#Հայոց ցեղասպանություն

Հայերը Սիրիայում բնակվել են դեռևս Տիգրան Մեծի ժամանակաշրջանից: Հայ բնակչության դեպի Սիրիա առաջին գաղթի մասին տեղեկությունները ձգվում են մինչև 6-րդ դար, որին հաջորդում է արդեն Արաբական Խալիֆայության շրջանը՝ 8-9-րդ դարեր: Դա համարվում է կարևոր դարաշրջան՝ Սիրիա գաղթած հայերի համար:

«Գործակալական ցանցը և դրա պարագլուխն իրականացնում են իրենց տերերի կամ ուղղորդողների կողմից հրահանգված բառապաշարի շրջանառությունը։ Հայաստանի Հանրապետության դեմ իրականացվում է գործակալական աշխատանք՝ սկսած դեռ 2018 թվականից։ Գարեգին Նժեդեհի արձանի հանելը, նրան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում ֆաշիստ ներկայացնելը… ամեն ինչ սկսեց էստեղից, հետևապես, այն խոսույթը, որը Փաշինյանը դնում է շրջանառության մեջ, ինչպես նաև իր ընտանեկան կադրերի հրապարակումը, պատականություններ չեն»:

168.am-ը երեկվանից ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Անի Բադալյանից փորձում է մի պարզ հարցի պատասխան ստանալ՝ ինչո՞ւ են ԱԳՆ կայքից հեռացվել ԼՂ հիմնախնդրին և 44-օրյա պատերազմին առնչվող բաժինները: Մենք մեր բանավոր պատասխանի ենթակա հարցն ուղարկել ենք էլեկտրոնային փոստով, մեսինջերով, անգամ մեկնաբանություն ենք թողել ԱԳՆ խոսնակի ֆեյսբուքյան էջին, սակայն ոչ մի արձագանք: Ասում են՝ եթե ԱԳՆ խոսնակը չի արձագանքում, նշանակում է՝ նպատակահարմար չի գտնում, այսինքն՝ ոչ թե այդ մասին արտահայտվում է, այլ լռություն է պահպանում: Սրանից կարելի է ենթադրել՝ կամ պատասխան չունեն, կամ չեն ցանկանում կատարվածն արհեստականորեն կապել տեխնիկական խնդիրների հետ:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ նախկին վարչապետ, «Ազատություն» կուսակցության նախագահ, «Միասին» շարժման համանախագահ, պրոֆեսոր Հրանտ Բագրատյանն է։

ՀՅԴ Հայ դատի Կենտրոնական գրասենյակի հատուկ ծրագրերի պատասխանատու Գևորգ Ղուկասյանը ԵՄ գործադիր իշխանության կողմից որոշակի ակտիվություն է տեսնում հայ-ադրբեջանական հարաբերություններին վերաբերող հարցերում, ինչն ըստ նրա՝ նորություն է:

«Այս պահին իշխանության ղեկին են կազմակերպված հանցավոր խմբի անդամներ, որոնք ապօրինի կերպով զավթել են մեր ժողովրդի իշխանությունը և ծառայում են թշնամու շահերին»,- ընդգծեց նա:

«Թուրքիան Հայաստանի նկատմամբ ունի թշնամական քաղաքականություն, նրա նպատակներից մեկը ևս հայկական պետականության դեմոնտաժն է։ Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացից հրաժարվելը ռազմավարական աուտիզմի դրսևորումներից մեկն է»,- ընդգծեց քաղաքագետը:

ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի տնօրեն, պատմաբան Աշոտ Մելքոնյանի խոսքով՝ եթե Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցի առաջմղումը ՀՀ իշխանությունների կողմից չի դառնում առաջնահերթություն, բնականաբար, դա կանդրադառնա հարցի միջազգային ճանաչման վրա՝ այդ գործընթացն ավելի կդանդաղի։

Պետությունը վերացումը սկսվում է ազգային ինքնության վերացումով, ինչով և զբաղված է Հայաստանի իշխանությունը, որը մի կողմից՝ փորձում է դատարկել հանրային հիշողությունը (Միրզոյանի հայտարարությունը դրա խտացված արտահայտություններից է) և լցնել ստամոքսը («Այստեղ հաց, այստեղ կաց», ուտելիքի պաշտամունքի փաշինյանական, ՔՊ-ական այլ կարգախոսներ)։

Ազգային ժողովում 2025 թվականի բյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը մի շարք աղմկահարույց հայտարարություններ արեց. նա Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովում ներկայացրեց դիրքորոշում, որը խիստ նման է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանի երկարամյա դիրքորոշումներին Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացի վերաբերյալ։

«ԱԺ «Պատիվ ունեմ» և Հայաստան» խմբակցությունները նախաձեռնելու են հրատապ նիստ, որի նպատակն է առաջարկել ԱԺ-ին ընդունել հայտարարություն, որն ուղղված կլինի Հայաստանի կառավարիչներին, միջազգային հանրությանը և Ադրբեջանին՝ կապված Բաքվում անօրինաբար պահվող հայ գերիների, ռազմաքաղաքական առաջնորդների վերադարձի հարցի հետ: Տեսնենք, թե ինչպես ՔՊ-ն իրեն կպահի՝ հայ գերիների վերադարձի վերաբերյալ հայտարարության քննարկման և ընդունման համատեքստում»:

Հայկ Մամիջանյանն անդրադարձավ խորհրդարանում Արարատ Միրզոյանի՝ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ արած հայտարարությանը. «Այսօր ՀՀ արտաքին գործերի նախարարն ասում է, որ նման առաջնահերթություն ՀՀ-ն չունի: Իմ ամենաատելի արտահայտությունը վերջին 6 տարիների ընթացքում դարձել է «բա, որ ասում էինք»-ը: Երբ տարիներ առաջ ասում էինք, որ Նիկոլ Փաշինյանն ու ՔՊ-ն գալիս են իշխանության՝ Արցախը հանձնելու և Ցեղասպանության հարցը մոռացության մատնելու համար, հիմա երկուսն էլ իրողություն են՝ Արցախը հանձնված է, իսկ Ցեղասպանության ճանաչման հետ կապված՝ ՀՀ ԱԳ նախարարն ասում է, որ նման առաջնահերթություն ԱԳՆ-ն չունի»:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքագետ, «Հայկական նախագիծ» գիտակրթական կենտրոնի համահիմնադիր Էդգար Էլբակյանն է։

Հիմա այլևս մենք Հայաստանի ղեկավարից չենք լսելու ՄԱԿ-ի ամենաբարձր ամբիոնից Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման ու դատապարտման մասին։ Չենք լսելու, որ արցախահայերի նկատմամբ թուրքերն ու ադրբեջանցիներն իրականացրել են ցեղասպանություն ու էթնիկ զտում, որ 150 հազարից ավելի արցախահայերի նկատմամբ թուրքերն ու ադրբեջանցիները տարիներ շարունակ իրականացրել են ահաբեկչություն։

Նորվեգացի գիտնական, դիվանագետ և մեծ հումանիստ Ֆրիտյոֆ Նանսենի անունը համաշխարհային իրականության մեջ ամենահայտնի ու հնչեղ անուններից է: Նրա բազմաբովանդակ կենսագրության մեջ բացառիկ է նաև հումանիստական աշխատանքը:

Այսօր տեղի է ունեցել «Հայկական հարցի և Հայոց ցեղասպանության տեղեկագիր մատյան. Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքարան» գրքի շնորհանդեսը՝ հեղինակությամբ Լուսինե Սահակյանի, Անի Ոսկանյանի, Անի Սարգսյանի։

 «Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ԱՄՆ Հայ դատի հանձնախմբի Վաշինգտոնի գրասենյակի խոսնակ Եղիսաբեթ Չուլջյանն է։

ՀՀ էկոնոմիկայի նախկին նախարար Կարեն Ճշմարիտյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է.
«Ամենայն հավանականությամբ հանրության որոշակի հատվածում դեռևս անտեղյակ են թուրքադրբեջանական միության կողմից Հայաստանին ներկայացվող պահանջներից։

ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանն այսօր այցելել էր Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր, ծաղիկներ խոնարհել Հայոց ցեղասպանության անմեղ զոհերի հիշատակին։

2024 թվականի ապրիլի 24-ը՝ Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցը, տարբերվում է անցած ավելի քան 100 տարիներին Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի ոգեկոչման արարողություններից։ Ոչ միայն նրանով, որ այս ապրիլի 24-ին Հայաստանն առավել քան թուլացած է ու պառակտված, անարգվող անցյալով, նվաստացած ներկայով ու խավար ապագայով։

Հայոց ցեղասպանության անմեղ զոհերի հիշտակին նվիրված Ջահերով երթի ժամանակ 168.am-ի հետ զրույցում  Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի դասախոս, ցեղասպանագետ Սուրեն Մանուկյանը մեկնաբանելով Էրդողանի վերջին հայտարարությունը՝ ասաց.

«Հայոց ցեղասպանությունը միայն հայի խնդիրը չէ, սա համամարդկային է: Եղել է մարդկության դեմ ոճրագործություն: Որքանով փորձել եմ հասկանալ թուրքի հոգեբանությունը, կարծում եմ՝ դեռ իրենք չունեն Հայոց ցեղասպանությունն ընդունելու կամք: Կարծում եմ՝ դեռ պատրաստ չեն: Ինչ վերաբերում է թուրքի հետ բարեկամությանը, ապա ես հաշտ չեմ այդ մտքի հետ. Ինչպե՞ս կարող եմ իմ տատի, պապի գերդաստանին ցեղասպանածի շառավիղների հետ ընկերություն անել»,- ընդգծեց Անի Մանուկյանը:

«Բարդ Talk» հաղորդաշարի հերթական թողարկման շրջանակներում քաղաքական վերլուծաբաններ Արմեն Բաղդասարյանն ու Գառնիկ Գևորգյանը քննարկում են Տավուշի մարզի չորս գյուղերի հանձնման շուրջ ձեռք բերված հայ-ադրբեջանական պայմանավորվածությունները, դրանց հնարավոր սպառնալիքներն ու առաջիկայում այդ լույսի ներքո սպասվող զարգացումները։

Հայոց ցեղասպանության հարցի ուրացումն ունի նաև լրջագույն միջազգային հետևանքներ։ Նախ հարված է հասցվում ցեղասպանությունների կանխարգելմանն ուղղված միջազգային մեխանիզմներին, որովհետև Հայոց ցեղասպանությունը շատ կարևոր մասնիկն էր այդ շարժման։ Նիկոլը սրբում է Թուրքիայի արյունոտ երեսը նաև վերջինիս՝ ԵՄ հնարավոր անդամագրության գործընթացում։ Հարվածի և հարցականի տակ է դրվում նաև միջազգային քաղաքական գործիչների, փորձագետների, մտավորականների տասնյակ տարիների աշխատանքը։

««Ջահերով երթ»-ն ունի նաև ներքին լսարան, որի նպատակն է՝ ցույց տալ, որ հայ ժողովուրդը, որպես հավաքականություն, հստակ գիտի, որ Թուրքիային պետք է պատասխանատվության ենթարկել։ Ի պատասխան Հայաստանի հանձնվողական իշխանության՝ սրանով մենք ցույց ենք տալիս, որ ուրացման քաղաքականությունը մերժում ենք ու պահանջում տեր կանգնել մեր պահանջատիրությանը»,- ասաց Նազարյանը։

Այս իրականության խտացված աբսուրդն  այն է, որ հիմա, իշխանությունից բացի, Հայաստանում գրեթե բոլորը նույն իշխանության դեմ մղում են ճիշտ նույն պայքարը, ինչ տասնամյակներ շարունակ մղել են Ադրբեջանի ու Թուրքիայի քաղաքական, հանրային, դիվանագիտական ներկայացուցիչների դեմ։ Դա մի կողմից՝ առաջացնում է այն, ինչն անվանում են կոգնիտիվ դիսոնանս, մյուս կողմից՝ անհեթեթ է դարձնում քաղաքական, ինտելեկտուալ պայքարն ինքնին, որովհետև իշխանությունը ընդդիմախոսներին մղում է հայաստանյան իսկ օրակարգում ապացուցել այն, ինչի մասին խոսակցությունն անգամ ծառայում է թշնամական օրակարգերին։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի նախկին տնօրեն, ակադեմիկոս, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանն է։

Նախկինում մեր զորավարժությունները վտանգ էին ներկայացնում հակառակորդի համար, այս համատեքստում հիշենք 2014 թվականի նոյեմբերի 12-ին՝ արցախաադրբեջանական սահմանագծին և վերևում նշված զորավարժությունների համատեքստում Մի-24 ուղղաթիռի խոցումը Ադրբեջանի զինուժի կողմից: Այսինքն, Անդրանիկ Քոչարյանի պնդումը, որ նախկինում զորավարժությունները թղթի վրա են եղել, ոչ միայն չի համապատասխանում իրականությանը, այլև այս կերպ փորձում են քողարկել իրենց անգործությունը:

Պատմաբանը չբացառեց, որ այս ճանապարհով փորձում են միս ու արյուն տալ այն պատմաբանների հանձնաժողովին, որը բազմիցս առաջարկվել է Թուրքիայի կողմից, ըստ որի՝ պետք է Հայոց ցեղասպանության հարցով զբաղվի պատմաբանների խումբը, ինչը Հայաստանը մշտապես մերժել է։

Մի քննարկեք Նիկոլի ու նրա տխրահռչակ տարասեսակ երեսփոխանների հրապարակ նետած թուրքական թեզերը։