Սա շատ վտանագվոր է հայերի համար. ԱՄՆ-ը չի դառնա Հայաստանի անվտանգության երաշխավորը. Ջեյմս Քարդեն
ՇՊՀ դասախոս, քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանն այն կարծիքին է, որ հայ-ամերիկյան ռազմավարական համագործակցության կանոնադրությունն ընդամենը թղթի կտոր է և ոչինչ չի տալու Հայաստանին:
Հունվարի 17-ին Մոսկվայում Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինն ու Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանը կստորագրեն Համապարփակ ռազմավարական գործընկերության մասին համաձայնագիրը: Այս մասին հաղորդում է kommersant.ru-ն։
Ադրբեջանի ղեկավար Իլհամ Ալիևի հայաստանյան ներքաղաքական կյանքը փոթորկած վերջին հարցազրույցի և Փաշինյանի ոչ պակաս աղմկահարույց, զիջողական արձագանքների, լարվածության ֆոնին սկսվեց Իրանի Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար Ալի Աքբար Ահմադիանի այցը Երևան և Բաքու։
«Ամերիկացիները, Օ՛Բրայենը հայտարարել են, որ իրենք շահագրգռված են, որ այդ ճանապարհն անցնի Մեղրիով, այս հայտարարությունները մենք հիշում ենք։ Նրանք չեն ցանկանում, որ ճանապարհն անցնի Իրանով, որպեսզի Իրանը որևէ հսկողություն դրա նկատմամբ չունենա։ Իրանի ու Թուրքիայի պաշտոնյաների հանդիպումը, կարծում եմ, որևէ էական արդյունք չի տալու»,- հավելեց մեր զրուցակիցը։
Նախօրեին ադրբեջանական կողմը փորձեց նենգափոխել Իրանի Իսլամական Հանրապետության ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Իսմայիլ Բաքայիի մեկնաբանությունները ռեգիոնալ տրանսպորտային խնդիրների վերաբերյալ՝ ներկայացնելով, թե Իրանը իբրև թե կողմ է, այսպես կոչված, թուրանական՝ Զանգեզուրի միջանցքին։ Իրանական բեռնատարների համար Թուրքիայում առաջացած խնդրի մասին ԻԻՀ ԱԳՆ խոսնակի խոսքերը վերագրել էին, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքին»։
«2024 թվականն աշխարհաքաղաքական զարգացումների տեսանկյունից բարդ փոփոխությունների անցումային ժամանակաշրջան էր։ Փոփոխական իրադարձություններով հագեցած է լինելու նաև 2025 թվականը»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս արևելագետ, քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով աշխարհաքաղաքական ու հատկապես ռեգիոնալ զարգացումներին։
«Մեր աչքի առաջ տեղի ունեցավ անկախ պետության մասնատում, նրանք կիսելու են Սիրիան: Սա շատ վտանգավոր է, քանի որ գործնական ձևով տեսնում եք, թե ինչպես է Թուրքիան սկսել վերականգնել Օսմանյան կայսրությունը: Սա մեծ պարտություն է Ռուսաստանի և Իրանի համար: Ռուսաստանը չներքաշվեց երկրորդ պատերազմի՝ Թուրքիայի հետ, որովհետև հասկանալի է՝ նրանց համար առաջնային է Ուկրաինան, բայց սա շատ վտանգավոր է մեզ համար, քանի որ Ռուսաստանը կարող է նույն ընտրությունն անել նաև Կովկասում, քանի որ կարող է Կովկասից նահանջել»:
«2025 թվականը գլոբալ զարգացումների տեսանկյունից շարունակելու է լինել ակտիվ անցումային փուլ»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովը՝ անդրադառնալով 2025 թվականին միջազգային հարաբերություններում հնարավոր տեղաշարժերին և դրանց ազդեցությանը Հարավային Կովկասի վրա։
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը ԵՊՀ դասախոսներ, պատմական գիտությունների թեկնածու, պատմական ժողովրդագրության մասնագետ Միքայել Մալխասյանն ու պատմական գիտությունների թեկնածու, թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյանն են։
Ինչո՞ւ 5 միլիոն պաղեստինցիներն ունեն պետություն ունենալու «իրավունք», իսկ 40 միլիոնից ավելի քրդերը՝ ոչ. հրեական հայտնի լոբբիստ Դեյվիդ Հարիսն ուշագրավ քարտեզ է հրապարակել:
Արթուր Խաչիկյանը հարց հնչեցրեց՝ ինչո՞ւ Նիկոլ Փաշինյանը նախկինում չէր ասում, թե Հայաստանի նախկին ղեկավարներն Արցախն Ադրբեջանի կազմում են ճանաչել. «Նա խոսում էր թալանից, կոռուպցիայից, բա ինչո՞ւ չէր ասում, որ Արցախը ճանաչել են Ադրբեջանի կազմում: 2016թ. հետո 400 հեկտարի համար քննադատում էին, իսկ ինչո՞ւ չէին ասում, որ ոչ միայն 400 հեկտար, այլև ամբողջ Արցախը նրանք արդեն զիջել են: Եթե Արցախն արդեն զիջված էր 35 տարի, ինչի՞ մասին էին խոսում»:
Հանրային հեռուստաընկերությունը 2-րդ անգամ է կարմիր գիծ տրորում։ Բայց եթե այս իշխանությունները կարող են Կաթողիկոսի ճանապարհը փակել Սարդարապատում, ինչո՞ւ Հ1-ը չի կարող չհեռարձակել Վեհափառի ամանորյա ուղերձը։ Ամեն ինչ այլևս սպասելի է ՀՀ այս իշխանություններից:Սա թող դաս լինի այն հոգևորականների համար, ովքեր հարմարվողական մոտեցում են ցուցաբերում ու շարունակում համագործակցել այս իշխանությունների հետ։ Ես չեմ հասկանում՝ ինչպե՞ս կարելի է լինել բարձրաստիճան հոգևորական ու հարմարվել նրա հետ, ինչ անում են Վեհափառի նկատմամբ։ Սա թշնամի պետությունների երազանքն է։
Իրանի տարածաշրջանային ախոյանների, ինչպես նաև հավաքական Արևմուտքի նպատակը հստակ է՝ չեզոքացնել Իրանի ազդեցությունն ու դերակատարությունը մեծ Մերձավոր Արևելքում, որը սկսվում է Միջերկրական ծովից ու ձգվում հասնում է մինչ Հարավային Կովկաս ու Կենտրոնական Ասիա, և հասնել Իրանում քաղաքական համակարգի փոփոխության։ Սա միանշանակ է, այս առնչությամբ երկու կարծիք լինել չի կարող, և այս ֆոնին Իրաքում կամ Հարավային Կովկասում Իրանի դեմ գործողությունները ոչ միայն բացառված չեն, այլ ընդհակառակը՝ դրանց հնարավորությունը չափազանց բարձր է։
Հայաստանի անկախացումից կամ վերաանկախացումից ի վեր 30 տարի Ֆրանսիայի և Հայաստանի հարաբերությունները միշտ էլ շատ լավ են եղել: Այսինքն, ոչ հայկական կողմի ղեկավարներից, և ոչ էլ Ֆրանսիայի ղեկավարներից է կախված եղել այդ հարաբերությունները, 2 երկրների հարաբերություններն ի սկզբանե սերտ են եղել: Հայաստանի բոլոր ղեկավարների հետ Ֆրանսիան շատ լավ հարաբերություններ է ունեցել, կամ՝ Ֆրանսիայի բոլոր նախագահների ժամանակ այդ հարաբերությունները չեն փոխվել, նույնն են մնացել: Այնպես որ, Մակրոնի նախագահ չլինելուց հետո Հայաստանի հետ հարաբերությունները չեն փոխվի:
Թուրքիան կոշտացնում է դիրքորոշումը Սիրիայում քրդական հարցով։ Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանը հանդիպել է Սիրիայի նոր առաջնորդ Ահմեդ ալ Շարայի հետ (Աբու Մուհամմադ ալ-Ջուլանի)։ Այս մասին հայտնում է Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարությունը՝ առանց հավելյալ մանրամասներ ներկայացնելու:
168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է:
Դեկտեմբերի 17-ին արդեն ոչ միայն իսրայելական ՑԱԽԱԼ-ի բանակը բավական հեռու է շարժվել դեպի Սիրիայի խորքը ՄԱԿ-ի ստորաբաժանումների կողմից պահպանվող ապառազմականացված գոտու սահմաններից դուրս, այլև Նեթանյահուն մտել է հարևան պետության տարածք Հերմոն լեռան շրջանում: Ըստ ԶԼՄ-ների՝ «վարչապետը տեղում քննարկել է գրավյալ տարածքներում իսրայելական բանակի տեղակայման հարցը»:
«Վերելք» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոնի քաղաքական մեկնաբան Հայկ Խալաթյանն այն կարծիքին է, որ ամփոփիչ ասուլիսին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը փորձեց ցույց տալ, որ Ռուսաստանը վստահ է ուկրաինական ճակատում հաղթանակի առումով:
168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը քաղաքագետ, Ցանցային հետազոտությունների երևանյան ինստիտուտի տնօրեն Գագիկ Հարությունյանն է:
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան, արևելագետ, կովկասագետ Ստանիսլավ Տարասովը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ երկու հարցազրույցներում ընդհանուր առմամբ լուրջ տարաձայնություններ չեն երևում, հատկապես ՀՀ իշխանությունների կողմից Ալիևի պահանջներին դիմադրություն գրեթե չկա։
«Կարծում եմ՝ փորձ է արվելու հնարավորինս քիչ վնասներով հաղթահարել նոր զարգացումները։ Ըստ իս, Սիրիայում տեղի ունեցող զարգացումների ֆոնին Իրանն ավելի զգոն պետք է որ լինի այլ ռեգիոններում։ Վերջին ամիսներին Իրանից բավականին շատ ուղերձներ են հղել Արևմուտքին, Իրանը բավականին զգուշավոր ու ճկուն քաղաքականություն է վարում և դա շարունակվելու է»,- նկատեց նա։
Թուրքագետ Մհեր Աբրահամյանի կարծիքով՝ Թուրքիան ամեն կերպ փորձում է տեղի ունեցածը որպես դիվանագիտական հաղթանակ ներկայացնել և ցույց տալ, թե Իրանի և Ռուսաստանի հետ եկել են համաձայնության:
Դժվարին կացության մեջ է նաև Մոսկվան, որը ոչինչ չկարողացավ ձեռնարկել Ասադի իշխանությունը պահելու ուղղությամբ։ Ռուսաստանի համար Սիրիայի տարածքը և այնտեղ ռազմաբազաներ ունենալը ոչ միայն հնարավորություն էր տալիս տարածաշրջանում իր խնդիրներն առաջ մղելու հարցում, այլև իր բազաները կարևոր հենման կետ են Աֆրիկայում իր տարբեր գործողությունների իրականացման համար։ Եվ Սիրիայից ռազմաբազաների դուրսբերման սցենարի դեպքում Ռուսաստանը շղթայական ռեակցիայի ձևով թուլացնելու է իր դիրքերը և Աֆրիկայում, և Հարավային Կովկասում։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովն ասաց, որ Սիրիայում տեղի ունեցողն ըստ էության ոչ միայն ռեգիոնալ, այլ մինչև անգամ աշխարհաքաղաքական բնույթի իրադարձություն է, որը կապ ունի ազդեցության բոլոր կենտրոնների շահերի հետ։ Ըստ նրա, բնականաբար, Հարավային Կովկասը՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը ևս որոշակիորեն կապ ունեն այն ամենի հետ, ինչ տեղի ունեցավ Սիրիայում, քանի որ կարող ենք այս պահի դրությամբ արձանագրել Թուրքիայի ազդեցության աճ Մերձավոր Արևելքում, որը փորձ կարվի պրոյեկտել նաև Հարավային Կովկասում։
«Գործընթացները կարող են լինել կտրուկ և ոչ այդքան կանխատեսելի, որովհետև ամբողջ միջազգային հանրության մի հատվածը չէր էլ պատկերացնում, որ Սիրիայում 12 օրում իշխանություն կփոխվի։ Սակայն առանձին պետություններ դա իմացել են։ Այն մարդիկ, որոնք կարողանում են միտք գեներացնել և կարողանում են խորհրդատվական հարթակ ապահովել, նրանց հետ գոնե պետք է աշխատել»,- ասաց Գոռ Գևորգյանը։
Հայերը Սիրիայում բնակվել են դեռևս Տիգրան Մեծի ժամանակաշրջանից: Հայ բնակչության դեպի Սիրիա առաջին գաղթի մասին տեղեկությունները ձգվում են մինչև 6-րդ դար, որին հաջորդում է արդեն Արաբական Խալիֆայության շրջանը՝ 8-9-րդ դարեր: Դա համարվում է կարևոր դարաշրջան՝ Սիրիա գաղթած հայերի համար:
«Սա նշանակում է, որ Ադրբեջանը ցանկանում է է՛լ ավելին ստանալ այս գործընթացից, ուստի անընդհատ տարատեսակ պահանջներ են շրջանառվում կամ արվում են հայտարարություններ, որոնք չեն տեղավորվում տրամաբանական գործընթացի շրջանակում։ Այս ամենի էական պատճառներից մեկն այն իրավիճակն է, որը ստեղծվել է ՀՀ արտաքին քաղաքական հարաբերություններում, այն անկայունությունն է, որը կա ՀՀ-ի շուրջ արտաքին առումով, վստահելի գործընկերների բացակայությունը մի իրավիճակում, երբ ՀՀ ղեկավարությունը հրաժարվել է ՌԴ-ի դաշնակցային ակտիվ հարաբերություններից, ինչպես նաև ՀԱՊԿ-ից»,- ասաց Արեշևը։
«Իրենք ապուշ են, տգետ և ստախոս, որովհետև իրենք խոսում են մի Հայաստանի մասին, որը տարածաշրջանում գործոն էր, որը փայլուն հարաբերություններ ուներ ոչ միայն Ռուսաստանի, այլև Եվրամիության հետ, ԱՄՆ-ի հետ: Դա եղել է այն իշխանությունը, որի մասին սրանք վայրահաչում են: Փաշինյանի ճակատին գրված է երկու բառ՝ պատերազմ և զոհ»,- նշեց նա:
Եթե սա կարելի է կոչել քաղաքականություն, պարզ երևում է, թե այն ինչին է հակված։ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը բացահայտ և միանշանակ ասում է, թե որն է իր նպատակը, այն է՝ վեց թուրքալեզու պետությունների միավորումը մեկ ազգ դառնալու նպատակով։ Մեր աչքի առջև թուրքալեզու պետությունները որոշում են կայացրել և ստեղծում են Մեծ Թուրանի բանակ։ Սահմանել են «Զանգեզուրի միջանցք» հասկացությունը, որ այն անընդհատ հնչի, և դրա անվան տակ պարզ խոսում են իրենց միավորման հնարավորության մասին։
