ՀՀ կառավարությունն ի՞նչ առաջարկներ է ստացել Սյունիքով անցնող հնարավոր ճանապարհի վերաբերյալ․ ի՞նչ ռուսական առաջարկի մասին է պնդում իշխանամերձ քաղաքագետը

Օրերս «ՌեՖորում 2025»-ի շրջանակում անցկացվող հանդիպման ժամանակ «Անվտանգային քաղաքականության հետազոտական կենտրոնի» նախագահ Արեգ Քոչինյանը ներկայացրել է Մեղրիով անցնող ճանապարհի վերաբերյալ հնչած ռուսական, ամերիկյան, հայկական և ադրբեջանական առաջարկները:

Նա մասնավորապես նշել էր, թե ռուսական կողմից եղել է նամակ Հայաստանի կառավարությանը, որտեղ իրենք պահանջում էին հայ-իրանական սահմանից 1 կմ խորության վրա Ադրբեջանից մինչև Նախիջևան հողհատկացումներ անել՝ այնտեղ պատ կառուցելու համար:

«Ու պետք է ստացվեր իրավիճակ, երբ հայ-իրանական սահմանին իրենք են կանգնած, այդ պատին իրենք են կանգնած, 1կմ խորությամբ Ադրբեջանից Նախիջևան միջանցք պետք է ստեղծվեր, ամբողջությամբ ռուսական վերահսկողության տակ, և ռուսներն օրվա մեջ երկու ժամ պետք է մեզ համար բացեին ճանապարհը, որպեսզի մենք Իրանի հետ մեր սահմանից օգտվեինք, 4 ժամ՝ ադրբեջանցիների համար, այսինքն՝ իրենք այդ ամենը պետք է կառավարեին՝ ով ուր է գնում, ով երբ է գնում: Ռուսական առաջարկը եղել է սա, ու դասական արտատարածքային միջանցքը հենց սա է, մանավանդ, որ իրենք պատկերացնում էին, որ այդ ամբողջ ճանապարհի երկայնքով պետք է լինի զինված ռուսական ներկայություն, այսինքն՝ ուժ կիրառելու հնարավորությամբ ռուսական ներկայություն. մոտավորապես այնպես, ինչպես իրենք կանգնած էին Լաչինում»,- մանրամասնել էր Քոչինյանը:

Ադրբեջանին վերաբերող դրվագում քաղաքագետը նշել էր․ «Ադրբեջանն ուզում է, որպեսզի սահմանին չլինի անձնագրային, մաքսային վերահսկողություն, որ իրենց մեքենաներն ու գնացքները սահմանն անցնեն առանց կանգնելու, այն ճանապարհներին՝ ավտո և երկաթուղային, որոնցով իրենք պետք է անցնեն, հայեր ֆիզիկապես ներկա չգտնվեն, այնտեղ լինեն կա՛մ երրորդ երկրների, կա՛մ մասնավոր ընկերությունների ուժեր, ու օրինակ՝ եթե նույնիսկ այնտեղ արտակարգ պատահար է լինում, օրինակ՝ վթար է լինում, ինչ-որ բան է այրվում, մարդ է վատանում, էլի որպեսզի դա չլինի հայաստանյան կողմի պատասխանը, ռեակցիան, այլ լինի երրորդ արտապատվիրակված կողմ»:

Արեգ Քոչինյանը ներկայացրել է նաև Հայաստանի իշխանությունների պատկերացումը՝ որպես ամենաարդյունավետ տարբերակ վերագրելով փուլ առ փուլ խոսակցություն բացելը:

«Առաջին փուլում խոսել միայն բեռնափոխադրումների մասին, որովհետև բեռնափոխադրումները լիքը հարցեր չունի՝ անձնագրային վերահսկողություն չկա, ֆիզիկական անվտանգության հարց չկա, և այլն: Բեռնափոխադրումները մենք պատկերացնում ենք այսպես՝ ադրբեջանական գնացքը գալիս կանգնում է սահմանին, դրա լոկոմոտիվն անջատվում է բեռից, հայկական լոկոմոտիվն է այդ բեռին կպնում, անցկացնում է ՀՀ տարածքով, տանում հասցնում է Նախիջևանի սահմանը, էլի անջատվում է, ադրբեջանական լոկոմոտիվը դրան էլի կպնում է, հանում է դեպի Նախիջևան: Սրան զուգահեռ՝ դիտարկվում է նաև ադրբեջանական բեռն ապահովագրելու գաղափարը: Սա քչից-շատից հայկական առաջարկն է»:

Ամերիկյան առաջարկի վերաբերյալ նա ասել է. «Ամերիկյան առաջարկի դեպքում, ինչքանով ես ընկալում եմ, խոսքը չի գնում ամերիկյան ընկերության մասին, խոսքը հայ-ամերիկյան ընկերության մասին է: Դա շատ տարբեր է նրանից, ինչ որ, օրինակ, Քարնեգիի կայքում է գրված եղել: Խոսքը չի գնում 100 տարվա մասին, այն, ինչ-որ ԱՄՆ դեսպանն է խոսում Թուրքիայում, խոսքը գնում է էականորեն ավելի կարճ ժամկետի մասին: Եթե շատ պարզ փորձենք բացատրել, թե այդ գաղափարն ինչ է իրենից ներկայացնում, բերենք երևի օրինակի վրա. Ադրբեջանը, երբ կառուցել է Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան և այլ իր ենթակառուցվածքային խոշոր նախագծերը՝ գազամուղները, նավթամուղները, երկաթգծերը, դրանց շուրջ ստեղծվել են միջազգային կոնսորցիումներ, այսինքն՝ ստեղծվել է նախ մի հատ ներդրումային ֆոնդ, որն այդ փողն է հավաքել՝ այդ ենթակառուցվածքները կառուցելու, որովհետև դրանցից ոչ մեկն Ադրբեջանը մենակ չի կառուցել, դրանք բոլորը միջազգային և՛ գարանտիաներով, և՛ փողերով են կառուցվել: Հետո այդ ներդրումների համամասնությամբ ստեղծվում է այդ կոնսորցիումը՝ կառավարումն այդ ենթակառուցվածքի, և համամասնությամբ էլ՝ դրա շահութաբերությունը․․․»,- ասել էր նա։

168․am-ը գրավոր հարցմամբ կառավարության տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչությունից հետաքրքրվել էր․

«Որտեղի՞ց Արեգ Քոչինյանին Մեղրիով անցնող ճանապարհի վերաբերյալ ռուսական, ամերիկյան, ադրբեջանական և հայկական կողմերի առաջարկների մանրամասները։

Արդյո՞ք ՀՀ կառավարությունը գրավոր առաջարկ է ստացել ռուսական կողմից։ Եթե այո, ապա ե՞րբ է ռուսական կողմը նամակ ուղարկել Կառավարություն, և ի՞նչ է պատասխանել հայկական կողմը։

Արդյո՞ք ՀՀ Կառավարությունը գրավոր առաջարկ է ստացել ԱՄՆ-ից, և եթե այո, ապա ի՞նչ է պատասխանել ՀՀ-ն (Հիշեցնենք՝ եթերներից մեկում ՔՊ պատգամավոր Արման Եղոյանն ասել էր, թե՝ «չենք ընդունել ԱՄՆ-ի՝ ճանապարհի վարձակալման առաջարկը»)»։

Ի պատասխան՝ մեզ կառավարությունից տեղեկացրել են, թե՝ մեր կողմից բարձրացված հարցերին Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձել է հուլիսի 16-ի ասուլիսում, նրա խոսնակ Նազելի Բաղդասարյանը՝ հուլիսի 21-ին՝ լրատվամիջոցներից մեկի հետ զրույցում, և ավելի ուշ՝ ֆեյսբուքյան գրառմամբ։

Փաշինյանի խոսնակը, օրինակ, լրատվամիջոցի հետ զրույցում վստահեցրել է, թե՝ «Հայաստանի Հանրապետությունը երբևէ որևէ մեկի հետ չի քննարկել, չի քննարկում և չի քննարկելու Ադրբեջանի նախագահի նշած անվանաբանությունը և դրանից բխող տրամաբանությունը։ Հայաստանի Հանրապետությունը թե Ադրբեջանի, թե միջազգային մյուս գործընկերների հետ քննարկում է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը», բայց այս հղումներից որևէ մեկում, օրինակ, չկար ո՛չ հաստատում, ո՛չ հերքում Արեգ Քոչինյանի մատնանշած ռուսական առաջարկի մասին։