«Հստակ է, որ Հայաստանն ամենամեծ կորցնողն է․ ամեն կնքված պայմանագրից հետո մեր կորուստներն էլ ավելի են մեծանում»,- 168․am-ի հետ զրույցում Վաշինգտոնում մեկնարկած գործընթացներին ու նախաստորագրված փաստաթղթին այսպես արձագանքեց միջազգային հարցերով փորձագետ Արմեն Մանվելյանը։
Ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանի կարծիքով՝ եթե 2021-ին անորոշությունը մեծ էր, Արցախը կար՝ ոտքի էր կանգնում, հույսեր կային, որ իսկապես առնվազն այն, ինչ պահպանվել է, կմնա, թուրքական էքսպանսիան և պետականության անկումն ու աղետը շատ հեռավոր մի բան էր թվում, ու մարդիկ խաբվեցին, հիմա ըստ նրա՝ իշխանությունները ցույց են տալիս, թե ինչ աղետ են բերելու 2026թ. հունիսին, եթե նրանց հաջողվի խաբել մարդկանց և վերարտադրվել:
Մի՛ հավատացեք, թե ԱՄՆ-ը, հատկապես՝ Դոնալդ Թրամփի օրոք, ինչ-որ կերպ ձեզ կփրկի ձեր հարևաններից։ Նրանք ձեզ կմտցնեն լուրջ խնդիրների մեջ։ Բրյուսելի այս կարողությունը զարմանալի է։ Բայց կարելի է ասել, որ Բրյուսելն ԱՄՆ-ի վասալի դերն է խաղում։ Բրյուսելն իրականում չի ներկայացնում Եվրոպան կամ առնվազն՝ եվրոպական շահերը, այն ներկայացնում է ԱՄՆ-ի շահերը։ Ահա թե ինչու և՛ ՆԱՏՕ-ն, և՛ Եվրահանձնաժողովը տեղակայված են նույն վայրում։ Նրանք խաղեր են խաղում։ Հարավային Կովկասը տասնամյակներ շարունակ եղել է նման խաղերի հարթակ»:
«Ի՞նչ է ստանալու Հայաստանը․ էլի խոսքը խաղաղության մասին է, խաղաղության առևտրի։ Այսինքն՝ նույն ապրանքն Ադրբեջանը Հայաստանի իշխանություններին մի 10 անգամ արդեն վաճառել է, ինչն էլի վերջնական չէ։ Բայց, ամեն դեպքում, Հայաստանը ստանում է պատրանք, որ ունենալու է խաղաղություն»,- հավելեց նա։
Նիկոլ Փաշինյանը հայաստանյան լրատվամիջոցներից մեկի հարցին` «Սյունիքի տարածքն ԱՄՆ-ին վարձով տալով՝ արդյո՞ք մտահոգություն չունեք, որ ԱՄՆ-ի և Իրանի միջև լարվածության սրման դեպքում այն կվերածվի Իրանի վրա հարձակման ելակետի», չի համաձայնել այն դիտարկումների հետ, թե Սյունիքի մարզը վարձով տրամադրվում է ԱՄՆ-ին:
«Այս նախագծով Հայաստանը ստանում է երկաթուղային կապ՝ ինչպես ՌԴ-ի, այնպես էլ՝ Իրանի հետ»,- այս մասին այսօր Վաշինգտոնից պատասխանելով լրագրողների հարցերին՝ ասաց Նիկոլ Փաշինյանը` անդրադառնալով մտահոգություններին, որ ՀՀ-ԱՄՆ-Ադրբեջան համաձայնությունը կհարվածի ՌԴ-ի ու Իրանի առևտրային ու լոգիստիկ շահերին ռեգիոնում։
«Դա բռնապետություն է, և այդ բռնապետության պայմաններում մենք հաշվետվողականության մասին չենք կարող խոսել: Փաստորեն, երկու բռնապետ հանդիպել են աշխարհի հզորագույն տերություններից մեկի պոպուլիստ առաջնորդի հետ, որին ավելի շատ իր անձն է հետաքրքրում, քան իր երկրի առաքելությունը՝ միջազգային խաղաղություն, անվտանգություն ապահովելու հարցում: Այդ դեպքում ի՞նչ հաշվետվողականություն ենք ակնկալում»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Փաստ է՝ Թուրքիան այս սցենարում հաղթողի դիրքում է։ ԱՄՆ հովանավորչությամբ իրականացվող TRIPP ծրագիրը՝ անկախ նրա անվանումից, տարածաշրջանի ամենաշահավետ միացումը կդարձնի Թուրքիան Ադրբեջանին և Կենտրոնական Ասիային, շրջանցելով Իրանին։ Այսինքն, փաստացի հաստատվում և ամրապնդվում է Էրդողանի կողմից առաջ մղած թուրանական գաղափարը: Թուրքիան նաև կարող է համոզել Ռուսաստանին՝ չխոչընդոտել գործընթացը՝ հնարավորություն տալով ռուսական տնտեսական կամ էներգետիկ շահերի մուտքը Թուրքիա և այնտեղով դեպի Եվրոպա՝ հետագայում ևս»:
Ավելի ուշ հայտնի դարձավ նաև ամերիկյան օրակարգի մասին, ըստ որի, օրինակ, Մեղրիով ձգվող ճանապարհին կանգնեցվելու են ամերիկյան մասնավոր պահնորդական ծառայության ծառայողներ՝ թվով 1000 մարդ, որոնք իրավունք են ունենալու զինված լինել հրաձգային զենքերով ու թեթև զրահապատ մեքենաներով։
«Թրամփի նախաձեռնությունների հաջողության մասին հնարավոր կլինի դատել միայն որոշ ժամանակ անց։ Եթե ստորագրվելու է մտադրությունների, փոխըմբռնման հուշագիր, ապա այն, մեծ հաշվով, կողմերի միջև ոչինչ չի փոխում, եթե կողմերն ընդունում են ԱՄՆ այլ առաջարկներ, որոնք վերաբերում են ապաշրջափակմանը, ապա դա այլ հարթություն է, ուստի արդյունքները կարող են տարբեր լինել։ Բնականաբար, ամերիկյան կողմը՝ որպես միջնորդ, ցանկանալու է իր համար առավելագույն արդյունքներ արձանագրել»,- նկատեց Ֆյոդոր Լուկիանովը։
«Ամենայն հավանականությամբ, արդեն հանձնել են «Զանգեզուրի միջանցքը»: Իհարկե, ինչպես միշտ՝ կխաբեն, կասեն՝ նման բան չկա, հետո կասեն՝ լավ ենք արել՝ հանձնել ենք, դուք գնացեք Ջեյ Լո նայեք, պարեք, ուրախացեք, չուզողի աչքն էլ հանեք: Այսինքն՝ նրանք նույն ձևով են գործում»:
Օրերս «ՌեՖորում 2025»-ի շրջանակում անցկացվող հանդիպման ժամանակ «Անվտանգային քաղաքականության հետազոտական կենտրոնի» նախագահ Արեգ Քոչինյանը ներկայացրել է Մեղրիով անցնող ճանապարհի վերաբերյալ հնչած ռուսական, ամերիկյան, հայկական և ադրբեջանական առաջարկները:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, էներգետիկ անվտանգության փորձագետ Վահե Դավթյանն է։
«Թուրքիան՝ իր պաշտոնական հայտարարություններով, Զանգեզուրի հարցն այսուհետ չի դիտարկում՝ որպես զուտ Ադրբեջանի հետ համակողմանի համագործակցության բաղադրիչ։ Այն վերածվում է Թուրքիայի ազգային անվտանգության հարցի, ինչը դիվանագիտական լեզվով նշանակում է՝ միջանցքի թեման դուրս է եկել երկկողմ օրակարգից և տեղափոխվել է ռազմավարական առաջնահերթությունների մակարդակ»։
Օրերս Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Յաշար Գյուլերն ու էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Ալփարսլան Բայրաքթարը հանդիպել են Անկարայում ԱՄՆ դեսպան Թոմ Բարաքի հետ, որի ընթացքում քննարկվել է նաև երկու երկրների ընդհանուր շահերը տարածաշրջանային կայունության և անվտանգության հարցում, որտեղ, ինչպես թուրքական աղբյուրներն են շեշտում, Միացյալ Նահանգները և Թուրքիան գործընկեր ու դաշնակից են:
Վերջին շրջանում Հարավային Կովկասում ծավալվող աշխարհաքաղաքական բոլոր քննարկումները հանգում են Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզին ու այդ մարզով նախատեսվող երթուղուն, որը պետք է Ադրբեջանը կապի Նախիջևանի հետ։ Նախագիծ, որը ՀՀ իշխանություններն անվանում են «Խաղաղության խաչմերուկի» մաս, իսկ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք»։
Սյունիքի մարզով Ադրբեջանը Նախիջանին կապող երթուղու հարցը մտել է Իրանի Իսլամական Հանրապետության հանրային քաղաքական ակտիվ օրակարգ: Թեմային վերջին օրերին ակտիվորեն անդրադառնում են թե քաղաքական գործիչները, թե լրատվամիջոցները:
168.am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևն ասաց, որ Իրանի անհանգստությունը պայմանավորված է մի շարք նոր հանգամանքներով։ Ըստ նրա՝ դրանցից մեկն ու գլխավորը Թրամփի վարչակազմի ակտիվությունն է Հարավային Կովկասում, հատկապես՝ Երևան-Բաքու գործընթացում «տեղավորվելու» փորձերի համատեքստում։ Նրա խոսքով, վերջին շրջանում պարզ դարձավ, որ Թրամփը կոնկրետ շահագրգռվածություն ունի, ինչն Իրանը դիտարկում է՝ որպես սպառնալիք։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն APRI-Հայաստան գիտահետազոտական կենտրոնի փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ, իսրայելագետ Սերգեյ Մելքոնյանն է։
«Երբ ասում է՝ արձակուրդ եմ գնում, միանգամից աչքիս գալիս է այն հոլիվուդյան բեմադրությունը, երբ ասում էր՝ հրաժարական եմ տվել: Գնում ես, պայմանավորվում ես, ասում ես՝ թեկնածու չեք առաջադրում, ես երկու անգամ առաջադրվում եմ, չեմ ընտրվում, գնում ենք ընտրությունների: Դա հրաժարական չէ. հրաժարականն այն է, երբ ասում ես՝ ես գնացի, այլ ոչ թե բեմադրություն անել»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Չնայած ներկայումս աշխարհում Ուկրաինան է ակտիվ պատերազմական կետ, սակայն Արևմուտքն Իսրայելի ձեռքով մեծ աշխատանք է տանում Իրանի դեմ: Եթե Իրան-ԱՄՆ բանակցությունները հաջողվեն, զուտ ներռեգիոնալ մակարդակում Իրանի դիրքորոշումները կամրապնդվեն, իսկ հակառակ պարագայում՝ ճնշումը կշարունակի մեծանալ: Բացի այդ, չգիտենք, թե երբ և ինչ մասշտաբի ռազմական գործողություններ կլինեն Իրանի ու Իսրայելի միջև, հետևաբար՝ Իրանի դիրքորոշումներն անկեղծ են, հետևողական ու կարծր, սակայն ազդեցության ռեսուրսը փոքր է»:
Վերջին օրերին շատ է խոսվել տարածաշրջանում ծավալվող զարգացումներին արտատարածաշրջանային ուժերի հնարավոր մասնակցության մասին։
Գերմանական «Berliner Zeitung» թերթին տված հարցազրույցում Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևն ասել է, թե իբր Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ռազմական առճակատումը կամ էսկալացիան ակտուալ չէ։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ազատություն» կուսակցության նախագահ, «Միասին» շարժման համահիմնադիր, ՀՀ նախկին վարչապետ, տնտեսական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Հրանտ Բագրատյանն է։
«Ամեն շաբաթ մի նոր նյութ են հյուսում, և սա էլ է խաղի մասին. եթե ամեն շաբաթ կարող ես շեղել ժողովրդին՝ բուն վտանգից, ի վերջո հաջողում ես: Մեր աչքի առջև խոսվում է «Զանգեզուրի միջանցք» կոչվածի մասին, կարծես արդեն ծրագիրը կա և պետք է նույնիսկ գործադրվի: Այսօր Սամվել Կարապետյանին է ձերբակալում, վաղը Եկեղեցու վերաբերյալ է հայտարարություն անում, որ՝ պետք է գնանք և հեռացնենք Վեհափառին, ամուսնացյալ քահանայի տեղապահ նշանակենք, ի՞նչ սև զավեշտ է սա: Նպատակը ժողովրդի հոգևոր, բարոյական, ազգային արժեհամակարգը ոչնչացնելն է»:
Հարավային Կովկասում, հարավկովկասյան երկրներում և միջազգային սփռում ունեցող որոշ պարբերականներում շարունակում են ակտիվորեն քննարկվել ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ խաղաղության հաստատմանն ուղղված նախաձեռնությունները։
Ըստ իրանցի փորձագետների՝ ներկայումս նավերը Հնդկաստանից Սուեզի ջրանցքով ՌԴ են տեղափոխվում 40 օր, իսկ Հյուսիս-հարավ միջանցքի դեպքում ճանապարհը կկրճատի 14 օրվա: Երկաթուղային միջանցքը պատրաստվում է միացնել Եվրոպայի, Կենտրոնական Ասիայի, Ռուսաստանի և Կովկասի տարածաշրջանի երկրները Պարսից ծոցին ու Հնդկաստանին։
«Ըստ Թուրքիայի տրանսպորտի նախարարի հարցազրույցների, այդ շինարարությունը պետք է ավարտվի 2029 թվականին, այնպես որ, սա է նրանց ծրագիրը։ Չեմ կարող ասել՝ կհասցնե՞ն, թե՞ ոչ»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Ռուբեն Սաֆրաստյանը։
Մինչ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփն առանց փակագծեր բացելու հայտարարում է, որ Հարավային Կովկասում հրաշք է գործել, իրանցի պաշտոնյաներն ակտիվացնում են շփումները ՀՀ իշխանությունների հետ:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայ ազգային կոնգրես (ՀԱԿ) կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է։
