#Ադրբեջան

Իրանի հարցերով ԱՄՆ հատուկ բանագնացի տեղակալ Աբրամ Փեյլին X սոցցանցի գրառումով, լուսանկարներով և տեսանյութով ամփոփել է Հարավային Կովկասի երկրներ կատարած այցերը:

Ապրիլի 5-ին Բրյուսելում սպասվող Փաշինյան-դեր Լայեն-Բլինքեն հանդիպմանը հաշված օրեր են մնացել։ Ռեգիոնալ շահագրգիռ երկրներից միայն Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն է, որը դեռ պաշտոնական ուղիղ անդրադարձ չի կատարել ՀՀ առաջիկա եռակողմ շփումներին։

Թե որքանով է ՊՆ-ում արված վերլուծությունը, այնուհետև նաև Օնիկ Գասպարյանի և Դավիթ Տոնոյանի երկօրյա հարցաքննությունները 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողովում, հիմք ծառայելու Անդրանիկ Քոչարյանի գլխավորած քննիչ հանձնաժողովի զեկույցի համար, բնականաբար, կարող ենք միայն ենթադրություններ անել, քանի որ նախ՝ մեկնաբանության հարց է, երկրորդ՝ այն, ըստ էության, հանրությունից ամբողջովին պահվելու է:

«Հրատապ թեմա» ծրագրի շրջանակներում «Միջազգային և համեմատական իրավունքի հայկական կենտրոնի» նախագահ Սիրանուշ Սահակյանն այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ անդրադարձավ միջազգային ատյաններում Ադրբեջանի դեմ ՀՀ հայցերից հրաժարվելու վտանգներին և հնարավոր հետևանքներին, Տավուշի սահմանամերձ գյուղերի բնակչության իրավունքների ապահովման մարտահրավերներին, գերեվարված հայ զինծառայողների և Արցախի Հանրապետության ռազմաքաղաքական ղեկավարության իրավունքների պաշտպանության և վերադարձի խնդիրներին:

Անդրադառնալով երաշխիքներին՝ Սիրանուշ Սահակյանն ասաց․ «Այս տարածքները գտնվում են Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների շրջանակում։ Մարդու իրավունքների այս խախտումները կարող են որակվել նաև միջազգային հանցագործություններ: Եվ Հայաստանի Հանրապետության կողմից Հռոմի ստատուտի վավերացումը հնարավորություն կտա արձագանքել այս խախտումներին՝ խնդիրը ներկայացնելով Միջազգային քրեական դատարանի ուշադրությանը։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը  APRI գիտահետազոտական կենտրոնի փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ, իսրայելագետ Սերգեյ Մելքոնյանն է։

«Նրանք, ովքեր Սյունիքով գնում են Իրան, գիտեն՝ ինչ իրավիճակ է ստեղծվել այն բանից հետո, երբ թուրքերին է նվիրվել Գորիս-Կապան ավտոճանապարհը: Եթե նախկինում այդ հատվածում երկու բնակավայրի միջև հեռավորությունը 10-20 րոպեի ճանապարհ էր, հիմա՝ 1.5-2 ժամ է: Ընդ որում, այդ 1.5 ժամ տևող ճանապարհը շատ տեղերում լիարժեք վերահսկելի է ադրբեջանական կողմի համար: Հիշեք՝ ինչ եղավ Արցախի հետ: Նույնը կատարվելու է Տավուշի, Վայոց ձորի և Արարատի մարզերում»,- «Պրեսսինգ» հաղորդաշարի եթերում ասաց թյուրքագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Վարուժան Գեղամյանը։

«Տավուշը մնացել է մեր միակ սահմանային հատվածը, որը 30 տարիների ամրության բարձր մակարդակ ունի։ Հիմա այս դավաճաններն առաջարկում են, որ այդ սահմանահատվածը ևս խարխլվի. ադրբեջանցիները ներխուժեն այդ սահմաններից ներս: Եվ մենք արդեն Հայաստան-Ադրբեջան սահմաններում չենք ունենա որևէ պաշտպանված սահման։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի համահիմնադիր Վահե Հովհաննիսյանն է։

Ապրիլի 5-ին Բրյուսելում սպասվող Փաշինյան-Բլինքեն-դեր Լայեն աղմկահարույց հանդիպումն ու դրա արդեն իսկ հայտարարված օրակարգային որոշ հարցեր դիվանագիտական փոխադարձ «կսմիթների» պատճառ են դարձել։

«Նիկոլ Փաշինյանի անփառունակ կառավարման հետևանքով պատերազմի հավանականությունը մեծ է և օբյեկտիվ, բայց դա չի նշանակում, որ պատերազմի վտանգը պետք է վերածել շանտաժի և ահաբեկելով սեփական հասարակությանը՝ երկիրը տանել աղետի»,- 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով իշխանական տարբեր խոսափողների կողմից զիջումների օրակարգը լեգիտիմացնելու փորձերին՝ նշեց ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանը:

«RAND» կորպորացիայի վերլուծաբաններ Ջո Հաբերմանի ու Փոլ Քորմերիի հետ զրուցել է ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի Հանրապետության առաջին վարչապետ, պաշտպանության նախկին նախարար (1992-1993թթ. ՀՀ պետնախարար, պաշտպանության նախարար) Վազգեն Մանուկյանն է։

Նիկոլ Փաշինյանը բաց տեքստով խոստովանել է, որ լինելու է միակողմանի զիջում եւ այն էլ՝ սեղմ ժամկետներում: Մոտավորապես ակնարկել է, որ առաջիկա օրերին կարող է բանակային երրորդ կորպուսը դուրս բերվել այդ տարածքներից, եւ չորս բնակավայրերը, որոնք, Փաշինյանի բնորոշմամբ, ադրբեջանական են, վերադարձվեն տիրոջը։ Հակառակ դեպքում Ադրբեջանը պատերազմով է ստանալու։

Իշխանությունների՝ Տավուշի տարածքների հանձնման սպառնալիքի ֆոնին՝ ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար, գեներալ-մայոր, «Համահայկական ճակատ» շարժման առաջնորդ Արշակ Կարապետյանը հայտարարություն է տարածել, որտեղ, մասնավորապես, ասում է.

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայ ազգային կոնգրես (ՀԱԿ) կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է։

Հետաքննությունը, մեղավորների, ահաբեկչության հովանավորների և պատվիրատուների հստակեցումը կարող է էապես անդրադառնալ Ուկրաինայի տարածքում ծավալվող ՌԴ-Արևմուտք պատերազմի վրա՝ փոխելով ՌԴ ռազմավարությունը և առաջնահերթությունները մարտի դաշտում։

Մինչդեռ սառեցված են կամ խայտառակ դանդաղ տեմպերով են իրականացվում հայ-իրանական տնտեսական համագործակցության առանցքային նախագծերը (Մեղրիի ՀԷԿ, Իրան-Հայաստան էլեկտրահաղորդման գիծ, «Հյուսիս-Հարավ» ավտոմայրուղու համապատասխան հատվածներ, և այլն), Բաքուն ու Թեհրանը ժամանակ չեն կորցնում՝ կյանքի կոչելով համատեղ խոշոր ենթակառուցվածքային ծրագրեր:

«Իրանի տեսակետն այս հարցում շատ պարզ է ու հստակ՝ Իրանը տարածաշրջանը դիտարկում է միայն տարածաշրջանի ուժերով, իսկ ցանկացած արտատարածաշրջանային ուժի, առավել ևս՝ ՆԱՏՕ-ի դերակատարումն Իրանի համար անցանկալի է»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց իրանագետ Ահարոն Վարդանյանը՝ անդրադառնալով տարածաշրջանային իրողություններին:

Ոսկեպարցիները Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպումից շատ մանրամասներ չեն պատմում, բայց նշում են՝ հանդիպումն անցել է լարված մթնոլորտում:

168.am-ը Հայաստանի՝ ԵՄ անդամակցության, թեկնածուի հնարավոր կարգավիճակի, ԵԽ ընդունած բանաձևի և առհասարակ ԵՄ կողմից ՀՀ-ի նկատմամբ ցուցաբերած վերաբերմունքի, դրա քաղաքական հետևանքների ու զարգացումների մասին զրուցեց Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, Ազգային ժողովի (ԱԺ) նախկին փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովի հետ:

«Հետխորհրդային տարածաշրջանը միշտ հետաքրքիր է եղել ՆԱՏՕ-ի համար՝ հաշվի առնելով ՌԴ պատմական ազդեցությունն այդ տարածաշրջանում, որը միաժամանակ դրսևորվում է քաղաքական, անվտանգային և տնտեսական համատեքստում»,- 168.am-ի հետ զրույցում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգի այցի նպատակներին անդրադառնալով՝ նշեց տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանը:

«Որքան էլ բարդ է, սակայն վերադարձի հարցում արցախցիները վճռական են»,- այս մասին Ազատության հրապարակում արցախցիների հրավիրած հանրահավաքի շրջանակում 168․am-ի հետ զրույցում ասաց Արցախի ՄԻՊ Գեղամ Ստեփանյանը։

«Ազգովի պետք է վերափոխվենք և թույլ չտանք պետության կործանում»,- այս մասին այսօր Ազատության հրապարակում արցախահայերի հրավիրած հանրահավաքի ժամանակ 168.am-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքական գործիչ, ՀՀ ԱԳ նախկին նախարար Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, անդրադառնալով ՀՀ իշխանությունների վարած քաղաքականությանը և պատասխանելով լրագրողների հարցերին։

2018 թվականի իշխանափոխությունից հետո Հայաստանն անվտանգություն արտադրող երկրից վերածվեց նախ՝ սպառողի, այնուհետ՝ մուրացող երկրի, ավելին, ՀՀ ԶՈՒ-ն այսօր աստիճանաբար դադարում է ապահովել սեփական երկրի անվտանգությունը:

«Փաշինյանը, ընդհանուր առմամբ, փուլ առ փուլ նախապատրաստում է նոր զիջումներին,- 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի ասուլիսին ու դրան հաջորդած Տավուշյան հանդիպումներին՝ նշեց քաղաքագետ, քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը՝ հիշեցնելով,- Սովորաբար վերջին 3 տարիների ասուլիսներն ու մեկ լրագրողի մասնակցությամբ մենախոսությունները զիջումներին են առնչվում: Այս անգամ նա հասարակությանը պատրաստում էր 4 գյուղերի, անկլավների թեմային: Բայց բացի այդ խնդիրը հրապարակայնացնելը՝ նա հիմնականում մեսիջներ էր ուղարկում արտաքին աշխարհին»:

«Աջակցում ենք ՀՀ տարածքային ամբողջականությանն ու ինքնիշխանությանը»,- այս մասին այսօր Երևանում Նիկոլ Փաշինյանի հետ համատեղ ասուլիսում հայտարարեց ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը։

Գործակալների, լրտեսների մասին հանրային ընկալումներն առավելապես հիմնված են առասպելների, թաքնված գործընթացների, գաղտնի հավաքագրումների, դավաճանության վերաբերյալ կարծրացած ստերեոտիպերի վրա։

Փաշինյանն իր հայտնի հարցազրույցում Ադրբեջանին համեմատում էր ցլի հետ՝ ասելով, որ մենք մեր վրայից «կարմիր շորը» պիտի հանենք, որ առճակատում չունենանք, այդ դեպքում ի՞նչ տրամաբանությամբ է ցլի հետ առճակատում չուզեցող մարդը փորձում հակամարտության մեջ մտնել կատաղած արջի հետ, ի՞նչ ուժերով, ռեսուրսներով: Այս առճակատումն այս փուլում չի բխում ՀՀ շահերից:

«Այս գործընթացներում շատ երկրներ են խառնված, իսկ տարածաշրջանը կարևոր խաչմերուկ է, որն աշխարհաքաղաքական փոփոխություններ կարող է բերել: Ու ՆԱՏՕ-ն փորձում է հասկանալ՝ կարո՞ղ է ներթափանցել տարածաշրջան՝ խաղին մասնակից լինելու համար»,- 168.am-ի հետ զրույցում մանրամասնեց Ստեփան Դանիելյանը: