Օրերս Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի իշխող կուսակցության խորհրդարանական խմբակցության նիստում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը հայտարարել է, որ իր երկիրը շարունակում է աջակցություն ցուցաբերել Սիրիային նրա վերականգնման հարցում՝ «Մենք միասին կզարգացնենք և՛ Սիրիան, և՛ Թուրքիան»:
Ադրբեջանը շարունակելու է լրջագույն մարտահրավեր լինել Հայաստանի համար, նույնիսկ, եթե խաղաղության համաձայնագիրը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ստորագրվի։
Վերջին շրջանում ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ նախկին պետ, գեներալ-լեյտենանտ Արտակ Դավթյանն անուղղակի կամ ուղղակի «թիրախավորվում» է: Մասնավորապես, մամուլում տեղեկություններ են շրջանառվել, թե 44-օրյա պատերազմին առնչվող քննիչ հանձնաժողովի զեկույցում ակնարկ կա, իբր նա ազդեցության գործակալ է:
Հայաստանում գործող քաղաքական ընդդիմության խնդիրը պետք է լինի ոչ թե Նիկոլ Փաշինյանը, այլ նրան հովանավորող ազդեցիկ խաղացողները։ Նրանք պետք է համոզվեն, որ ընդդիմությունը ոչ թե գալիս է նոր պատերազմ բերելու՝ ինչպես Ալիևն է ներկայացնում, այլ ստեղծելու միջպետական հարաբերությունների այնպիսի համակարգ, որը խաղաղությունը կդարձնի անշրջելի բոլորի համար։ 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարին տված հարցազրույցում այսպիսի տեսակետ հայտնեց 1992-93 թթ. ՀՀ վարչապետ Խոսրով Հարությունյանը՝ խոսելով Հայաստանի շուրջ ստեղծված իրավիճակի մասին։
Այս տարվա սեպտեմբերին ՆԱՏՕ-ի խորհրդարանական վեհաժողովի 108-րդ «Ռոուզ-Ռոթ» երկօրյա սեմինարի շրջանակում Երևան ժամանած ադրբեջանցի փորձագետ, Թոփչուբաշովի անվան վերլուծական կենտրոնի փոխտնօրեն Մուրադ Մուրադովը լրագրողների հետ զրույցում ասել էր, թե Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև պետք է տեղի ունենա անկլավների և տարածքների փոխանակում։ Իսկ օրերս էլ Ադրբեջանի ԱԳՆ խոսնակ Այխան Հաջիզադեն է հայտարարել, որ չորս «անկլավների» վերադարձը գտնվում է իրենց մշտական ուշադրության կենտրոնում:
Վաշինգտոնում օգոստոսի 8-ին Փաշինյան-Թրամփ-Ալիև ձևաչափով ձեռք բերված «TRIPP route» ձևավորելու պայմանավորվածությունից հետո ևս Հարավային Կովկասում, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինի, պրոյեկտի շուրջ քաղաքական դիսկուրսը չի սպառվում:
«Այս կեղծ երկընտրանքը՝ Մոսկվա թե Վաշինգտոն, որ մեզ հասցրեց այս օրվան, մենք պետք է մոռանանք։ Երկրորդը, աշխարհը բազմազան է, և պետք է համագործակցություն ունենանք հնարավորինս շատ գործընկերների հետ։ Վերջին հաշվով, աշխարհի զգալի մասը, հատկապես՝ եվրասիական մայրցամաքում կան բազմաթիվ խաղացողներ, որոնք չեն ուզում, որ պանթուրանիզմը հաղթի, իսկ պանթուրանիզմի դեմ պայքարելու լավագույն և ամենաճիշտ տեղը Հայաստանն է»։
Թեև 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանի իշխանությունները հանրային դաշտում Հայաստանից, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք» են պահանջում, իբրև թե ռեգիոնալ ապաշրջափակման պատրաստակամություն հայտնում, հայտարարում, թե խաղաղության հաստատման նախաձեռնողն են, շարունակում են փակ պահել Ադրբեջանի ցամաքային բոլոր սահմանները։
«Հայերն էլ կհիշեն՝ Արցախում 1-ին դարի քարոզիչ Դադիի գերեզմանն է, որի վրա Դադիվանքն է կառուցվել։ Եթե լավ հիշենք և համապատասխան իրավիճակ լինի, Հայաստանի իշխանությունների ճիշտ քաղաքականության արդյունքում մենք կդառնանք այս տարածաշրջանում կարգուկանոն հաստատելու այն շահառուներից մեկը, որտեղ այն, ինչ որ պատմական և իրավական առումով մերն է, կվերադառնա մեզ։ Բայց դրա համար պետք է կամք, կազմակերպվածություն և ճիշտ դաշնակիցների ընտրություն»,- կարծում է Հայկ Նահապետյանը։
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը փիլիսոփա, կրոնագետ, Ազգային ժողովի (ԱԺ) նախկին պատգամավոր Վարդան Խաչատրյանն է։
Օրերս Ադրբեջանը հրապարակել է «Զանգեզուրի միջանցքի» քարտեզը, որտեղ որոշվել են Հայաստանի, Ւրանի, Ադրբեջանի տարածքները, լեռները, բնակավայրերը, գետերը, քարտեզում նաև տեղ է գտել «Արաքսի միջանցքը»:
Երեկ Կառավարության հերթական նիստից հետո Նիկոլ Փաշինյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում խոսելով Ադրբեջանի ղեկավարի՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» վերաբերյալ խոսույթի մասին, ասել է, թե պետք է հիմնվել փաստաթղթերի վրա, այլ ոչ թե՝ բանավոր խոսքի։
Նա հիշեցրեց իշխանությունների հետ սերտ փոխկապակցված քարոզիչների ասածները, թե Փաշինյանը ՀՀ միակ առաջնորդն է, որ ունի ԱՄՆ նախագահի WhatsApp-ի համարը, և հարցադրում կատարեց՝ եթե Փաշինյանն ունի Թրամփի WhatsApp-ի համարը, այդ ո՞նց է գրանցված, որ անընդհատ ստիպված է մոտենալ և հիշեցնել, թե ինքն ով է:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «APRI-Հայաստան» գիտահետազոտական կենտրոնի փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ, իսրայելագետ Սերգեյ Մելքոնյանն է։
Չնայած Հարավային Կովկասում Միացյալ Նահանգների ու Թուրքիայի աճող ազդեցությանը՝ ինչպես Երևան-Բաքու վաշինգտոնյան պայմանավորվածությունների, այնպես էլ մերձավորարևելյան զարգացումների՝ Գազայում պատերազմն ավարտելու Թրամփի նախաձեռնության կոնտեքստում, Ռուսաստանն ու Իրանը շարունակում են ռեգիոնում առաջ մղել ազդեցության ռեգիոնալ հարթությունը, հույսեր կապելով «3+3» ձևաչափի հետ։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը պատմական գիտությունների թեկնածու Միհրան Հակոբյանն է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ապրի Արմենիա» (APRI Armenia) վերլուծական կենտրոնի ավագ գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու Բենիամին Պողոսյանն է։
Սա ցույց է տալիս, որ նրանց պատկերացման մեջ Սյունիքի ճանապարհը պարզապես տրանսպորտային երթուղի չէ, այլ Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև ուղիղ, վերահսկելի, ու, ըստ էության, սուվերենությունից ազատ միջանցք։
168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման շրջանակում զրուցել ենք Հարավային Կովկասի հարցերով փորձագետ, դասախոս, պ․գ․թ․, Էհսան Մովահեդիանի հետ:
Իրանցի վերլուծաբան Ալի Սալամին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց, որ վեցակողմ այս ձևաչափի աշխատանքի շարունակականության հարցում ներկայումս հետաքրքրված են Ռուսաստանն ու Իրանը։ Մնացած մասնակիցները, նրա խոսքով, այս կամ այն կերպով որոշակի ռեգիոնալ համագործակցություն ունեն այս կամ այն հարթակում, ուստի հենց այս հարթակի անհրաժեշտությունը չեն գտնում։
«Ուստի, չի բացառվում, որ այս գագաթնաժողովի թեման լինի Միջին միջանցքը, վաշինգտոնյան պայմանավորվածությունների լույսի ներքո այս երկրների համագործակցության համար բացված հնարավորություններն ու դրանք առարկայացնելու հետագա տարբերակները»:
«Բա ո՞ւմ դեմ է զինվում Ադրբեջանը: Տեսնենք՝ ովքեր են Ադրբեջանի հարևանները կամ հավանական հակառակորդները: Կասպից ծովից հարևանը Ռուսաստանն է. Ռուսաստանի դեմ չեն կարող»:
168TV-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը քաղաքագետ Գեորգի Ասատրյանն է։
Հայաստանից հեռացող Իրանի դեսպան Մեհդի Սոբհանին նախօրեին հրաժեշտի ասուլիս ունեցավ՝ ընդհանուր առմամբ իր առաքելությունը Երևանում գնահատելով հաջող։
«Ռուսաստանն ու Իրանը չեն կարողանալու զսպել հնարավոր էսկալացիան Հարավային Կովկասում»,- այս մասին 168TV-ի «Դիպլոմատ» հաղորդման ընթացքում ասաց Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը՝ անդրադառնալով ՀՀ ներքին ու արտաքին մի շարք զարգացումների:
«Հիմա ստացվում է՝ դու խոստովանում ես, որ 5000 հոգի զոհվեցին, որովհետև պետք էր, որ զոհվեին, և «ազատեիր» Հայաստանը Ռուսաստանի՞ց: Դրանից հետո էլ համագումարին կանգնում ես, չոքում ես, իբր հարգանքի տուրք ես մատուցում. Ո՞ւմ, այն մարդկանց, որոնց փաստացի ուղարկել ես մահվան՝ քո քաղաքական նպատակներին հասնելու համա՞ր»:
«Նիկոլ Փաշինյանի վեջը չէ՝ ում նստեցնի: ՔՊ-ի պատգամավորները կարո՞ղ է իր համար ավելի բարդ պրոբլեմ են, քան, ասենք, Սամվել Կարապետյանին կամ Սրբազաններին կալանավորելը, Աշոտյանին 2.5 տարի բանտում պահելը: Նա կհայտարարի, որ ՔՊ պատգամավորները կոռուպցիոներներ են, կամ, ասենք՝ 5 հոգով տեռորիստական ակտ էին որոշել իրականացնել, կտանի կնստացնի, մյուսներին էլ կասեն՝ էս էիք ուզո՞ւմ: Մենք առաջարկում ենք իմպիչմենտի փաթեթ, որը ժողովրդին հնարավորություն կտա գալ և միանալ այս պրոցեսին»:
Չնայած Ալյասկայում Պուտին-Թրամփ բանակցություններում տեսանելի առաջընթաց չարձանագրվեց, Ուկրաինայի շուրջ Ռուսաստանն ու Միացյալ Նահանգները միմյանց քաղաքականության վերաբերյալ զուսպ մոտեցումները շարունակում են: Ամերիկյան կողմը շարունակում է խուսափել Ռուսաստանին կատաղի քննադատության ենթարկելուց՝ չտեղավորվելով արևմտյան մեյնստրիմային քարոզչության շրջանակում: Թեև, պետք է նաև նշել, որ Թրամփը վերջին շրջանում ժամանակ առ ժամանակ խոսում է նաև Պուտինից հիասթափության մասին, քանի որ չի հաջողվում հասնել խաղաղության:
Վրաստանը կրկին փորձում է առաջ մղել հարավկովկասյան համագործակցության եռակողմ ձևաչափը։ Վրաստանի արտաքին գործերի նախարար Մակա Բոչորիշվիլին Վրաստանի Առաջին ալիքի «Ակտիվ թեմաներ Մակա Ցինցաձեի հետ» հաղորդման ժամանակ հայտարարել է, որ Վրաստանը ռազմավարական գործընկերություն ունի իր երեք հարևանների՝ Ադրբեջանի, Հայաստանի և Թուրքիայի հետ։
«Մենք Իրանի Իսլամական Հանրապետության հետ մեր գործընկերությունը և տնտեսական գործակցությունը խորացնելու պայմանավորվածություն և ծրագրեր ունենք: Նաև տարածաշրջանների բացման արդյունքում մենք կստանանք երկաթուղի Հայաստանից Իրան և հակառակ ուղղությամբ, որը շատ կարևոր լոգիստիկ ուղի կդառնա, ինչը մեր տնտեսական գործակցության հնարավորություններն էականորեն կմեծացնի»:
