#Իրան

«Կամուրջ» քաղաքական նախաձեռնությունների կենտրոնի համահիմնադիր Արման Աբովյանը վստահեցնում է՝ Հայաստանի իշխանությունը համաձայնել է Հայաստանի տարածքի մի մասը ոչ միայն դարձնել վիճելի, ինչպես իր բրիֆինգի ժամանակ ասաց Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպան Թոմաս Բարաքը, այլ նաև հանձնել՝ արտապատվիրակել ուրիշին, ինչը շատ ուղիղ նշանակում է մեկ բան՝ Հայաստանի այս իշխանությունն իր վարած քաղաքականությամբ բերում է նրան, որ Ադրբեջանի պահանջած կեղծ «Արևմտյան Ադրբեջան» ասվածն առաջին հերթին ձևավորվի հենց Հայաստանի Հարավում՝ Սյունիքում։

Փաշինյանի խոսնակի պնդումը կամ հիշեցումը, թե տեղեկատվական դարում անմիջական շփում պետք չէ՝ մտնող-դուրս եկողին ֆիքսելու համար, բացահայտում է վտանգավոր միտումներ։

Ֆրանսիայի «ՀՅԴ Նոր Սերունդ» երիտասարդական միության Կենտրոնական վարչության ատենապետ Նժդեհ Գարագավորյանն այն կարծիքին է, որ Նիկոլ Փաշինյանի ճակատագրական սխալների գինը վճարում է հայ ժողովուրդը:

Կրոնագետ, փիլիսոփա Վարդան Խաչատրյանը նոր շարք է սկսում 168TV-ում՝ «ԶԵՆԻԹ/ZENITH» (Զենիթ՝ երկնոլորտի կետ դիտողի գլխավերևում):

«ԱՄՆ-ի գլխավորած Զանգեզուրի առաջարկը մեծ խաղադրույքներ է կրում այն աշխարհում, որտեղ մեծ տերությունների մրցակցությունը ավելի ու ավելի է ձևավորում տարածաշրջանային արդյունքները: Հաջողությունը կախված է ինքնիշխանության օրինական մտահոգությունների լուծումից՝ միաժամանակ բացահայտելով վերափոխող տնտեսական ներուժը՝ փորձարկելով՝ արդյո՞ք ամերիկյան դիվանագիտական նորարարությունը դեռ կարող է վերաձևավորել համաշխարհային կարգը»,- այսպես է ավարտում իր ծավալուն հոդվածը Գյունեյ Յըլդըզը Forbes պարբերականում։

«Իր ասելը շատ քիչ է: 7 տարվա մեջ ինչ ասես՝ տեսել ենք Նիկոլից: Եթե փաստով ներկայացվեր, որ նա իր ֆեյսբուքյան էջում հրապարակել է «Կյանքի խոսք»-ի հովվի քարոզները, հետաքրքիր կլիներ տեսնել, թե նա ինչպես է ճողոպրելու կամ անգրագետի նման այդ հարցին պատասխանելու: Իր ընտանիքի՝ Հայ Առաքելական եկեղեցու հետևորդ լինելո՞վ է պայմանավորված իր երկու դուստրերի՝ աղանդավորների հետ նստել-հելնելը, սոցիալական ցանցերում հրապարակելը, կամ նրա տղայի անկապ պարերը…»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա՝ հիշեցնելով, որ Փաշինյանի օրոք է դպրոցական առարկաների ցանկից հանվել «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան:

168.am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինն ասաց, որ իրանական կողմը ճիշտ է, երբ նշում է, որ ցանկանում է ռեգիոնալ հակամարտությունների կարգավորում, որի իրագործման դեպքում ենթադրվում է, որ ռեգիոնում ռիսկերն Իրանի, ինչպես նաև Ռուսաստանի համար փոքր-ինչ կմեղմվեն։

ԱՄՆ-ը հրապարակային հայտարարեց, որ պատրաստ է կառավարել այն տրանսպորտային ուղին, որը կկապի Ադրբեջանի հիմնական տարածքը Նախիջևանի հետ, և Նիկոլ Փաշինյանն իր վերջին ասուլիսում փաստացի հաստատեց այդ լուրը։ Կարծում եմ, որ Սյունիքով անցնող ցանկացած երթուղու արտաքին կառավարում կարող է գործնականում սահմանափակել Հայաստանի մաքսային և սահմանային իրավասությունները՝ այն դարձնելով փաստացի «միջանցք» Ադրբեջանի համար։

«Ղարաբաղը պետք չէր, Սյունիքը պետք չէ, մարդիկ շարունակում են ուտել-խմել ռեստորաններում, թքած ունեն՝ ինչ է կատարվում Հայաստանի հետ, միանգամից ամբողջ ՀՀ-ն ծախեք, այդ փողը վերցնենք, կիսվենք, գնանք Գլենդել, Ռոստով կամ Սոչի: 5000 էթնիկ խումբ կա աշխարհում, 193 պետություն, այսինքն՝ ամեն էթնիկ խումբ չպետք է պետություն ունենա: Որևէ ուրիշ երկրի պարտադրե՞լ են, որ նա արտապատվիրակի իր տարածքի մի մասը»:

168.am-ի հետ զրույցում Թեհրանի «Ալիք» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Արամ Շահնազարյանը վստահեցրեց, որ Իրանում մտահոգությամբ են հետևում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող խաղաղության բանակցություններին և դրա շրջանակում ձեռք բերվող պայմանավորվածություններին, մասնավորապես՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցում:

«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերն ԱՄՆ Լիհայի համալսարանի պրոֆեսոր, քաղաքագիտության դոկտոր Արման Գրիգորյանն ու «Ամերիկյան հետազոտությունների հայկական կենտրոնի» տնօրեն, միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանն են։

Հուլիսի 10-ին Աբու Դաբիում տեղի է ունեցել Ալիև-Փաշինյան հանդիպումը, որը տևել է մոտ 5 ժամ. օրակարգային գլխավոր հարցերից մեկը եղել է «Զանգեզուրի միջանցքի» բացումը:

Նախիջևանյան զորավարժությունների ընթացքում թուրքական F16-երի վերաբազավորում էր տեղի ունեցել դեպի Գյանջա (Գանձակ) քաղաք, նաև՝ Ադրբեջանը «Բայրաքթարներ» էր տեղակայել Նախիջևանում, ինչից պարզ էր՝ այդ ամենը վարժանքի նպատակով չէ։

Բնակիչների խոսքով՝ գործող նախարարները տարվա ընթացքում մեկ-երկու անգամ են այցելում Մեղրի, այն էլ՝ ամռանը՝ ոչ թե քաղաքի ու իրենց խնդիրներին ծանոթանալու, այլ ուտել-խմելու, լավ ժամանակ անցկացնելու համար։

«Մեծ հաշվով, ամեն ինչ այս գործընթացում սկսվեց հենց այդ այցից, և տպավորություն կար, որ գործողությունների ընդհանրականացում կար․ այսինքն՝ կողմերը սկսեցին ընդհանուր մոտեցումներ ցուցաբերել տարբեր հարցերի շուրջ և, բնական է՝ առաջինը հենց ճանապարհի հարցն էր»։

Պատմական գիտությունների դոկտոր,  Ս.Պետերբուրգի Տնտեսագիտության բարձրագույն դպրոց ազգային հետազոտական համալսարանի Պատմական ուսումնասիրությունների կենտրոնի հետդոկտորական գիտայցելու Պիետրո Շաքարյանը Հայ Առաքելական եկեղեցու հանդեպ գործող իշխանությունների հարձակումն ավելի լայն համատեքստում է դիտարկում:

«Այդ ժամանակ, երևի մեր ժողովուրդը նոր կակտիվանա, երբ սով գա Հայաստանը, գները մի քանի անգամ բարձրանան: Բայց արդեն ուշ է լինելու, որովհետև Սյունիքը մենք կորցնելու ենք, և որևէ երկիր մեզ օգնել չի կարողանալու: Մենք կդառնանք ավելի մեծ Ղարաբաղ, և մարդիկ դուրս կգան Հայաստանից: Սամվել Կարապետյանի ձերբակալության օրը փողոցներում մարդիկ անհոգ շրջում էին, պարում էին, նրանց հարցրեք՝ այս իրավիճակի ելքը ինչպե՞ս են տեսնում: Նրանք հասկանո՞ւմ են, որ եթե կտրվենք Իրանից, և երբ ադրբեջանցիները գան այստեղ՝ ապրելու, նրանք այլևս չեն կարողանալու փողոցներում պարել և հաց ուտել: Եթե ժողովուրդը պետություն չի ուզում ունենալ, ի՞նչ կարող ենք անել»:

Նման պնդումների համար որևէ իրատեսական նախադրյալ չկա։ Ադրբեջանի կողմից վարած քաղաքականությունն ու գործողությունները ցույց են տալիս, որ թե՛ ռազմական, թե՛ հոգեբանական ճնշումը Հայաստանի վրա շարունակում է մնալ օրակարգում։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, քաղաքական վերլուծաբան Վարդան Հակոբյանն է։

Օրերս Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանն օկուպացված Ստեփանակերտում մասնակցել էր Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության 17-րդ գագաթնաժողովին:

Ցանցային հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն Գագիկ Հարությունյանն այն կարծիքին է, որ ռուսները լավ չեն տիրապետում փափուկ ուժի տեխնոլոգիաներին, հետևաբար՝ Հայաստանում հեղաշրջում չեն նախապատրաստել:

Եթե ճանապարհի վրա Հայաստանի օրենքը չի գործում՝ դա արդեն միջանցք է։ Եթե Հայաստանի սահմանը դառնում է այլ պետությունների վերահսկողության տարածք, դա արդեն անընդունելի է ու լի բազմաթիվ ռիսկերով:

ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի Չինաստան կատարած պաշտոնական այցից մեկ շաբաթ անց ՀՀ ԱԳ նախարարությունը հայտարարեց ՇՀԿ-ին անդամակցելու ցանկության մասին։ Պաշտոնական հաղորդագրության համաձայն` «Կիսելով Շանհայի համագործակցության կազմակերպության հիմնարար սկզբունքները, մասնավորապես՝ տարածքային ամբողջականությունը, ուժի չկիրառումը և սահմանների անձեռնմխելիությունը՝ Հայաստանի Հանրապետությունը հայտնել է ՇՀԿ անդամ դառնալու ցանկություն»:

Օրերս ավարտվեց ԵՄ արտաքին քաղաքականության ու անվտանգության հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Կայա Կալլասի պաշտոնական այցը Հայաստանի Հանրապետություն:

Իրանի դեմ Իսրայելի սանձազերծած պատերազմական գործողության դադարեցումից հետո թեման հայ հանրության շրջանում զգալիորեն մարել է, ինչը, թերևս, հասկանալի է, առավել ևս, որ Հայաստանի ներքին կյանքում ավելի մեծ  թափով է բորբոքվել Հայ Առաքելական եկեղեցու (ՀԱԵ) բարձրաստիճան հոգևորականության դեմ քաղաքական իշխանության գործողությունը:

Այս պատերազմում Իսրայելին հասցված վնասի ճշգրիտ չափը անհայտ է, քանի որ իսրայելական իշխանությունները զգալի ջանքեր գործադրեցին իրական կորուստները թաքցնելու համար: Այնուամենայնիվ, առկա տվյալները վկայում են Թել Ավիվում, Հայֆայի նավահանգստում և նավթավերամշակման գործարաններում զգալի ավերածությունների մասին: Նրանց օդանավակայանը նույնպես փակվել է մարտերի ընթացքում, ինչը լուրջ տնտեսական վնաս է պատճառել:

«Այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը» Իրանի կարմիր գիծն է»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց ՀՀ-ում ԻԻՀ դեսպան Մեհդի Սոբհանին։

«Արևմտյան Ադրբեջան անվանումը ԻԻՀ նահանգներից մեկի անվանումն է»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց ՀՀ-ում ԻԻՀ դեսպան Մեհդի Սոբհանին՝ անդրադառնալով օրերս Ստամբուլում կայացած Իսլամական համագործակցության կազմակերպության ընդունած հակահայկական հռչակագրին ու բանաձևերին։

168.am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևն ասաց, որ Իրանի ու Իսրայելի միջև ավարտվեց 12-օրյա հրթիռային պատերազմը, սակայն սա հակամարտության վերջը չէ։ Ըստ նրա, այս հերթական բռնկումը ցույց տվեց, որ ներկայիս աշխարհակարգը կամ անցնող աշխարհակարգի իրավական կարգավորումները չեն գործում, երկրները դրանք հեշտորեն խախտում են, ինչպես արեց ԱՄՆ-ը՝ թիրախավորելով Իրանի միջուկային օբյեկտները։

168TV-ի «Դիպլոմատ» հաղորդման ընթացքում հայտնի արևելագետ, քաղաքագետ, իրանագետ Կարինե Գևորգյանը և Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն անդրադարձան գլոբալ զարգացումներին Մերձավոր Արևելքում Իրան-Իսրայել 12-օրյա պատերազմի համատեքստում: