168․am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ալեքսեյ Մալաշենկոն ասաց, որ գործընթացի վերաբերյալ բոլոր գլխավոր ուղղություններն ակնհայտորեն տեսանելի են, սակայն կան մի շարք կասկածելի բաղադրիչներ։
«Ես նախկինում ևս ասել եմ, որ ՀՀ իշխանությունները չունեն հստակ արտաքին քաղաքականություն, գիծ, առաջնորդվում են երկակի ստանդարտներով, ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչ են անում։ Եթե այդքան սերտ կապեր են ցանկանում ունենալ Արևմուտքի հետ՝ թող ունենան, և ամենաբարդ հարցերի լուծումը չդնեն Մոսկվայի վրա, այստեղ արդեն հոգնում են դրանից, ինչպես Երևանի, այնպես էլ՝ Բաքվի պահվածքից։
«Բայց պետք է անկեղծ լինել և ասել, որ ՌԴ-ն չունի այն ազդեցությունը Ադրբեջանի նկատմամբ, ինչ պատկերացնում է։ Ռուս-թուրքական վերջին դաշնակցային գործընկերության հուշագիրն իրականում շփոթեցրեց շատ վերլուծաբանների, իրականում այն երկկողմ հարաբերությունների համար ոչինչ չի նշանակում։ Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը կառուցված է ավելի շուտ Շուշիի հռչակագրի ու Թուրքիայի հետ համատեղ շահերի վրա, քան Ռուսաստանի։ Այս առումով ճիշտ գնահատականը կօգներ Ռուսաստանին, քանի որ թուրք-ադրբեջանական շահերը նաև Ուկրաինայում են, և դա տեսանելի է»,- ասաց ռազմական վերլուծաբանը։
Վերջին օրերի իրադարձությունները, մասնավորապես՝ Ադրբեջանի սանձարձակ գործողություններն ու առանց կրակոցի Արցախում նոր տարածքներ զբաղեցնելու տակտիկան, ինչպես նաև Արցախում տեղակայված ռուս խաղաղապահ ջոկատի առաջին կարևոր տապալված փորձությունը կարող է այս փուլում ճակատագրական դառնալ Արցախի ապագայի համար։
«Երկրորդը՝ թուրքերի ժողովրդական իմաստությունն ասում է, որ այսպիսի իրավիճակներում չօգտվելը պարզապես միամտություն է, թուրքը թուրք չէր լինի, եթե այս իրավիճակից չփորձեր օգտվել և տարատեսակ մեթոդներով իր նպատակներն առաջ քաշել: Կարծես ներկայումս հարցը վերաբերում է երկու գյուղի բարձունքին, բայց սա չընդհատվող գործընթաց է, սա ադրբեջանական նկրտումների շղթան է, վաղը կարող է վերաբերել մեկ այլ գյուղի, մյուս օրը՝ մեկ այլ, այսինքն՝ Ադրբեջանն ու Թուրքիան՝ չերևացող կերպով, փորձում է ստեղծված իրավիճակից որոշակի ձեռքբերումներ ապահովել»,- ասաց Մելքոնյանը:
168.am-ը կապ հաստատեց Հայաստանում Ուկրաինայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Դենիս Ավտոնոմովի հետ՝ խնդրելով պարզաբանել Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի թվիթերյան գրառումը և ներկայացնել Ուկրաինայի դիրքորոշումը:
Ռուսաստանը կոչ է անում Ադրբեջանին և Հայաստանին հնարավորինս արագ լուծել Լեռնային Ղարաբաղ գազի մատակարարման հարցը՝ տարածաշրջանում ծանր հումանիտար իրավիճակը չխորացնելու համար։ Այս մասին քիչ առաջ իր ճեպազրույցում հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
Լուկիանովը գտնում է, որ իրավիճակը Ռուսաստանի համար չափազանց աննախադեպ ու վտանգավոր է, Ռուսաստանն իր դիրքերը պահպանելու համար մեծ աշխատանք ունի անելու թե՛ ներկայումս, թե՛ երկարաժամկետ հեռանկարում, որի դեմ լծվել է ողջ Արևմուտքը, ինչի ֆոնին ՌԴ-ի համար կարևոր է Չինաստանի դիրքավորումը:
Հարավային Կովկասում և հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շուրջ իրավիճակն օրեցօր սրվում է: Մեր տարածաշրջանը գլոբալ եռացող կաթսայից անմասն չի մնում, ավելին՝ այստեղ իրադարձությունները զարգանում են շատ ավելի արագ, այլ սցենարով, քան զարգացումներն ուկրաինական թատերաբեմում:
ՀՀ-ում Ուկրաինայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Դենիս Ավտոնոմովն այսօր ներկայացրեց, թե պատերազմի մեկնարկից հետո Ուկրաինայից քանի մարդ է ժամանել Հայաստան:
«ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացի կարող է արտահայտել իր կարծիքը, իր վերաբերմունքն ամեն հարցի վերաբերյալ»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ զրույցում ասաց ՀՀ-ում Ուկրաինայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Դենիս Ավտոնոմովը՝ անդրադառնալով նախորդ շաբաթ և կիրակի օրերին Երևանում անցկացված ակցիաներին (շաբաթ օրը՝ ի աջակցություն Ռուսաստանի, կիրակի օրը՝ ի աջակցություն Ուկրաինայի):
«Ուկրաինայի ու Ռուսաստանի միջև բանակցություններն ընթանում են միշտ, այդ բանակցությունները բարդ են»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ զրույցում ասաց ՀՀ-ում Ուկրաինայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Դենիս Ավտոնոմովը՝ ներկայացնելով Ուկրաինայում տիրող իրավիճակը:
Մինչ ուկրաինական պատերազմն աշխարհը նախապատրաստում է նոր աշխարհակարգի, հետսովետական տարածքում և հատկապես Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքականության նոր տարրերն արդեն ի հայտ են գալիս, որոնցում ՀՀ իշխանությունների արտաքին քաղաքական վերադիրքավորման փորձերն էական ուշադրության են արժանանում:
ՀՀ իշխանությունները շարունակում են ակտիվ շփումներն արևմտյան ուղղությամբ: Փաշինյան-Բլինքեն, Փաշինյան-Թրյուդո, Փաշինյան-Մակրոն, Միրզոյան-Լը Դրիան հեռախոսազրույցներից, վերջերս Թուրքիա կատարած այցից, ապա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին դիմելուց հետո ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանն աշխատանքային այցեր կատարեց Ֆրանսիա ու Բրյուսել: Ռուսաստան-ԱՄՆ-ՆԱՏՕ-Եվրոպա կոնֆլիկտային հարաբերությունների ֆոնին հատկապես ուշագրավ էր մարտի 17-ին Բրյուսելում ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հանդիպումը ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի տեղակալ Միրչա Ջոանայի հետ։
«Արևմուտքը փորձում է Հարավային Կովկասում ստանձնել առկա բոլոր քաղաքական հարցերի կարգավորման նախաձեռնությունը, սակայն դա ժամանակավոր կարող է լինել»,- 168.am-ի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց ռուս քաղաքագետ Ֆյոդոր Լուկիանովը՝ անդրադառնալով ուկրաինական պատերազմին զուգահեռ՝ Հարավային Կովկասում տեղի ունեցող վերջին զարգացումներին։
Վրացի քաղաքագետ Կախա Գոգոլաշվիլին գտնում է, որ պատերազմը Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև իրականում, իհարկե, միայն Ուկրաինայով չի սահմանափակվում: Ըստ նրա, ի սկզբանե պարզ էր, որ սա միայն Ուկրաինայի հարցը չէ, քանի որ ՌԴ-ն փորձում է որոշել աշխարհում իր ապագա շատ ավելի մեծ տեղը, քանի որ ՌԴ նախագահը չի համակերպվել ԽՍՀՄ փլուզում պատմական իրադարձության հետ:
«Երևանի՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին դիմելու որոշմանը, Մոսկվան որպես բնականոն քայլ պետք է վերաբերվի: Կարծում եմ՝ կտրուկ բացասական դիրքորոշում չկա»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ալեքսեյ Մալաշենկոն՝ անդրադառնալով ԼՂ հակամարտության կարգավորման բանակցային գործընթացի վերականգնման հնարավորություններին և դրա վերաբերյալ աշխարհաքաղաքական տրամադրություններին:
Թուրքիան հետպատերազմյան տարածաշրջանային գործընթացներում հավակնում է գլխավոր միջնորդի դերին: Չնայած ռուս-արևմտյան սուր լարվածության փուլում Թուրքիայի բարձրագույն իշխանությունները ցանկանում են միջնորդի, կամրջի դեր ստանձնել Ռուսաստանի-Ուկրաինայի-ՆԱՏՕ-ԱՄՆ-ի միջև, Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությունն իրականացնողները նաև գտնում են, որ ո՛չ հայ-թուրքական նորմալացման գործընթացին են հարկավոր արտաքին միջնորդներ, այս դեպքում՝ Ռուսաստանը, ո՛չ էլ Երևան-Բաքու Խաղաղության համաձայնագրի բանակցային գործընթացին, այս դեպքում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը կամ Ռուսաստանը:
Երեկ՝ մարտի 16-ին, ՀՀ Կառավարության փոխանցմամբ, հայ-ռուսական բարձրաստիճան հեռախոսազրույց է տեղի ունեցել, որի ընթացքում քննարկվել է Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակը և անդրադարձ է կատարվել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի, 2021 թվականի հունվարի 11-ի և 2021 թվականի նոյեմբերի 26-ի եռակողմ հայտարարություններով ամրագրված պայմանավորվածությունների կատարման ընթացքին:
Ուկրաինական ճգնաժամում աշխարհաքաղաքական կենտրոնների և հատկապես Ռուսաստանի ու Արևմուտքի միջև ուժային հավասարակշռությունների հնարավոր փոփոխման ֆոնին ուշագրավ է հետևել՝ ինչպես եվրասիական գոտու, դրան մոտ գտնվող բոլոր երկրների վերադիրքավորումներին, այնպես էլ՝ հատկապես բուն հարավկովկասյան երկրների արտաքին քաղաքական «շարժումներին»:
Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում Ադրբեջանի սրած ռազմական լարվածությունն ուղեկցվում է ակտիվ դիվանագիտական գործընթացով: Պետք է արձանագրել, որ այս իրավիճակին նախորդեցին Փաշինյանի ու Ալիևի շփումները Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հետ, ինչպես նաև Ալիև-Էրդողան, Չավուշօղլու-Բայրամով բանակցությունները՝ այս օրերին Անթալիայում ընթացող դիվանագիտական ֆորումին զուգահեռ:
Աշխարհաքաղաքական լարվածությունը հրաբխանման զարգանում էր դեռևս 2014 թվականից, պարզապես, չգիտես ինչու, դա շատերը չէին զգում: Ոչ բոլորն են հասկանում քաղաքականությունից, թեև ցանկացած մեկը մեկնաբանում է: Բայց հիմա բոլորն արդեն այդ իրավիճակը նկատել են։ Ի դեպ, այս փլուզման մաս դարձան նաև Ղարաբաղի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունները, քանի որ հայ-ադրբեջանական շփման գծում առաջին սաստիկ լարվածությունը տեղի ունեցավ նույն 2014 թվականի օգոստոսին։
«Ուկրաինայի պատերազմի պայմաններում ինչպե՞ս է աշխատելու Ղարաբաղյան հակամարտության դիվանագիտությունը, բարդ է պատկերացնել»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով ԵԱՀԿ ՄԽ-ին դիմելու հայկական կողմի նախաձեռնությանն ու Խաղաղության համաձայնագրի վերաբերյալ ադրբեջանական կողմի ներկայացրած նախապայմաններին՝ 5 կետերին։
Ուկրաինայի շուրջ ծավալվող դինամիկ աշխարհաքաղաքական զարգացումների ֆոնին Բաքուն ընդլայնում է ռազմական ագրեսիան Հայաստանի և Արցախի նկատմամբ:
«Լիովին ակնհայտ է, որ ՌԴ քաղաքական իշխանությունը թույլ է տվել սխալ՝ թերագնահատելով ուկրաինական դիմակայությունը, խոսքը նաև դիմակայության հոգեբանական բաղադրիչի մասին է: Որքան էլ տարօրինակ է, մեզ մոտ լրջորեն ակնկալում էին, որ լինելու է այնպես, ինչպես 2014 թվականին Ղրիմում: Քաղաքական վերնախավի այս խորապես սխալական կարծիքը «քաշեց » բանակին, քանի որ բանակն առաջնորդվում էր այս քաղաքական հրահանգով, որի հետևանքով կրում է անհարկի կորուստներ: Որքան հասկանում եմ, դա այդպես է, ու հիմա, ինչպես երևում է, ողջ պլանը վերանայվում է»
Արդեն երկու շաբաթ երկարաձգվող Ռուսաստանի հայտարարած հատուկ ռազմական օպերացիան Ուկրաինայի տարածքում արմատապես փոխել է իրավիճակն աշխարհում՝ նոր անվտանգային, տնտեսական, էներգետիկ սպառնալիքների ու մարտահրավերների առջև կանգնեցնելով Եվրոպան, հետսովետական տարածքը՝ միևնույն ժամանակ խաղի նոր կանոններ թելադրելով գրեթե բոլոր մեծ ու փոքր խաղացողներին:
Չնայած ռուս-ուկրաինական ֆրոնտում Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի աշխարհաքաղաքական գերզբաղվածությանը, Հայաստանի ու Ադրբեջանի հետ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակի կապակցությամբ Մակրոնն ուղերձներ հղեց Նիկոլ Փաշինյանին ու Իլհամ Ալիևին: Փաշինյանին ուղարկված նամակում Մակրոնը շեշտում է.
Ռուս-ուկրաինական պատերազմի և աշխարհաքաղաքական իրավիճակի արմատական փոփոխությունների ֆոնին սկսում է «եռալ» տարածաշրջանային «կաթսան»: Ռազմական լուրջ լարվածության բռնկման միտումներ են ի հայտ գալիս:
«Հարավային Կովկասում առանձին մեծ ռազմական բախման հավանականությունը քիչ եմ համարում, շատ ավելի վտանգավոր է այն, որ փլուզվում են բոլորի կողմից ընդունված բանակցային ձևաչափերը, աշխարհը տարերային ու անվերահսկելի փուլ է թևակոխում»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց վրացի քաղաքական վերլուծաբան Իրակլի Մենագարիշվիլին՝ անդրադառնալով Ուկրաինայում պատերազմին զուգահեռ իրավիճակի սրմանը Հարավային Կովկասում՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին և Արցախում:
«Որևէ մեկը չի կարող ասել, թե ՌԴ ռազմական օպերացիան Ուկրաինայում ինչ ժամկետի համար է նախատեսված»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս ռազմական փորձագետ Ալեքսանդր Խրամչիխինը` անդրադառնալով ռուս-ուկրաինական պատերազմի ընթացքին։
