Արցախի դրոշը պղծել եք, նույնը ուզում է անել Ադրբեջանը: Խելքի եկե՛ք, ամո՛թ է»:
