Մեկ կյանքը բավական չէ՝ ընթերցելու աշխարհի բոլոր լավ գրքերը: Մասնավորապես, այս պահին ընթերցողն ունի Սամվել Մկրտչյանի, Արամ Թոփչյանի, Զավեն Բոյաջյանի ու հրաշալի այլ թարգմանիչների աշխատանքներին ծանոթանալու լավ առիթ: Ի դեպ, ճիշտ գիրք ընտրելը լուրջ «գիտություն» է:
«Օրինակ` ինձ մեղադրում էին, որ ես դիկտատուրա եմ անում, իսկ պետք չի դիկտատուրա, այլ պետք է, որ իրար սիրենք ու հարգենք: Մենք այստեղ նորից չենք կարողանում իրար հասկանալ, որովհետև 2 տարբեր բաներ են կատարվում` մարդկային գործոնը ու որպես աշխատող գործոնը: Սրանք տարբեր բաներ են: Այստեղ` Հայաստանում, սկզբից սովոր են, որ մենք իրար հետ «ախպեր լինենք», իրար հետ գնանք քեֆ անենք, որ հետո ես չկարողանամ իրենց աշխատանքի բերել: Սրանք տարբեր վիճակներ են, տարբեր հարաբերություններ են»,- ասում է Ռուդոլֆ Խառատյանը:
«Երբ սկզբում ծանոթացա Քենի հետ, ես հայկական շուկայի հետ չէի աշխատում, աշխատում էի «Tarantino Productկյions»-ի համար: Երբ հանդիպեցինք, ու գործի թեմայով խոսեցինք, հասկացանք, որ երկուսս էլ մի նպատակ ունենք՝ ցեղասպանության մասին ֆիլմ նկարել»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Հոլիվուդյան դերասան, ռեժիսոր ամերիկահայ Քեն Դավիդյանի պրոդյուսեր Արսեն Բաղդասարյանը:
Կլոդ Մութաֆյանը Կիլիկիայի հայոց թագավորության պատմության և մշակույթի վերաբերյալ բազմաթիվ աշխատություններ ունի: Առաջին գիրքը` «Կիլիկյան Հայաստանի խաչմերուկներում», որը երկհատոր աշխատություն է, լույս է տեսել 1988թ. և թարգմանվել նաև հայերեն: Իսկ Կիլիկիայի մասին սկսել է հետաքրքրվել, երբ 1970թ., առաջին անգամ եղել է այնտեղ: Տեսնելով Կիլիկիան` պատմությունն սկսեց առաջանցնել մաթեմատիկայից:
Ընդամենը տասնհինգ րոպե է բաժանում նրա երկնային կյանքը երկրայինից, որի ընթացքում հերոսի հետևից գալիս են հրեշտակ-այլմոլորակայինները, որոնք ամեն կերպ փորձում են խորհուրդներ տալ, «օգնել»:
Քեն Դավիդյանը պատմեց, որ Հայաստան ժամանելուց մեկ ամիս առաջ դիմել էր ինչ-որ դերի համար, քանի որ մտածել է, որ ինքն ամենաշատն է համապատասխանում այդ դերին: Երբ եկել է Հայաստան, իրեն գրել են, որ դերն ուրիշին են տվել. «Ես էլ բորբոքված այնպես հայհոյեցի (շատ դժվար է գրելով հայհոյելը), որ հաջորդ օրն ինձ գրեցին, որ փոխնախագահն ուզում է իմ գրածը կարդալ, դրանից հետո ամբողջ օրը բացվեց, ամեն ինչ շատ լավ եղավ, որովհետև այդ մարդն ասաց, որ ուզում է կարդալ»:
Նա ասաց, որ Չինաստանի տնտեսությունը շատ արագ է զարգանում, և միայն անցած տարի Չինաստանում 800 ֆիլմ է նկարահանվել. «Լավ է այն առումով, որ շատ գործատուներ ներդրումներ են կատարում, և շատ ռեժիսորներ ունեն հնարավորություն նկարահանել իրենց ֆիլմերը, իսկ վատ է այն առումով, որ բոլոր նրանք, ովքեր ֆինանսավորում են ֆիլմերը, ցանկանում են, որ ֆիլմերը նման լինեն հոլիվուդյան ֆիլմերին: Այսինքն՝ ֆիլմերը, որոնք հոլիվուդյան ուղղվածություն չունեն, գնալով քչանում են»:
Դեսպանը ներկայացրեց ֆրանսուի Աննա Մոգլարիսին, որը եկել է Հայաստան կինոփառատոնին մասնակցելու նպատակով. «Նա մարմնավորում է ֆրանսուհու այնպիսի կերպարը, ինչպիսին մենք միշտ պատկերացնում ենք: Որքանով ես գիտեմ, Աննա Մոգլարիսի համար մեծ հաճույք է եղել իր համար Հայաստանը բացահայտել: Մոտավորապես 15 տարիների ընթացքում ունեցել է 25, եթե ոչ ավելի դերեր: Խոսքը այնպիսի դերասանուհու մասին է, որը գիտի՝ ընտրել իր դերերը, որոնք ինքը պետք է մարմնավորի: Նա մարմնավորել է»:
«Մեր կյանքը, մեր առօրյան միշտ զարմանալի նատուրալիստական բաների հետ շատ կապ ունի: Մենք դրան նշանակություն չենք տալիս: Բայց երբ ֆիլմ ենք նկարում, և հերոսը գտնվում է շատ, այսպես ասած՝ «пограничная зона»-ում, արդեն մենք սկսում ենք դա սեղմել»:
«Ֆիլմի հիմքում ընկած է իմ և դերասանի անկեղծ ընկերությունը: Ես հոգ եմ տանում հերոսի արարքների մասին: Ես ֆիլմը չեմ նկարահանել ինչ-որ փառատոնում ուղղակի ներկայացնելու համար, որպեսզի հետո թողնեմ հերոսին, մոռանամ: Նախևառաջ՝ մեր ընկերությունն է, սեր և հարգանքն է, որը բերել է այս անկեղծությանը, որը երևում է ֆիլմի մեջ»:
«Աշխարհը, կարծես, մոռացել է Հայաստանի մասին, բայց Հայաստանն աշխարհին ցույց տալու շատ բաներ ունի: Իմ այցելությունը Հայաստան հենց այս նպատակով է, որպեսզի աշխարհին ցույց տամ այն, ինչը որ աշխարհը մինչ այժմ չգիտի Հայաստանի մասին»,- ասաց բրիտանացի լրագրող և գրող Գրեմ Հենքոքը (Graham Hancock):
Լեհաստանից ժամանած Մաչեյ Մարչևսկիի (Maciej Marczewski) «Խաղեր» (Games) ֆիլմը նույնպես ընդգրկված է «Կորիզում»: Ֆիլմի տևողությունը 20 րոպե է, այն պատմում է մի զույգի մասին, որը կես ժամ մնում է կանգնած վերելակում. «Նրանք սկսում են իրավիճակներ պատկերացնել ու այս ռոմանտիկ ու կատակային իրավիճակներից աստիճանաբար ֆիլմը գնում է ավելի ծանր իրավիճակների, երբ նրանք սկսում են պատկերացնել, թե ինչպիսին կլիներ նրանց կյանքը, եթե իրենք զույգ լինեին իրականում: Ֆիլմը հարաբերությունների մասին է, և թե ինչքան բարդ է ամեն ինչ, և ինչ հեշտությամբ մենք կարող ենք ինչ-որ լավ բանը վերածել վատ բանի և ոչնչացնել այն»,- ասաց ռեժիսորը:
«Շատ լավ կրթաթոշակ էի ստանում` Նյուտոնի կրթաթոշակ: Դրանով հնարավոր էր ապրել: Եկան գեներալներ, նայեցին դոսյեները, վերցրեցին մի քանի ուսանողների. նրանց հետաքրքրում էր ռումբեր և հրթիռներ պատրաստելը: Ես հասկացա, որ իրենք ուզում են օգտագործել այնպես, ինչպես ժամանակին վարվեցին Սախարովի հետ: Եվ ես թողեցի մաթեմատիկան»:
«Սա պարզապես ֆիլմ չէ, սա մի ամբողջ նախագիծ է: Մենք մրցույթի միջոցով 6 նկարահանող խմբի ընտրեցինք. աշխարհի տարբեր երկրների կինոդպրոցների կինեմատոգրաֆիստներին առաջարկել էինք մասնակցել մրցույթին»:
«Մենք մի ժամանակ ստեղծեցինք վրացական-հայկական կինո, հետո Նինոյի հետ մտածում էինք, որ պետք է ստեղծել առանձին նախագիծ, առանձին փառատոն, և, վերջիվերջո, ստեղծեցինք նման փառատոն՝ այն ստուդիաների հետ, որոնք նույնպես հետաքրքրված են սրանով և շատ են սիրում կինոն»:
«Հակամարտությունների լուծման միակ ձևը շփումն է, իսկ շփման ամենալավ ձևը հենց արվեստն է, իսկ կինոն ամենաշատ շփում պահանջող արվեստի տեսակն է, և ես հավատում եմ. եթե այն ճիշտ օգտագործվի, ամենալավ ձևն է, որ կողմերն իրար լավ հասկանան»,- 168.am-հետ զրույցում ասաց թուրք ռեժիսոր Թայֆուն Փիրսելիմօղլուն (Tayfun Pirselimoğlu)՝ պատասխանելով հարցին՝ ինչպե՞ս կարող են ազդել մեր երկրների միջև եղած հակամարտություններն արվեստի բնագավառում երկու կողմերի համագործակցության վրա:
«Իմ երկրի ամենամեծ խնդիրներից մեկը հենց սա է համարվում՝ ուրիշի անհատականությամբ հանդես գալը, ինչը կարծում եմ՝ մեծ ծանրություն և խնդիր է ոչ միայն իմ երկրում, այլև տարբեր երկրներում: Կարելի է ասել, որ սա համամարդկային խնդիր է»:
Եթե մենք ինքներս մեզ սահմանափակեինք՝ զուտ ամերիկյան կոմերցիոն կինոյով, շատ սահմանափակ կլիներ մեր՝ կինոյի մասին ունեցած պատկերացումները: Նման փառատոները պատուհան են դեպի նոր մշակույթներ, նոր գաղափարներ:
Մտավորականների շրջանում շատ է շահարկվում այն փաստը, թե Հայաստանում ոչ մի քայլ չի արվում արվեստի զարգացման համար, թե բնակչության շրջանում չկա հետաքրքրություն իսկական արվեստի նկատմամբ, մի խոսքով՝ Հայաստանն այն վայրը չէ, որտեղ երիտասարդ արվեստագետը կարող է գտնել իր տեղը։
«Գնում է, փորձում է հասկանալ, թե իր հայ պապիկը ո՞վ է եղել, և ինչո՞ւ է թաքցրել իր ինքնությունը: Ի՞նչ իրողությունների պատճառով է դա տեղի ունեցել, և ինչո՞ւ են այդ թաքնված պատմությունները հիմա ազդեցություն ունենում իրենց ընտանիքի՝ այսօրվա կարգավիճակի վրա»:
«Ոսկե Ծիրան» 11-րդ միջազգային կինոփառատոնի շրջանակներում Հայաստան-Թուրքիա կինոպլատֆորմի նախագծերի զարգացման աշխատաժողովը կկայանա հուլիսի 14-16-ը «Անի Պլազա» հյուրանոցում:
168.am-ի հետ զրույցում նա պատմեց, որ իր ֆիլմը (Հոգաբարձուներ/Caregivers) նկարահանել է՝ որպես հանձնարարություն, և հետո որոշել է այդ ֆիլով մասնակցել «Ոսկե Ծիրանին».
«Իմ ֆիլմերն առանձնանում են հոլիվուդյան և այլ կորեական ֆիլմերից, քանի որ իմ ֆիլմերում ես փորձել եմ ցույց տալ այն, ինչ ես ապրել եմ, և այն, ինչ իրականում տեղի է ունենում կորեական կյանքում: Այդ իսկ պատճառով, կարելի է դպրոց չգնալ»:
«Այս տարվա փառատոնի գլխավոր առանձնահատկությունն այն է, որ այն ամբողջությամբ նվիրված է Սերգեյ Փարաջանովի 90-ամյակին: Մենք պետք է վառ պահենք Փարաջանովի հիշատակը, և փորձեցինք իսկապես իր մակարդակին և իր ոգուն հարիր ծրագիր կազմել»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց «Ոսկե Ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի գեղարվեստական տնօրեն, կինոքննադատ Սուսաննա Հարությունյանը:
Ես հորդորում եմ բոլորին. նախ և առաջ ինքնակրթվեք, իմացեք, թե ով եք դուք, ինչ իրավունքներ ունեք, ինչպիսին են ձեր երկրի օրենքները, տեր կանգնեք ձեր իրավունքին, մի՛ լռեք, կուլ մի՛ տվեք անարդարությունը, մի՛ դարձեք ինքներդ անարդարության զոհ և մի՛ ստեղծեք անարդարություն:
Ֆիլմ-ճամբարի մասնակիցները խոստովանում են, որ յուրաքանչյուրն իր համար նորություն է բացահայտել ու սովորել, իսկ կազմակերպիչները գոհ են իրենց աշխատանքից, քանի որ, բացի ուսումնական գործունեությունից, այս 8 օրերի ընթացքում մի հարկի տակ ապրելով՝ մտերմացել ու ընկերացել էին բոլորը:
Երկու օր անց՝ հուլիսի 13-ին, Ծիրանօրհնեքի ավանդական արարողությամբ կմեկնարկի «Ոսկե ծիրան» երևանյան միջազգային կինոփառատոնը:
Ռեժիսոր Ջիվան Ավետիսյանի «Թևանիկ» ֆիլմը, որն ընդգրկված է օրեր անց կայանալիք «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի «Հայկական համայնապատկեր» բաժնի խաղարկային ֆիլմերի ցանկում, վերջերս ցուցադրվել է նաև Լեռնային Ղարաբաղում:
Ձեռքիս տակ է ձեռագիր, որտեղ շարադրված են դաշնակահարուհի, երգչուհի (մեցցո-սոպրանո), երաժշտագետ, մանկավարժ, Կոմիտասի աշակերտ Մարգարիտ Բաբայանի (1874-1968) տպավորությունները` 1914թ. հունիսի 1-15-ը Փարիզում կազմակերպված միջազգային երաժշտական գիտաժողովից:
«Շատ մեծ գործեր դեռ չունեմ գրած, բայց այս ոճը շատ ինձ հոգեհարազատ է. կարևորը՝ կարողանաս այդ փոքր հատվածում դնել քո էմոցիաները, որոնք ոչ միայն քոնն են, այլև ինչ-որ մարդիկ էլ են դրանք զգացել, ու կարողանաս այդ մարդկանց մոտ ինչ-որ բան արթնացնել ու փոխել»,- պատմում է գրողը: Արձակագիրն իր գրական գործերն առաջինն «Անդին» ամսագրում է տպագրել. ավելի շատ՝ որպես կինոքննադատ է տպագրվել ու հույս ունի, որ այս մոտ ապագայում իր էսսեների գիրքը կունենա: Արամին հնարավոր է նաև «Բյուրոկրատ» գրախանութում հանդիպած լինեք. նա սովորելու տարիներին աշխատել է իրեն շատ հոգեհարազատ այդ գրքերի աշխարհում:
