«Ակնհայտ է, որ դրանում առկա է Արևմուտքի մեծ ազդեցությունը, որը հատկապես ներկայումս Երևանին թույլ չի տալու ազատություն ռուսական ուղղությամբ, չեմ կարծում, որ Երևանն էլ առանձնապես ցանկանում է կոնտակտներ ունենալ Մոսկվայի հետ։ Սակայն Երևանում հասկանում են նաև, որ որոշակի շփումներ պահել հարկավոր է, ելնելով ողջախոհության անհրաժեշտությունից, քանի որ աշխարհաքաղաքական իրողությունները կարող են արմատականորեն փոխվել, այդ թվում՝ Հարավային Կովկասում էականորեն»,- նման կարծիք հայտնեց քաղաքագետը։
Այսօր առավոտյան տեղի է ունեցել Փաշինյան-Պուտին հեռախոսազրույցը։ Ինչպես ավելի վաղ Բաքու կատարած պետական այցի ընթացքում հաղորդել էր ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ բանակցությունների արդյունքները ՀՀ-Ադրբեջան գործընթացի վերաբերյալ կներկայացնի նաև Նիկոլ Փաշինյանին հեռախոսազրույցի միջոցով։
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի Բաքու այցից հետո ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան ևս հայտարարեց՝ ՌԴ-ն պատրաստ է օգնել Երևանին և Բաքվին բարձր մակարդակով եռակողմ պայմանավորվածությունների համալիրի բոլոր ուղղություններով։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ՌԴ նախագահի այցն Ադրբեջան տեղավորվում է ՌԴ արտաքին քաղաքականությունը դեպի Արևելք փոխադրելու ռազմավարական ընտրության շրջանակում։
«Հենակետ» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Շիրազ Խաչատրյանի դիտարկմամբ, վերջին ամիսների ընթացքում աշխարհում, նաև՝ տարածաշրջանում բազմաթիվ կարևոր իրադարձություններ են տեղի ունեցել, ուստի ՌԴ նախագահի՝ Ադրբեջան կատարած պետական այցը պետք է ոչ թե առանձին դիտարկել, այլ՝ որպես ընդհանուր պրոցեսների շղթայի մի մասնիկ։
«Հայաստանի իշխանությունների այն քաղաքականությունը, որ, պատկերավոր ասած՝ եթե նապաստակն իրեն խելոք պահի, գայլն իրեն չի ուտելու, դա որևէ արդյունք տալ չի կարող: Այսինքն՝ ցանկացած պահի, անկախ Հայաստանի իշխանությունների դիրքորոշումից, եթե Ադրբեջանին պետք լինի, կարող են սրել իրավիճակը, անգամ՝ ռազմական գործողություններ հրահրել»։
«Մարդիկ, ովքեր հիմա հետևելով Փաշինյանին՝ կեր, խմիր, ուրախացիր սկզբունքով են գնում, դա շատ կարճ է տևելու: Այդ զանգվածն էլ պետք է հասկանա՝ ուր ենք գնում: Երբ ադրբեջանցիները սկսեն վերաբնակեցվել Հայաստանում, այդ ժամանակ Հայաստանի սուվերենության, ինքնիշխանության վերջնական խաչը կարող եք քաշել, որովհետև իրենք այլևս այստեղից չեն գնալու»:
«Ադրբեջանի ահաբեկչական ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը գիտակցում է, որ մարդկության դեմ հանցագործություն կատարելը չի կարող չհանգեցնել պատասխանատվության: Սրան զուգահեռ՝ COP29-ին ընդառաջ Ադրբեջանի ղեկավարությունը ջանում է «մարդասեր» ձևանալ և փորձել խաղալ այն խաղը, որը իրենց թույլ կտա որպես քաղաքական մեծ թատերաբեմում դեռևս որոշ ժամանակ պատասխանատվության չենթարկված և բռնապետության անունը կրող երկիր հանդես չգալ»:
«Ծով չունեցող երկրի համար էս ի՞նչ գներ են մեր հանգստյան գոտիներում…, ի՞նչն է նման «հորինածին» բարձր գների պատճառը»․ սա այս օրերին արված ֆեյսբուքյան գրառում է։
«Հիմա բոլոր ջանքերն ուղղված են նրան, որ մինչև նոյեմբեր որևէ պայմանագիր ստորագրվի. Նախապես նշեմ, որ դա չի լինելու խաղաղության պայմանագիր, լինելու է միջանկյալ պայմանագիր, որտեղ նշված կլինեն ապագա պայմանագրի հիմնական սկզբունքները»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց APRI գիտահետազոտական կենտրոնի փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ Սերգեյ Մելքոնյանը՝ ընդգծելով՝ Ալիևը շահագրգռված չէ որևէ փաստաթուղթ ստորագրել, բայց դա պետք է ԱՄՆ-ին:
«ԱԳՆ-ն չհերքեց, որ Ադրբեջանը, որպես խաղաղության փաստաթղթի ստորագրման նախապայման՝ ուղղակի պարտադրում է, որ Հայաստանը փոխի իր Սահմանադրությունը: Ադրբեջանի պաշտոնյան հստակ ասում է, որ առանց ՀՀ Սահմանադրության փոփոխության՝ 100 տարի էլ անցնի՝ խաղաղության որևէ պայմանագիր չի կնքվելու, որովհետև իրենց պետք են հստակ երաշխիքներ, որ որևէ հաջորդ իշխանություն չի գալու և այն չի չեղարկելու: Մենք տեսնում ենք, որ այսօր ԱԳՆ-ն ինչի մասին ասես՝ խոսել է, բացի այն ուլտիմատումից, որ ՀՀ Սահմանադրությունն Ադրբեջանի պահանջով պետք է փոխվի»։
Իրանական լրատվամիջոցները երեկ հաղորդել էին Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի և Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հեռախոսազրույցի մասին, որի ժամանակ Իրանի նախագահը նշել է, որ իր երկրի հիմնական սկզբունքներից է համարում պատերազմից խուսափելը և համաշխարհային խաղաղության ու անվտանգության հաստատումը, սակայն երբեք չի լռի իր շահերի և անվտանգության ոտնահարման դեպքում: Այսինքն, ինչպես հայտարարել է Փեզեշքիանը, ավելի ուշ նաև՝ […]
Կովկասագետ, «Հայկական նախագծի» համահիմնադիր Կարեն Իգիթյանը 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում անդրադառնալով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրման հնարավորությանը, նշեց, որ Բաքվից հստակ ժամկետներ են նշվել:
«Այս իրավիճակում համերգները, գինու փառատոներն ու այլն գերեզմանափոսի առաջ պարել է նշանակում: Չգիտեմ՝ հասարակությա՞նն են փորձում թմրեցնել, թե՞ մանթրաժ վիճակից է: Հեծանիվ քշելը երևի մանթրաժ վիճակ է, ասում էին՝ սկզբում հեծանվով էիր գործի գալիս, ու սկսեց ոչ միայն Հայաստանում, այլ նաև եվրոպաներում հեծանիվ քշել»:
«Տարածաշրջանը եռում է, հնարավոր են լայնամասշտաբ պատերազմներ, իսկ ՀՀ իշխանություններն անհոգ զբաղված են ուրախ և երջանիկ օրեր անցկացնելով: Ես հիշեցնեմ, որ Հայաստանի պարտքը 12 մլրդ դոլարն անցել է, նրանց իշխանության ժամանակ ՀՀ պետական պարտքը կրկնապատկվել է: Սա նույնն է, երբ մարդը վերցնում է գյուղատնտեսական վարկ, բայց իր տան համար խոլ ու հեռուստացույց է առնում, չի կարողանում պարտքը սպասարկել, և գալիս-ասում են՝ այդ տունն արդեն մերն է: Այսպես շարունակվելու դեպքում չենք կարողանալու պետական պարտքը սպասարկել»:
«Տարածաշրջանը գտնվում է պայթյունավտանգ իրավիճակում, տարածաշրջանում տեղի են ունենում շատ կարևոր գործընթացներ, որոնք բավականին մեծ առնչություն ունեն նաև Հայաստանի հետ, որովհետև «Զանգեզուրի միջանցքի» բացման ջատագովը նաև Արևմուտքն է, որը համագործակցելով Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ, փորձում է ամեն գնով այդ միջանցքը բացել և խնդիրներ ստեղծել ՌԴ-ի համար»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց ՇՊՀ դասախոս, քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը:
Փաշինյանն իր պաշտոնավարման 6 տարվա ընթացքում կուտակել է այնքան պարտք, որքան իրեն նախորդած բոլոր ղեկավարները միասին՝ 27 տարվա ընթացքում։
«1995 թվականից Հայաստանում ռուսական ռազմաբազա կա, դրանից մի՞թե Հայաստանի սուվերենությունն անկում է ապրել, կամ, երբ Թուրքիայում ԱՄՆ ռազմաբազա է տեղակայված, Թուրքիան սուվերեն չէ՞։ Էդ որ ռուսական գազ եք ստանում 165 դոլարով, ԵԱՏՄ-ից 7.6 միլիարդ դոլար է մտնում Հայաստան, դա Հայաստանի սուվերենությունը վտանգո՞ւմ է»,- ասաց Էդուարդ Շարազամովը՝ ընդգծելով՝ Փաշինյանը ոչ թե Հայաստանի ինքնիշխանությունն է պահպանում, այլ Հայաստանը դարձրել է պալիգոն՝ մեծ տերությունների բախման կետ։
«Սրանք աշխարհաքաղաքական և ռեգիոնալ տրանսֆորմացիաների հետևանքով առաջացած հակասություններ են, որոնք, չի բացառվում, որ խորանան։ Սակայն կարծում եմ՝ ամեն դեպքում ՀՀ-ում չպետք է դրա հետ հույսեր կապեն, ոգևորվեն, քանի որ ՀՀ-ի հետ կապված հարցերում երկու երկրները գործում են տանդեմով և այդ մասին հայտարարում են անընդհատ ռեժիմով»,- նկատեց նա։
«Հետ-առաջ՝ էլի պատերազմ լինելու է, խաղաղություն չի լինելու։ Էդ գյուղերը, որ տվեցին իրեն, էլի է պահանջելու, ու քանի որ նա եկել է մեր տերիտորիան՝ մեզ պիտի խփի։ Այս ղեկավարությունը ճիշտ չի. Հեն ա, թող Հայաստանը տան՝ պրծնեն»։
«Հայաստանում դեպքերն այնքան արագ են զարգանում, որ մարդիկ մոռանում են ամբողջական պրոցեսը. հիշո՞ւմ եք Վալդայան ակումբում Պուտինի հայտնի ելույթը, երբ ասաց, որ սեղանին կա արևմտյան տարբերակը և ռուսականը, արևմտյան տարբերակը նշանակում է՝ Արցախի կորուստ: Ի վերջո, Վլադիմիր Պուտինի ասածը ճիշտ չեղա՞վ»:
«Սակայն այդ հակասությունները հրապարակային դաշտում հայտարարություններում չեն արտացոլվում, այլ միայն քայլերից է հնարավոր զգալ, որ կան խնդիրներ, կոռեկտությունն ընդհանուր առմամբ պահպանվում է, քանի որ հարաբերությունների գինը բարձր է երկու կողմի համար էլ։ Սակայն այստեղ Երևանը լռում է, Անկարան անում է այնպես, ինչպես հարմար է։ Եվ դա կարծես չի անհանգստացնում Երևանին»,- ասաց նա։
«Այստեղ հստակ է ասվում նաև, որ Երևանից ակնկալվում են համարձակ քայլեր այն բանի դիմաց, որ Երևանի համար ստեղծվել է Վաշինգտոն-Բրյուսել հարթակ, փոքր աջակցություն այս տարվա ապրիլի 5-ին Բրյուսելում եռակողմ՝ Բլինքեն-Դեր Լեյեն-Փաշինյան հանդիպմամբ։ «Համարձակ քայլեր» ասելով՝ նկատի է առնվում Ռուսաստանի հանդեպ քայլերը և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցով քայլերը։ Իր հերթին՝ ադրբեջանական կողմը, հասկանալով, որ սահմանադրական փոփոխություններ հնարավոր չէ իրականացնել մեկ օրում և նույնիսկ մեկ ամսում, շարունակում է պնդել այդ պահանջը՝ ամենայն հավանականությամբ այդ ուղղությամբ Երևանից ինչ-որ այլ բնույթի քայլ ակնկալելով»,- ասաց Տարասովը։
«Ես պատգամավոր եմ, ով ծանոթացել է Ադրբեջանի հետ քննարկվող փաստաթղթի մի քանի տարբերակի: Բազմիցս զգուշացրել ենք, թե ինչ նախապայմաններով է տեղի ունենում գործընթացը, խոսել ենք նաև այն մասին, որ Ադրբեջանը նոր տարածքային պահանջներ ունի, պահանջում է, որպեսզի Արցախի հարցը փակենք, Ադրբեջանն ուզում է այստեղ բնակեցնել տասնյակ-հազարավոր ադրբեջանցիների, բայց անգամ հիմա Ալիևն այնպիսի պահանջներ է հրապարակայնացնում, որ մենք, որ ծանոթ էինք այդ փաստաթղթին, մենք անգամ այդ պահանջներից տեղյակ չէինք»:
«VERELQ» վերլուծական կենտրոնի քաղաքական մեկնաբան Հայկ Խալաթյանը ՌԴ հայտարարության մեջ որևէ արտառոց բան չի տեսնում, Ռուսաստանը միշտ է նշել, որ պատրաստ է հարթակ տրամադրել Հայաստանին և Ադրբեջանին: Բաքվի արագ արձագանքն էլ պայմանավորում է նրանով, որ Ադրբեջանը միշտ է նշում՝ իր համար տարբերություն չկա՝ որտեղ կբանակցի Հայաստանի հետ, իսկ իրականում Ադրբեջանի գլխավոր նպատակն է՝ Հայաստանի հետ բանակցել առանց միջնորդների:
Ամիսներ շարունակվող դադարից հետո՝ վաղը Հայաստան-Թուրքիա սահմանին տեղի կունենա հատուկ ներկայացուցիչների՝ Ռուբեն Ռուբինյանի և Սերդար Քըլըչի 5-րդ հանդիպումը։ Այս մասին տեղեկացնում է Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը՝ առանց այլ մանրամասներ ներկայացնելու։
«Մոսկվան պատրաստ է հարթակ տրամադրել Երևանի և Բաքվի ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար և կստեղծի ամենահարմար պայմանները»,- օրերս նման անակնկալ հայտարարությամբ հանդես եկավ ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
Նիկոլ Փաշինյանի ու նրա թիմի հանդեպ նաև Սփյուռքում խորացող անվստահության մասին պարբերաբար բարձրաձայնում են աշխարհասփյուռ հայ համայնքների տարբեր ներկայացուցիչներ։
Ինչո՞ւ է Վիզաների ազատականացման թեման պարբերաբար հանվում գզրոցից, արդյո՞ք ցանկության դեպքում Հայաստանի հետ այս հարցով բանակցությունները չէին կարող ավարտվել ավելի վաղ՝ 168.am-ն այս հարցադրումներն ուղղեց քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցին։
Միացյալ Նահանգներում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների բանակցությունների տապալման, իսկ Լոնդոնում՝ Փաշինյան-Ալիև հանդիպման չեղարկման ֆոնին Ռուսաստանը հայտարարում է՝ պատրաստ է իր հարթակը տրամադրել Ադրբեջանի և Հայաստանի ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար։
