Լեոնիդ Ենգիբարյան

Հովանոցը

Փոքր-ինչ լռելուց հետո նա ասաց. «Բայց չէ՞ որ մենք ապրելու տեղ չունենք, մենք տուն չունենք»:

Նա ծիծաղեց ու ասաց, որ մենք հովանոց ունենք, բոլորովին նոր, որն ինքնիրեն բացվում է, եթե կոճակը սեղմես: Եվ հովանոցը` հիասքանչ տուն է շատ հարմարավետ երկուսի համար: Ճիշտ է, այն պատեր չունի, բայց բավ է ձեռքդ մեկնես, եւ կիմանաս, թե դրսում տարվա որ եղանակն է, օրինակ, գարունը եկել է, թե դեռ գալիս է:

Այդպիսի տնով, ինչպիսին հովանոցն է, հարմար է ճամփորդելը, հաճելի է անձրեւին ունկ դնելը եւ նաեւ…

Բայց նա չհարցրեց` «Էլ ինչ…», եւ գնաց այլ մեկի մոտ, ով իր բոլոր հարմարություններով մի սենյականոց բնակարան ուներ, սակայն, երեւի թե, այդուհանդերձ, չկար այդպիսի հովանոց, իսկ եթե կար էլ, համաձայնվեք, մարդու ինչի՞ն է պետք երկու տունը, չէ՞ որ դա ծիծաղելի է…

Հիմա, շատ տարիներ անց, նա վերջապես հասկացավ, թե ինչ հիասքանչ հովանոց էր դա, փոքրիկ օդապարիկ, որից երկուսով բռնվելով, կարելի է թռչել հեռու-հեռու, մանավանդ անձրեւոտ օրերին…

Եվ նա կարոտում է իր արդեն երեքսենյականոց բնակարանում, որովհետեւ, որքան մեծ է բնակարանը, այնքան միմյանցից հեռու են նրանք, ովքեր ապրում են այնտեղ, եւ երբ անձրեւ է գալիս, նա պատրաստ է վայր նետվելու, որպեսզի գտնի իր հովանոցը, բայց մի՞թե տասնհինգերորդ հարկից կիմանաս, թե որն է քո հովանոցը: Իսկ եթե նույնիսկ իմանաս, ապա չէ որ հայտնի չի` արդյոք վերելակը սարքին է, թե ոչ:

Երկնագույն Կակաչը

Երբ նա մահացավ, նրա ափից աճեց մի Երկնագույն Կակաչ: Ափի խորշոմներն ու գալարները դարձան նրա արմատները:

Մարդը դրանից շատ զարմացավ եւ իր մատներին հարցրեց, թե ինչպես այդքան ծեր, հոգնած ձեռքից կարող էր աճել այդքան հիասքանչ Երկնագույն Կակաչ: Եվ մատները նրան պատասխանեցին. «Իսկ ինչո՞ւ ես դու զարմանում: Մի՞թե կյանքում մենք քիչ ծաղիկ ենք աճեցրել»:

Աստղերը

Անլուսին գիշերով մեծ քաղաքների պատուհանները նման են աստղերի:

Աստղերը բռնկվում ու մարում են: Նրանց վրա կյանքը մեկ բոցավառվում է, մեկ ինչ-որ ժամանակ խաղաղվում, որպեսզի դարձյալ վերածնվի, եւ եթե նույնիսկ ինչ-որ մեկը մահանում է, դա, ավաղ, կարող է պատահել, ապա գալիս են այլ մարդիկ եւ նորից բռնկեցնում են աստղերը…

Համաստեղությունները` հարկերն են, գալակտիկան` թաղամասերն են, հազարավոր բնակելի աշխարհներ:

Միայն թե պետք չէ շփոթել աստղ-պատուհանները փողոցային լապտերների աստղերի հետ` լապտերներն անմարդաբնակ են, նրանք միայն լուսավորում են մի աստղից մյուսը տանող ուղին:

Պատահում են աստղեր, որոնց շուրջը շատ մարդիկ են ապրում, լինում է, որ աստղիկի կողքին ապրում է միայն մի մարդ, եւ դա միշտ տխուր է, որովհետեւ չկա մեկը, ում նա պատմի լուսնյակ գիշերվա աստղերի մասին, որ նման են մեծ քաղաքի պատուհաններին:

Բայց ես ուզում եմ նրան ասել. «Պետք չէ հուսահատվել, որովհետեւ աստղերից մեկի վրա, լիովին հնարավոր է, ինչ-որ մեկն էլ է միայնակ եւ սպասում է քեզ: Եվ մեկ էլ պետք է անպայման հավատալ, որ աստղերը ձեր գլխավերեւում` դա, գուցե թե, ընդամենը գիշերային քաղաքի պատուհաններն են, իսկ քաղաքից քաղաք տեղափոխվելը, չէ որ հասարակ բան է:

Քո դեմքը

Քեզ նկարելու համար ես կընտրեմ կանաչ եղեգնյա շրջանակով մի խաղաղ անտառային լճակ եւ կսպասեմ, թե երբ վրա կհասնի լուսավոր սեպտեմբերյան առավոտը, եւ որ անպայման դաղձի սոճու փշերի հոտ բուրի: Այդժամ ես գործի կանցնեմ:

Սկզբում ես աչքեր կնկարեմ` դրա համար ես պահած ունեմ հուլիսյան տաք երկնքի երկնագույն կտորները:

Կաղամախու արմատների մոտ ես կհավաքեմ մամուռի կանաչասեւ թփիկները եւ կամացուկ այն ջրի մեջ կիջեցնեմ` դրանք կլինեն քո հոնքերն ու թարթիչները:

Լճի շուշանների մեծ թփերով ես կմակաբերեմ քո շուրթերը, իսկ դրանց բարալիկ ցողունները կուրվագծեն քո դեմքի օվալը, քո քթիկն ու վարսերը: Քիչ էր մնում մոռանայի` դեմքը կենդանացնելու համար ինչ-որ տաքուկ երանգ է պետք… Ես ջրի վրա կփռեմ մասուրի նուրբ-բոսորագույն սերմերը: Այդպես ավելի լավ է:

Հետո ես մի մաքուր փոքրիկ քար կվերցնեմ եւ զգույշ կնետեմ այն դեպի շրջանակի վերին եզրը` ջրի երեսին հազիվ նկատելի ալիքներ կխաղան` դա քո ժպիտը կլինի:

Նկարը համարյա պատրաստ է:

Փոքր-ինչ կհավելեմ նաեւ անտառային թռչունների դայլայլը, իսկ եզրերին կնետեմ աշնանային անտառային սարդոստայնի մի քանի թելեր, դա նկարին հինավուրց տեսք կտա…

Ես կլքեմ լճակը լոկ ուշ աշնանը, երբ նկարը կծածկվի բարակ սառույցի ապակով, այնժամ կարելի է հանգիստ շունչ քաշել:

Գարնանը դու կգաս անտառ՝ ձնծաղիկ հավաքելու, եւ լճակի մեջ քեզ կտեսնես: Մի զարմացիր` «Ո՞վ է դա արել»:

Այդ ես եմ: Հիմա քեզ ամեն ինչ հասկանալի՞ է:

Ճանապարհը

Ես գնում եմ:

Ես վաղը կգնամ:

Ճանապարհը երկար-երկար է:

Եվ նույնքան երկար մի գնացք:

Տասնյակ, իսկ գուցե, հարյուր հազար վագոններով:

Բյուր պատուհան ամեն մի վագոնում, քանի որ ամեն մի վագոն` հարյուրամյակ է:

Ես կմտնեմ վերջին վագոնը, որպեսզի գոնե մի քիչ քեզ մոտ լինեմ:

Դու, ես եւ տրտմությունը

Սրճարանը դատարկվում է: Աթոռները տարուբերում են, խոհանոցում ափսեներն են չխկչխկացնում: Մնում ենք միայն` դու, ես եւ տրտմությունը:

Ներիր ինձ, ես գիտեմ, դու կամենում էիր, որպեսզի այսօր մենք միայն երկուսով լինեինք, բայց ինձ հետ է իմ տրտմությունը…

Դե ահա դու արդեն բարկանում ես, քեզ զանգահարել է պետք: Ես հասկանում եմ: Շտապ:

Սրճարանը դատարկվում է:

Աթոռները տարուբերում են, խոհանոցում ափսեներն են չխկչխկացնում: Եվ մենք միայն երկուսով ենք, ես եւ դու, իմ տրտմություն:

Սկզբում

Մայրամուտին, ծառի տակ, գետի մոտ ինչ-որ մեկը համբուրեց մի աղջկա: Հետո ցեղեր եղան, պետություններ, պատերազմներ, օլիմպիադաներ, ապստամբություններ, Օսվենցիմ, ազատություն, հանճարներ, աշխարհներ, տիեզերք:

Այդ ամենը հետո եղավ:

Բայց սկզբում տիեզերքում, գալակտիկաներից մեկում, արեւամերձ մոլորակի վրա, գետի մոտ, մայրամուտին, ծառի տակ ինչ-որ մեկը համբուրել է մի աղջկա:

Միկրոֆոնը

– Իսկ ի՞նչ է մարդ առանց ինձ,- խորհրդածում էր միկրոֆոնը: -Ոչ ոք չի կարող առանց ինձ ապրել` ոչ երգչուհին, ոչ մեկնաբանը, ոչ տիեզերագնացը: Այդ ես եմ, միկրոֆոնը, տարածում եմ նրանց ձայները երկրով մեկ, այդ իմ առջեւ են բոլորը հուզվում եւ դողում:

Եվ այդժամ մարդը սկսեց ժամանակ առ ժամանակ միկրոֆոնն անջատել, եւ այն ավելի համեստ դարձավ` հասկացավ, որ մարդու համար բոլորովին էլ պարտադիր չէ այն անընդհատ օգտագործելը։

Ավելին, ամենակարեւոր խոսքերը մարդիկ միշտ կասեն առանց միկրոֆոնի:

Հատկապես որո՞նք:

Դե, օրինակ՝ «Ես ձեզ սիրում եմ»:

Դեղին վարդը

Ինձ ողջ կյանքում շրջապատել են ծաղիկները: Ես ինքս հաճախ ծաղիկներ եմ նվիրել, բայց ավելի հաճախ ինձ են նվիրել (ոչ այն բանի համար, որ լավն եմ, պարզապես ես այդպիսի մասնագիտություն ունեմ):

Դրանք նետում էին ինձ` բեմի վրա: Եվ դրանց բոլորին ես հիշում եւ սիրում եմ: Եվ հպարտ գլադիոլուսներին, որոնք լռում էին նույնիսկ այն ժամանակ, երբ կոտրվում էին նրանց բարալիկ ցողունները, եւ համեստ մեխակներին, այնքան երջանիկ, երբ նրանց պահում ես գլխավերեւում, տրտում եւ բարի գեորգիններին, բացբերան երիցուկներին, թախծագորով շուշաններին, ցանկալի ալ վարդերին, որոնք պատրաստ են նույնիկ ձեր ամենաերջանիկ րոպեներին բաց թողնել իրենց փշերը, եւ շատ-շատ այլոց: Ես նրանց բոլորին սիրում եւ հիշում եմ:

Բայց մի դեղին վարդի ես հիշում եւ սիրում եմ ամենից շատ: Դա խանձված թերթիկներով մի դեղին վարդ էր, եզրերից այրված թերթիկներով:

Բյուր-հազարավոր ծաղիկների մեջ ես սիրում եմ հրով բռնկված մի դեղին վարդի, եւ ոչ այն բանի համար, որ այրված է (ո՞ւմ հետ չի պատահում), այլ այն բանի համար, որ հուրը ներսից էր:

Անշարժ աստղերը

Աստղերը, աստղերը:

Մարդիկ երկրպագում են աստղերին, մարդիկ հավատում են աստղերին, հույսի եւ հաջողության երջանիկ աստղերին:

Աստղերը տարբեր կերպ են ծնվում` տիեզերքի խորքում եւ հավերժորեն մեզ լույս են տալիս, այլք պեծկլտում են արծաթյա կամարի պես հենց Երկրի մոտ եւ տեղնեւտեղը մարում են:

Բայց կան սեւ երկնքում մեզ՝ մարդկանց համար թանկ աստղեր. դրանք միշտ անշարժ են ընդհանրական աստղային շուրջպարում, նրանք երկրի գլխավերեւի մութը շամփրած փամփուշտներից են:

Սեւ երկնքում հավերժորեն մնացել են աստղերի կետագծերը ի հուշ նրանց, ովքեր իրենց կյանքի գնով պարգեւել են մեզ այսօրը, երեկոն եւ այս ժամը, խաղաղ գիշերն ու աստղային շուրջպարը:

Հայացք նետեք: Երկնքում անշարժ աստղեր կան:

Ես եւ դու

Լուս.՝ Հերբերտ Բաղդասարյանի

Ես կին եմ: Ուզո՞ւմ ես մի գաղտնիք բանամ: Աշխատիր հասկանալ:

Ես եւ դու` ողջ աշխարհն ենք: Որովհետեւ ես եւ դու` դա հավերժությունն է:

Հետո կլինեն ՆԱ եւ ՆԱ, բայց դա, միեւնույն է, ՄԵՆՔ ենք:

Ես եւ դու` դա Հավերժությունն է:

Աշխատիր, վերջապես, հասկանալ:

Նախկինում

Նախկինում երեկոյան ժամերին Երկրի երեսին համբուրվում էին, իսկ առավոտյան հանգիստ սրտով պատերազմում էին, քանի որ գիտեին, որ երեկ համբուրվել են, եւ հետո կռվող կլինի:

Սարսափ, թե ինչ խելամիտ աշխարհ էր:

Ես սիրում եմ քո աչքերը

Ես վաղը քո ամուսնուն կասեմ. «Ես սիրում եմ նրա աչքերը»:

Նա ամեն ինչ կհասկանա, նա կհասկանա, որ հացը դաշտ է բուրում, իսկ երկիրը անձրեւից հետո ծխում է: Չէ որ նա կհասկանա: Առավոտը վրա է հասնում այն պատճառով, որ դու բացում ես քո աչքերը:

Եվ մեկ էլ, ես սիրում եմ քո աչքերն այն բանի համար, որ դրանք պատուհաններ են, որոնցով ես նայում եմ աշխարհին:

Ցայտաղբյուրները

Առավոտյան ժամերին մեծ աշնանային զբոսայգում ես հանդիպում էի մի մարդու, ով խուզում էր ցայտաղբյուրները: Նա կաշվե գոգնոց ուներ, մեծ թաց մկրատ եւ փայտե սանր:

Նա քայլում էր ցայտաղբյուրների կողքով, որոնք զբոսայգում շատ-շատ էին, եւ մկրատով խուզում էր ջրի շիթերը: Բայց ջուրը քմահաճ է, նա մնում էր նույն մակարդակի վրա… Իսկ ամենազարմանալին, որ այդ մարդու դեմքի վրա դժգոհություն չկար, ավելի շուտ, ընդհակառակը…

Մի անգամ, երբ նա ավարտել էր իր աշխատանքը, մենք հանդիպեցինք սրճարանում մի գավաթ գինու շուրջ:

Ես նրան հարցրի, թե ինչո՞ւ է նա այդքան տարօրինակ մասնագիտություն ընտրել:

Նա մտածեց եւ, աչքերը կկոցելով, ասաց, որ աշխարհում շատ ավելի անօգուտ մասնագիտություններ կան եւ շատ ամենեւին ոչ պիտանի մասնագիտություններ: Եվ հատկապես հաճախ մարդիկ սիրում են կտրել, խուզել եւ ընդհանրապես հավասարեցնել, իսկ դա այնքան տաղտկալի եւ անհետաքրքիր է: Դե, ասացեք, ո՞ւմ են դուր գալիս խուզած ծառերը:

– Եվ, գուցե թե, կարեւորն իմ մասնագիտության մեջ,- ժպտալով ասաց մարդը, որ ցայտաղբյուրներ էր խուզում,- որպեսզի մարդիկ, գալով զբոսայգի, հասկանան` ամեն ինչ չէ աշխարհի երեսին, որ կարելի է խուզել, եւ առավել եւս` միեւնույն սանրով:

***
Խաղաղ մի լճակ: Ուռիները ջրի մեջ են իջեցրել արդեն դեղին վարսերը, հանց սեւ դաշնամուրի գլխին, եւ լսում են աշնանային զբոսայգու կամացուկ ձայները:

Նավակները մոխրագույն ստեղներ են, չեչոտած ու ծռված…

Նստած եմ ափին մի կույտ քարով…

Մեջքիս ետեւից ձայն է հնչում. «Երբեք չեմ հասկացել այդ աննպատակ զբաղմունքը` կույտերով քար նետելը: Եթե դա այդքան անհրաժեշտ է` սպասեք ձմեռը գա, սառույցի վրայով մի պարկ քարշ տվեք եւ թափեք կենտրոնում: Գարնանն ամբողջը ջրի հատակին կլինի»:

Մարդը օձիքը բարձրացնում եւ գնում է: Նա երբեք չի տեսնի նետած քարից ջրի վրա առաջացած թափանցիկ կլորակները, որ նման են Էյֆելյան աշտարակին, եզրերի կրակներով, որ բռնկեցնում են հեռացող արեգակի շողերը խենթ ալիքների վրա:

Ճիչը

Կավճե լերկ հողի վրա առաջին ձյունամրրիկը: Մերկ ծառերի կատարները դողում էին, եւ միայն հորիզոնի մոտ փոքր-ինչ լույս էր շողում: Ծովը ճերմակ փրփուրներով ափ էր ցայտում: Պատառոտած ցանկապատներով սեւացած տնակները խոժոռվել էին պինդ փակված պատուհաններով:

Մենավոր ճիչը սփռվում էր ափի վրա: «Չեմ ուզում այսպես ապրել: Չեմ ուզում…»,- ողբում էր հին շորով ջահել կինը, կրծքով հենված ցանկապատին, որի վրա կախված էին եգիպտացորենի խունացած ցողունները:

«Չեմ ուզում այսպես ապրել» ճչի մեջ ամեն ինչ էր` թե հարբեցող ամուսինը, եւ այլ մեկի եւ այլ կյանքի կարոտը եւ կորցրած տարիների ափսոսանքը, եւ ահը վիթխարի պաղ ձմռան առջեւ:

Տնից մի պառավ ելավ եւ սկսեց կնոջը կամացուկ ինչ-որ բան ասել: Գուցե թե, պառավը նրան ասաց, որ ճիչով չես օգնի, իսկ գուցե թե այն մասին, թե ինչպես էր ինքը ողբում, իսկ հետո ամեն ինչ կարգավորվեց:

Ծովից ավելի ուժգին քամի փչեց, թափվեց մանրահատ ձնաձավարը, սկսեց մթնել: Ամենայն կենդանություն հաշտվեց վերահաս խավարի հետ եւ հանգեց, քարացավ:

Եվ մնաց միայն մարդու զրնգուն բողոքը, վշտին ու դժբախտություններին նետած մարտակոչը` «Չեմ ուզում այսպես ապրել»:

Շողիկը

Ինչ միայնակ է լապտերը գիշերով` փողոցում:

Ինչ հեռու է նա միեւնույն փողոցի մյուս լապտերից: Արդեն ցուրտ է, եւ քաղաքում նոյեմբեր է:

Մոտեցիր դեղին շողիկին, մեջքով հենվելով ջերմացրու նրան` նա այդքան միայնակ չի զգա իրեն: Օգնիր լապտերին գիշերով` դատարկ փողոցում: Դու կարծում ես, դա հեշտ է` ողջ գիշեր մենակ կանգնել, թարթել դեղին ցոլքը հալչող ձյան վրա եւ ահից քարանալ, որ մեկ էլ քամին չկտրի լարեր-նյարդերը:

Մի վախեցիր:
Մոտեցիր լապտերին:
Երկուսով ավելի հեշտ կլինի:

Նրան, ով առաջինն իմացավ, թե ինչ է անձրեւը

Անձրեւ` նշանակում է՝ մենք տանն ենք, փափուկ ամպերով հոծ ծածկված մեր փոքրիկ երկրի վրա: Մենք ոչնչից չենք վախենում, մենք միասին ենք կրակի մոտ, որ վառել է արեւը շատ ու շատ դարեր առաջ եւ, կամացուկ պտտվելով հարմարավետ Երկրի վրա, կարող ենք հանգստանալ, իսկ հետո նորից ստուգել, թե ինչ է այնտեղ…

Անձրեւ` դա քո թաց վարսերն են, մաքուր ջրի կաթիլները, թանկարժեք, ինչպես զմրուխտի կաթիլները: Դրանք պարզապես մեզ են նվիրում ամպերը, մենք թրջվել ենք, մեզ հագեցրել է անձրեւը, տվել է իր շրշյունը: Մենք մենակ ենք անձրեւի պատի ետեւում: Ինչ հարմարավետ է մեզ մոտ՝ տամուկ Երկրի վրա:

Անձրեւը, մեր բարի երկրային անձրեւը: Եթե երկրի երեսին անձրեւ չլիներ, մենք կփախչեինք այստեղից, կփախչեինք այնտեղ, ուր անձրեւ է տեղում: Անձրեւը: Անձրեւը:

Դու հարցնում ես, թե ես ինչո՞ւ եմ սիրում անձրեւը… Անձրեւ` երբ մենք միասին ենք: Մեզ պետք չէ հյուր գնալ, որովհետեւ Անձրեւ է:

Անձրեւ է, եւ ոչ ոք չի խանգարում մեզ համբուրել թաց շուրթերը:

Անձրեւ է, եւ քեզ անհրաժեշտ է իմ ջերմությունը, առանց ինձ դու մրսում ես, որովհետեւ Անձրեւ է: Անձրեւ` դա միայն մերն է, երկրայինը: Արեւը բոլոր մոլորակներում` սեւ, երկրային, նարնջագույն երկնքում` միեւնույն Արեւն է: Իսկ անձրեւը լինում է միայն մեզ մոտ, Երկրի երեսին: Տաք անձրեւ, քեզ լա՞վ է այստեղ, դու չե՞ս թռչի: Ճի՞շտ է:

Հարմարավետ եւ թեթեւ է Երկրի երեսին ապրելը:

Ճի՞շտ է:

Դու տխրում ես: Քեզ պատմել են… որ անձրեւները երկրի երեսին տարբեր են լինում` լինում են կապարե, լինում են սնկանման ամպից…

Այո, դա ճիշտ է: Այդպես պատահում է:

Իսկ դու մի հավատա, մի հավատա, սիրելիս, մի հիշիր, մի պատմիր այդ մասին քո տանը: Իսկ երբ դու դարձյալ կթռչես ինձ մոտ ընդմիշտ, խոստանում եմ` ամեն ինչ այլ կերպ կլինի: Ես երդվում եմ քեզ` մեզ մոտ դա չի կրկնվի, եւ ես քեզ համար ընդմեջ լուսավոր ամպերի կպատրաստեմ արեւի երկար ժապավեններ, եւ դրանց մեջ կկոտորակեմ բյուրեղապակյա միլիոնավոր կաթիլներ:

Թռչիր:

***
Ես դարձյալ միայնակ եմ: Դա տանջալից է: Դա սարսափելի է, գալիքը թվում է լիովին մռայլ: Զարմանալիորեն դժվար է, բայց այնքան նոր բան չէ միայնակ մնալը: Մտերիմ մարդ չկա, կին, ով կհավատա, կջերմացնի քեզ, եւ արդեն, երեւի թե, այլեւս չի լինի:

Դա դառը ճշմարտություն է:

Իսկ վաղը տանջալիորեն դժվար, տաժանակիր աշխատանք է, որի իսկական գինը միայն դու գիտես: Եվ հաջողությունն այնքան աննշան կլինի, եթե իհարկե լինի, փոխարենը ինչ սարսափելի է պարտությունը: Իմ հանդիսատես, ես հավատում եմ այն բանին, որ դու պիտի բարի լինես: Ինչի՞ մասին ես դու այսօր, այժմ, այս երեկո, մտածում, դու, որ վաղը գալու ես ինձ նայելու: Երեւի, ոչ իմ մասին: Իսկ եթե նույնիսկ իմ մասին, քո մտքով էլ չի անցնի, թե ինչ տխուր է, եւ ինչքան չի ուզում ապրել այս ծաղրածուն, թե ինչ միայնակ է նա: Դե նաեւ քաղց է զգում: Այդ ինչպե՞ս է պատահում, որ սերը եւ սիրո մեջ վիթխարի պահանջկոտությունը բաժանման է բերում:

Մի՞թե քո մտքով կանցնի, որ ես լիովին, հասկանում ես, բացարձակապես մենակ եմ: Ինչպես բացատրեմ, որ ես չեմ կարող ներել սիրելի կնոջը նրա սովորական մարդկային կանացի անցյալը, որովհետեւ ինձ համար իմ սիրելիի անցյալը, ներկան եւ ապագան` դա միեւնույն բանն է, որովհետեւ ես սիրել եմ նրան այն օրը, երբ նա ծնվել է, եւ կսիրեմ մինչ ի մահ, եւ այն ամենը, ինչ կկատարվի նրա հետ այդ ընթացքում, ինձ է վերաբերում, այդ ամենը ես ընկալում եմ, ասես դա կատարվել է այսօր առավոտյան:

Չեմ հասկանում, ոչինչ չեմ հասկանում, չեմ հասկանում ձեր օրենքները, ձեր բարոյականությունը, ձեր սերը, մեծահասակներ:

Չգիտեմ, թե ես ինչպես եմ ապրելու: Ձեր աշխարհում ես չկարողացա ապրել, իսկ իմում` ես լրիվ միայնակ եմ:

Երեւակայություն երկիրը

Ես ուզում եմ պատմել եւ նույնիսկ ցույց տալ, թե ինչպես է դա արվում, որովհետեւ ես եղել եմ Երեւակայություն երկրում: Կարեւորը` որ տաղտկալի չլինի, իսկ հետո…

Վերցրեք, օրինակ, ինչ-որ ամենասովորական մի բան, դե, ասենք, ցախավել:: Հիմա այն ձեռքերի մեջ պտտեք: Ինչպես տեսնում եք, դա արդեն ցախավել չի, այլ կիթառ: Իսկ հիմա գցեք այն ուսին: Ինչպես տեսնում եք, այն արդեն հրացան է: Ձեր ցախավելը կարող է փոխակերպվել տապարի, եւ այդժամ դուք մի հինգ հարյուր տարի ետ կնետվեք: Այնուհետեւ այն հանկարծ դառնում է հոկեյի մական, իսկ մեկ րոպե անց` իր սիրելի թիմին նեցուկ կանգնած երկրպագուի պլակատ… Բայց ահա հոկեյն ավարտվեց, եւ ձեր ցախավելը պարզապես ցախավել է, որով տարեց մի մարդ, ով մի ժամանակ գուցե երազել էր հոկեյի աստղ դառնալ, ավլում է տրիբունաները: Երբ դուք ցախավելից գլուխ հանեք, ավելի բարդ մի բան վերցրեք, օրինակ, փողոցային լապտերը… Այն կարողանում է փոխակերպվել երազի եւ տանել հեռու-հեռու…

Եթե դա էլ ստացվի, այդժամ դուք կարող եք վերցնել աստղալից երկինքը, որ շատ նման է մաղի, անհավասար անցքերով սեւ մաղ: Դրանող մաղեք ձեր բոլոր ֆանտազիաները եւ դրանք ցույց տվեք ընկերներին: Եվ եթե ընկերներիդ աչքերի մեջ դուք տեսնեք վշտով շաղախված ծիծաղից առաջացած տրտմության լուսավոր կաթիլները, ուրեմն, դուք արդեն…

Սակայն կարեւորը` որ տխուր չլինի:

Գունդը ափի մեջ

Կրկեսում մարդիկ բարդագույն հնարքներ են բանեցնում: Նրանք թռչում են գմբեթի տակով, տասնյակ առարկաներով աճպարարություն են անում եւ դեռ կանգնում են ձեռքերի վրա, եւ դա սովորելը հատկապես դժվար ու բարդ է: Եվ դա բարդ է ոչ միայն այն պատճառով, որ գիշերները անվերջանալի վարժանքներից ձեր ուսերը, դաստակները կցավեն եւ աչքերը արյունով կլցվեն:

Այդ ամենը, իհարկե, դժվար ու ծանր է, եւ այդուհանդերձ վաղ թե ուշ մոռացվում է: Այ միայն մի բան երբեք չի մոռացվում, երբ դու կանգնած ես զույգ ձեռքի վրա, մի ձեռքը դանդաղ պոկում ես հատակից եւ հասկանում ես, որ քո ափի վրա փռված է երկրագունդը:

Թարգմանությունը Վարդան ՖԵՐԵՇԵԹՅԱՆԻ
Հոկտեմբեր 28, 2010
«168 Ժամ»