ԵԱՀԿ-ում Մոսկվայի մշտական ներկայացուցիչ Ալեքսանդր Լուկաշևիչը նախօրեին ուշագրավ մեկնաբանություններով է հանդես եկել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մասին: Պարզվում է, որ Ռուսաստանը մտահոգված է, որ ղարաբաղյան խնդրով զբաղվող Մինսկի խմբի միջնորդները 44-օրյա պատերազմից հետո` արդեն մեկ տարի, չեն կարողանում այցելել Լեռնային Ղարաբաղ: Երեկ այս մասին РИА «Новости»-ի հետ զրույցում հայտարարել է Լուկաշևիչը՝ նշելով, թե ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների, ինչպես նաև Հայաստանի, Ադրբեջանի ու Ռուսաստանի ղեկավարների վերջին հայտարարությունները հիմք են տալիս մտածելու, որ, այդուամենայնիվ, կհաջողվի հակամարտության գալարագիծը հաղթահարել և երկխոսություն սկսել, որը կօգնի փնտրել փոխզիջումային, երկու կողմերի համար ընդունելի որոշումներ:
Օրերս մեկնարկած հայ-թուրքական երկխոսության առանցքային թեմաներից մեկն այս փուլում դարձել է Մոսկվայի միջնորդության և դրանից ազատվելու հարցը:
«Հայ-թուրքական գործընթացն այսօր միայն Հայաստանի ու Թուրքիայի խնդիրը չէ, այն վերաբերում է թե՛ Ադրբեջանին, թե՛ Ռուսաստանին, թե՛ բոլոր այլ կենտրոններին։ Եվ բացի այդ, Էրդողանի իշխանությունը վստահաբար ունակ չէ դիվանագիտական գործընթաց վարել»,- ասաց վերլուծաբանը։
«Մեկուկես ժամը նման բանակցությունների համար բավականին կարճ ժամանակ է: Սովորաբար նման բանակցությունների առաջին հանդիպումից հետո միայն շատ նախնական բաներ կարելի է ասել, որովհետև կողմերը վստահաբար որևէ սուր հարց չէին կարող քննարկել, դա է փաստում նաև այն, որ տարածվել է համաձայնեցված տեքստ, և գործընթացից կողմերն ունեն ակնկալիքներ ու համաձայնեցված առաջ են ընթանում: Ավել բան վաղ է ասելը»,- նկատեց նա:
«Սոչիում պայմանավորվածություն կար և մամուլի հետ զրույցում հրապարակային հույս էր հնչեցվել, որ սահմանի դելիմիտացիայի, դեմարկացիայի հանձնաժողովը կստեղծվի մինչև 2021 թվականի ավարտ, սակայն կյանքը ավելի բարդ է»,- այս մասին այսօր ասուլիսի ընթացքում ասաց ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը:
168.am-ի մոսկովյան աղբյուրների փոխանցմամբ՝ չի բացառվում, որ սա լինի այս ձևաչափով առաջին և վերջին հանդիպումը Մոսկվայում: Բացի այդ, մեզ հավաստիացրին, որ կողմերը, այս դեպքում՝ Երևանն ու Անկարան, շտապում են դուրս գալ ուղիղ շփումների ու փոխայցելությունների դաշտ՝ փորձելով պահպանել գործընթացի կոնֆիդենցիալությունը ՌԴ-ից:
«Առաջին հանդիպումից երևի թե մեծ սպասելիքներ պետք չէ ունենալ, թեև երևի ընդհանուր առմամբ հայտնի են այն սցենարները, թե ինչ ուղիով կգնա բանակցային գործընթացը: Սակայն պետք է ուշադրություն հրավիրեմ նաև նրա վրա, որ տարածաշրջանում օր օրի են փոփոխություններ տեղի ունենում, այդ թվում՝ Թուրքիայում կարող են փոփոխություններ լինել, ինչո՞ւ ոչ, կամ հարակից գոտիներում, ուստի հստակորեն կանխատեսել որևէ ելք հնարավոր չէ»։
Նիկոլ Փաշինյանի և հատկապես Արարատ Միրզոյանի ղեկավարած արտգործնախարարությունը վերածվել է այլևս ծայրաստիճան անհաջող, ուշացած հայտարարություններ տարածող գերատեսչության, կամ, որ ավելի ճիշտ կլինի բնորոշել այս դեպքում՝ Նիկոլ Փաշինյանի արտաքին քաղաքական մամուլի ծառայության:
Մինչ վերջին տասնօրյակի ընթացքում աշխարհի ուշադրության կենտրոնում դրամատիկ զարգացումներն են Ղազախստանում, աշխարհաքաղաքական շատ ավելի մեծ կարևորության գործընթացներ են ծավալվում Արևմուտքում, որոնք ևս կարևոր են Հայաստանի շուրջ աճող թյուրքական սպառնալիքի ու Հարավային Կովկասում, հետսովետական տարածքում ՌԴ-Արևմուտք դիմակայության, ազդեցության գոտիների տարանջատման ֆոնին:
Տարեսկզբից Ղազախստանում ծավալված լրջագույն ներքաղաքական բախումները՝ ահաբեկչական տարրերի կիրառմամբ ու ներիշխանական բախումներով, ստվերել են հետսովետական տարածքում տեղի ունեցող մի շարք այլ իրադարձություններ:
«Ղազախստանում չափազանց բարդ իրավիճակ է ստեղծվել, որի հիմքում, ամենայն հավանականությամբ, առաջին հերթին ներքաղաքական կոնտեքստն է»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց ռուս ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևը՝ անդրադառնալով ղազախստանյան իրադարձություններին ու ՀԱՊԿ որոշմանը՝ միջամտել իրավիճակին։
Ռուսաստանում կան մի շարք շրջաններ, որոնք իրենց մենթալիտետի պատճառով կարող են գաղափարական ճնշում զգալ անկայունության հարավային գոտիներից։ Մասնավորապես՝ Պովոլժիեն: Հայաստանն անխուսափելիորեն և ավտոմատ կերպով ընկնում է համընդհանուր քաոսացման գոտի, քանի որ գտնվում է ռուսական պերիմետրի առանցքային կետերից մեկում, Ռուսաստանի շուրջ ցանկապատում, որը փորձում են ամեն կողմից հրդեհել:
«Անցած տարին Հարավային Կովկասի համար ոչ պակաս բարդ ու ինտենսիվ էր, քան 2020 թվականը, որը տարածաշրջանում մի քանի հազար կյանք խլեց»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում, ամփոփելով տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական տարին, ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովը:
Եվրոպացի վերլուծաբան Ուվե Հալբախը կարծում է, որ անցած տարին դիվանագիտական և քաղաքական գործընթացներով հարուստ էր Հարավային Կովկասում:
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը գտնում է, որ 2021թ․ ընթացքում հարավկովկասյան «շախմատային պարտիան» շարունակվել է մեծ թափով, և ներկայումս «թագավորական գամբիտի» փուլում ենք: Դա, ըստ նրա, այս տարի ևս շարունակվելու է, բոլոր խաղացողները ձգտելու են ամրապնդել իրենց տակտիկան, որը բոլոր խաղացողների դեպքում քիչ թե շատ նորմալ է, իսկ Հայաստանի դեպքում, մեղմ ասած, ոչ շահեկան: Տարասովը […]
«Հայ-իրանական հարաբերությունները հաջորդ տարի ավելի արդյունավետ են լինելու բազմակողմ ձևաչափերում, քան երկկողմ»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց իրանցի վերլուծաբան Ալի Սալամին՝ անդրադառնալով հայ-իրանական հարաբերություններին և դրանց ներուժին հաջորդ տարի:
«Ըստ էության, կողմերին տանում են դեպի Խաղաղության համաձայնագրի կնքման, սա այդ ճանապարհն է: Ռուսաստանն իր հետպատերազմյան դերը խորացնում է, շարունակում է, բայց Բրյուսելը երկար անորոշության փուլից հետո ևս ունի հաջողություններ և կարողացավ Բրյուսելում մաս ստանալ սահմանազատման հարցում՝ փորձագիտական խումբ ուղարկելու շուրջ պայմանավորվածությամբ: Միևնույն ժամանակ ինտենսիվ շփումները չեն նշանակում, թե կա առաջընթաց, կարող են շատ շփվել և տարբեր ձևաչափերի շրջանակում, սակայն չգալ կոնսենսուսի:
Մինչ Հայաստանի արտաքին քաղաքական ինտրիգը պտտվում է հայ-թուրքական, այսպես կոչված, սպասվելիք երկխոսության ու Նիկոլ Փաշինյանի վերջին ասուլիսում հնչած աղմկահարույց հայտարարությունների շուրջ, ուշագրավ և շատ ավելի լուրջ զարգացումներ են տեղի ունենում տարածաշրջանային խորհրդատվական 3+2 ձևաչափի կամ միգուցե 3+3 ձևաչափի շուրջ:
«Ալիևը հարավկովկասյան խաղի վարպետն է, Էրդողանը, Պուտինը, ԵՄ-ն՝ լռում եմ, իսկ տղաները (ՀՀ իշխանությունները.- Ա.Մ. ) «բազարից» են, մտածում են, որ քաղաքականությամբ զբաղվելը նշանակում է՝ ձմերուկներ վաճառել»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի վերջին առցանց ասուլիսում հնչեցված աղմկահարույց հայտարարություններից հետո Հայաստան-Արցախ տարաձայնություններին:
Հայ-թուրքական, այսպես կոչված, երկխոսության վերաբերյալ թուրքական կողմը կրկին մանրամասներ է ներկայացնում: Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն նշել է, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման համար երկուստեք նշանակված բանագնացների առաջին հանդիպումը տեղի կունենա Մոսկվայում:
ՀՀ իշխանությունները պնդում են՝ Հայաստանը պատրաստ է Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների շուրջ երկխոսություն սկսել՝ առանց նախապայմանների։ Այս մասին «Ազատության» հետ զրույցում նշել է ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Վահան Հունանյանը՝ շարունակելով, որ Երևանը նույնպիսի մոտեցում է սպասում Թուրքիայից, ինչը թույլ կտա քննարկել Անկարայի կողմից միակողմանի փակված սահմանի բացման, դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման հարցերը։
Տարածաշրջանային և հայ-թուրքական վերսկսվող, այսպես կոչված, երկխոսության ֆոնին այս օրերին անտեսվեց ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասի այցը Հայաստան:
Նիկոլ Փաշինյանն իր ասուլիսում անդրադարձավ ԵԱՏՄ-ում Ադրբեջանի դիտորդության հնարավորությանը՝ նշելով, որ տեղի ունեցող բոլոր զարգացումները փոխկապակցված հարցեր են։
Ֆրանսիայի նախագահական ընտրություններին մասնակցելու հայտ ներկայացրած երկրորդ թեկնածուն է այցելել Հայաստան: Ֆրանսիական Իլ դը Ֆրանս կենտրոնական շրջանի ղեկավար, Ֆրանսիայի նախագահի ընտրությանը Հանրապետական կուսակցությունից թեկնածու առաջադրվելու մասին ազդարարած Վալերի Պեկրեսը ծայրահեղ աջ թեկնածու, գրող և մեկնաբան էրիկ Զեմուրից հետո ՀՀ այցելած երկրորդ թեկնածուն դարձավ:
Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերությունների, այսպես կոչված, կարգավորման հարցով հատուկ ներկայացուցիչները կարող են հանդիպել առաջիկայում: Այս մասին օրերս հայտնել էր Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն: «Հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի մեկնարկի համար մենք հատուկ ներկայացուցիչների ենք նշանակել: Շատ մոտ ապագայում նրանք բանակցություններ կվարեն»,- ասել էր Չավուշօղլուն:
Տարածաշրջանային զարգացումներն ու մասնավորապես հայ-թուրքական նոր օրակարգն ինչ-որ իմաստով ստվերեցին Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի նախաձեռնությամբ Բրյուսելում կայացած երկրորդ բարձրաստիճան Փաշինյան-Ալիև հանդիպումը։ Ուշադրության է արժանի Էմանուել Մակրոնի և ընդհանուր առմամբ ֆրանսիական դիվանագիտության նոր հետաքրքրությունը Ռուսաստանի, ինչպես նաև Հարավային Կովկասի նկատմամբ։
«Ինչպես տեսնում ենք, հայ-թուրքական երկխոսության մեկնարկը ողջունում է միջազգային հանրությունը, և փաստորեն դրան աջակցել է նաև Վրաստանը, իր հերթին՝ Հայաստանի դերակատարությունը պետք է լինի Վրաստանին ներքաշել վեցակողմ հարթակ, ինչը հատկապես ներկայումս՝ ՌԴ-ՆԱՏՕ սրման ֆոնին, չափազանց անիրատեսական հեռանկար է։ Բայց հակառակ դրան, Վրաստանն ակտիվ աշխատում է իր գործընկերների հետ, կան նոր պայմանավորվածություններ, որոնք ևս կքննարկվեն այս բանակցությունների ընթացքում։
«Էրդողանն իր իշխանության օրոք տապալել է Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությունը և բոլոր հարևանների հետ հարաբերությունները։ Թուրքիայի ներկայիս իշխանություններից սպասելիքներ չի կարելի ունենալ»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց թուրք վերլուծաբան Ջենգիզ Աքթարը՝ անդրադառնալով հայ-թուրքական հնարավոր, այսպես կոչված, կարգավորման գործընթացի արդյունքներին։
Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքական վերադասավորումների ու հատկապես հետպատերազմյան եռակողմ փաստաթղթերի իրագործման փուլում, Սոչիի բարձրաստիճան եռակողմ հանդիպումից հետո Ռուսաստանը կրկին օրակարգ է բերում Ադրբեջանի ԵԱՏՄ անդամակցության թեման: Շուրջ մեկ շաբաթ առաջ Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստի ընթացքում Ղազախստանի նախկին նախագահ, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի պատվավոր նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևը անակնկալ կերպով հիշեցրեց իր տարիներ առաջ հնչեցրած առաջարկը, նշելով, թե հնարավորություն է տեսնում Ադրբեջանին Եվրասիական տնտեսական միություն (ԵԱՏՄ) դիտորդի կարգավիճակով հրավերք անելու համար։
Հայ-թուրքական, այսպես կոչված, կարգավորման գործընթացում Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցչի անունը հայտնի է: Անկարան Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման համար հատուկ ներկայացուցիչ է նշանակելու Վաշինգտոնում Թուրքիայի նախկին դեսպան և փորձառու դիվանագետ Սերդար Քըլըչին: Այս մասին հայտարարել է Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն վերջերս ԱՄԷ կատարած այցի ընթացքում:
