Աստված մի արասցե, պետականության կորստի դեպքում, Նիկոլ Փաշինյանը հանրությանը հիշեցնելու է իր այս բոլոր հայտարարությունները՝ արդարանալով, որ ինքը նախապես զգուշացնում էր պետության կորստի վտանգների մասին, բայց իրեն լսող ու աջակցող չեղավ, ու չհաջողվեց պահպանել պետականությունը։ Կամ էլ ասելու է՝ ժողովուրդ, դուք եք ինձ այդ մանդատը տվել:
Առկա գործընթացների վրա Սերժ Սարգսյանի նամակ-ուղերձի հնարավոր ազդեցության մասին մեր հարցադրումներին ի պատասխան՝ վերլուծաբանն արձանագրեց, որ մեր նախագահները, նույնիսկ պաշտոնաթող կարգավիճակում, քաղաքական ծանրաքաշներ են, որոնք հսկայական ինֆորմացիայի, կապերի են տիրապետում և տարբեր շրջանակներում մեծ հեղինակություն ունեն:
Երբ ես այս թեման բարձրացրի, ասացի՝ ես գիտեմ, թե ինչ եմ ասում՝ բարձրացրե՛ք այդ թեման: Հայաստանի իշխանությունները պետք է փորձեն բերել բանակցային օրակարգ. Ադրբեջանն իսկապես այդ մտքից սարսափում է, որովհետև դա Ադրբեջանին դնում է լրջագույն դիլեմայի առաջ. նա, եթե ընդունի, որ դա մտնի օրակարգ, փաստորեն ինքնաբերաբար օրակարգ են գալիս Շուշիի ու Հադրութի հարցը, որոնք գտնվում են ԼՂԻՄ սահմաններում:
Իշխանամերձ լրատվամիջոցներից մեկն ասուլիսում Փաշինյանից հետաքրքրվեց՝ արդյո՞ք շարունակում է մնալ 2015 թվականին արտահայտած այն կարծիքին, որ «Ղարաբաղը Հայաստան է, բայց Հայաստանի Հանրապետություն չէ»:
Նիկոլ Փաշինյանի կարծիքով՝ այս իրավիճակում էսկալացիան որևէ տրամաբանությամբ օգտակար լինել չի կարող, իսկ լավագույն ճանապարհներից մեկն այն է, որ ԼՂ-ն հստակ պատրաստակամություն հայտնի՝ ԼՂ հայության իրավունքների և անվտանգության հարցը Բաքվի հետ քննարկելուն՝ միջազգային մեխանիզմի շրջանակներում։
Հայաստանի հանքագործների և մետալուրգների միության նախագահ Վարդան Ջհանյանը կարծում է, որ Ադրբեջանը թիրախավորելով ՀՀ հանքարդյունաբերությունը՝ այդ կերպ փորձում է հարվածել ՀՀ տնտեսությանը:
Պլանավորել եմ գնալ Ցեղասպանության հուշահամալիր և այնտեղից իմ կոչն անել։ Այս ամենը շատ սխալ է տեղի ունենում, Հայաստանի ու հայի արժանապատվությունը հավասարեցված է հողին, ովքեր հային դրսում ճանաչում են, նրանք գիտեն, թե հայերն ովքեր են։ Շատ ժամանակ ես ոչ թե ամաչում եմ, այլ նեղվում եմ, որ իմ հայրենիքն այս վիճակի մեջ է, ե՞րբ պետք է փոխվի այս ամենը։
«Մենք միշտ ունեցել ենք փորձը, որ ոչ մի երկիր մեզ համար իր արյունը չի թափել. մենք ինքներս կամ պետք է այնքան խելք ունենայինք, չհասցնեինք դրան, կամ՝ դրանից հետո խելք ունենանք: Մեր հույսով պետք է մենք ապրենք ու պայքարենք»,- վստահեցրեց մեկ ուրիշը:
«Եթե պատերազմից հետո Փաշինյանի անվտանգությունը կախվածության մեջ էր իր պաշտոնից, ապա այս փաստաթուղթը ստորագրելուց հետո Փաշինյանի անվտանգությունն ու իր պաշտոնը միաձուլվելու են, դառնալու են մեկ:
«Ինձ մոտ մտավախություն կա, որ այս իմիտացիայով նրանք փորձում են իրավիճակը բերել մի հանգրվանի, երբ արդեն իրոք որևէ ելք չի լինելու, և որպեսզի մարդիկ սովից չմեռնեն, նրանք կանգնեն-ասեն՝ գիտեք՝ ինչ, մենք փորձեցինք մի բան անել, չստացվեց, եկեք՝ համաձայնեք, որ, օրինակ՝ Աղդամից ստանանք բեռներ: Բոլորի համար հասկանալի է, չէ՞, թե դա ինչի է բերելու»:
«Ո՞վ էր խանգարում նրանց դա անել անցյալ տարվա դեկտեմբերին, հունվարին,- 168.am-ի հետ զրույցում արձագանքեց քաղաքագետը՝ մանրամասնելով,- Փաստահավաք առաքելությունը պետք է փաստեր հավաքեր ադրբեջանական շրջափակման, մարդկության դեմ գործվող հանցագործություն մասին, բայց քանի որ Փաշինյանը համամասնակից է այդ գործություններին, չի դիմել: Այժմ՝ իր համար ընդամենն ալիբի է փորձում ստեղծել՝ թե այդ 7 ամիսներին սեփական փիառով չի զբաղվել, այլ Արցախի մասին է մտածել: Մինչդեռ ինքը համամասնակից է այդ իրավիճակին. իր խոսքերից հետո ամեն անգամ Արցախում իրավիճակը սրվել է, այսինքն՝ Ադրբեջանը դա համարել է քարտ-բլանշ:
«Մեր թիվ մեկ առաջնահերթությունը վարչապետի հեռացումն է, և նրան պետք է փոխարինի մի նոր մարդ՝ հուսալով, որ նա կարող մարդ կլինի: Բայց նույնիսկ ամենակարող մարդը չի կարող կարճ ժամանակում Հայաստանը դարձնել դրախտ, որովհետև Փաշինյանը մեր ազգը այնքան խորը փոս է գցել, որ շատ դժվար է այդ փոսից դուրս գալը, բայց այդ նոր մարդը առնվազն երկու դրական քայլ կարող է անել՝ մեկը, որ կփորձի ինչ-որ չափով բարելավել մեր իրավիճակը, և երկրորդը՝ չի թողնի, որ ամեն օր արթնանանք ու տեսնենք, որ մեր երկիրը կանգնում է նոր փորձանքի առաջ»։
«Ես չեմ տեսնում համազգային ռեսուրսների սինխրոնիզացիա, տեսնում եմ Արցախի իշխանությունների ու Հայաստանի իշխանությունների սինխրոնիզացիա։ Ընդ որում, մենք տեսնում ենք, որ Հայաստանի իշխանությունները չեն թաքցնում Արցախն Ադրբեջանին հանձնելու իրենց պատրաստակամությունը»,- «Շրջափակում․ օր 220» թեմայով քննարկման ժամանակ անդրադառնալով Արցախում մեկնարկած համաժողովրդական շարժմանը՝ նշեց քաղաքագետ, «Ոսկանապատ» վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը, ապա կասկած հայտնեց, որ համազգային շարժում ասվածի ներքո հանրությանը տանում են հերթական հիասթափությանը:
ՀՀԿ գործադիր մարմնի անդամ. ՊՆ նախկին տեղակալ Արտակ Զաքարյանը «Շրջափակում․ օր 220» թեմայով պանելային քննարկման ժամանակ արձանագրեց՝ Նիկոլ Փաշինյանը, ոտնահարելով ՀՀ կառավարության 2021-2026 թթ. ծրագիրը, անտեսելով «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախընտրական ծրագիրը, իր իսկ նախընտրական ծրագիրը, հայտարարեց՝ Արցախն Ադրբեջան է:
Աժ նախկին պատգամավոր Արման Աբովյանը «Շրջափակում. օր 220» թեմայով պանելային քննարկման ժամանակ ուշադրություն հրավիրեց հանգամանքի վրա, որ իշխանության առաջ քաշած նարատիվները՝ «գերբ», «եկեղեցու պատմություն, ռեսուրս չունենք» և այլն, ժողովրդին հիմարացնելու համար է:
ՄԱԿ-ի գրասենյակի մոտ Արցախի ապաշրջափակման պահանջով հավաքված ակցիայի մասնակիցների թվում են նաև հադրութցի երեխաներ: Նրանք պարզել են «Ո՛չ Արցախի շրջափակմանը», «Մենք Արցախ ենք», «Բացեք կյանքի ճանապարհը» վերտառությամբ պաստառներ:
Վերլուծաբան Արգիշտի Կիվիրյանն այն կարծիքին է, որ Արցախում տեղի ունեցած հանրահավաքը որևէ էական ազդեցություն չի ունենա Բրյուսելում կայանալիք եռակողմ հանդիպման վրա:
Մարդու իրավունքների առաջին պաշտպան, իրավապաշտպան Լարիսա Ալավերդյանը 168.am-ի հետ զրույցում ներքաղաքական այս և այլ գործընթացներին անդրադարձավ Հայաստանին ու Արցախին առնչվող արտաքին քաղաքական գործընթացների համատեքստում:
«Մենք հրաժարվում ենք վախենալ»,- այսպիսին էր ԱՄՆ նախագահ Ջորջ Բուշի արձագանքը 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչություններին։
Պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ Արմեն Մանվելյանը հնարավոր է համարում նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի՝ բանակցային գործընթացում իրավիճակը կտրուկ փոխելու առաջարկը, սակայն կարծում է՝ իշխող քաղաքական ռեժիմին ձեռնտու չէ այն:
Ջուման նաև նշել է, որ Բաքուն, Անկարան և Թել Ավիվը հասկանում են, որ ուժեղ Իրանի պարագայում անհնար է հասնել Հայաստանի Սյունիքի մարզով միջանցքի բացմանը։ Նրա խոսքով՝ Թուրքիան, Ադրբեջանն ու Իսրայելն այսօր միասնական են Իրանում կայունությունը խաթարելու իրենց ցանկության մեջ, քանի որ միայն թուլացած Իրանը թույլ կտա Զանգեզուրի միջանցքի գոյությունը։
«Իշխանությունները ոչ միայն իրենք են խախտումներ թույլ տալիս և ամեն ինչ անում են, որ օրենքով ոչինչ չլինի, այլև պայքարում են այն բացառիկ դատավորների դեմ, որոնք փորձում են ապահովել օրենքի գերակայությունը»,- նշեց Լուսինե Սահակյանը:
168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում քաղաքական վերլուծաբան Արմեն Բաղդասարյանը նկատեց, որ Նիկոլ Փաշինյանը ոչ թե պատրաստվում է, այլ արդեն ճանաչել է Արցախն Ադրբեջանի կազմում, իսկ ԱՄՆ-ը այլ բան չէր կարող ասել, քանի որ, ըստ վերլուծաբանի՝ ԱՄՆ-ը հասկանում է, որ դա Արցախը հայաթափելու ծրագիր է, բայց նրա համար կարևորն այն է, որ այնտեղ չլինեն ռուս խաղաղապահներ:
«Դեսպանն ասում է այն, ինչը կննջեցնի հայության և հատկապես արցախահայության զգոնությունը: Նրանք ամեն գնով ցանկանում են հայերին մտցնել Ադրբեջանի լծի տակ, և դրա համար իրենք չեն խնայում իրենց բառապաշարը` մեզ համոզելու, թե բռնապետության կազմում հայերն ավելի լավ կապրեն, քան ինքնավարությամբ»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Արմինե Ադիբեկյանը՝ անդրադառնալով արցախահայերի՝ Ադրբեջանի կազմում գոյատևելու հնարավորության մասին ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինի հայտարարությանը։
«Այնտեղի կառավարությունն էլ նորմալ չի աշխատում, այստեղինն էլ: Սպասողական վիճակը ոչ մի տեղ չի տանում՝ եղավ Փառուխը, մյուսը…,- նկատեց մեկ այլ քաղաքացի՝ հիշեցնելով,- Էդ նույն թուրքերը փախած գնում էին 90-ականներին, բայց պետք է զենք ունենաս»:
2018 թվականի հայտնի իրադարձություններից հետո Նիկոլ Փաշինյանըհայտարարել էր. «Կախարդական փայտիկ կա և այդ կախարդական փայտիկը արդեն իր գործը սկսել է»: Դրանից հետո էլ պարբերաբար հավաստիացրել էր՝ փայտիկի հետ ամեն ինչ կարգին է:
«168 Ժամի» «Ռեվյու» հաղորրդաշարի տաղավարում Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը հեռավար կապով հարցազրույց է վարել Ֆրանսիայի Սենատի «Հանրապետականներ» խմբակցության անդամ, Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամական խմբի փոխնախագահ Վալերի Բուայեի հետ: -Բարև Ձեզ, տիկին սենատոր, շատ շնորհակալ եմ, որ Ձեր ժամանակից մի քանի րոպե հատկացրեցիք մեզ: Մեր տարածաշրջանում բավականին լուրջ զարգացումներ են տեղի ունենում, Հայաստանի ղեկավարը ճանաչել է […]
«Սակայն այդ դիրքորոշումը բարձրաձայնելու և առաջ մղելու համար քաղաքական ռեսուրս չկա, այն կսրի առանց այն էլ լարված իրավիճակը Ռուսաստանի շուրջ, այս դեպքում արդեն՝ Հարավային Կովկասում էականորեն։ ՌԴ-ն հակված է երկարաձգել այս հարաբերական իրավիճակը, որքան հնարավոր է, սակայն, բնականաբար, կարծում եմ՝ որոշակի փուլում ՌԴ-ն ստիպված կլինի լուրջ քայլերի դիմել և դիրքորոշում հայտնել, դուրս գալով իր ներկայիս պասիվ դիրքերից»,-ասաց Լուկիանովը։
Հայկական հոգեբանության մեջ ու արժեհամակարգում առանձնացվում են «տուն» և «օջախ» հասկացությունները՝ բոլորին հայտնի իմաստներով։ Տունը, ահա, ունենում է «կադաստրի վկայականի» կարիք, իսկ օջախը՝ երբեք, որովհետև վերջինը ոչ միայն ու ոչ այնքան աշխարհագրական վայր է, որքան հոգևոր, հոգեբանական, ապրումային պատկանելություն արտահայտող զգացողություն՝ առանց որևէ վկայականի։ Եվ, ի տարբերություն տան, օջախը կառուցվում է այնպիսի արժեքներով, որոնք մատերիալիստական ու բյուրոկրատական չափումների չեն ենթարկվում։
Նախօրեին Մինսկում տեղի ունեցավ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) անդամ երկրների արտգործնախարարների խորհրդի նիստը, որին մասնակցեց ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը:
