«Սակայն սեպտեմբերյան իրադարձություններից հետո քիչ հավանական է, որ ներկայիս ստատուս-քվոյի պարագայում շատ հայեր վերադառնան Ղարաբաղ։ Հասկանալի է, որ եթե Ադրբեջանը կարողանա իսկապես բանակցել և լավ առաջարկներ անել, գուցե դա հնարավոր լինի, այս պարագայում ՌԴ-ն էլ կարող է շարունակել իր ներկայությունը տեղում։
Իրանցի վերլուծաբան Ալի Սալամին մեզ հետ զրույցում գոհացնող որակեց հանդիպման արդյունքները։ Նա նշեց, որ այս այցի գլխավոր թեման, իհարկե, իրավիճակն էր Գազայում և Իսրայելի գործողությունները, ինչպես նաև իրավիճակը Կարմիր ծովի ավազանում։
«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովն ասաց, որ, ի սկզբանե, այսինքն՝ երկրորդ մեծ պատերազմից հետո, պարզ էր, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան Հարավային Կովկասում հանդես են գալու տանդեմով, ինչպես հենց պատերազմի ընթացքում։ Սա, ըստ վերլուծաբանի, նշանակում է, որ ՀՀ իշխանությունների առաջարկած առանձին պրոյեկտը մի իրավիճակում, երբ հայ-ռուսական հարաբերությունները ևս առանձնապես լավ չեն, մեծ դժվարություններ է ունենալու, եթե չունենա լուրջ աջակից դաշնակցի տեսքով։
168․am-ի հետ զրույցում, մեկնաբանելով ԵՄ-ի ներկայիս դիրքավորումը Երևան-Բաքու գործընթացում, եվրոպացի վերլուծաբան Նեյլ Մաքֆարլեյնը նշեց, որ ԵՄ-ն փորձում է զսպել, հավասարակշռել Հարավային Կովկասում տիրող իրավիճակը։ Առաջնային պատճառներից մեկն այն է, ըստ վերլուծաբանի, որ բանակցային գործընթացի նախկին ինտենսիվությունն ընդհատվել է, կան սուր հայտարարություններ, հետևաբար՝ մտավախություններ, որ ռեգիոնում կրկին իրավիճակի էսկալացիա կլինի։
«Լավրովն ասաց, որ ՌԴ-ն պատրաստ է, որպեսզի իր հովանու ներքո ստորագրվի փաստաթուղթ, սակայն Երևանը դրան դեմ է։ Ընդհանուր առմամբ մեծ անհանգստություն այս մասով չկա, քանի որ ՌԴ-ն ունի միայն խաղաղապահների հարց, որի շուրջ, ինչպես բազմիցս հայտարարել է, կպայմանավորվի Ադրբեջանի հետ»,- ասաց վերլուծաբանը։
Վերլուծաբանը կարծում է, որ թեև շատերն են Եվրոպայում արձանագրում, որ ՀՀ-ն կատարել է ընտրություն ի օգուտ ԵՄ-ի, սակայն համապատասխան քայլեր դրա համար չի տեսել, բացի հայտարարություններից։
«Իրանը ՀՀ-ի հետ լավ հարաբերություններ ունի, փոխըմբռնման մթնոլորտում են նաև Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները։ Ռեգիոնալ բոլոր երկրներն իրենց համագործակցությունը վեցակողմ ձևաչափում ամրապնդելու հարցում կոնսենսուս ունեն, ինչից կշահեն բոլորը։ Կշահեին նաև Հայաստանն ու Ադրբեջանը, եթե ընդունեին Իրանի առաջարկը՝ ստորագրելով կամ քննարկելով Խաղաղության համաձայնագիրն այդ ձևաչափում։ Չէ՞ որ Իրանն իր դիրքորոշումներով նպաստել է, օրինակ, ՀՀ շահերի առաջմղմանը և ռեգիոնում կայունության հաստատմանը, ինչը հնարավոր չէ ասել բազմաթիվ այլ միջնորդների մասին», -նկատեց նա։
168․am-հետ զրույցում ռազմական վերլուծաբան Պավել Ֆելգենգաուերն ասաց, որ Արևմուտք-ՀՀ հարաբերությունների սերտացմանը զուգահեռ՝ ակտիվացվում է ՆԱՏՕ-ի հետ երկխոսությունը։ Ըստ նրա, բնականաբար, այստեղ խոսքն անդամակցության մասին չի կարող լինել բացարձակ։
168.am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովն ասաց, որ Լավրովը, լինելով ՌԴ գլխավոր դիվանագետը, իրավիճակներին տվեց որոշակի գնահատականներ՝ առանց սրելու երկկողմ հարաբերությունները, թեև լարման համար բավականին շատ պատճառներ կան։
«Իրանի շահերը չեն կարող անտեսվել ոչ Մերձավոր Արևելքում, ոչ Հարավային Կովկասում»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց իրանցի վերլուծաբան Կայհան Բարզեգարը՝ անդրադառնալով Իրանի վերջին օրերի ռազմական հարվածներին Մերձավոր Արևելքում և այս ֆոնին Հարավային Կովկասում Իրանի դերին։
Փաստ է, որ Արևմուտքը ցանկանում է, որ խաղաղության պայմանագիրը կնքվի միայն իրենց տարածքում»,- այս մասին այսօր հրավիրված մեծ ասուլիսի ընթացքում հայտարարեց ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը՝ գնահատելով ՀՀ-Ադրբեջան խաղաղության համաձայնագիրը ՌԴ միջնորդությամբ և ՌԴ-ում ստորագրելու հավանականությունը։
«Ռուսական կողմը երբեք չի նախաձեռնել Հայաստանի հետ հարաբերությունների սառեցում»,- այս մասին այսօր ասուլիսում ասաց ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը՝ անդրադառնալով հայ-ռուսական հարաբերություններին։
Արևմտյան երկրները չեն ցանկանում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ կարգավորման այն համաձայնագրերի իրականացումը, որոնք կնքվել են Ռուսաստանի միջնորդությամբ, Արևմուտքը միջամտում է հակամարտության կարգավորման գործընթացին։
Նա նշեց, որ որևէ տրամաբանություն չնկատեց Փաշինյանի այն հայտարարությունում, որ ՀՀ-ով անցնող երթուղին պետք է լինի այնպիսին, ինչպես իրանական երթուղին։ Ըստ նրա՝ դրանք համեմատելը տեղին չէ։
Վերջին օրերին Իրանի «Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսը» հրթիռային աննախադեպ հարվածներ հասցրեց Իրաքի, Սիրիայի և Պակիստանի տարածքի մի շարք հակաիրանական թիրախների։
Ռուսաստանի հետ դաշնակցությունը ՌԴ դաշնակիցները պատկերացնում են Ռուսաստանի կողմից քայլերի անվերջանալի շղթա, երբեք հարց չի առաջանում՝ իսկ ՌԴ դաշնակիցները ինչպե՞ս կարող են աջակցել ՌԴ-ին։
ԵՄ արտաքին հարաբերությունների խոսնակ Պետեր Ստանոն, անդրադառնալով Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի՝ Հայաստանի նկատմամբ տարածքային հավակնություններ ու սպառնալիքներ պարունակող վերջին հայտարարություններին, նշել է՝ Եվրոպական Միությունն Ադրբեջանին հստակ ուղերձներ է փոխանցում, որ այդ երկրի կողմից Հայաստանի տարածքային ամբողջականության ցանկացած խախտում անընդունելի է և ծանր հետևանքներ կունենա ԵՄ-Ադրբեջան հարաբերությունների վրա։
Ռուս վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը մեզ հետ զրույցում, անդրադառնալով դիվանագիտական այս ձևակերպումներին, ասաց, որ եթե դա տեղի ունենա այնպես, ինչպես ՀՀ իշխանություններն են ներկայացնում, ապա ՌԴ-ում որևէ մեկը խնդիր չի տեսնի դրանում։ Սակայն, ըստ նրա, ԽՍՀՄ փլուզումից հետո որևէ երկրի այդ, այսպես կոչված, արտաքին քաղաքական դիվերսիֆիկացիան չի հաջողվել, ավելին՝ հետսովետական տարածաշրջանի պատերազմների մեծ մասը ծագել է այն պատճառով, որ Արևմուտքն անընդհատ փորձել է կրճատել ՌԴ ազդեցության գոտին՝ այս կամ այն երկրին ՌԴ-ից «կտրելով», դա անընդհատ գործընթաց է եղել, որը խտացավ ու հանգեցրեց աշխարհաքաղաքական ներկայիս իրավիճակին։
«Սակայն Երևանի ցանկությամբ ՌԴ-ն իր մի շարք դիրքեր պարզապես զիջել է Արևմուտքին, ինչը նշանակում է, որ Արևմուտքը՝ ԵՄ-ն, Ֆրանսիան, ԱՄՆ-ը, հավելյալ պատասխանատվություն են ստանձնում ռեգիոնալ իրավիճակի և ՀՀ դիրքորոշումների ապագայի համար»,- նկատեց նա՝ ընդհանուր առմամբ բարդ որակելով բանակցային, քաղաքական ու ռազմական իրավիճակը կողմերի միջև։
«Գլոբալ անվտանգային իրավիճակն օրեցօր նոր մարտահրավերների առջև է կանգնում՝ իրավիճակը լարվում է ողջ աշխարհում»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց եվրոպացի վերլուծաբան Նեյլ Մաքֆարլեյնը՝ անդրադառնալով ռեգիոնալ ու աշխարհաքաղաքական իրավիճակին, հնարավոր զարգացումներին Հայաստան-Ադրբեջան, այսպես կոչված, բանակցային գործընթացում։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմական, քաղաքական վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևը փորձեց բացատրել Ալիևի այս դիրքորոշման և հայելային հետքաշման Փաշինյանի առաջարկի մերժման պատճառը։
«Ադրբեջանն օգուտներ ստանալու համար անընդհատ փոխում է բանակցությունների ընթացքը, անընդհատ նոր պահանջներ ու պայմաններ են հնչում, Հայաստանը գնում է ստանդարտ ճանապարհով՝ անընդհատ ակնկալելով, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան դրական քայլեր են անելու, բայց նրանք դա չեն անելու, նրանք ուժի լեզվով են խոսելու, իսկ ՀՀ-ին հարկավոր են անվտանգության երաշխիքներ։ Եվ ստացվում է, որ Ռուսաստանը հեռացել է, քանի որ քննադատվում է, Արևմուտքը պետք է իր երաշխիքներով գա, բայց չի գալիս։
«ՀՀ-ում մի շարք գործիչներ չափի զգացումը կորցրել են»,- այս մասին ամենշաբաթյա բրիֆինգի ժամանակ ասաց ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան՝ անդրադառնալով ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հայտարարությանը, թե, այսպես կոչված, Խաղաղության պայմանագրի առաջարկներում հետընթաց կա, և արդյոք դա կապ ունի՞ ՀՀ ամերիկացի համանախագահ Լուիս Բոնոյի այցի հետ։
ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայ քաղաքական գործիչներին, որոնք մեղադրում են ՌԴ-ին և ռուս խաղաղապահներին արցախահայությանը չպաշտպանելու մեջ, հորդորեց փաստեր ներկայացնել։
«Հայաստանն անվտանգությունը փորձում է լցնել Արևմուտքի հետ նոր հարաբերություններով, հատկապես՝ ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի։ Սա է պատճառը, որ Հայաստանն ամենայն հավանականությամբ ԱՄՆ-ին տեսնում է Խաղաղության համաձայնագրի երաշխավորի դերում, իսկ Ադրբեջանը դա չի ցանկանում, քանի որ Ադրբեջանի համար այս գործընթացը հստակ ուրվագծեր չունի, հավակնությունները հստակ սահմաններ չունեն, այդ պատճառով էլ երաշխավորներ պետք չեն։ Քննարկվող հիմնական երթուղու վերաբերյալ ևս Ադրբեջանի դիրքորոշումը կարծր է, և եթե Երևանը չհամաձայնի, խաղաղության համաձայնագրի բանակցությունների եզրափակիչ փուլը փակուղի կմտնի՝ սրելով ռեգիոնալ իրավիճակը։
168.am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Անդրեյ Արեշևն ասաց, որ ԱՄՆ-ը ցանկանում է, որպեսզի գործընթացը լինի իր ազդեցության ներքո, սակայն պետք է արձանագրել նաև, որ չկան նաև այնպիսի ակտիվ քայլեր, Ադրբեջանի նկատմամբ այնպիսի մեխանիզմներ, որոնք իսկապես կստիպեն բանակցել։
«Խաղաղությունը միայն կրակոցների բացակայությունը չէ»,- այս մասին այսօր պաշտոնական այցով Երևան ժամանած Հունաստանի ԱԳ նախարարի հետ համատեղ ասուլիսի ընթացքում հայտարարեց ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը՝ անդրադառնալով հայ-ադրբեջանական գործընթացին։
«Խաղաղության խաչմերուկն արդարացի լուծում է խնդրին»,- այս մասին այսօր Երևանում ասաց նախօրեին պաշտոնական այցով ՀՀ ժամանած Հունաստանի արտաքին գործերի նախարար Յորղոս Գերապետրիտիսը՝ խոսելով Երևան-Բաքու խաղաղության հնարավորության մասին։
«Հունաստանը շատ բան կարող է անել ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունների զարգացման համար»,- այս մասին այսօր Երևանում ասաց նախօրեին պաշտոնական այցով ՀՀ ժամանած Հունաստանի արտաքին գործերի նախարար Յորղոս Գերապետրիտիսը՝ անդրադառնալով ՀՀ-ԵՄ հարաբերություններում Հունաստանի հնարավոր դերակատարությանը։
«Հայաստանը հավատարիմ է խաղաղության գործընթացին տարածաշրջանում»,- այս մասին այսօր պաշտոնական այցով Երևան ժամանած Հունաստանի ԱԳ նախարարի հետ համատեղ ասուլիսի ընթացքում հայտարարեց ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը՝ անդրադառնալով հայ-հունական հարաբերություններին և ռեգիոնալ իրավիճակին։
