Տարածաշրջանում է ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի և Եվրասիայի գործերով նորանշանակ փոխտեղակալ Էրիկա Օլսոնը: Ամերիկյան կողմի տարածած հաղորդագրության համաձայն, նա լինելու է Հայաստանում, Ադրբեջանում և Վրաստանում՝ տարածաշրջանային համագործակցությունը խթանելու և երկկողմ հարցեր քննարկելու նպատակով։
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը հերթական անգամ անդրադարձել է Նիկոլ Փաշինյանին: Հոկտեմբերի 30-ին Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմում մեկնարկած «Մեծ քսանյակի» (G-20) գագաթաժողովից Թուրքիա վերադառնալու ճանապարհին ինքնաթիռում Էրդողանը ներկայացրել է գագաթաժողովի ընթացքում տեղի ունեցած հանդիպումների մանրամասները՝ պատասխանելով լրագրողների հարցերին:
Քաղաքական, պետական գործիչ, գրող և հրապարակախոս Վանո Սիրադեղյանի մահվանից 18 օր անց հուղարկավորության կազմակերպման նպատակով կառավարական հանձնաժողով դեռ չի ձևավորվել և չի հաղորդվում՝ երբ կձևավորվի: Կառավարության Տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչության պետ Արմեն Խաչատրյանը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ երբ ստեղծվի հանձնաժողովը, բոլորը կտեղեկացվեն։
«Վրաստանը պաշտոնապես նշել է, որ դեմ է նման հարթակին, սակայն Վրաստանը նաև նշել է, որ կողմ է Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ համագործակցությանը, դա ցույց տալով իր քայլերով: Վրաստանի վարչապետը այցեր նախաձեռնեց Երևան ու Բաքու, կարծում եմ՝ Վրաստանը դրանով հայտնեց իր քաղաքական կամքը՝ աշխատելու իր հարևանների հետ անկախ Ռուսաստանից: Բնական է նաև, որ Ռուսաստանը ցանկանում է, որ Վրաստանը միանա այդ հարթակին՝ իր բոլոր աշխարհաքաղաքական հետևանքներով: Սակայն Վրաստանում դա շատ լավ են հասկանում ու դեմ են դրան: Ուստի կարծում եմ՝ այնուամենայնիվ տարածաշրջանային ձևաչափը 3+3 տեսքը երբեք չի ունենա»,- ասաց նա:
«Թուրքիան անուղղակիորեն մասնակցում է տարածաշրջանային բոլոր գործընթացներին»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքագետ Ալեքսանդր Սկակովը` անդրադառնալով հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հնարավորություններին։
Վերջին օրերին թուրք բարձրաստիճան պաշտոնյաները կրկին խոսում են Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հեռանկարների շուրջ: Օրերս Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած Վարանդայում Ադրբեջանի նախագահի հետ Ֆիզուլիի միջազգային օդանավակայանի բացման պաշտոնական արարողության շրջանակում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանն ասել էր, որ այսօր տարածաշրջանում կայուն խաղաղության հաստատման և հարաբերությունների կարգավորման պայմաններն ավելի բարենպաստ են, քան երբևէ, հայտարարել է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը։
«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովն ասաց, որ Կրեմլից նման հանդիպման հերքման բացակայությունն արդեն իսկ հետաքրքիր տեղեկություն է: Ըստ նրա, սովորաբար, երբ հանդիպումները նախապատրաստման փուլում են, հենց այդպիսի հայտարարություններ են հնչում: Տարասովի տեղեկությունների համաձայն ևս՝ նման հանդիպում նախապատրաստվում է, և դա նաև տրամաբանական է, որ հասունացել է:
ՆԱՏՕ-Ռուսաստան կապերի խզմանը զուգահեռ՝ ՆԱՏՕ-ն, ինչպես նաև Պենտագոնն ակտիվացրել են աշխատանքը Հարավային Կովկասում և ԱլԳ գոտում: Նախ Վրաստան, Ադրբեջան ու Հայաստան այցելեց Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում ՆԱՏՕ-ի Գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Խավիեր Կոլոմինա Պիրիսը, ում երևանյան այցի ընթացքում կարևորվեց Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրի իրականացումը՝ որպես ՀՀ-ՆԱՏՕ համագործակցության զարգացման արդյունավետ գործիք, ինչպես նաև Հայաստանը որակվեց՝ որպես Հյուսիսատլանտյան դաշինքի վստահելի գործընկեր:
Հայաստանյան քաղաքական դաշտը տագնապով քննարկում է տարածվող տեղեկությունները, թե նոյեմբերի առաջին տասնօրյակի ընթացքում Մոսկվայում եռակողմ փաստաթղթեր են ստորագրվելու Հայաստան-Ադրբեջան սահմանազատման-սահմանագծման, ինչպես նաև ապաշրջափակման թեմաների շուրջ:
«Վալդայ» միջազգային փորձագիտական ակումբում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ամենամյա ելույթը, ինչպես միշտ, ինտրիգային էր և կարևոր ռեգիոնալ գործընթացները հասկանալու տեսանկյունից: ՌԴ նախագահն ուղերձներ հղեց՝ ինչպես հակամարտության կողմերին, այլև՝ միջազգային դերակատարներին, որոնք հավակնում են մասնակցել թե տարածաշրջանային ապաշրջափակման, թե դեմարկացիա-դելիմիտացիա, թե Արցախյան կարգավորման գործընթացներին: Նախ՝ հակիրճ ներկայացնենք պուտինյան շեշտադրումները:
«Վալդայ» հարթակում ՌԴ նախագահ Պուտինի ամենամյա ելույթից և Մոսկվայում փոխվարչապետների մակարդակով հանդիպումից հետո տեղեկություններ են տարածվում, թե նոյեմբերի առաջին տասնօրյակի ընթացքում կարևոր փաստաթղթեր են ստորագրվելու Երևան-Մոսկվա-Բաքու ձևաչափով։
44-օրյա պատերազմին հաջորդող ժամանակահատվածում օրեցօր բարդ ռազմաքաղաքական միջավայր է ձևավորվում ոչ միայն Հայաստանի, այլև Իրանի շուրջ:
ՆԱՏՕ-Մոսկվա հարաբերություններում լարվածության նոր փուլ է բռնկվել: Ռուսաստանն ու ՆԱՏՕ-ն վերացնում են շուրջ երկու տասնամյակ գործող կապի խողովակները: Ռուսաստանը դադարեցնում է ՆԱՏՕ-ում իր ներկայացուցչության աշխատանքը։ Ռուսաստանյան դիվանագիտության ղեկավարի՝ Սերգեյ Լավրովի խոսքով՝ Մոսկվան այս քայլին է դիմում՝ հոկտեմբերի 6-ին Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կողմից կայացված որոշմանն ի պատասխան, որի համաձայն՝ ՆԱՏՕ-ում ՌԴ լիազոր ներկայացուցչությունում աշխատող 8 դիվանագետներ զրկվել էին հավատարմագրերից։
Մեկնարկել է Հարավային Կովկասի և Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարիի հերթական այցը տարածաշրջան, այս անգամ՝ Բաքվից։ Ուշադրության է արժանի հատկապես այն հանգամանքը, որ ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչը տարածաշրջանային երկրներ էր այցելել ուղիղ մեկ ամիս առաջ, և այցելելով Երևան և Բաքու, Կլաարը եղել էր նաև Երասխում և Աղդամում, բոլոր իր տարածաշրջանային կանգառների ընթացքում վերահաստատելով ԵՄ հանձնառությունը՝ աջակցել տարածաշրջանին կայուն խաղաղության ձեռքբերման ճանապարհին։
Հնդկաստանի ԱԳ նախարար Սուբրամանյամ Ջայշանկարի Երևան կատարած այցի շրջանակում ՀՀ ԱԳ նախարարն անդրադարձել էր եռանախագահության աշխատանքների վերսկսմանը: «Մենք ուզում ենք փաստել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը ողջունում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակներում խաղաղ բանակցությունների վերսկսումը, և մենք տեսնում ենք Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի լուծումը միայն այս ձևաչափով խաղաղ բանակցությունների միջոցով՝ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության մանդատի շրջանակներում։
Թուրքական ավիաուղիներ (THY) պետական ընկերությունը թռիչքային քարտեզից ջնջել է Հայաստանի Հանրապետությունը։ Թվիթեր սոցիալական ցանցում աղմկահարույց տեսանյութ է հրապարակվել, որը հարուցել է ոչ միայն տեղացի, այլև օտարերկրյա վերլուծաբանների, դիվանագիտական հանրության զարմանքը։
Չնայած Ադրբեջանի իշխանություններն ամեն հնարավոր առիթով խոսում են ՀՀ իշխանությունների հետ բանակցային գործընթացը վերսկսելու, ինչպես նաև Խաղաղության համաձայնագիր կնքելու պատրաստակամության մասին, վերջին օրերին կտրուկ սրվել է իրավիճակն արցախաադրբեջանական շփման գծի որոշ հատվածներում, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական սահմանի Երասխի հատվածում։
Աշխարհը թևակոխում է բացարձակապես նոր աշխարհառազմավարական դարաշրջան, և այդ փոփոխությունը զուգակցվում է՝ ինչպես տարածաշրջանային, այնպես էլ՝ աշխարհաքաղաքական աննախադեպ ցնցումներով, ճգնաժամերով՝ նոր որոշումների և դիրքավորումների անհրաժեշտության առջև կանգնեցնելով բոլոր երկրներին և միջազգային կազմակերպություններին: Այս փուլում, որում էական դերակատարություն ունեցան նաև 44-օրյա պատերազմն ու դրա հետևանքները, Հարավային Կովկասն առանցքային տարածաշրջանի է վերածվում, որի նկատմամբ գլոբալ խաղացողների հետաքրքրությունն աճում է օրեցօր:
Հայաստանում Ֆրանսիայի նորանշանակ դեսպան Անն Լույոն ուշագրավ հայտարարություն է արել: «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում նա նշել է, թե Ֆրանսիան, Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների հետ միասին, աշխատում է Ղարաբաղի վերաբերյալ տևական համաձայնագրի կնքման ուղղությամբ:
Տարածաշրջանում շարունակվող դինամիկ և աննախադեպ աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների ֆոնին երկու կարևոր բարձրաստիճան հանդիպում տեղի ունեցավ. մեկը՝ Երևանում, մյուսը՝ Մոսկվայում: Կամա թե ակամա, Հայաստանը հայտնվել է աշխարհաքաղաքական մեգակոմունիկացիոն նախագծերի հանգույցում, և այդ ծրագրերում Հայաստանի դիրքորոշումից կախված է լինելու տարածաշրջանի ապագա կոմունիկացիոն աշխարհագրությունը, հետևաբար՝ աշխարհաքաղաքականությունը: Հոկտեմբերի 12-ին Մոսկվայում Նիկոլ Փաշինյանը այս տարի արդեն 4-րդ անգամ հանդիպեց ՌԴ նախագահ […]
168.am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովն ասաց, որ Հնդկաստանի հետաքրքրության աճը Հարավային Կովկասի նկատմամբ տրամաբանական է, քանի որ կոնկրետ ուղղությունների և կոնկրետ կետերի վրա Հնդկաստանն արդեն իսկ մեծ երկարաժամկետ տնտեսական ու քաղաքական ներդրումներ է արել, պրոյեկտները քննարկվել, սակայն չեն իրագործվել տասնամյակներ շարունակ: Սակայն, ըստ նրա, պատերազմից հետո տարածաշրջանային ճանապարհների ապաշրջափակման թեման և կոնկրետ խաղացողների միջև պայմանավորվածություններն արագացրել են բոլոր գործընթացները:
Մեզ հետ զրույցում վրացի վերլուծաբան Սոսո Ցինցաձեն ասաց, որ ողջունում է, որ տարածաշրջանում Վրաստանը քաղաքական օրակարգեր է կարողանում գեներացնել, քանի որ Վրաստանի արտաքին քաղաքական ամենաթույլ կետերից մեկը եղել է քաղաքականությունը Հարավային Կովկասում, որն ամենաառանցքային ուղղություններից պետք է լիներ անցնող տասնամյակների ընթացքում:
«Սակայն ներկայումս տեսնում ենք, որ Վրաստանն իր գործընկերների՝ Բրյուսելի և Վաշինգտոնի աջակցությամբ աշխատում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի հետ, բանակցություններ վարում տարածաշրջանային բոլոր երկրների հետ, բացառությամբ Ռուսաստանի։ Սա Վրաստանի համար ավելի նախընտրելի աշխատաոճ է, քանի որ և՛ Վրաստանի, և՛ Վրաստանի գործընկերների շահերն ապահովվում են, իսկ Վրաստանն իրեն անվտանգ է զգում, քանի որ որևէ մյուս ձևաչափում ԵՄ-ն կամ այլ երկիր ներկայացված չէ, ինչը զգուշանալու առիթ է տալիս Վրաստանին»։
«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում եվրոպացի վերլուծաբան Սյուզան Ստյուարտն ասաց, որ այս տարի ԵՄ-ն ԱլԳ գագաթաժողովին ընդառաջ, ինչպես և ակնկալվում էր, ուշադրություն և ֆինանսական մեծ միջոցներ հատկացրեց ԱլԳ անդամ երկրներին: Նրա խոսքով, այլ հարց է, թե ԵՄ այս ռազմավարությունն ինչ ազդեցություն կունենա ժամանակի ընթացքում, սակայն արձանագրենք, որ աշխարհաքաղաքական միտումների ներքո ԵՄ-ն սկսեց աշխատել: Վերլուծաբանը նշեց, որ տեղում՝ հարավկովկասյան երկրների կողմից ԵՄ-ին հրապարակայնորեն հատկացվող դերակատարության հանգամանքը ենթադրում է, որ ինչ–որ գաղափարի շուրջ կա պատկերացում:
«Պատերազմով վերադարձանք 1989-1991թթ. իրավիճակին, հակամարտությունը լուծված չէ»,- այս մասին այսօր Երևանում տեղի ունեցող միջազգային քաղաքագիտական գիտաժողովի շրջանակում տեսակապի միջոցով ասաց ադրբեջանցի քաղաքագետ Արիֆ Յունուսովը՝ անդրադառնալով 44-օրյա պատերազմի հետևանքներին կամ արդյունքներին ադրբեջանական կողմի համար:
44-օրյա պատերազմի արդյունքները չեն ընդունել ո՛չ Հայաստանում, ո՛չ Ադրբեջանում: Այս մասին այսօր Երևանում մեկնարկած «Կովկասը XXI դարում» միջազգային գիտաժողովում ասաց ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը:
«Արդյո՞ք Ղարաբաղը հայաստանյան պետական և քաղաքական ինքնության կենտրոնական բաղադրիչ է այսօր»,- այս մասին հռետորական հարց ուղղեց Երևանում կայացած «Կովկասը XXI դարում» միջազգային գիտաժողովին ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը՝ անդրադառնալով Ղարաբաղյան պարտությանը:
Իրանի Իսլամական Հանրապետության հարավկովկասյան «արշավի» կարևոր հանգրվաններից մեկն ԻԻՀ նորանշանակ ԱԳ նախարար, իրանցի փորձառու դիվանագետ Հոսեյն Ամիր-Աբդոլլահիանի առաջին այցն էր Ռուսաստանի Դաշնություն:
Թեհրան-Բաքու խորացող առճակատմանը և «փոխհրաձգությանը» զուգահեռ՝ Իրանը շարունակում է ռազմաքաղաքական-դիվանագիտական ուղերձներ հղել ոչ միայն տարածաշրջանային երկրներին, այլև տարածաշրջանի բոլոր արտաքին խաղացողներին, այդ թվում՝ Մոսկվային: Մի շարք փորձագետների համոզմամբ, տարածաշրջանում իրավիճակը պայթյունավտանգ է, և Իրանն ու Բաքուն գտնվում են իրենց հարաբերությունների ամենակրիտիկական փուլում՝ մինչև անգամ պատերազմի շեմին: Սակայն, միևնույն ժամանակ, ըստ նույն այդ գնահատականների, խնդիրներն անլուծելի չեն, և այնուամենայնիվ կողմերին կհաջողվի խուսափել հարաբերություններում շատ ավելի սուր զարգացումներից:
«Տարածաշրջանը, իհարկե, այլևս չի հանդուրժի անհամաչափ պահանջներ»,- այս մասին քիչ առաջ Մոսկվայում ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հետ համատեղ մամուլի ասուլիսի ընթացքում կտրուկ հայտարարեց ԻԻՀ նորանշանակ ԱԳ նախարար Հոսսեյն Ամիր Աբդոլլահիան:
