«Ղարաբաղյան հարցը դեռևս ավարտված չէ, այն դեռ երկար կմնա մեզ հետ»,- ադրբեջանական լրատվամիջոցներից մեկին տված հարցազրույցում ասել է ԱՄՆ Պետքարտուղարի նախկին հատուկ խորհրդական (1990-ական թթ.), ԽՍՀՄ հարցերում մասնագիտացած ամերիկացի հեղինակավոր վերլուծաբան, ներկայումս՝ Վաշինգտոնի Համաշխարհային քաղաքականության ինստիտուտի պրոֆեսոր Փոլ Գոբլը՝ անդրադառնալով Հայաստան-Ադրբեջան գործընթացին բացառապես Ադրբեջանի իշխանական թեզերի կոնտեքստում։
«Առաջարկվում է Ադրբեջանի կողմից Հայաստան մուտքի հնարավորություն տալ ադրբեջանական տրանսպորտային միջոցներին Տավուշի Կայան, Գեղարքունիքի Սոթք, Սյունիքի Կոռնիձոր և Նռնաձոր, նաև՝ Արարատի Երասխ բնակավայրերի մոտակայքում։ Երկու նոր անցակետ է նախատեսվում Թուրքիայի հետ սահմանին՝ Մարգարայի և Ախուրիկի մոտակայքում։ Փաստորեն, դա ոչ թե մեր գլխավոր ճանապարհի՝ Հյուսիս-Հարավի հետ կապ ունի, այլ Ադրբեջանից Թուրքիա հասնելու չորս նոր ուղիների հանրագումարն է»։
Այս տարվա մարտի 14-ին հրավիրված ասուլիսի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, թե պատերազմում պարտվել ենք նաև, որովհետև բանակում 5-րդ շարասյուն է եղել:
168․am-ի հետ զրույցում վրացի վերլուծաբան Կախա Գոգոլաշվիլին ասաց, որ նման այց կարելի էր սպասել, քանի որ ԵՄ-ում որոշ նախնական որոշումներ էին կայացվել Հայաստանի վերաբերյալ։ Ըստ նրա, ԵՄ-ն, բացի իր առաջարկները ու պատրաստակամությունը, պետք է տեղում ուսումնասիրի ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունները ևս մեկ մակարդակով խորացնելու բոլոր հնարավորությունները՝ հաշվի առնելով ՀՀ կարիքները։ Գոգոլաշվիլիի խոսքով, հասկանալիորեն նման երկրների կարիքները հնարավոր է թուլացնել ներդրումների և անվտանգության ապահովման միջոցով։
Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության խորհրդի անդամ Տիգրան Վարդանյանը համոզված է՝ այս իշխանությունների հեռացման պարագայում նոր հնարավորություն կստեղծվի հայկական Արցախի համար:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ռազմական և անվտանգային հարցերով փորձագետ Հայկ Նահապետյանն է։
«Հայաստանում ստեղծվել է մի իշխանական համակարգ, որն աբսոլյուտ է, այսինքն՝ այն ունի բացարձակ իշխանություն. Սաուդյան Արաբիայի թագավորը երևի չունի այն իշխանությունը, ինչ այս անձը, ու այս պայմաններում, իհարկե, գաղտնի բանակցություններ են ընթանում,- 168.am-ի հետ զրույցում արձանագրեց միջազգայնագետ Արմեն Մանվելյանը՝ հավելելով, որ այս իշխանությունների օրոք ամեն ինչի մասին հանրությունը տեղեկացվել է միայն վերջին պահին,- Նախկինում, երբ, օրինակ, գնում էին Մինսկի խմբի շրջանակներում բանակցությունների, ժամանակ առ ժամանակ փորձագիտական հանրությանը ներկայացնում էին փաստաթղթեր, և մենք գիտեինք՝ ինչի մասին է խոսքը: Այժմ, երբ իրենք են եկել իշխանության, մենք ամեն ինչի մասին իմացել ենք վերջին պահին՝ երբ Արցախն է հանձնվում, երբ մեր դեմ հարձակվում են, երբ էթնիկ զտումներ ու Ցեղասպանություն է տեղի ունենում»:
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի հյուրն է արևելագետ Արմեն Պետրոսյանը։
ՀԱՊԿ-ից նման հայտարարություն, ըստ էության, չի եղել, հակառակը, երբեմն ձևակերպումներ են լինում, որոնցից կարելի է ենթադրել, որ ՀԱՊԿ-ը և ՌԴ-ն չեն պատրաստվում հանձնել Հարավային Կովկասն Արևմուտքին: Իսկ ՀՀ ղեկավարությունը՝ վարչապետից մինչև ՀՀ պաշտպանության նախարար, որոշել են բոյկոտել ՀԱՊԿ միջոցառումները: Այն, որ ՀԱՊԿ-ի և ՌԴ-ի հետ կապված խնդիրներ կան՝ ՀՀ-ի դեմ Ադրբեջանի 2021-2022թ. ռազմական գործողությունների համատեքստում, որևէ մեկը չի վիճարկում, նույնիսկ՝ հայամետ ռուս որոշ գործիչներ:
168.am-ի հետ զրույցում Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանն անդրադառնալով Ադրբեջանի առաջարկին և Ալիևի հայտարարությանը, համոզմունք հայտնեց, որ Ադրբեջանի ղեկավարն այս փուլում որևէ թուղթ չի ստորագրելու Հայաստանի հետ։
Ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը Ֆրանսիայի կողմից ռազմատեխնիկական աջակցության մասին իշխանությունների տարատեսակ «գովազդներին» ի պատասխան՝ հիշեցնում է. «Սովորաբար, պետությունները, երբ այլ երկրների հետ զենք-զինամթերքի պայմանագրեր են կնքում, այդ մասին չեն բարձրաձայնում, որովհետև դա տվյալ պետության ռազմավարական ու մարտավարական նպատակների մասին է հուշում»:
ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը չգիտի՝ իրատեսակա՞ն է Հայաստանի եվրաինտեգրումը, թե՞ ոչ, սակայն այն մի ուղղություն է, որի առնչությամբ ինքն անձամբ շատ դրական տրամադրվածություն ունի։
«Մոտիվացիան շատ հստակ է. հարմար պահի երաշխավորված էվակուացվելու և Արևմուտքում իրենց կյանքը վայելելու խնդիր են լուծում: Թեպետ, այո՛, կարելի է կարծել, որ Արցախը հանձնելուց հետո սրանք մնացին իշխանության, ինչ-որ ժամանակահատվածով երկարեց սրանց իշխանությունը, բայց գիտե՞ք՝ մազից կախված իշխանություն է. ցանկացած պահին ինչ-որ ֆորս-մաժոր կարող է իրենց սրբել-տանել, և իրենք դա շատ լավ հասկանում են: Իրենք արդեն շատ նեղ անձնական հարց են լուծում, իսկ այդ դեպքում խոսել ազգային շահերի մասին՝ անիմաստ է»:
Մի քանի անգամ նշել եմ, որ Հ1-ի հաղորդումները հատուկ չեմ նայում, որ ջղերս ավելորդ տեղը չքայքայեմ։ Բայց հետևելով տարբեր հոդվածներին, գրառումներին, որոշեցի ևս մեկ անգամ խախտել ինքս ինձ տված խոստումը և լսել Պետրոս Ղազարյան-Տիգրան Հակոբյան-Սմբատ Հովհաննիսյան եռախոսությունը։ Եռախոսությունը նվիրված էր 7-րդ դասարանի «Հայոց պատմություն» դասագրքին։
«Ցավոք, Հարավային Կովկասը ևս, արդեն տասնամյակներ շարունակ և հատկապես վերջին տարիներին, բախվում է անվտանգային լուրջ մարտահրավերների, և Հայաստանը, որպես միջազգային հանրության պատասխանատու անդամ ու այս տարածաշրջանի դերակատար, փորձում է գտնել այն բանաձևը, որը հնարավորություն կտա մեր տարածաշրջանի երկրներին խաղաղ գոյակցել և այստեղ ապրող մարդկանց զերծ պահել տառապանքներից»։
Հանրապետական գործիչը ցավով արձանագրեց, որ գործող ուժի իշխանության 5.5 տարիների ընթացքում ունեցել ենք հազարավոր զոհեր, տասնյակ-հազարավոր վիրավորներ:
«Ինքս տեղեկություններ չունեմ այն մասին, որ սահմանագծի տարբեր հատվածներում կան որոշակի վտանգավոր տեղաշարժեր կամ (ադրբեջանական.- Ն.Ս.) զորքի կենտրոնացումներ»,- ԱԺ ճեպազրույցների ժամանակ ասաց ՀՀ ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը՝ անդրադառնալով Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի ուղղությամբ հնարավոր հարձակման հավանականությանը:
Վաշինգտոնում նոյեմբերի 20-ին նախատեսվող հանդիպմանը չմասնակցելու Ալիևի որոշումն ԱԺ-ում ճեպազրույցների ժամանակ ՔՊ-ական պատգամավոր Արթուր Հովհաննիսյանը բացասական գնահատեց: Այդուհանդերձ, անդրադառնալով հարցին, թե արդյո՞ք սա նշանակում է, որ գրեթե անհավանական է մինչև տարվա վերջ այդ երկրի հետ «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրումը՝ կոչ արեց չշտապել եզրակացություններ անել: Ադրբեջանական կողմին կոչ արեց վերադառնալ ավելի կառուցողական ու արդյունավետ քննարկումների դաշտ:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքական վերլուծաբան Արմեն Բաղդասարյանն է։
«Երբ որ ՀԱՊԿ-ի գործընկերներն ասում են՝ «մենք պատրաստ էինք, դուք չուզեցիք»… իսկ որտե՞ղ էին իրենք պատրաստ, իրենք որտե՞ղ էին կանգնելու, որտե՞ղ էին այդ գործողություններն անելու, եթե իրենք միաժամանակ ասում էին, թե Հայաստանի ու Ադրբեջանի սահմանը չի խախտվել։ Ո՞նց չի խախտվել։ Ջերմուկի մոտ չի՞ խախտվել, մնացած տեղերում չի՞ խախտվել։ Այսինքն, եթե այդ սահմանն ամորֆ ինչ-որ բան է, ապա որտե՞ղ էր գալու այդ դիտորդական առաքելությունը և ի՞նչն էր դիտարկելու։ Այնպես որ, այդ աճպարարությունը, որ արվում է, մեզ համար ուղղակի անընդունելի է»,- ասաց Սիմոնյանը։
Տավուշի մարզի սահմանային Պառավաքար գյուղի նախկին վարչական ղեկավար Ռոլանդ Մարգարյանը 168.am-ի հետ զրույցում հայտնեց, որ ադրբեջանական կողմը, դեռևս 1993-1994 թվականներին, օկուպացրել է 1400 հեկտար տարածք: Սա, նրա խոսքով, կազմում է գյուղի հողատարածքի գրեթե 40 տոկոսը:
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի հյուրն է Հայաստանի հանրապետական կուսակցության Գործադիր մարմնի անդամ Էդուարդ Շարմազանովը։
Այդ 8 գյուղերից մեկի՝ Տիգրանաշենի բնակիչ Շահեն Կարապետյանը 168.am-ի հետ զրույցում բացառեց իր բնակավայրն Ադրբեջանին հանձնելու որևէ սցենար: Ասաց, որ Տիգրանաշենը ո՛չ եղել է, ո՛չ էլ լինելու է ադրբեջանական տարածք:
Մի քանի օր առաջ 44-օրյա պատերազմը դադարեցնելու 3-րդ տարին էր՝ կապիտուլյացիոն եռակողմ հայտարարությամբ, թեպետ այն զուտ զինադադարի համար էր: Եվ այս համատեքստում որոշ գործիչներ նորից հիշեցին, որ 2020թ. սեպտեմբերի 27-ին՝ 44-օրյա պատերազմի առաջին օրը, այդ ժամանակ ՀՀ պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը Հայաստանում չի եղել, և, որ օտար երկրում մասնակցել է բանակին զենքի մատակարար Դավիթ Գալստյանի (Պատրոն Դավիթ) ծննդյան տարեդարձի արարողությանը:
«Արցախի դեմ ագրեսիա իրականացնելուց և նրա նկատմամբ ամբողջական վերահսկողություն հաստատելուց հետո Ադրբեջանը կենտրոնացել է Հայաստանի Հանրապետության դեմ տարածքային հավակնությունների իրացմանը»,- այսօր Ազգային ժողովում (ԱԺ) հայտարարությունների ժամին ասաց ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Կոնցեռն Դիալոգ» փաստաբանական գրասենյակի կառավարիչ-գործընկեր, միջազգային իրավունքի մասնագետ Արամ Օրբելյանն է։
Քաղաքագետ Սերգեյ Շաքարյանցի գնահատմամբ՝ Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապող ճանապարհ այս պահին էլ գոյություն ունի՝ Իրանի տարածքում: Այս պարագայում նա անտրամաբանական որակեց ադրբեջանական կողմի հայտարարությունը՝ «Զանգեզուրի միջանցքն» Իրանի տարածքով անցնող մեկ այլ՝ նույնպիսի ճանապարհով փոխարինելու վերաբերյալ: Իսկ տարբեր հարթակներում միմյանց հակասող հայտարարություններով, ըստ քաղաքագետի, թշնամական երկրի իշխանությունները փորձում են շփոթություն առաջացնել միջազգային հանրության մոտ:
«Ասում է՝ ինքնիշխա՞ն. աբսուրդ է, երբ քո երկրում գործարան կառուցելու հարցը դու պարտավոր ես համաձայնեցնել այլ երկրի Կառավարության հետ, կամ այլ պետության դրոշը տեղադրել, որ կարողանաս կառուցել, ի՞նչ ինքնիշխան»,- խոսքը եզրափակեց Միքայել Նահապետյանը։
Նոյեմբերի 9-ին ՀՀ Արտաքին գործերի փոխնախարար Վահան Կոստանյանը, անդրադառնալով Ադրբեջանի կողմից պահանջվող Տավուշի 4 գյուղերի վերաբերյալ հարցին՝ ասել էր, որ Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև առկա բոլոր խնդիրները պետք է լուծվեն սահմանազատման գործընթացով:
«Սերժ Սարգսյանի ռեժիմի դրական և բացասական կողմերի մասին թող հայերը դատեն, բայց Հայաստանի նախկին ղեկավարությունը շատ փորձառու և ուժեղ էր։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանի գործող իշխանությանը, ապա մենք գործ ունենք փորձառության պակաս ունեցող դեմագոգների հետ։ Հայաստանի իշխանությունները ժողովրդի շահերը ձմերուկի կամ սպանախի պես վաճառքի հանեցին և, ի վերջո, կորցրին և՛ տարածքներ, և՛ մարդկային կյանքեր։ Ինչո՞ւ դա արվեց, երբ այս հարցը կարելի էր այլ կերպ լուծել»,- ասել է նա։
