«Իմ երկրի ամենամեծ խնդիրներից մեկը հենց սա է համարվում՝ ուրիշի անհատականությամբ հանդես գալը, ինչը կարծում եմ՝ մեծ ծանրություն և խնդիր է ոչ միայն իմ երկրում, այլև տարբեր երկրներում: Կարելի է ասել, որ սա համամարդկային խնդիր է»:
Եթե մենք ինքներս մեզ սահմանափակեինք՝ զուտ ամերիկյան կոմերցիոն կինոյով, շատ սահմանափակ կլիներ մեր՝ կինոյի մասին ունեցած պատկերացումները: Նման փառատոները պատուհան են դեպի նոր մշակույթներ, նոր գաղափարներ:
Մտավորականների շրջանում շատ է շահարկվում այն փաստը, թե Հայաստանում ոչ մի քայլ չի արվում արվեստի զարգացման համար, թե բնակչության շրջանում չկա հետաքրքրություն իսկական արվեստի նկատմամբ, մի խոսքով՝ Հայաստանն այն վայրը չէ, որտեղ երիտասարդ արվեստագետը կարող է գտնել իր տեղը։
«Գնում է, փորձում է հասկանալ, թե իր հայ պապիկը ո՞վ է եղել, և ինչո՞ւ է թաքցրել իր ինքնությունը: Ի՞նչ իրողությունների պատճառով է դա տեղի ունեցել, և ինչո՞ւ են այդ թաքնված պատմությունները հիմա ազդեցություն ունենում իրենց ընտանիքի՝ այսօրվա կարգավիճակի վրա»:
«Ոսկե Ծիրան» 11-րդ միջազգային կինոփառատոնի շրջանակներում Հայաստան-Թուրքիա կինոպլատֆորմի նախագծերի զարգացման աշխատաժողովը կկայանա հուլիսի 14-16-ը «Անի Պլազա» հյուրանոցում:
168.am-ի հետ զրույցում նա պատմեց, որ իր ֆիլմը (Հոգաբարձուներ/Caregivers) նկարահանել է՝ որպես հանձնարարություն, և հետո որոշել է այդ ֆիլով մասնակցել «Ոսկե Ծիրանին».
«Իմ ֆիլմերն առանձնանում են հոլիվուդյան և այլ կորեական ֆիլմերից, քանի որ իմ ֆիլմերում ես փորձել եմ ցույց տալ այն, ինչ ես ապրել եմ, և այն, ինչ իրականում տեղի է ունենում կորեական կյանքում: Այդ իսկ պատճառով, կարելի է դպրոց չգնալ»:
«Այս տարվա փառատոնի գլխավոր առանձնահատկությունն այն է, որ այն ամբողջությամբ նվիրված է Սերգեյ Փարաջանովի 90-ամյակին: Մենք պետք է վառ պահենք Փարաջանովի հիշատակը, և փորձեցինք իսկապես իր մակարդակին և իր ոգուն հարիր ծրագիր կազմել»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց «Ոսկե Ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի գեղարվեստական տնօրեն, կինոքննադատ Սուսաննա Հարությունյանը:
Ես հորդորում եմ բոլորին. նախ և առաջ ինքնակրթվեք, իմացեք, թե ով եք դուք, ինչ իրավունքներ ունեք, ինչպիսին են ձեր երկրի օրենքները, տեր կանգնեք ձեր իրավունքին, մի՛ լռեք, կուլ մի՛ տվեք անարդարությունը, մի՛ դարձեք ինքներդ անարդարության զոհ և մի՛ ստեղծեք անարդարություն:
Ֆիլմ-ճամբարի մասնակիցները խոստովանում են, որ յուրաքանչյուրն իր համար նորություն է բացահայտել ու սովորել, իսկ կազմակերպիչները գոհ են իրենց աշխատանքից, քանի որ, բացի ուսումնական գործունեությունից, այս 8 օրերի ընթացքում մի հարկի տակ ապրելով՝ մտերմացել ու ընկերացել էին բոլորը:
Երկու օր անց՝ հուլիսի 13-ին, Ծիրանօրհնեքի ավանդական արարողությամբ կմեկնարկի «Ոսկե ծիրան» երևանյան միջազգային կինոփառատոնը:
Ռեժիսոր Ջիվան Ավետիսյանի «Թևանիկ» ֆիլմը, որն ընդգրկված է օրեր անց կայանալիք «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի «Հայկական համայնապատկեր» բաժնի խաղարկային ֆիլմերի ցանկում, վերջերս ցուցադրվել է նաև Լեռնային Ղարաբաղում:
Ձեռքիս տակ է ձեռագիր, որտեղ շարադրված են դաշնակահարուհի, երգչուհի (մեցցո-սոպրանո), երաժշտագետ, մանկավարժ, Կոմիտասի աշակերտ Մարգարիտ Բաբայանի (1874-1968) տպավորությունները` 1914թ. հունիսի 1-15-ը Փարիզում կազմակերպված միջազգային երաժշտական գիտաժողովից:
«Շատ մեծ գործեր դեռ չունեմ գրած, բայց այս ոճը շատ ինձ հոգեհարազատ է. կարևորը՝ կարողանաս այդ փոքր հատվածում դնել քո էմոցիաները, որոնք ոչ միայն քոնն են, այլև ինչ-որ մարդիկ էլ են դրանք զգացել, ու կարողանաս այդ մարդկանց մոտ ինչ-որ բան արթնացնել ու փոխել»,- պատմում է գրողը: Արձակագիրն իր գրական գործերն առաջինն «Անդին» ամսագրում է տպագրել. ավելի շատ՝ որպես կինոքննադատ է տպագրվել ու հույս ունի, որ այս մոտ ապագայում իր էսսեների գիրքը կունենա: Արամին հնարավոր է նաև «Բյուրոկրատ» գրախանութում հանդիպած լինեք. նա սովորելու տարիներին աշխատել է իրեն շատ հոգեհարազատ այդ գրքերի աշխարհում:
«Այսօր մեր գրականությունը, ինչպես և երկիրը, գտնվում է նոր իրավիճակում՝ իր խնդիրներով և մարտահրավերներով։ Ձեր առջև դրված խնդիրները և´ հին են, և´ նոր։ Հին, որովհետև գրականությունը մշտապես անդրադարձել է մարդուն, նրա ցավին ու հույսին, նոր, որովհետև համաշխարհայնացման պայմաններում մեր ինքնագիտակցության և ընկալումների մեջ տեղի են ունեցել տեղաշարժեր։ Ձեր խնդիրն է գեղարվեստորեն արտացոլել այդ նոր պայմաններն ու իրողությունը, սակայն շարունակել առաջնայինը համարել հայրենիքի ու նրա քաղաքացու շահերը», – ասել է Հայաստանի վարչապետը։
«Ես երբեք Հայաստանից չեմ հեռացել, միշտ ասել եմ՝ աշխատում եմ Պորտուգալիայում, ապրում` Հայաստանում: Մտքով, զգացմունքներով միշտ Հայաստանում եմ, միայն այստեղ եմ կարողանում լիարժեք և 24 ժամ ստեղծագործել, շունչ քաշել»:
Ֆորումի առաջին օրը կլինեն կարճ դասախոսություններ, երկրորդ օրը լինելու են pitching-ները՝ նախագծերի ներկայացումները: Իսկ երրորդ օրվա ընթացքում մասնակիցները ունենալու են անհատական հանդիպումներ կինոարտադրության ներկայացուցիչների հետ: Այս տարվա դասավարներն են Eastern Europe German Films կազմակերպության ներկայացուցիչ Սիմոնա Բաումանը, ARTVIVA-ի նախագահ և FILM TEEP-ի նախագահ՝ Ռուքսանդրա Չեռնատը և Ջուլիեն Էզգանոն՝ Ֆրանսիայի կինոկենտրոնի միջազգային համատեղ արտադրությունների բաժնի ղեկավարը:
Ս. Հարությունյանի խոսքով՝ այս ծրագրի շրջանակներում իրենք զարգացրել են հայ-թուրքական ֆիլմերի կինոհարթակ. «Նաև շատ կարևոր բան կա այդ ծրագրի մեջ, որը նվիրված է և կենտրոնանում է այդ Արևելյան գործընկերության երկրների օրենսդրական դաշտի հարմոնիզացիայի վրա. Հայաստանը, Վրաստանը և այն մեծ երկրները, որ ներառվում են Արևելյան գործընկերության ռեգիոնի մեջ, ունեն բազմաթիվ խնդիրներ և՛ կինոարտադրության, և՛ կինոարտադրությունը խթանելու հետ կապված: Խնդիրները հիմնականում երևի իրենց օրենսդրական դաշտերի ոչ համապատասխան լինելու հետ է կապված: Այդ հարցը ուսումնասիրվում է, և ուսումնասիրության արդյունքները կհրապարակվեն աշնանը: Դա ևս մի քայլ է խթանելու այս տարածաշրջանում կինոարտադրությունը»:
«Երիտասարդ քանդակագործների գործերին շատ կուզեի ծանոթանալ ու կարծիք հայտնել, բայց, ցավոք, առիթ չկա, ցուցահանդեսներ գրեթե չեն կազմակերպվում, բայց հույս ունեմ, որ առիթի դեպքում լուրջ գործեր պետք է տեսնեմ: Իսկ լավ նկարիչներ շատ ունենք: Արձանագործությունը տեխնիկական իմաստով ավելի բարդ է: Եվ զարմանում եմ, թե վերջին շրջանում ինչպե՞ս է կառավարությունը թույլ տալիս արձաններ ձուլել: Սա լուրջ խնդիր է. արձանները կապ ունեն այդ շրջանի մտածողության, գիտակցության հետ, իսկ ձուլված արձանները շատ պրիմիտիվ են ու չեն կարող հասարակություն կրթել»,- պատասխանեց վարպետը:
Լ. Արոնյանը ծանոթացել է նաև թանգարանի մշտական ցուցադրությանը և իր տպավորություններն է թողել Պատվավոր հյուրերի Գրառումների գրքում: Ընդունելով նույն կեցվածքը, որով նրան սովորաբար տեսնում ենք շախմատի տախտակի առջև, նա գրել է հետևյալը. «Ճանաչելով մեր անցյալը, մեր հայրենիքը` Հայաստանը սիրող յուրաքանչյուր ոք հպարտություն է զգում և վերցնում է իր նախնիների ուժը: Շնորհակալություն, որ ինձ ներկայացրեցիք և մեկնաբանեցիք շատ բաներ Ուրարտուի և Էրեբունիի մասին: Այն ամենը, ինչ դուք փոխանցում եք, անգնահատելի է»:
Ինչպե՞ս էր հնարավոր խորհրդային գրաքննության, գաղափարական սահմանափակումների պայմաններում ստեղծել անգամ արևմտյան աշխարհի կողմից գնահատվող մշակույթ, և ինչո՞ւ է այսօր՝ ստեղծագործական ազատության պարագայում, մեր արվեստն այնպիսին, ինչպիսին որ է: Այս և մի շարք հարցերի շուրջ այսօր կզրուցենք ամենատաղանդավոր հայ երգչուհիներից մեկի՝ Տաթևիկ Հովհաննիսյանի հետ, ով, դժբախտաբար, բնակվում է ԱՄՆ-ում, բայց, բարեբախտաբար, չի կորցնում կապը Հայաստանի հետ:
«Հետևում եմ հայաստանյան իրադարձություններին: Գառնու տաճարում սրճարան կառուցելու շինթույլտվություն եղել է, այսինքն՝ նախարարը սրճարան-ռեստորանի թույլտվությունն անարգել տալիս է: Փաստորեն, եթե Մշակույթի նախարարությանն առաջարկեք՝ սրճարա՞ն, թե՞ քանդակ, նա կընտրի սրճարանը, և այսպիսով Մշակույթի նախարարությունն ավարտվում է»,- ասում է Վազրիկ Մանասսիանը:
Նկատի ունենալով պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունների կողմից՝ իրենց անժամկետ և անհատույց օգտագործման իրավունքով ամրացված տարածքները վարձակալությամբ տրամադրելու մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով կնքված պայմանագրերի և գործող օրենսդրության դրույթների խախտումները՝ ՀՀ մշակույթի նախարար Հ. Պողոսյանի 2014 թվականի հունիսի 19-ի հրամանով՝ դադարեցվել են միջոցառումների կազմակերպման նպատակով պատմամշակութային արգելոցների և թանգարանների տարածքների վարձակալական հիմունքներով տրամադրումը՝ մինչև նախարարության կողմից համապատասխան ընթացակարգերի սահմանումը:
Ֆրանսիացի թավջութակահար և կոմպոզիտոր Դոմինիկ դե Վիլենկուրը հունիսի 22-ին ժամը 19.00-ին առանձին համերգով հանդես կգա Հայաստանի պետական կամերային նվագախմբի հետ Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տանը: Համերգի ընթացքում կհնչեն Էդվարդ Գրիգի «Հոլբերգ սյուիտ» ստեղծագործությունը, Ռոբերտ Շումանի «Թավջութակի կոնցերտը» (փոխադրումը` Դոմինիկ դե Վիլենկուրի) և Դոմինիկ դե Վիլենկուրի «EMTO» թավջութակի և լարայինների համար ստեղծագործությունները:
Հաշվի առնելով, որ «Զվարթնոց» պատմամշակութային արգելոց-թանգարանի տարածքում կազմակերպված միջոցառումների ընթացքում պատշաճ չեն վերահսկվել պայմանագրերում կնքված կետերը՝ ՀՀ մշակույթի նախարար Հ. Պողոսյանի հրամանով «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Վ. Պողոսյանին հայտարարվել է խիստ նկատողություն:
Կարծում եմ, վաղ թե ուշ Հայաստանում կինոյով զբաղվող երիտասարդները ստիպված կլինեն բնագավառի ինքնակարգավորման պատասխանատվությունն իրենց ձեռքը վերցնել, փնտրել լուծումներ, եթե ուզում են ունենալ առողջ համակարգ և անկախ ֆիլմարտադրություն: Ավագ սերունդը չկարողացավ կողմնորոշվել և տեր կանգնել մեր կինոյին, այն կինոյին, որ շատ դժվարությամբ հենց իրենք էին ստեղծել:
Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնի հետ հարաբերությունները հենց սկզբից շատ բարդ էին: Ինչո՞ւ է Վանո Սիրադեղյանի պատմվածքն ընտրվել, ի՞նչ քաղաքական բան կա… Ասում էին՝ Վանոն չկա մեր ցուցակում, հարցնում եմ՝ իսկ ինչ է՝ կա՞ արգելված գրողների ցուցակ, ասում են՝ ոչ, չկա: 2 տարի տևեց, մինչև համոզեցի, որ ես «ազգի դավաճան» չեմ, որ մի քանի տարի Արևմուտքում ապրելով` չեմ դադարել հայ լինել:
Աշխատանքների ավարտից հետո ֆիլմերի մինի շարքը կներկայացվի աշխարհին 2014-ի աշնանը: Ֆիլմի երաժշտությունը հեղինակելու է Սերժ Թանկյանը (Grammy մրցանակակիր, System of a Down խմբի մենակատար):
«Մենքը» մարդկության ապագայի ամենասարսափելի կանխատեսումն է: Մարդիկ չեն կարողանում ոտքի կանգնել ու տապալել բռնակալներին: Ինչո՞ւ: Եվ Զամյատինը տալիս է պատասխանը՝ իսկ մի՞թե մարդկանց հոգիները հակված չեն չարին, և մի՞թե չարի դեմ անհնազանդությունը դատապարտված չէ, որովհետև չարը՝ վախկոտության, դավաճանության, մորթապաշտության դեմքով, խոչընդոտում է պայքարին. և մարդիկ իրենք են դառնում այն, ինչի դեմ ցանկանում են պայքարել:
«Եթե էսքիզ եմ անում, ապա ինչ-որ բան կոտրվում է, էլ չեմ ուզում շարունակել: Եթե նախապես էսքիզ անեմ՝ էլ չեմ նկարի. իմ ու կտավի միջև կոնտակտը պետք է միանգամից լինի: Ո՞նց կսկսվի, ո՞նց կավարտվի, դա էլ չեմ կարող ասելգ Իմ ու կտավի հանդիպումը պետք է անսպասելի լինի»,- ասում է նա:
