ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Լուիս Բոնոյի Երևան այցի հիմնական նպատակն էր կազմակերպել եռակողմ հանդիպում Վաշինգտոնում՝ փորձելով առաջ շարժվել խաղաղության պայմանագրի վերջնականացման և ստորագրման հարցում: Այս մասին «Առաջին ալիքի» եթերում հայտարարել է ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը։
Չնայած Ադրբեջանի պաշտոնատար անձինք ժամանակ առ ժամանակ պնդում են, թե ՀՀ ինքնիշխան տարածքն իրենց «հետաքրքիր» չէ և, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքին» համարժեք նոր երթուղի են փորձում կառուցել Իրանի տարածքով, Ադրբեջանի պաշտոնատար անձանց հայտարարությունները ցույց են տալիս, որ Ադրբեջանը չի հրաժարվել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» գաղափարից։
ՀՀ արտաքին քաղաքական տարին սկսվում է ամերիկացի դիվանագետ Լուիս Բոնոյի այցով Երևան։ ՀՀ ԱԽՔ փոխանցմամբ, Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանն այսօր Երևանում ԱՄՆ Կովկասյան բանակցությունների հարցերով ավագ խորհրդական, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Լուիս Բոնոյի հետ քննարկել է հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը։
«Այս տարին ակնհայտորեն շատ բարդ է լինելու, քանի որ աշխարհաքաղաքական թեժ զարգացումները շարունակվելու են՝ տարածվելով դեպի նոր օջախներ»,- 168.am-ի հետ զրույցում նման կանխատեսում արեց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով ռեգիոնալ և աշխարհաքաղաքական սպասվող իրադարձություններին։
«Սակայն դա ևս տեղի չի ունենում, ու անընդհատ մրցավազքի ականատեսն ենք։ Ռուսական դիրքորոշումն ամրապնդելու գործին այս փուլում միացել է նաև Իրանը, կա նաև Թուրքիայի թաքնված աջակցությունը։ Այս կոալիցիայով փորձ է արվելու այս տարի հավասարակշռել Հարավային Կովկասում Արևմուտքի ազդեցությունը, որն էական դարձավ Հարավային Կովկասում՝ հատկապես վերջին երկու տարվա ընթացքում։
«Այն կարծիքին եմ, որ ՀՀ-Ադրբեջան և ԼՂ հակամարտությունը կշարունակվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ գլոբալ առճակատումը Ռուսաստանի և արևմտյան երկրների միջև չի ավարտվել»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական, տնտեսական վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովը՝ խոսելով այս տարվա քաղաքական սպասումներից։
Կարծում եմ՝ քաղաքական միասնական տեսլական դեռ չկա։ Որոշ երկրներում գտնում են, որ լուծումներ պետք է առաջարկի Ադրբեջանը, որոշները կարծում են, թե պետք է ինչ-որ միջնորդի մասնակցությամբ բանակցություններ ծավալվեն մարդկանց վերադարձն ապահովելու և իրավունքների, անվտանգության երաշխիքների հարցը հստակեցնելու համար։
«Անցած աշխարհաքաղաքական տարին բավականին բարդ էր, քանի որ շարունակվեց Ռուսաստանի պատերազմն Ուկրաինայում և այս տարի էլ ավելի խորացավ Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև բևեռացումը՝ էլ ավելի տարածելով իր աշխարհագրությունը»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց եվրոպացի վերլուծաբան Ուվե Հալբախը՝ գնահատելով 2023 թվականն աշխարհաքաղաքական և հարավկովկասյան զարգացումների տեսանկյունից։
«Անցած տարին բավականին ծանր աշխարհաքաղաքական տարի էր, որը տվեց մի շարք պատասխաններ, սակայն ընդհանուր առմամբ պահպանեց անորոշությունն ու անկայունությունն աշխարհում»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովը՝ անդրադառնալով 2023թ. աշխարհաքաղաքական զարգացումներին ու սպասելիքներին։
Իրանցի քաղաքագետ Ալի Սալամին գտնում է, որ 2024 թվականին Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքական գործընթացները զարգանալու են մեկ ուղղությամբ և տալու են մեկ հարցի պատասխան։
«Ակնկալվում է, որ 2024 թվականը Հարավային Կովկասի համար վճռորոշ տարի է լինելու»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց վրացի եվրոպագետ, ռեգիոնալ հարցերով վերլուծաբան Կախա Գոգոլաշվիլին։
«Իրանն ամենածանրակշիռ հայտարարությունն է արել, երբ դրա կարիքը եղել է Հայաստանի համար՝ ՀՀ անվտանգությունն Իրանի անվտանգությունն է, ինչն իրենով պարզապես հայտարարություն չէ, այլ ուղերձ է, որի ներքո կարելի է կարդալ այլ տողեր ու հնարավոր քայլեր։
«Կոնսենսուս կա Մոսկվայի, Թեհրանի, Բաքվի, Անկարայի միջև, սակայն սա բանակցելու գործին ներկայումս լծվել է Թեհրանը, որն ամենահարմար բանակցողն է այս պահին ՀՀ իշխանությունների հետ առնչվելու համար, քանի որ Թեհրանի կարևորությունը չափազանց մեծ է Հայաստանի համար այս փուլում, չնայած Միացյալ Նահանգներն ամեն կերպ կցանկանար, որ դա այդպես չլիներ»,- ասաց նա։
Հաղորդագրության համաձայն, մասնավորապես, Ամիր Աբդոլլահիանը նախատեսում է քննարկել Հարավային Կովկասի վերջին իրադարձությունները, ինչպես նաև «3+3» ձևաչափը Հարավային Կովկասում իրավիճակի կարգավորման համար։
Գուցե քչերը կհիշեն, որ համաձայնագիրը, որից ներկայումս մեծ ոգևորությամբ խոսում է ՌԴ նախագահ Պուտինը՝ հուսալով, որ այն կմեղմացնի այն տնտեսական կորուստները, որոնք կրում է Ռուսաստանն ուկրաինական պատերազմի հետևանքով, նախաձեռնել էր ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը։
168.am-ի հետ զրույցում, անդրադառնալով այս շեշտադրմանը և հարցերին՝ հնարավո՞ր է արդյոք տարանջատել տնտեսությունը քաղաքականությունից, ինչպե՞ս մեկնաբանել Փաշինյանի խոսքերը, ռուս քաղաքական, տնտեսական հարցերով վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովն ասաց, որ Փաշինյանը փորձում է արտաքին քաղաքական բարդ խաղ խաղալ մի քանի ուղղությամբ։
Ադրբեջանի Մեջլիսն այսօր հայտարարություն է ընդունել «արևմտյան ադրբեջանցիների», այսպես կոչված, «իրենց պատմական հայրենիք վերադարձի» վերաբերյալ։
168.am-ի հետ զրույցում, անդրադառնալով բանակցային իրավիճակին ու սպասվող զարգացումներին, ռուս քաղաքական վերլուծաբան Անդրեյ Արեշևն ասաց, որ Բաքուն բանակցությունների այս փուլում, ավելի հստակ՝ սեպտեմբերից հետո, կարողացավ հաջողությամբ «փակել» բանակցությունների արևմտյան հարթակը։
ՀՀ արտաքին քաղաքական տարեվերջյան գլխավոր ինտրիգն այն էր, թե արդյոք Նիկոլ Փաշինյանը կմեկնի՞ Սանկտ Պետերբուրգ։
Ռուս ռազմական վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ դեսպանի տված տեղեկությունից զարմանալ պետք չէ, քանի որ, չնայած Երևանի հռետորաբանությանը, Ռուսաստանը շարունակում է Հայաստանի հետ աշխատել, պարզապես այդ բացասական ֆոնին երկկողմ ռեալ աշխատանքները չեն երևում, երևի թե նաև չեն ներկայացվում։ Ըստ նրա, սպասելի էր նաև այն, որ եթե Երևանն ինչ-ինչ հարցերում ունի դժգոհություն, դա պետք է վերանայվի, ու դրական է, որ դա ներկայացնում է դեսպանը։
Օրերս հայտնի դարձավ, որ Նիկոլ Փաշինյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Էբրահիմ Ռաիսիի հետ: ՀՀ կառավարության փոխանցմամբ, զրուցակիցները քննարկել են հայ-իրանական հարաբերությունների օրակարգային թեմաներին վերաբերող հարցեր:
Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանի խորհրդական Վլադիմիր Գրիգորյանն այսօր ուշագրավ հայտարարություն է արել՝ նշելով, որ Արցախը լուծարելու մասին հրամանագիրն այլևս գոյություն չունի։
168.am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմական վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևն ասաց, որ՝ հաշվի առնելով պաշտոնական Երևանի հռետորաբանությունը, ոչինչ չենք կարող բացառել, կարող են և չընդունել ՀԱՊԿ քարտուղարին, և մերժել ՀԱՊԿ որոշումներին միանալու առաջարկը, ինչպես մերժում են ՀԱՊԿ բոլոր առաջարկներն ու ՀԱՊԿ գործունեությանը մասնակցելը։
Հանրային հեռուտաընկերությանը տված իր վերջին հարցազրույցում Նիկոլ Փաշինյանը հերթական ծանր մեղադրանքները հնչեցրեց ՀՀ ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի՝ Հայաստանի վերաբերյալ կայացված որոշումների վերաբերյալ։ Իբրև թե փաստերի ներքո հնչեցին քողարկված ծանր մեղադրանքներ Ռուսաստանի վերջին տարիների հարավկովկասյան քաղաքականության հասցեին:
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին հայտարարել է, որ իր կառավարությունը շահագրգռված է Հարավային Կովկասում երկարաժամկետ խաղաղության և կայունության հաստատմամբ և զգալի ներդրում ունի այդ նպատակի իրագործման մեջ։
168․am-ի հետ զրույցում թուրք վերլուծաբան Ջենգիզ Աքթարն ասաց, որ ներկայումս թուրք-ամերիկյան ինտենսիվ երկխոսությունը պայմանավորված է մերձավորարևելյան, ինչպես նաև Ռուսաստան-Արևմուտք զարգացումներով, որտեղ Արևմուտքը ցանկանում է Թուրքիայի իշխանություններին գրավել դեպի արևմտյան համայնք։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Անդրեյ Արեշևը, մեկնաբանելով ՌԴ նախագահի խոսքերը ԼՂ հակամարտության վերաբերյալ, 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ՌԴ նախագահը պարզապես փաստեր արձանագրեց, որը փորձում են խեղաթյուրել՝ աշխարհաքաղաքական նպատակներից ելնելով։
«Եթե մեզ ծանոթ տերմինաբանությամբ խոսենք, ապա նաև Ռուսաստանը, Թուրքիան, ԱՄՆ-ը, Իրանը հետսովետական շրջանում չեն փոխել իրենց արտաքին քաղաքականության ուղենիշները, դրանցում գուցե ժամանակ առ ժամանակ շեշտադրումներ են փոխվել, բայց ռազմավարական նշանակության շահերը չեն փոփոխվել։ Սա լավագույնս ցույց է տալիս, որ որքան էլ ԱՄՆ-Թուրքիա հարաբերություններում, պայմանավորված ԱՄՆ վարչակազմերով, պատահում են լարվածության շրջաններ, այնուամենայնիվ ԱՄՆ-ը երբեք չի կարող Թուրքիային դասել Ռուսաստանի և Իրանի շարքում, ԱՄՆ-ը, անկախ խնդիրներից, Թուրքիային դիտարկում է՝ որպես դաշնակից երկիր։
168.am-ի հետ զրույցում եվրոպացի վերլուծաբան Նիկոլյա Հայոսն ասաց, որ ավանդական դիվանագիտությունը հարափոփոխ աշխարհում չի աշխատում, ինչը նշանակում է, որ պայմանավորվածությունները որևէ լուրջ արժեք չունեն, չկա միջազգային արդյունավետ գործող կարգ, այն փլուզվել է, որից օգտվում են նրանք, ում հարկավոր է ինչ-ինչ հարցեր լուծել։
Հայաստան-Ադրբեջան ուղիղ ձևաչափով տարածված համատեղ հայտարարությունից հետո հասարակական-քաղաքական դիսկուրսում կրկին ակտիվ օրակարգ է եկել Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության համաձայնագրի կնքման թեման։
