Խմբագրի ընտրանի

Չնայած առաջին հայացքից երևացող բարձր տնտեսական աճերին, կառավարությունը ձախողել է տնտեսական քաղաքականությունը։ Բոլորովին էլ տնտեսագետ պետք չէ լինել, դա հասկանալու կամ դրանում համոզվելու համար։ Որ կառավարությունը տապալել է տնտեսական քաղաքականությունը, կարող է փաստել տնտեսության մեջ տեղի ունեցող պրոցեսներին քիչ թե շատ տեղյակ ցանկացած մասնագետ։

Կովկասյան ժառանգության պաշտպանության միջազգային կազմակերպությունն (Caucasus Heritage Watch) ահազանգում է, որ հոկտեմբերի 5-ից մինչև նոյեմբերի 3-ն ընկած ժամանակահատվածում ադրբեջանցիները բուլդոզերներով ճանապարհ են հարթել Շուշիի պատմական գերեզմանատան միջով, որը հայտնի է՝ որպես Երևանյան դարպասների մոտի գերեզմանոց։

Նիկոլ Փաշինյանը, որ Հայաստանի գործադիր մարմնի ղեկավարի պաշտոնը ստանձնել է 6.7 միլիարդ դոլար արտաքին պարտքով, պաշտոնավարման 5 տարիների ընթացքում Հայաստանի արտաքին պարտքը հասցրել է 11 միլիարդ դոլարի։

168.am-ի հետ զրույցում Հայաստանի ռազմագերիների հարցերի հանձնաժողովի աշխատանքային խմբի նախկին ղեկավար Արմեն Կապրիելյանը խոսելով այս մարդկանց հայրենիք վերադարձնելու իրատեսական քայլերից՝ կարծիք հայտնեց, որ նրանց հայրենիք կարող են վերադարձնել միայն քաղաքական որոշման արդյունքում։

Ղարաբաղյան շարժման արդյունքում 1988թ. մայիսին Կարեն Դեմիրճյանը հրաժարական տվեց ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղարի պաշտոնից և անցավ թոշակի: Չորս տարի անց փաստավավերագրող, հետագայում՝ Կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահ Ռուբեն Գևորգյանցը 1991թ. տնային, ոչ պաշտոնական մթնոլորտում տեսագրել է իր զրույցը Կարեն Դեմիրճյանի հետ` մի շարք հարցերի պարզաբանման ակնկալիքով:

Ոստիկանները ձերբակալեցին Սուրեն Սահակյանին ու մյուսներին, մուռն էլ հանեցին վրանից

«Զանգ» շարժումը Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով 2-րդ օրն է` փողոցում է

Եթե մարդը մտածի 10, 20 տարվա կտրվածքով՝ շատ բաներ կարող է չանել։ Բարձրահարկերն իրար կողքի շարում են, որ փողոցներում կայանելու տեղ չլինի, մարդիկ սթրեսի մեջ լինեն։ Մեզ մոտ սթրեսի մակարդակը տեսեք, ինչքան բարձր է։ Էլի ձեր համար արեք, բայց 20 տարի առաջ նայեք։ Էլ չեմ ասում կանաչ տարածքների նոսր լինելու, ոչ ճիշտ կանաչապատման, էտման մասին։

Ադրբեջանում Բրիթիշ Փեթրոլյումի իրականացրած վառելիքի արդյունահանման ծրագրերը, բացի 2020թ.-ից ի վեր Ադրբեջանի կառավարությանը միլիարդավոր դոլարներ փոխանցելուց, նպաստել են նաեւ Ղարաբաղի հայերի դեմ իրականացված ռազմական ագրեսիային, հայտնել են կազմակերպության ներկայացուցիչները:

2020 թվականի Արցախի 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Շուշիի թանգարանի տնօրեն Վարդան Ասծատրյանը կարողացավ ադրբեջանական ոչնչացումից փրկել թանգարանի գորգերն ու խեցեգործական իրերը։ Այդ նմուշները տեղափոխվեցին Հայաստան, սակայն մինչ օրս դրանց պահպանման համար հիմնական որևէ տարածք չի տրամադրվում՝ գորգերը մի թանգարանից տեղափոխվում են մեկ այլ թանգարան, մի տարածքից՝ մեկ այլ տարածք։

Սիրանը չոբան Սարոյի հինգերորդ կնիկն էր։ Սարոն քյոսա էր՝ երեսը սրեկված ու դեռահաս տղու պես ողորկ ու անմազ։ Քանի՜-քանի տարի էր, քափ ու քրտինքի մեջ կորած՝ էրեխա էր ստեղծում. քրտինքը ջրի պես հոսում էր, շապիկը չորանում, բայց պտուղը չէր հասունանում ու չէր հասնում։ Ուրիշները միամիտ քուն էին մտնում ու քնաթաթախ էրեխա ունենում, իսկ ինքը բաց աչքով էլ աջ զարկում, ձախ զարկում, վերից ու վարից հուպ տալիս, միևնույն է, իր նպատակին չէր հասնում։ Անկողինը ցուրտ էր ու դատարկ, առանց մանկան ճիչի, առանց խինդ ու ծիծաղի։

Ֆինանսական միջոցների այն ահռելի ներհոսքը, որը նկատվեց դեպի Հայաստան անցած տարվա կեսերից, էապես թուլացել է։ Վերջին չորս ամիսներին դրանց ծավալները ոչ միայն դադարել են ավելանալ, այլև բավական մեծ տեմպով կրճատվել են։

Հայկական ծագում ունեցող ու երեք հազար տարի հայկական մնացած Արցախը ճզմվեց երեք տարում, հայաթափվեց երեք օրում, իսկ ևս երեք շաբաթվա ընթացքում Հայաստանում կյանքը վերադարձավ բնականոն հուն ու շարունակվում է այնպես, կարծես ոչինչ էլ չի եղել։

Նորաստեղծ Արտաքին հետախուզական ծառայության ղեկավար Քրիստինե Գրիգորյանն իր պաշտոնը ստանձնելուց հետո պարբերաբար Կառավարության հավանությանն է ներկայացնում նախագծեր, որոնցով միայն բյուջեից հավելյալ գումար է պահանջում կա՛մ ծառայության աշխատակիցների, կա՛մ ծառայության կարիքների բավարարման համար։

Ղարաբաղյան շարժման արդյունքում 1988թ. մայիսին Կարեն Դեմիրճյանը հրաժարական տվեց ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղարի պաշտոնից և անցավ թոշակի: Չորս տարի անց փաստավավերագրող, հետագայում՝ Կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահ Ռուբեն Գևորգյանցը 1991թ. տնային, ոչ պաշտոնական մթնոլորտում տեսագրել է իր զրույցը Կարեն Դեմիրճյանի հետ` մի շարք հարցերի պարզաբանման ակնկալիքով:

«Առաջարկվում է Ադրբեջանի կողմից Հայաստան մուտքի հնարավորություն տալ ադրբեջանական տրանսպորտային միջոցներին Տավուշի Կայան, Գեղարքունիքի Սոթք, Սյունիքի Կոռնիձոր և Նռնաձոր, նաև՝ Արարատի Երասխ բնակավայրերի մոտակայքում։ Երկու նոր անցակետ է նախատեսվում Թուրքիայի հետ սահմանին՝ Մարգարայի և Ախուրիկի մոտակայքում։ Փաստորեն, դա ոչ թե մեր գլխավոր ճանապարհի՝ Հյուսիս-Հարավի հետ կապ ունի, այլ Ադրբեջանից Թուրքիա հասնելու չորս նոր ուղիների հանրագումարն է»։

Տարեսկզբից մինչ օրս՝ 54 պայմանագիր, որից 37-ը՝ մեկ անձ, 2-ը՝ հրատապ մեկ անձ, ոչ մրցակցային գնման ընթացակարգերով. «Սիլ ինշուրանս»-ը շարունակում է մնալ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության պետգնումների սրտի մատակարարը: Գաղտնիք չէ, որ այս ընկերությունը պատկանում է գործարար, Ազգային ժողովի իշխանական խմբակցության պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանի ընտանիքին:

Այս տարվա մարտի 14-ին հրավիրված ասուլիսի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, թե պատերազմում պարտվել ենք նաև, որովհետև բանակում 5-րդ շարասյուն է եղել:

«Երբ Արցախը դատարկման շեմին էր կանգնած 2020-ից հետո, և մեծ վտանգ էր սպառնում, մեր ժողովուրդը և նույնիսկ արցախցիներն այս ամենը չէին պատկերացնում։ Բայց տեսեք՝ աշխարհում ինչեր են կատարվում։ Սիրիայում պատերազմ եղավ, առնվազն յոթ միլիոն փախստական տնավեր ու բնավեր եղավ։ Այս անարդար աշխարհի համար 120 հազարն ի՞նչ է։ Ուկրաինայի բնակչությունը կիսով չափ պակասել է։ Աշխարհն անարդար է»։

Հիմա արդեն պարզ է, որ 44-օրյա պատերազմն Արցախի ամբողջական հանձնման առաջին արարն էր ընդամենը։ Դրան հաջորդած երեք տարում Փաշինյանն ամեն ինչ արեց մնացած հայապատկան հատվածն էլ թշնամուն հանձնելու համար, սակայն նույնիսկ դրանից հետո չի արժանանում Ալիևի հետ հանդիպման և նոր կապիտուլյացիոն պայմանագրի ստորագրման։

Հայկ Դեմոյանի փոխանցմամբ՝ հանրակրթական դպրոցի դասագրքի վերաբերյալ գրախոսական գրելու առիթ ունեցել է 2012 թվականին, ինչից հետո 2019 թվականին ԿԳՄՍ նախկին նախարար Արայիկ Հարությունյանը ստեղծել էր խումբ այդ ամենը լրամշակելու համար, սակայն արդյունքում ավելի սարսափելի բան էր ստացվել, ու այդպես էլ մեղավորներ չէին գտել։

168․am-ի հետ զրույցում վրացի վերլուծաբան Կախա Գոգոլաշվիլին ասաց, որ նման այց կարելի էր սպասել, քանի որ ԵՄ-ում որոշ նախնական որոշումներ էին կայացվել Հայաստանի վերաբերյալ։ Ըստ նրա, ԵՄ-ն, բացի իր առաջարկները ու պատրաստակամությունը, պետք է տեղում ուսումնասիրի ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունները ևս մեկ մակարդակով խորացնելու բոլոր հնարավորությունները՝ հաշվի առնելով ՀՀ կարիքները։ Գոգոլաշվիլիի խոսքով, հասկանալիորեն նման երկրների կարիքները հնարավոր է թուլացնել ներդրումների և անվտանգության ապահովման միջոցով։

Հայաստանը ոչ մի տեղ այդպիսի գործընկերներ ձեռք բերել չի կարող, քանի դեռ ղեկավարվում է այնպիսի իշխանությունների կողմից, որոնց կոպտագույն սխալների, անվստահության, «գցելու» ֆենոմենալ ունակությունների, պատերազմ բերելու և տանուլ տալու հակումների մասին գիտեն ոչ միայն գերտերությունները: Եթե Նիկոլական Հայաստանը ինքն իր անվտանգությունը պաշտպանել չի ցանկանում, ապա ոչ մի այլ դերակատար այդ առաքելությունը չի իրականացնելու: Մնացածը՝ գեոպոլիտիկ ավանտյուրիզմ է: Եթե Փաշինյանը հետևողականորեն արհամարհում է ոչ միայն հայ ժողովրդի պատմությունը, այլև իր իսկ ճակատագրական սխալները, որոնք բերեցին այսօրվա աղետի, ապա դրանք այլևս սխալներ չեն, այլ գիտակցված կործանարար քաղաքականություն:

Պատերազմները ամենամութ, ամենաստվերային ժամանակահատվածներն են, կեղտոտ հաշվարկների փուլ։ Բոլոր պատերազմները այդպիսին են, բայց դրանք բոլորն ունեն նաև մեկ ընդհանրություն.մի պահի, երբ փոխվում է ներքին և միջազգային կոնյուկտուրան՝  սկսում են գաղտազերծումները (ամենաանսպասելի տեղից) ու հրեշավոր իրողություններ են բացահայտվում։

Տարածքային նոր զիջումներից առաջ իր դիրքերն ամրացնելու ու հավելյալ լեգիտիմության իմիտիացիա ստեղծելու համար խորհրդարանական արտահերթ նոր ընտրությունների պատրաստվող Նիկոլ Փաշինյանը երեկ քարոզարշավային գծի մեջ էր:

Հարավային Կովկասում դրամատիկ աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների և Ռուսաստանի ազդեցությունը չեզոքացնելու Արևմուտքի քաղաքականության ներկայիս փուլում տարածաշրջանում նոր նախաձեռնություններով և նոր դերով է փորձում հանդես գալ Մեծ Բրիտանիան։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ռազմական և անվտանգային հարցերով փորձագետ Հայկ Նահապետյանն է։

«Երկու ճակատ» պոդկաստի այս թողարկման հիմնական թեման Փաշինյանի կողմից Ադրբեջանին արվելիք նոր զիջումներն են և Հայաստանի վտանգված տարածքային ամբողջականությունը։

168.am-ի հետ զրույցում քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանն  ադրբեջանական գերության մեջ գտնվող մեր հայրենակիցների ճակատագրի մասին ասաց, որ հայ ժողովուրդը պետք է հասկանա, որ Նիկոլ Փաշինյանը չի կարող ու ցանկություն չունի հայրենիք վերադարձնել Արցախի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը և այն գերիներին, որոնք Բաքվի բանտում են հայտնվել հենց Նիկոլ Փաշինյանի պատճառով։

Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը, ինչպես նախապես հայտարարվել էր, այսօր մասնակցել է 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողովի նիստին: