Ինչ են զրուցել Պուտինն ու Էրդողանը․ ինչո՞ւ անդրադարձ չի եղել հարավկովկասյան հակամարտությանը

Երկար դադարից հետո նախօրեին տեղի ունեցավ Ռուսաստանի ու Թուրքիայի ղեկավարների հեռախոսազրույցը։ Ռուսական պաշտոնական «Կրեմլին»-ի հաղորդմամբ, Վլադիմիր Պուտինը հանգամանալից հեռախոսազրույց է ունեցել Թուրքիայի Հանրապետության նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանի հետ։ Ի դեպ, պաշտոնական հաղորդագրությունն արդեն իսկ խոսուն էր իր ծավալով և ներառում էր թեմաներ, ինչպիսիք են երկկողմ շահավետ համագործակցությունը, ռուս-ամերիկյան երկխոսությունն Ուկրաինայի շուրջ և Թուրքիայի աջակցության պատրաստակամության հարցը, «սևծովյան նախաձեռնություն»-ը և Սիրիայի հարցը։

Քննարկվել են երկկողմ հարաբերությունները, տարածաշրջանային և գլոբալ հարցեր, այդ թվում՝ ուկրաինական կարգավորումը, հայտնում են թուրքական լրատվամիջոցները՝ վկայակոչելով նախագահական աշխատակազմի հաղորդագրությունը։

«Նախագահ Էրդողանը նշել է, որ Թուրքիայի և Ռուսաստանի համագործակցությունն առանցքային նշանակություն ունի տարածաշրջանային խնդիրների լուծման համար, և, որ Թուրքիան ուշադրությամբ հետևում է Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև պատերազմին վերջ տալուն միտված գործընթացին, և Թուրքիան պատրաստ է ցուցաբերել ցանկացած աջակցություն՝ ներառյալ խաղաղ բանակցությունների կազմակերպումը, արժանապատիվ և տևական խաղաղություն ապահովելու համար»,- ըստ թուրքական լրատվամիջոցների՝ ասված է հաղորդագրությունում։ Կրեմլն իր հերթին տեղեկացնում է, որ Ռուսաստանի և Թուրքիայի առաջնորդները քննարկել են էներգետիկ ոլորտում նախագծերը, հացահատիկի գործարքի վերսկսումը, Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի պատվիրակությունների վերջին քննարկումների արդյունքներն Էր Ռիադում, ինչպես նաև մտքեր են փոխանակել Սևծովյան նախաձեռնության, հացահատիկի գործարքի վերսկսման շուրջ։

«Միաժամանակ Վլադիմիր Պուտինն ուշադրություն է հրավիրել ռուսական էներգետիկ ենթակառուցվածքների վրա հարձակվելու Կիևի ռեժիմի շարունակվող սադրիչ փորձերի վրա»,- ասված է ռուսական կողմի հաղորդագրությունում։

Առաջին հայացքից նկատելի է այն հանգամանքը, որ պաշտոնական հաղորդագրություններում չկա որևէ խոսք հարավկովկասյան ռեգիոնում տիրող իրավիճակի մասին, սա այն դեպքում, երբ հայ-ադրբեջանական և Ղարաբաղյան հակամարտության թեման սովորաբար քննարկվում է ռուս-թուրքական, ռուս-իրանական, թուրք-ամերիկյան շփումներում։

Օրերս Վաշինգտոնում ԱՄՆ պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոյի ու Թուրքիայի ԱԳ նախարար Հաքան Ֆիդանի հանդիպմանը ռեգիոնալ զարգացումները ևս քննարկվել էին։ Հանդիպման արդյունքներով ամերիկյան կողմի տարածած կարճ հաղորդագրության մեջ նշված էր. «Պետքարտուղարը խնդրել է Թուրքիային՝ աջակցելու Ուկրաինայում և Հարավային Կովկասում խաղաղությանը»։

Hürriyet թերթը, վկայակոչելով դիվանագիտական աղբյուրները, գրել էր, որ Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանը և ԱՄՆ պետքարտուղար Մարկ Ռուբիոն Վաշինգտոնում կայացած բանակցությունների ընթացքում քննարկել են Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության գործընթացը։  Պարբերականը հայտնում էր նաև, որ Ֆիդանի և Ռուբիոյի բանակցությունների ընթացքում քննարկվել է սիրիական հարցը և Ուկրաինայում հրադադարի հասնելու ջանքերը։

168.am-ի հետ զրույցում ռուս արևելագետ, թուրքագետ Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկին ասաց, որ Պուտին-Էրդողան հեռախոսազրույցը պետք է դիտարկել մի քանի իրադարձությունների և սպասվելիք աշխարհաքաղաքական հանդիպումների կոնտեքստում։

Ըստ նրա, տեղի ունեցավ Ռուբիո-Ֆիդան հանդիպումը, շարունակվում են ՌԴ-ԱՄՆ բանակցություններն Ուկրաինայի հարցով, և սպասվում է Էրդողանի այցն ԱՄՆ ու հանդիպումը Թրամփի հետ։

«Էրդողանը համառում է, չի դադարում առաջարկել իր աջակցությունը կողմերին բանակցությունների նպատակով, ինչը փորձելու է անել նաև ԱՄՆ-ում։ Սա ներկայումս ամենակարևոր թեման է այս հարաբերություններում, քանի որ Թուրքիան, բացի միջնորդության առաջարկները, Ռուսաստանի համար խնդրահարույց հայտարարություններ է անում նաև Ուկրաինայի վերաբերյալ։ Իր կարևորությամբ մյուս թեման Սիրիայում տիրող իրավիճակն է։ Չի բացառվում, որ Հարավային Կովկասի հարցը քննարկվել է, սակայն ավելի մակերեսային և ընդհանուր կոնտեքստում։ Ինչպես բազմիցս ասել եմ, Ռուսաստանը ներկայումս դրա շուրջ ակտիվ բանակցային գործընթացով ու միջնորդությամբ չի զբաղվում, ասել եմ նաև, որ սա հասկանալով՝ Թուրքիան է՛լ ավելի վստահ է քայլում դեպի իր ռեգիոնալ հավակնությունները»,- ասաց Ռաևսկին։

Նա գտնում է, որ ԱՄՆ-ը, չնայած Թրամփի վարչակազմի արտաքին քաղաքականության հիմնարար փոփոխություններին, Անդրկովկասի հարցերը լիովին չի անտեսում և քննարկում է՝ ինչպես Հայաստանի, Ադրբեջանի, այնպես էլ՝ Թուրքիայի հետ։

«Այնուամենայնիվ, այս վարչակազմը չի ցանկանում անկայունության նոր օջախ Հարավային Կովկասում, ուստի շփումների ընթացքում անընդհատ անդրադարձ է կատարվում այս հակամարտությանը, քանի որ նոր խնդիրն այդ ռեգիոնում խնդիր է լինելու ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի, Իրանի և այլ խաղացողների համար։ Բոլոր մայրաքաղաքներում հասկանում են, որ եթե համաձայնագիրը չի ստորագրվում, կարող է լինել էսկալացիա, ուստի որոշակի դիվանագիտական ջանքեր ներդրվում են, շփումների ընթացքում այդ հարցերին կա անդրադարձ։ Իսկ Պուտին-Էրդողան զրույցի օրակարգը չափազանց լայն է, ինչպես նաև քննարկվող թեմաներն իրենց կարևորությամբ տարբերվում են Հարավային Կովկասի օրակարգի կարևորությունից։

Ռուսաստանն Ուկրաինայի հարցում կոնկրետ խնդիրներ ունի իր առջև դրված, Սիրիայում կա կոնտինգենտի հարցը, նոր իշխանության հետ բանակցությունների խնդիրը, ինչպես նաև երկկողմ մի շարք հարցերը։ Գուցե պատահական չէ, որ ռուսական կողմը ներկայիս փուլում ավելի պասիվ դիրքավորում ունի Անդրկովկասում, իսկ ԱՄՆ-ը գուցե սկսի ներգրավվել ավելի ակտիվորեն։ Այնուամենայնիվ ես գտնում եմ, որ որոշ հարցերում գուցե Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ը կարողանան համագործակցել և համապատասխանաբար ակտիվանալ ու պասիվանալ»,- ասաց Ռաևսկին։