«Արցախի հարցը, դրա կարգավորումը դիվանագիտության հարց չէ. սա իսկապես ազգային, համազգային հարց է, Սահմանադրության, անկախ Հայաստանի Հանրապետության փիլիսոփայության հարցն է,- «Շրջափակում. Օր 220» թեմայով քննարկման ժամանակ նշեց ՀՀ ԱԳՆ նախկին տեղակալ, արտակարգ և լիազոր դեսպան Ավետ Ադոնցը՝ մանրամասնելով,- 30 տարի միջազգային հանրության քաղաքակիրթ սեգմենտը համարում էր, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հիմքում ընկած է տարածքային ամբողջականության, ինքնորոշման իրավունքի, ուժի չկիրառման սկզբունքները:
Նիկոլ Փաշինյանը հայ հասարակության անարժանապատվության քայլող (տասնյակ թիկնապահների ուղեկցությամբ) մոնումենտ է, որի պատվանդանն այս կամ այն կողմ թեքելով, տարբեր երկրներ՝ Ադրբեջանի գլխավորությամբ, լուծում են իրենց խնդիրները: Եվ դա շարունակելու են այնքան ժամանակ, քանի դեռ հայ հասարակությունը չի գտել այդ պատվանդանը կազմաքանդելու միջոցները:
ՄԱԿ-ի գրասենյակի մոտ Արցախի ապաշրջափակման պահանջով հավաքված ակցիայի մասնակիցների թվում են նաև հադրութցի երեխաներ: Նրանք պարզել են «Ո՛չ Արցախի շրջափակմանը», «Մենք Արցախ ենք», «Բացեք կյանքի ճանապարհը» վերտառությամբ պաստառներ:
Արցախի ապաշրջափակման պահանջով Հայաստանում Միացյալ Ազգերի կազմակերպության գրասենյակի առջև կազմակերպված բողոքի ակցիայի ժամանակ Մարդու իրավունքների առաջին պաշտպան, իրավապաշտպան Լարիսա Ալավերդյանն արձանագրեց՝ Հայաստանի այսօրվա վարչակազմը հրաժարվում է զբաղվել Արցախի հիմնահարցով՝ ոչ միայն որպես կոնֆլիկտի կողմ, այլև՝ որպես բանակցային կողմ:
Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը ասուլիսում ներկայացրել է Նիկոլ Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի բանակցությունների մանրամասները: Ներկայացնում ենք հայտարարության ամբողջական տեքստը` ԵԽ պաշտոնական կայքէջից։
«Չափազանց կարևոր է նաև միջազգային մեխանիզմի շրջանակներում Բաքվի և Ստեփանակերտի միջև երկխոսությունը Լեռնային Ղարաբաղի հայերի անվտանգության և իրավունքների ապահովման օրակարգով»,- կառավարության հերթական նիստում իր հերթական/հերթապահ ելույթում հայտարարել է Նիկոլ Փաշինյանը։ Այս միտքը տարբեր ձևակերպումներով կարելի է հանդիպել վերջին տևական ժամանակահատվածի նրա հրապարակային խոսքում, իշխանության տարբեր ներկայացուցիչների հարցազրույցներում։ Դրանց բոլորի իմաստն այն է, որ Հայաստանի իշխանությունը ջանք ու եռանդ չի խնայում «Բաքվի և Երևանի միջև երկխոսություն հաստատելու համար»։
«Ռուս-ուկրաինական հակամարտությունից հետո, ցավոք, Արցախը դարձել է Արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև հաշվեհարդարի առարկա, կողմերը փորձում են հարցը շահարկել հօգուտ իրենց: Հիմա Արևմուտքին հաջողվել է հարցն իր հարթակ տեղափոխել»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց քաղաքագետ, իրավաբան Ռոբերտ Մարգարյանը՝ ընդգծելով, որ Արցախի կարգավիճակի հարցում Արևմուտքի դիրքորոշման փոփոխությունը բխում է ՀՀ իշխանությունների դիրքորոշումից:
Այս հինգ տարվա ընթացքում մի շարք խայտառակությունների ականատես եղանք։ Օրինակ, երբ Սյունիքում բացվում էր Իրանի գլխավոր հյուպատոսությունը, հյուպատոսը հայ ժողովրդին կոչ արեց չվախենալ, քանի որ իրենք այնտեղ են։ Այսինքն, մեր պետությունը գոյություն չունի, և Իրանի հյուպատոսը հասկացրեց, որ քանի դեռ մեր պետությունը մեզ չի պաշտպանում, իրենք կպաշտպանեն։
Արդեն ավելի քան երկու տասնամյակ թևակոխել ենք XXI դար, բայց մնացել ենք Ակսել Բակունցի նկարագրած Արթին պապի հոգեբանությամբ։ Արթին պապը դեռ խեղճուկրակ գյուղացի էր։
«Շառլ Միշելը լավագույն դեպքում կասի՝ «շնորհակալություն», այդ նամակը կդնի իր թղթապանակում և անգամ չի էլ կարդա: Բայց եթե անգամ կարդա, միևնույն է՝ դա ոչինչ չի փոխի, որովհետև Եվրոպան այսօր համագործակցում է Ադրբեջանի հետ և սպասարկում է Ադրբեջանի շահերը: Արցախյան հարցը կարող է վտանգել Եվրոպա-Ադրբեջան հարաբերությունները, ինչը Եվրոպայի համար անցանկալի զարգացում է, ու Փաշինյանը դա չի կարող չիմանալ:
Վերլուծաբան Արգիշտի Կիվիրյանն այն կարծիքին է, որ Արցախում տեղի ունեցած հանրահավաքը որևէ էական ազդեցություն չի ունենա Բրյուսելում կայանալիք եռակողմ հանդիպման վրա:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն իրանագետ Վարդան Ոսկանյանն է։
«Հիմա Փաշինյանի կողքին կանգնածները վախից չեն խոսում. չեն ասում, որ նա սխալ է գործում, որովհետև իշխանությունը գործում է՝ հիմնված թայֆայական մտածողության վրա»,- ասաց նա՝ ընդգծելով՝ այդ մտածողությամբ էլ իրականությունից փորձում են հասարակության ուշադրությունը շեղել իրենց ամբոխային աղմուկով, սակայն, անկախ նրանից՝ որքան են աղմկում, դրանից իրենց բերած իրականությունը չի փոխվում։
«Մենք պատրա՞ստ ենք այդպիսի կյանքի: Կա բան, որ կյանքից վեր է՝ արժանապատվությունն է, ազգային արժանապատվությունը: Մեր իշխանությունը թքած ունի այդ արժանապատվության վրա. թրքահաճո իշխանություն է, որը թլպատել է իր ժողովրդին, ու դրա հետևանքով է Ղարաբաղում կատարվում այն, ինչ կատարվում է:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ազատություն» կուսակցության նախագահ, ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանն է:
«Հիմնական խնդիրն Արցախի հայերի, իրենց լեզվով ասած, իրավունքների ու անվտանգության հարցն է, որին ադրբեջանական կողմը չի համաձայնում: Իսկ իրավունքների հարցը նշանակում է՝ քանի որ կա անվստահություն հայերի և ադրբեջանցիների միջև, Արցախի հայերի համար պետք է լինեն միջազգային երաշխավորներ. սրան Ադրբեջանը չի համաձայնում, և իրենք վերցրել են մինչև 2025 թվականն Արցախը հայերից մաքրելու քաղաքականությունը:
«Արցախում իրավիճակը ծանր է, ամեն ինչի դեֆիցիտ է: Արցախցիները հասկանում են, որ Հայաստանի իշխանությունները երես են թեքել իրենցից: Ես համառորեն ամեն օր զանգում եմ Արցախում ապրող մեր մտերիմներին, չնայած՝ նորություն չունեմ ասելու և մեղավորության զգացում եմ ապրում, բայց ամեն օր բոլորի հետ խոսում եմ, ասում եմ, որ իրենք մենակ չեն, և զարմանում եմ ոչ միայն իրենց տոկունության, այլ նաև հումորի վրա»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն Ազգային ժողովի (ԱԺ) «Հայաստան» խմբակցության քարտուղար Արծվիկ Մինասյանն է:
Նիկոլ Փաշինյանն արդեն տասնյակ, եթե ոչ՝ հարյուրավոր անգամ անուղղակի, ապա և ուղղակի կերպով Արցախը ճանաչում է Ադրբեջանի կազմում։ Հայ ժողովուրդը նրան նման մանդատ չի տվել, ավելին՝ նա խաբել է իր ընտրազանգվածին երկու տարի առաջ, Արցախի ինքնորոշման խոստում տվել, հիմա էլ այն հանձնում է Ադրբեջանին։ Ո՞վ պետք է բռնի Փաշինյանի ձեռքն ու պատիժ և պատասխանատվություն սահմանի նման թշնամական գործելակերպի համար, եթե ոչ՝ հենց ժողովուրդը։ Այդպիսի հրաշալի հնարավորություն կա այս օրերին՝ «Հայաքվե» քաղաքացիական օրենսդրական նախաձեռնությունը։
Մարդու իրավունքների առաջին պաշտպան, իրավապաշտպան Լարիսա Ալավերդյանը 168.am-ի հետ զրույցում ներքաղաքական այս և այլ գործընթացներին անդրադարձավ Հայաստանին ու Արցախին առնչվող արտաքին քաղաքական գործընթացների համատեքստում:
«Մենք հրաժարվում ենք վախենալ»,- այսպիսին էր ԱՄՆ նախագահ Ջորջ Բուշի արձագանքը 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչություններին։
Ուրեմն պետք է զգոն լինենք, ուրեմն մեր զորավարժությունները, որ առավելագույնս մոտ էին մարտական իրավիճակին, պետք է զգուշացում լինեն ուրիշների համար, իսկ մեզ համար` դառնան կյանքի նորմ:
«Փաստացի, եթե հրաժարվում ենք Արցախից, ամեն հարցում ասում ենք՝ գնացեք՝ ինչ ուզում եք՝ արեք, իրավիճակն ավելի է վատթարանում: Ադրբեջանի իշխանական էլիտայի ներկայացուցիչներն են արդեն հարցազրույցներում «Վրեժ 3» գործողության մասին խոսում, նույնիսկ տպավորություն է ստեղծվում, թե փորձում են իշխանություններին ցույց տալ, որ իրենք մի բան էլ ուշացնում են այդ գործողություններն իրականացնելու պրոցեսը: Դաշտը ստեղծում են և ինչ-որ փուլում փորձելու են դա իրականացնել, և հարց է առաջանում, թե մենք ինչ պետք է անենք»:
Պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ Արմեն Մանվելյանը հնարավոր է համարում նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի՝ բանակցային գործընթացում իրավիճակը կտրուկ փոխելու առաջարկը, սակայն կարծում է՝ իշխող քաղաքական ռեժիմին ձեռնտու չէ այն:
Այն օրվանից, երբ ադրբեջանցիների կողմից փակվեց Բերձորի միջանցքը, տարբեր երկրների ղեկավարներ, պատգամավորներ, նաև՝ միջազգային, այդ թվում՝ իրավապաշտպան կազմակերպություններ, կա՛մ անկեղծ, կա՛մ հերթապահ մտահոգություններ էին հայտնում և կոչ անում բացել միջանցքը։ Հայաստանի տարբեր պետական պաշտոնյաներ՝ արտգործնախարար, հատուկ հանձնարարություններով դեսպան և այլ գործիչներ, իրենց հանդիպումների, միջազգային համաժողովների ժամանակ, իրենց հերթին՝ ներկայացնում էին իրավիճակը և․․․ իրենց պարտքը լիովին կատարած համարում։
Մետաքսե Հակոբյանը չցանկացավ անդրադառնալ Հարությունյանի երեխաների՝ Արցախում լինել-չլինելու վերաբերյալ խոսակցություններին, բայց ընդգծեց՝ շատ է կարևորում սեփական օրինակը՝ յուրաքանչյուր պաշտոնյա պարտավոր է սեփական օրինակով ցույց տալ՝ ինչպես պետք է ապրել այս իրավիճակում Արցախում:
20-ամյա Գագիկ Մնացականյանը Մարտակերտի շրջանի Ներքին Հոռաթաղ գյուղից է: Նա այժմ ապրում է Ստեփանակերտում և սովորում է Շուշիի տեխնոլոգիական համալսարանի «Դիզայն» բաժնի երրորդ կուրսում: Նկարչության հանդեպ սերը դեռ մանկուց է ի հայտ եկել Գագիկի մոտ: Մոտ մեկ տարի առաջ սկսեց սիրողական նկարել հագուստի վրա: Հետագայում հասկացավ, որ մարդկանց մոտ դա հետաքրքրություն է առաջացնում, ու շատ մարդիկ սկսեցին դիմել, որ իրենց հագուստներին էլ նկարի։ Այդպես հոբբին դարձավ նաև գումար վաստակելու աղբյուր…
Հարցվածների 67-72 տոկոսը չի վստահում Նիկոլ Փաշինյանի կողմից տրամադրված ինֆորմացիային
«Ալիևը փոքր քայլերի քաղաքականությամբ հասնում է իր նպատակին, այն է՝ Արցախը հայաթափել, Արցախն ադրբեջանականացնել: Անկախ Նիկոլ Փաշինյանի տված գնահատականներից, թե՛ Նիկոլ Փաշինյանը, թե՛ նրա քաղաքական թիմը բազմիցս կրկնում են, որ ճանաչում են Արցախը՝ Ադրբեջանի կազմում: Այս պնդումներից հետո որևէ ակնկարկներ, նախադասություններ ես համարում եմ անհիմն»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա՝ անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի այսօրվա ելույթին:
ՀՀ ԱԳ նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում տեսանյութ է հրապարակել, որում կրկնում է օրերս արած առաջարկությունը՝ իրեն և մի խումբ դիվանագետների տալ ամբողջական լիազորություն, այդ ընթացքում չխանգարել, իսկ իշխանությունները պարզապես լռեն, որևէ հայտարարություն չանեն, և ըստ նրա՝ 3 ամսվա ընթացքում հնարավոր կլինի կտրուկ փոփոխություն մտցնել բանակցություններում:
