«ԵԱՀԿ-ն դեմ չէ, որպեսզի Ռուսաստանի ջանքերի շնորհիվ խաղաղություն պահպանվի Ղարաբաղում։ Բայց Ռուսաստանի նպատակներն ու կարգավորման միջոցներն այդքան էլ հեշտ չեն բացատրվում։ Այնուամենայնիվ, եթե նույնիսկ արտաքին ուժերն ունեն տարաձայնություններ, ապա կարողանում են դրանք նրբորեն շրջանցել և կարգավորման գործընթացում առաջատարի դերը հերթականությամբ զիջել, քանի որ ԼՂ հակամարտության գոտում իրավիճակը պայթյունավտանգ է և նրանք դա հասկացել են»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին է ասել Անվտանգության և միջազգային հարաբերությունների գերմանական ինստիտուտի վերլուծաբան Ուվե Հալբախը՝ անդրադառնալով հունիսի վերջին սպասվող նախագահական հանդիպման արդյունքներին։
«Մոսկվան հասկանում է, որ հայերն ունեն պատմության իրենց սեփական ընկալումը, և այն անպայմանորեն սովետական կարող է չլինել»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան, «Ռեգնում», «Ռեքս» գործակալությունների սյունակագիր Ստանիսլավ Տարասովը:
«ԱՄՆ-ը Վիեննայի հանդիպումը կազմակերպեց, որից հետո Ադրբեջանը փորձեց իրեն դուրս դնել Վիեննայի պարտավորություններից, ետ բերեց այդ ծիրի մեջ, ԱՄՆ-ը ստիպեց Ադրբեջանին քաղբանտարկյալներին բաց թողնել, այս ամենն ամերիկյան ճնշման արդյունքն էր և դա օգտագործելու հնարավորություն հայկական կողմն ունի»,- ասաց Ենոքյանը։
168.am-ը հարցի առնչությամբ պարզաբանումներ ստացավ ՌԴ ԱԳ նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովայից: Զախարովան ասաց, որ ՌԴ ԱԳՆ կայքում հրապարակվել էր սխալ ձևակերպմամբ հաղորդագրություն, որն իրենք հստակեցրել են:
«Ես չէի դրամատիզացնի Մոսկվայի դերակատարությունը: Ապրիլից սկսած՝ Ռուսաստանի դերակատարությունը մեծապես գերագնահատված է: Իսկ Բաբայանի հետ կապված պատմությունը` շատ ավելի, քանի որ Մոսկվայում ապրիլյան իրադարձությունների մասին նույնիսկ քչերը գիտեին, իսկ Բաբայանի մասին որոշում կայացնող շրջանակներում քչերը գիտեն»:
«Խոսել այն մասին, որ սա Ռուսաստանին հնարավորություն կտա ազդել անվտանգության համակարգի վրա, սխալ է, քանի որ ՀՀ անվտանգության համակարգը տնօրինելու է ՀՀ նախագահը»։
«Իշխանություններին սիրելի երևալու Աթեշյանի մարմաջի հետևանքն է: Ոչ մեկը ճնված չէ, Աթեշյանը՝ ևս: Անշուշտ, նա կարող էր պաշտպանել հայ համայնքի շահերը և հայկական դիրքորոշումը, նրան դրանում որևէ մեկը չի ճնշում, ինչպես նախորդ պատրիարքներին, սա իր նախասիրությունն է պարզապես»,- ասաց Էստուկյանը:
Ապրիլյան քառօրյա պատերազմից երկու ամիս անց ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում կրկին նոր նրբերանգներ են ի հայտ գալիս։ Քառօրյա պատերազմի ընթացքում տապալված ռուսական դիվանագիտությունը կարծես նոր թափ է առնում Գերմանիայի և Ադրբեջանի օգնությամբ։
«Հիմա հույսեր է կապում Ռուսաստանի հետ, Ռուսաստանն էլ իր հերթին՝ այդքան հետաքրքրված չէ այդ մեխանիզմների ներդրման հարցով։ Ադրբեջանն իր կուրսն է տանում, Հայաստանը պետք է փորձի չխաբվել կրկին անգամ»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին է ասել Ռազմավարական և ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն Մանվել Սարգսյանը՝ անդրադառնալով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ռուս համանախագահ Իգոր Պոպովի հարցազրույցին։
Հարցին, թե ինչպե՞ս կգնահատի Ռուսաստանի դերակատարությունն ապրիլյան ու դրան հաջորդած իրադարձություններում, ուկրաինացի վերլուծաբանն արձագանքեց՝ ասելով, որ Ռուսաստանն այսօր այնքան էլ լավ վիճակում չէ, որպեսզի արձագանքի նման իրավիճակներին: «Ռուսաստանի ջանքերը, առանց այն էլ, ձգված են լայն ճակատով, և, թեև ռևիզիոնիստական երկրները սովորաբար, մշտապես ձգտում են սրել իրավիճակը, Լեռնային Ղարաբաղում ապրիլի իրադարձություններում ես Ռուսաստանի միջամտությունը չէի դիտարկի»,- ասաց նա:
«ՆԱՏՕ-ն ձգտելու է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը վերադարձնել սառեցված կարգավիճակի»,- այս մասին «Ռեգիոն» հետազոտական կենտրոնի կազմակերպած առցանց մամլո ասուլիսի ընթացքում ասաց Ուկրաինայի Միջազգային հարաբերությունների հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, ուկրաինացի վերլուծաբան Նիկոլայ Կապիտոնենկոն:
«Եթե այդ երկու-երեք հոգին կարծում են, որ Լեռնային Ղարաբաղի տերերն են, նրանք իրավունք ունեն «բարձր ոռնալ», պարզապես չեմ հասկանում, թե ինչպես են նրանք առաջ քաշում նման պահանջներ։ Ես կարծում եմ՝ Դուք ևս նույն հաջողությամբ կարող եք նման պահանջներ առաջ քաշել։ Որևէ կշիռ այդ պահանջը չունի, առավել ևս, երբ այն վերաբերում է պետության ճակատագրին։ Նրա կողմնակիցների ելույթները, նրանց ակտիվությունը սադրանք է»։
«Սամվել Բաբայանին ես ծանոթ եմ անձամբ, դեռևս տարիներ առաջ էի ծանոթացել նրա հետ, ուստի նրա մասին անձնական տպավորություններով կարող եմ կիսվել: Իմ կարծիքով` Սամվել Բաբայանը ոչ մի կերպ, նույնիսկ 1 տոկոսով իրենից քաղաքական գործիչ չի ներկայացնում, նա հասարակ ռազմական գործիչ է, նա քաղաքական գործիչ չէ, ուստի քաղաքական հեռանկարներ նա չունի»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց ՌԴ առաջին կարգի պետական խորհրդական, քաղաքական վերլուծաբան Մոդեստ Կոլերովը
«Դժբախտաբար, լավ ճանաչելով այդ անձնավորությանը, այդ մարդում նման պահելաձևը մի օր պետք է հանգեցներ նման երևույթների, որովհետև նա անընդհատ սադրանքների է ենթարկում հասարակությանը, իր գործընկերներին, վիրավորում է մարդկանց»:
«Ղարաբաղի շուրջ բովանդակային քննարկումներն այս պահին անհնար են»,-այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուսական Վալդայ վերլուծական ակումբի անդամ, ռուս վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկյանովն` անդրադառնալով հունիսին կայանալիք Սարգսյան-Ալիև հանդիպման հնարավոր արդյունքներին։
«Պատերազմը, ըստ էության, նոր է ավարտվել, թեև այն մի քանի օր է տևել։ Այս փուլում կողմերի համար, հաշվի առնելով հակամարտող երկրներում տիրող տրամադրությունները, համարյա թե անհնար է բովանդակային բանակցությունների վերսկսումը»,- նկատեց գերմանացի վերլուծաբանը։
«Խաղաղ հարևանությունը գուցե ոչ ամեն ինչ է, բայց առանց դրա ամեն ինչ ոչինչ է։ Սա առաջարկում է երկրին համապատասխանող առանձնահատկությունների սահմանում»։
«Վրաստանը չէր կարող թույլ տալ բախումներ հայերի և ադրբեջանցիների միջև Վրաստանում: Դա անկանխատեսելի հետևանքներ կարող էր ունենալ»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց «Կովկասյան տուն» կենտրոնի ղեկավար, վրաց փորձագետ Գեորգի Կանաշվիլին՝ անդրադառնալով հայ-վրացական հարաբերություններին:
«Վարշավայում լուրջ որոշուներ են կայացվելու»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց կովկասյան և Կենտրոնական Ասիայի անվտանգությամբ, հետսովետական երկրներում էներգետիկ հիմնահարցերով զբաղվող, Լոնդոնի «Քինգզ» քոլեջի դոկտոր Թրեյսի Ջերմանը՝ անդրադառնալով Վարշավայում կայանալիք ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովի օրակարգին ու Հայաստանի մասնակցության ձևաչափին։
«Բունդեստագում ընդունված բանաձևը թույլ էր, անուղղակի, այնուամենայնիվ ենթադրում է Հայոց ցեղասպանության փաստի ճանաչում Բունդեստագի անդամների կողմից»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց Բեռլինի Ազատ համալսարանի դասախոս, հայագետ, Գերմանիայի Ցեղասպանության ճանաչման աշխատանքային խմբի անդամ Ժիրայր Քոչարյանը՝ անդրադառնալով Գերմանիայի խորհրդարանի կողմից Հայոց ցեղասպանության փաստի ճանաչմանը:
«ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին այլընտրանք չկա, քանի որ դա ներառում է ինչպես՝ ՌԴ-ին, այնպես էլ՝ ԱՄՆ-ին բանակցային սեղանին։ Միևնույն ժամանակ ԵՄ-ն համաձայնեցնում է իր գործունեությունը ՆԱՏՕ-ի և ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հետ։ Տարիների ընթացքում դիվանագիտական մեխանիզմներն ու գործընթացներն այնպես են զարգացել, որ փորձը՝ ստեղծել տարածաշրջանային միջավայր, որի շրջանակում կլինի կարգավորման գործընթաց, հաջողության ավելի մեծ հնարավորություններ կունենա»,- ասել է նա։
«Հայաստանը կարող է հաղթող դուրս գալ դիմակայությունից միայն լուրջ ռեֆորմների, դեկորտատիզացիայի և տնտեսության ազատականացման շնորհիվ, այսինք` ինստիտուցիոնալ փոփոխությունների միջոցով, որոնք կխթանեն քաղաքական-հասարակական պետական մտածելակերպով օժտված էլիտայի ձևավորումն ու զարգացումը»։
«Իմաստ չունի մասնակցել մի միջոցառման, որի ընթացքում ՀՀ-ի համար զգայուն խնդիրներով անհրաժեշտ վերաբերմունք տեսանելի չի լինելու»,- ասում է «Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի» հիմնադիր նախագահ, քաղաքական վերլուծաբան Ստյոպա Սաֆարյանը:
Հուլիսի 8-9-ին Վարշավայում կայանալիք ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի մասնակցության հարցը դեռ չի հստակեցվում: 168.am-ի հետ զրույցում ՀՀ նախագահի մամլո խոսնակ Վլադիմիր Հակոբյանն անդրադառնալով այն հարցին, թե մասնակցելո՞ւ է արդյոք ՀՀ նախագահը գագաթաժողովին, ասաց, որ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի այցերի մասին նախապես տեղեկացնում են:
«Պետք է հասկանանք, որ երրորդ երկրները կողմերից որևէ մեկին չեն սատարելու և Ադրբեջանի վրա ճնշում չեն գործադրելու: Լուծումն Ադրբեջանի համար Ղարաբաղի անկախության ճանաչումն անխուսափելի դարձնելն է»:
«Նախագահների հունիսյան հանդիպումը ԼՂ խաղաղ կարգավորման բանակցային գործընթացի համար կարող է որոշիչ դառնալ»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց վրացի վերլուծաբան Սոսո Ցինցաձեն՝ անդրադառնալով ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման գործընթացին և հակամարտության գոտում տիրող ներկայիս իրավիճակին։
Հայաստանը դեռ երկար տարիներ լինելու է պատերազմական վիճակում։ Սա բացառիկ բան չէ, այլ իրողություն է աշխարհի շատ երկրների համար, որոնք անվտանգության խնդիրներ ունեն հարևանների, ներքին զինյալների կամ ահաբեկիչների հետ։
Լիլիթ Գևորգյանի խոսքով՝ հունիսյան հնարավոր հանդիպմանը, ամենայն հավանականությամբ, հայկական կողմից կպահանջեն համաձայնել լուծման մի փաթեթի, որը հիմնված կլինի Հայաստանի համար անբարենպաստ՝ նախորդ ճանապարհային քարտեզի վրա: Ադրբեջանը, նրա խոսքով, շատ հավանական է, որ կպահանջի հստակ ժամկետներ գոնե հինգ շրջանները ստանալու համար:
«Ղարաբաղյան հակամարտությունը կմնա «եռացող» վիճակում՝ պարբերաբար հրադադարի խախտումներով և հանկարծակի զոհերով, չնայած լայնածավալ ռազմական գորողությունների բռնկման հնարավորություններն այս անգամ քիչ են»։
«Հայաստանը պետք է հստակ պատկերացնի, թե մինչև որ սահմանն է պատրաստ ԵՏՄ-ում ինտեգրվել, և ըստ դրա որոշի ԵՄ-ի հետ իր հարաբերությունների շրջանակը»,- նշեց Բորիս Նավասարդյանը:
