«Ես մի բան գիտեմ՝ եթե Տավուշի գյուղերն են հրամցնում, էլ ինչի՞ մասին է խոսքը՝ ի՞նչ գազ։ Գազ-գազ՝ Իրանից թող վերցնեն այդ գազը, անպայմա՞ն է Ադրբեջանից ստանան»,- նշեց մեր համաքաղաքացիներից մեկը։
Իշխանությունները քլունգն առած՝ քանդում են Հայաստանի տնտեսության հիմքերը։ Իբր բարձր տեմպերով աճում ենք, բայց իրականում տնտեսությունը քանդվում է։ Եղածն էլ քիչ-քիչ փակվում է, տեղական ապրանքները դուրս են մղվում, փոխարինվում են դրսից բերածով։ Արտադրություն կազմակերպելը Հայաստանում դարձել է ոչ ձեռնտու։
Հայաստանի «հպարտ» քաղաքացուն ժամանակին հզոր ու բարգավաճ երկիր խոստացող Նիկոլ Փաշինյանը վեց տարում հասցրեց եղածն էլ քանդել, երկիրն ու ժողովրդին կանգնեցնել լինել-չլինելու խնդրի առաջ։
Բյուջեի հարկային եկամուտների կատարողականը բախվել է խնդիրների հետ, նախատեսված եկամուտները չեն հավաքվում։ Առաջին եռամսյակում բավական մեծ թերակատարում է արձանագրվել, ինչը սպառնում է շարունակվել նաև հետագայում։
«Էդ ի՞նչ են արտադրում, ի՞նչ վերլուծություն ու տեխնոլոգիա ունեն, որ Եվրոպա են արտահանելու: Իբր սովորական մեքենայով կարողանում էին հասցնել 1000 կմ այն կողմ՝ ռուսական շուկա, որտեղ ՀՀ արտահանողների համար կանաչ լույս էր. երկու անգամ Լարսում ստուգում արեցին, եղած գյուղմթերքը չէր համապատասխանում ստանդարտին, ի՞նչ Եվրոպա: Եվրոպա ի՞նչ ճանապարհով են տանելու. պատկերացնո՞ւմ են այդ խոսողները, կամ՝ էդ ի՞նչ ունենք արտադրած, որ կողքի շուկաներում չեք կարողանում իրացնել, տանում եք Եվրոպա»:
Թեև տևական ժամանակ է, հայաստանյան հակառուս թևն ու ՔՊ-ական սորոսական շրջանակներն աջ ու ձախ հայտարարում էին՝ ապրիլի 5-ից հետո Հայաստանը դառնալու է Եվրոպա, Եվրոպան իր դռները լայն բացելու է Հայաստանի առաջ և հատկացնելու այնքան գումար, որ Փաշինյանը կարողանա կտրուկ շրջադարձ կատարել դեպի Արևմուտք, բայց արի ու տես, որ Բրյուսելը Հայաստանի համար 4 տարվա կտրվածքով դուռը բացեց ընդամենը 270 մլն եվրոյին համարժեք չափով, իսկ ԱՄՆ-ը՝ 65 մլն դոլարի։
Թվում է, թե Պետեկամուտների կոմիտեն բյուջեի հարկային եկամուտների ապահովման հետ կապված խնդիրներ չպիտի ունենար։ Տնտեսական բարձր աճեր են գրանցվում, արտաքին առևտուրն է անգամներով ավելացել, ներքին սպառումն է աճել, հարկային բեռն է ծանրացրել, բազմաթիվ ոլորտներում տույժ-տուգանքներն են բարձրացել։ Սրանք բոլորը դրական գործոններ են բյուջեի եկամուտների համար։ Բայց դա էլ փրկություն չի եղել։
«Գոյություն ունի մեկ ֆորմատ, դա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ֆորմատն է. միայն այդ ֆորմատը կարող է աշխատել, եթե արևմտյան տերություններ են ներգրավված. ոչ մի ուրիշ ֆորմատ այս տարածաշրջանում չի աշխատելու. դա բերելու է նոր պատերազմի, արհավիրքների»,- բրյուսելյան հանդիպման մասին իր դիտարկումներն ամփոփելով՝ նշեց տնտեսագետը՝ այն համարելով հերթական քարոզչական փուչիկը:
Մինչ Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին օգնության հերթական խմբաքանակն է խնդրում ԱՄՆ-ից՝ խոսելով դրա ձգձգման աղետալի հետևանքների մասին, Արևմուտքը տնտեսական և հումանիտար օգնություն է խոստանում Հայաստանին, որի հարցն առաջիկայում՝ ապրիլի 5-ին, կքննարկվի Բրյուսելում եռակողմ՝ Երևան-Բրյուսել-Վաշինգտոն ձևաչափով։
168.am-ի հետ զրույցում «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր, տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը նկատեց. «Վատ է, որ մենք արդեն դարձել ենք աշխարհաքաղաքական խաղերի ու բախումների կենտրոն: Հետևանքները չեն ուշանալու: Եթե դու արգելում ես որևէ երկրի, հատկապես՝ հիմնական առևտրային գործընկեր-երկրի վճարային գործիք քո երկրում, պետք է սպասես հայելանման արձագանք այդ երկրից:
Կառավարության գործունեության 2021-2026թթ. ծրագրի 2023թ. կատարողականի զեկույցն են ներկայացրել։ Թվում է, թե փաստաթուղթը պիտի վերաբերեր բացառապես այդ ժամանակահատվածին։ Բայց տեսնելով, որ ծրագրի կատարման առաջին երեք տարիների արդյունքները, մեղմ ասած, այն չեն, երբեմն համեմատությունները տարել-հասցրել են ընդհուպ 2017թ.՝ ցուցանիշները ճոխացնելու ու մարդկանց աչքին թոզ փչելու համար։
Պաշտոնական վիճակագրությանը հետևելիս տպավորություն է ստեղծվում, որ վերջին ամիսներին Հայաստանի տնտեսության իրական հատվածում, մասնավորապես՝ արդյունաբերության, ու հատկապես՝ մշակող արդյունաբերության մեջ բուռն զարգացումներ են տեղի ունենում։ Բարձր աճեր են գրանցվում, արդյունաբերությունը դուրս է եկել տևական ժամանակ գտնվող անկումից և մեծ տեմպերով առաջ է սլանում։
Այն, որ Հայաստանն աստիճանաբար ներքաշվում է հակառուսական պատժամիջոցների շղթայի մեջ և միանում Ռուսաստանի նկատմամբ Արևմուտքի ու Միացյալ Նահանգների կողմից պարտադրվող սահմանափակումներին, այլևս իրողություն է։ Դրա առաջին արձագանքը դարձավ ռուսական «Միր» վճարային համակարգից Հայաստանի բանկային համակարգի անջատումը։
Բրյուսելում ապրիլի 5-ին կայանալիք Փաշինյան-Ֆոն դեր Լայեն-Բլինքեն հանդիպումը, ինչպես և սպասվում էր, լայն քննարկումների առարկա է դարձել Մոսկվայում, Բաքվում, Թեհրանում և ռեգիոնալ այլ մայրաքաղաքներում։ Չնայած հայկական կողմը լուրջ մանրամասներ չի ներկայացրել Արևմուտքի հետ սպասվող քննարկումների օրակարգից, որոշ մայրաքաղաքներից ստացվող հայտարարություններն ուշագրավ են թվում։
«RAND» կորպորացիայի վերլուծաբաններ Ջո Հաբերմանի ու Փոլ Քորմերիի հետ զրուցել է ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը։
«Հիմնականում բոլոր ենթաինդեքսների առումով ունենք նահանջ,- 168.am-ի հետ զրույցում տնտեսական աղյուսակին անդրադառնալով՝ նշեց տնտեսագետ Լիլիա Ամիրխանյանը՝ այդուհանդերձ, արձանագրելով նաև, որ ԵԱՏՄ ու եվրոպական տարբեր երկրների համեմատած՝ արձանագրվել է նաև իրավիճակի բարելավում,- Չի բացառվում, որ սա հերթական մանիպուլյացիայի առիթը հանդիսանա այս իշխանությունների կողմից: Բայց երբ անջատ ենք դիտարկում ՀՀ ցուցանիշները, ակնհայտ են դառնում անկումային միտումները:
Վերջին շրջանում իշխանությունների համար մոդայիկ է դարձել հայտարարել, թե Հայաստանը դիվերսիֆիկացրել է իր տնտեսությունը, ինչը թույլ կտա արտաքին քաղաքական վեկտորը փոխելու պարագայում խուսափել տնտեսական հնարավոր հետևանքներից։
Օրերս Ռուսաստանի գինեգործների ասոցիացիան դիմել է ՌԴ Պետդումային՝ առաջարկով՝ 200 տոկոսով բարձրացնել «ոչ բարեկամական» երկրներից գինիների ներմուծման տուրքը:
ՀՀ-ն երբեք ԵՄ չի մտնելու. տնտեսության դիվերսիֆիկացիային ուղղված քայլերը տեսանելի չեն.Հրանտ Բագրատյան
«Ես չեմ սիրում պոզիտիվ դիսկրիմինացիայի սկզբունքը, որ բերեցին ընտրական ցուցակներում էլ ներառեցին, թե՝ ընտրական ցուցակներում ամեն երրորդը պետք է լինի կին: Դա սխալ է. ամեն պրոֆեսիոնալ պետք է լինի իր տեղում, և պարտադիր չէ՝ խորհրդարան բերել կանանց, որոնք չգիտեն՝ այնտեղ ինչի համար են»:
Պետական գնումների նախընտրելի տարբերակը մրցույթն է: Այս աքսիոմատիկ ճշմարտությունը մեր երկրում մոռացվում է. պետական գերատեսչությունները գնումները հաճախ կատարում են առանց մրցույթների: 168.am-ն իր դիտակետում է պահում նմանատիպ գնումները՝ պարբերաբար հրապարակումներով ծանուցելով:
«Սա ծեծված պոպուլիզմ է և մերկապարանոց: «Հարստացիր՝ հարստացրու»-ն արդյո՞ք հնարավոր է ակնհայտ հարկային տեռորի պայմաններում,- շարունակեց մասնագետը ու նորից կրկնեց,- 2022-2023 թվականի տնտեսական աճի վրա իշխանությունն այնքան ազդեցություն ունի, որքան Զամբիայի կամ Չիլիի իշխանությունները»:
Սա է մեր տնտեսության ու աճի կառուցվածքը, ինչը շատ ավելի մտահոգությունների տեղիք է տալիս՝ անկախ նրանից, թե ինչ կասեն իշխանությունները։ Տնտեսության կառուցվածքը շարունակում է վատանալ, իսկ աճը՝ մեծապես կախված լինել առևտրից ու ծառայություններից, որոնք կապված են գերազանցապես արտաքին հայտնի գործոնների հետ։
«Դու պետք է խրախուսես աշխատատեղերի ստեղծումը երկրի ներսում, հետևաբար՝ անհրաժեշտ է դիֆերենցված հարկային քաղաքականություն. այն ներդրողները, որոնք կստեղծեն ռեալ աշխատատեղեր, որոնք արտադրության ու արտահանման խնդիրներ կլուծեն, նրանց հարկադրույքները պետք նվազեցել, արտոնյալ ռեժիմներ սահմանել: Նման բաների մասին չեն մտածում մեր պաշտոնյաները, այլ փորձում են կոսմետիկ փոփոխություններով, իրավիճակի և ճնշումների ազդեցությամբ, քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով՝ փոփոխություններ կատարել»,- հավելեց տնտեսագետը:
Միասնական սոցիալական ծառայությունը հրատապ մեկ անձ ընթացակարգով ծրագրային ապահովման սպասարկման ծառայությունների մատուցման պայմանագիր է կնքել «Կրտսեր Ալեքսանյան և որդիներ» ՍՊԸ-ի հետ: Ըստ armeps պետգնումների համակարգի՝ պայմանագրի գինը 24 միլիոն 759 400 դրամ է:
Գեղարքունիքի մարզի բնակիչներն այսօր փակել են Երևան-Մարտունի ճանապարհը. նրանք բողոքում են ՊԵԿ-ի հարկային վարչարարության դեմ, ըստ որի՝ արտագնա աշխատանքի մեկնողներն այլ պետություններում ստացված եկամուտից պետք է եկամտային հարկ վճարեն Հայաստանում:
Ուշագրավ է, որ ԿԳՄՍ նախարարությունը հաշվեքննողներին չի տրամադրել ՊՈԱԿ-ների կողմից պետական բյուջեի արդյունքային ցուցանիշների վերաբերյալ նախարարություն ներկայացվող հաշվետվությունները, ինչը սահմանափակել է «Հանրակրթության» ծրագրի առանձին միջոցառումների կատարված վճարումների վերաբերյալ եզրահանգումների հնարավորությունը։
Ֆինանսական ու բանկային կայունությանը սպառնացող վտանգի անհիմն պատճառաբանությամբ, կառավարությունը վերցրեց բանկերի ռիսկը և հարկատուների ու քաղաքացիների հաշվին պարտավորվեց բանկերին փոխհատուցել շուրջ 220 մլրդ դրամ։ Ու քանի որ այդքան փող չուներ, որոշեց դա անել՝ պարտատոմսեր թողարկելով և բանկերին հանձնելով։
Կառավարությունն ինքնագոհ հայտարարում է, որ մեր տնտեսությունը գտնվում է աճի բարձր մակարդակի վրա, որ ՀՆԱ-ն մեծ տեմպերով ավելանում է։ Իսկ թե այդ ամենի մեջ ի՞նչ դեր ունեն արտաքին գործոնները, խուսափում է ասել։
«Ցանկացած դեպքում, եթե միջազգային բանկը դուրս է գալիս ՀՀ-ից, դա նաև հաղորդագրություն է օտարերկրյա ներդրողների համար,- HSBC-ի վաճառքի մասին իր դիտարկումներում շեշտեց Թադևոս Ավետիսյանը և հավելեց,- Հենց իրենց հաղորդագրության մեջ, երբ նշում են՝ բանկի մասնաճյուղերը տեղափոխում են ավելի հեռանկարային կենտրոններ, դա նշանակում է, որ Հայաստանն իրենց գնահատմամբ՝ հեռանկարային չէ»:
