Տպագիր թերթի վերջին համարը

Օրերս հայաստանյան լրատվամիջոցներում մեծ ոգևորությամբ ընդունվեց ԱՄՆ պետքարտուղարի հեռախոսազրույցն Ադրբեջանի նախագահի հետ, որում Բլինքենն Ալիևին կոչ էր արել վերաբացել Լաչինի միջանցքը:

Ժամանակի ու տարածության հարաբերությունը հայկական աշխարհում ողբերգական է։ Ժամանակի հետ երկրից մնացած տարածությունը փոքրանում է։ Ժամանակը նաև սպանում է նեղացող տարածքի բնակիչներին։

Գիտության մեջ կա էպիֆենոմեն հասկացություն, որը նշանակում է պատճառահետևանքային պատրանք։ Այսպես են բնորոշում այն իրավիճակները, երևույթները կամ մարդկանց, ովքեր ամենատարբեր գործոնների ազդեցությամբ պատճառը շփոթում են հետևանքի, հետևանքը՝ պատճառի հետ։

«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ալեքսեյ Մալաշենկոն ասաց, որ աշխարհակարգի փլուզման պայմաններում նման հարթակներում քննարկումների կարևորությունը չպետք է գերագնահատել, ինչպես նաև թերագնահատել: Ըստ նրա, Հայաստանի համար դրական է, որ իր դիմումի հիման վրա կազմակերպվեց քննարկում, հարցը հնչեց միջազգային նման հարթակում, ավելի մեծ հնչեղություն ստացավ:

1988 թվականին Արցախի հարցը միավորեց հայ ժողովրդին և դարձավ այն մեծ փոփոխությունների շարժառիթն ու սկիզբը, որոնց արդյունքում ստեղծվեց Հայաստանի Երրորդ՝ անկախ Հանրապետությունը։

Լաչինի միջանցքը փակ է արդեն ուղիղ 10 օր։ Այդ ընթացքում Երևանում տեղի են ունեցել բազմաթիվ քաղաքացիական, մարդասիրական, մտավորական, ծաղրածուական և այլ բնույթի ակցիաներ, անիմաստորեն փակվել են բազմաթիվ փողոցներ և ավելի անիմաստորեն բացվել են անհամար բերաններ։

Երբ իշխանությունն է քաղաքականության փոխարեն զբաղվում միայն քարոզչությամբ, պետությունը հայտնվում է սպառնալիքի առաջ, հասարակությունն էլ՝ թմրամոլի կարգավիճակում։

Բոլոր ճգնաժամային  պահերին, բոլոր կողմերից հնչում են հասարակության համախմբման, միասնականության, բռունցքվելու մասին կոչեր։ Դրանք արդեն իսկ բավարար չափով հնչել են նաև անցած երեք օրերին, երբ Ադրբեջանը փակել է Արցախն աշխարհի հետ կապող միակ ճանապարհը և հումանիտար աղետի առջև է կանգնեցրել Արցախի բնակիչներին։

Հայաստանի իշխանություններն ադրբեջանցի «բնապահպանների» կողմից Լաչինի միջանցքի փակումից միայն երկու օր անց ձայն հանեցին։ Մինչ այդ նրանք լուռ էին, բացառությամբ սովորական ու առանձնահատուկ հանձնարարություններով ինչ-որ դեսպանների, որոնք մեկ-երկու նախադասություն էին թվիթում Ադրբեջանի կողմից Արցախում հումանիտար աղետի սպառնալիք ստեղծելու մասին։

Վերջին 30 տարիներին մեր թույլ տված ամենակոպիտ սխալը կատարյալ անտարբերությունն է ապագայի նկատմամբ։ Մենք միշտ զոհաբերել ենք ապագան հանուն ներկայի, հանուն այսրոպեական խնդիրների լուծման։ Հանրապետության հրապարակի շենքերի վնասումը ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ մեզ բացարձակապես չի մտահոգում ապագան։ Կարևորը՝ հենց հիմա և հենց հրապարակում «հեքիաթ» ապահովենք, մարդկանց «աչքի շոկոլադներ» տանք։ Իսկ թե 100 տարի հետո ինչ կլինի այդ շենքերի հետ, դա մեզ հետաքրքիր չէ, քանի որ այդ ժամանակ մեզանից ոչ ոք այլևս չի լինի։

Ոչ մի մոտեցում, ոչ մի սոցիալական ուղղվածություն ու սոցիալական արդարություն։ Այսքանից հետո ո՞նց սովորական քաղաքացին պետական բյուջեն համարի իր սեփական գրպանը, երբ այդ գրպանի փողը կառավարությունը ոնց ուզում, այնպես էլ ծախսում է, իսկ քաղաքացուն հաշվի տակ դնող չկա։

ՌԴ նախագահի մամուլի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը չի բացառել, որ Փաշինյանն ու Ալիևը կարող են հանդիպել Սանկտ Պետերբուրգում ԱՊՀ երկրների ղեկավարների ավանդական ոչ պաշտոնական հանդիպման շրջանակում։ Ըստ նրա, Մոսկվան պատրաստ է ամեն կերպ աջակցել Ռուսաստանի տարածքում Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդների հերթական հանդիպման անցկացմանը։ «Ռուսաստանն անկասկած պատրաստ է անհրաժեշտ աջակցություն ցուցաբերել իր տարածքում նման հանդիպում անցկացնելու համար»,- ասել է նա:

Քրեական և քաղաքացիական իրավունքում գործում է բարոյական կամ ոչ նյութական վնասի փոխհատուցման ինստիտուտը, որը, չնայած իրավական կարգավորումների առկայությանը, Հայաստանում դեռևս գործնական կիրառում չի ստացել։ Բացակայում են նաև բարոյական վնասի գնահատման կառուցակարգերն ու փորձարկված մեթոդները։ Հայկական իրավական համակարգում, մի խոսքով, չնայած ֆորմալ առկայությանը, բարոյական վնասի փոխհատուցման ինստիտուտը գործնականում բացակայում է։

Իրականում ոչ միայն իշխանությունը, այլ ընդհանուր առմամբ քաղաքական համակարգն ու քաղաքականությունը ժողովրդին չի պատկանում։ Ինչպես և նույն այդ քաղաքական համակարգի պատճառով սոսկ բաժակաճառի առարկայի վերածված պետությունը, որի համար աշխատանքային ժամերին հակապետական քայլերից հետո, երեկոյան հոտնկայս խմում են բոլորը։ Իշխանական կամ ընդդիմադիր թամադայի պերճախոս զառանցանքների ներքո։

Հասկանալի է, որ չափորոշիչների փորձարկումը բազմաթիվ խոցելի կետեր ուներ։ Օրինակ՝ եթե երեխան 6 տարի սովորել է հին չափորոշիչների հիման վրա գրված դասագրքերով և 7-րդ դասարանում՝ ընդամենը 1 տարով, փորձարկում ես նոր չափորոշչի հիման վրա պատրաստված կամ հին չափորոշչին համապատասխանող դասագրքերից պատճենված նյութեր, ապա ինչպե՞ս կարող ես պարզել՝ նոր չափորոշիչը լա՞վն է, թե՞ վատը։

Վերջին օրերին Բաքուն Երևանի դեմ մեծ թափով գործի է դրել տեղեկատվական դիվերսիայի ավանդական գործիքները՝ ամենօրյա ռեժիմով հայկական կողմին մեղադրելով հրադադարի իբրև թե խախտումների մեջ, ապատեղեկատվություն տարածելով այն դեպքում, երբ ՀՀ սահմանամերձ գյուղերն ու դիրքերն են գտնվում թշնամու մշտական կրակոցների թիրախում:

Նիկոլ Փաշինյանն այնքան է նեղվել իմ վերջին վերլուծություններից, որոնք վերաբերում էին ՀԱՊԿ երևանյան գագաթնաժողովին, իր վարած արտաքին քաղաքականության հերթական ֆիասկոյին և արցախյան հիմնախնդրի շուրջ տեղի ունեցող զարգացումներին, որ որոշել է պատասխանել ոչ ավել, ոչ պակաս, իրեն պատկանող ընտանեկան թերթով: Ուստի, հարկ եմ համարում արձագանքել Նիկոլ Փաշինյանի թերթում հրապարակված հոդվածին:

Օրերս հրապարակված սոցիոլոգիական հարցումներից մեկի տվյալներով, հարցվածների 47.4 տոկոսը պատասխանել է, որ չէր քվեարկի քաղաքական որևէ ուժի օգտին, եթե առաջիկա կիրակի օրը կայանային խորհրդարանական ընտրություններ։

Ձևականորեն, իհարկե, Հայաստանն ունի իշխանական համակարգ՝ տասնյակ պատգամավորներով, նախարարներով, զանազան պաշտոնյաներով, հատուկ ու հասարակ հանձնարարություններով դեսպաններով, և այդպես շարունակ։ Բայց նրանք բոլորը  ունեն հարյուր տոկոսանոց բուտաֆորիկ նշանակություն։ Նրանք կան, գոյություն ունեն, երևում են, որպեսզի ցույց տան, որ Հայաստանում կա իշխանական համակարգ։

Հայաստանի տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում վիճակագրությունը բարձր աճեր է արձանագրում։ Դա ենթադրում է մարդկանց եկամուտների ավելացում, ինչն էլ պիտի հանգեցներ անշարժ գույքի շուկայի ակտիվացման։

Ուսուցիչների պարտադիր ատեստավորման գործընթացը լուրջ վերանայումների կարիք ունի։ Այն, ինչ տեղի ունեցավ վերջին երկու տարիներին, կարելի է համարել ժամանակի և գումարի անարդյունավետ վատնում։ Իհարկե, սա ամենևին չի նշանակում, որ եղել են հաջողության առանձին պատմություններ կամ ստացված դասընթացներ։ Բայց, ընդհանուր առմամբ, գործընթացն արդյունավետ չէ։ Նախ, չափազանց ցածր է ծրագրի ֆինանսավորումը։

Կա տպավորություն, որ իշխանությունները որոշել են անցած երկու՝ պատերազմի պատճառով հարաբերականորեն համեստ նշված տոնակատարություններից դուրս մնացած ճոխությունը լրացնել այս տարի։ Եվ լրացնում են։

168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի շրջանակներում զրուցել ենք ԵԱՀԿ ՄԽ ԱՄՆ նախկին համանախագահ, ամերիկացի դիվանագետ Ջեյմս Ուորլիքի հետ:

Կառավարությունը նախատեսում է հաջորդ տարվանից ներդնել քաղաքացիների եկամուտների պարտադիր հայտարարագրման համակարգ, որն ամբողջությամբ գործելու է մի քանի տարվա ընթացքում՝ փուլերով։

Հայաստանի կառավարությունը որոշել է կամավոր ատեստավորման համակարգը ներդնել նաև այլ ոլորտներում։ Այս որոշումը հապճեպ է, քանի որ դեռևս առկա չեն բավարար հիմնավորումներ՝ պնդելու, որ ուսուցիչների կամավոր ատեստացիան արդարացրել է և բերել է հաջողություններ։

Նիկոլ Փաշինյանն ասում է՝ այսօր էլ քաղաքացիներն իրենց վրա զգում են այս տարվա տնտեսական աճի ազդեցությունը։ Հիմա տեսնենք, թե ինչպիսի՞ն է եղել այդ ազդեցությունը։

Նոյեմբերի 15-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանի Վերին պալատը՝ Սենատը, ձայների՝ 295 կողմ, 1 դեմ հարաբերակցությամբ ընդունեց բանաձևը՝ կոչ անելով Ֆրանսիայի կառավարությանը պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի դեմ: Տևական ժամանակ հայ-ֆրանսիական մամուլում քննարկվող այս բանաձևը հիստերիա է առաջացրել Բաքվում, որն իր հերթին՝ սպառնում է Միլի Մեջլիսի միջոցով պատասխանել այս բանաձևին:

Արցախյան պատերազմի պատճառների, ընդհանրապես ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ Նիկոլ Փաշինյանի բոլոր հրապարակային հայտարարությունները (2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո) մեկ նպատակ ունեն՝ ապացուցել, որ Արցախն Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքի մաս է, որ աշխարհի բոլոր երկրները միշտ այն համարել են ադրբեջանական, որ ՄԱԿ-ն ընդունել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչող բանաձևեր, և այդպես շարունակ։ Այս նպատակով Փաշինյանը հրավիրում է երկարաշունչ ինքնահարցազրույցներ, օգտագործում է Ազգային ժողովի ամբիոնը, նույնը կրկնում է այլ հարթակներից։

Հայաստանում վերջին չորսուկես տարիներին ժողովրդավարությունը ենթարկվել է հետևողական, մեթոդական դեգրադացիայի։ Հեղափոխական, այսինքն՝ գոնե մակերեսային ընկալմամբ՝ ժողովրդավարական ճանապարհով իշխանության եկած Նիկոլ Փաշինյանը հաշված տարիների ընթացքում դարձել է ավտորիտար ղեկավար՝ դրան բնորոշ բոլոր հատկանիշներով։ Նախ, նա հատ-հատ իրականացրել է բոլոր այն քայլերը, որոնց համար տասնամյակներ շարունակ քննադատում էր նախկին իշխանություններին, և մեծ հաշվով դրա շնորհիվ էլ եկավ իշխանության։

Վերջին օրերին ՔՊ պատգամավոր, իշխանությունների երբեմնի սիրելի օլիգարխ Խաչատուր Սուքիասյանն ակնհայտորեն լարված է ու ագրեսիվ։ Տպավորություն է, որ իշխանությունների հետ նրա նախկին ջերմ հարաբերությունները ճաքեր են տալիս։