Վերջին մի քանի շաբաթների ընթացքում իրանական կողմն ակտիվորեն անդրադառնում է Իրանի դերին ռեգիոնալ կապուղիների ապաշրջափակման գործընթացում։
Այս համապատկերում խորհրդարանական իմպիչմենտը դառնում է հնարավորություն՝ Փաշինյանի հայտարարած հակահայկական, հակաազգային իմպիչմենտի իրագործման ռիսկը չեզոքացնելու իմաստով։ Իսկ որևէ հիմնավորմամբ քաղաքական իմպիչմենտին խոչընդոտելը նշանակելու է մաս կազմել Փաշինյանի սկսած վերքաղաքական իմպիչմենտին, որը գրեթե հավասարազոր է նրա ձևավորած հակաօրինական «Համակարգող խորհրդի» անդամ դառնալուն։
Հետո ես ճանապարհին տեսա ադրբեջանական ապրանքների մեծ «աղպակույտերը» և հասկացա, որ մնացած ավտոբուսների ուղևորները նույնն են արել։
Մասնագիտացված միջազգային ֆինանսական կառույցների գնահատականները Հայաստանի տնտեսության վերաբերյալ մտահոգիչ են. Հերթով նվազեցնում են տնտեսական աճի այս տարվա սպասումները։
Այսօր, առավել քան երբևէ, կենսականորեն կարևոր է հաղթանակի ու պարտության համարժեք գիտակցումը։ Հայաստանի իշխանությունը, ի թիվս ամենայնի, խեղաթյուրում է նաև այդ հասկացությունները՝ հատկապես երիտասարդ սերնդին ներշնչելով իրական հաղթանակների անկարևորությունը և արժևորելով նյութական «հաղթանակներն» ամենօրյա սպառողականության մրցավազքում։ Եվ պատահական չէ, որ այդ այլասերված քաղաքականությունն իրականացվում է հիշողության դեմ պայքարի տեսքով։
Կառավարությունը նպատակ է դրել այս տարի Հայաստան այցելող զբոսաշրջիկների թիվը հասցնել 2,5 միլիոնի։ Տարեսկզբին էկոնոմիկայի նախարարը հայտարարում էր, թե կառավարությունը շարժվում է իր թիրախին համահունչ։
Կառավարությունը որոշել է բյուջեի հաշվին հարստացնել բանկերին ու նրանց վերադարձնել վերջին 3 տարիներին անհուսալի ճանաչված մինչև 1 մլն դրամ ժամկետանց վարկերը։ Տպավորություն են ստեղծում, թե իբր դրանով քաղաքացիներին են լավություն անում, բայց իրականում բանկերի պարտքերն են վերադարձնում։ Այդ պարտքերի մեծ մասից բանկերը վաղուց հույսները կտրել էին։ Գիտեին, որ դրանք երբեք էլ չեն վերադարձվելու։ Բայց կառավարությունը որոշել է վերադարձնել։ Պատրաստվում են բյուջեից տասնյակ, եթե ոչ՝ հարյուրավոր միլիոն դոլարներ վճարել բանկերին՝ անհուսալի վարկերի դիմաց։
Օրերս ավարտվեց Հայաստանում լայնորեն քննարկված Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի այցն Ադրբեջան։ Այն, ադրբեջանական ԶԼՄ-ների, քաղաքագետների կարծիքների համաձայն, անցավ բավականին դրական մթնոլորտում։
Արդեն յոթ տարի բոլորին հայտնի «իսպանական ամոթ» ախտանիշն ամեն օր զգացող հայ հասարակությունն անցած շաբաթ ապրեց նաև էստոնական ամոթ, որի պատճառած նստվածքի քաղաքական կեղտը բազմապատիկ ավելի է ընդգծվում Տալինի փողոցների մաքրությունից ապրված ինֆանտիլ հիացմունքի ֆոնին։
Նիկոլ Փաշինյանն իր քաղաքական կարիերան հեռավոր 2000-ականներին սկսել է «Իմպիչմենտ» նախաձեռնությամբ՝ դրանով փորձելով պաշտոնանկ անել այն ժամանակվա նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին։ Խորհրդանշական, բայց շատ հետաքրքիր զուգադիպություն է, որ հենց վերջինիս կողմնակիցներն են այսօր անձնուրացաբար հանդես գալիս Փաշինյանին անվստահություն հայտնելու գործընթացի դեմ։
Չնայած գործունեության նախորդ ոչ ամբողջական 7 տարիներին Նիկոլ Փաշինյանն ու իր վարչախումբը հասցրել են հեղափոխական տեմպերով ավելացնել պետական պարտքը, այսօր էլ նրանք շարունակում են ակտիվությամբ պետության վրա նոր պարտքային պարտավորություններ կուտակել։
Ապօրինի գույքի բռնագանձման շրջանակներում 2-3 տարի է՝ 1.7 մլրդ դոլարի բացահայտումներից են խոսում։ Դեռ մեծ հարց է, թե վերջում ինչ կմնա այդ գումարից։ Իսկ որ 7 տարում 11 մլրդ դոլարը վատնել են, խոսքը չկա։
Ընդամենը 10 տարի առաջ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին համայն աշխարհով տարածված «Հիշում եմ և պահանջում» կարգախոսն այսօր պետք է վերափոխվի «Հիշում եմ և ամաչում» չբարձրաձայնվող գործողության, որից հետո միայն Հայաստանում իրավիճակի և իշխանության փոփոխության միջոցով հնարավոր կլինի վերադառնալ պահանջի իրավունքին։
Հայաստանի իշխանության, գլխավորապես՝ Նիկոլ Փաշինյանի գործողությունները շատերի կողմից գնահատվում են՝ որպես ոչ կոմպետենտություն, ապաշնորհություն կամ հոգեկան անհավասարակշռության արտահայտություն։
Հիփոթեքով բնակարան ձեռք բերելը վերջին տարիներին գայթակղիչ է եղել շատերի համար՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ պոպուլիզմով տառապող ՔՊ-ական իշխանությունը, քաղաքացիների որոշ խմբերին գայթակղելու համար, անտեսելով հնարավոր բոլոր ռիսկերը, պարտավորություն է ստանձնել՝ վերադարձնել վճարված եկամտային հարկի գումարները։
Հայաստանի կառավարության 2021-2026թթ. ծրագրում չգրված, բայց իրականություն դարձածն Արցախի հանձնումն է ու հայաթափումը, որի համար, ի հակադրություն գովեստի, կառավարությունն արժանի է ոչ միայն անեծքի ու քաղաքական պատասխանատվության, այլ նաև քրեաիրավական գնահատականի։ 2021-2026 թթ․ Կառավարության ծրագրում չգրված, բայց կառավարության պատճառով տեղի ունեցածի համար Նիկոլ Փաշինյանի ամենաերանելի հեռանկարը պետք է լիներ իր կիսապոռնոգրաֆիկ գրքի երկրորդ հատորի էջերը բացել-փակելու հնարավորությունը՝ հարկատուների միջոցներով վերակառուցված ազատազրկման որևէ վայրում։
Մինչ ռուսաստանցի պաշտոնյաները ՀՀ իշխանություններին զգուշացնում են ՀՀ ԵԱՏՄ անդամակցությունը ԵՄ-ի հետ համատեղելու անհնարինության և ԵԱՏՄ-ն լքելու հետևանքների մասին, եվրոպացի պաշտոնյաներն էլ իրենց հերթին ՀՀ-ին չեն խոստանում ԵՄ անդամակցության հեռանկար ու ՀՀ-ի եվրոպական հեռանկարներին անդրադառնում են բավականին զուսպ բառապաշարով՝ առանց ոգևորության։
ՀՀԿ-ն լայն իմաստով բոլոր ընդդիմադիր ուժերին առաջարկում է պայքարել հանուն իշխանափոխության՝ առանց իշխանության հավակնելու պայմանի։ Հայաստանի ներկայիս քաղաքական համակարգի արատներից գլխավորն այն է, որ գրեթե մյուս բոլոր քաղաքական ուժերը պայքարում են նույն նպատակով, բայց պայմանով, որ իշխանափոխությունը հնարավոր է/ցանկալի է միայն իրենց՝ իշխանության գալու պայմանով։ Գյումրիի նախադեպը ցույց տվեց հակառակի ոչ միայն իրատեսականության, այլ նաև այլընտրանք չունենալու մասին։
Տարեսկզբի առաջին 2 ամիսներին նույնիսկ կուտակային կենսաթոշակային ֆոնդերի մասնակիցների կենսաթոշակային հատկացումները չեն կատարել։ Խոսքը տասնյակ միլիարդավոր դրամների մասին է, որոնք պիտի նստեին կենսաթոշակային ֆոնդերի մասնակիցների հաշիվներին ու շրջանառվելով՝ եկամուտներ ապահովեին նրանց համար։
Այս իրավիճակը չի բխում, առավել ևս՝ այն կառուցապատողների շահերից, որոնք տարբեր պատճառներով դեռևս չեն հասցրել իրացնել իրենց կառուցած շենքերը։ Գների նվազումը նրանց հաշվարկներում ֆինանսական կորուստներ է առաջացնում։ Ու երբ դրան ավելանում են լրացուցիչ պարտավորությունները՝ հարկերի ու տուրքերի տեսքով, խնդիրներն ավելի են սրվում։
Հարկային օրենսգրքում կատարված փոփոխություններով, 2021թ.-ից մայրաքաղաքի բնակարանների գույքահարկն աստիճանաբար բարձրանում է և արդեն այս տարվանից, օրինակ, Երևանի կենտրոնում գտնվող անգամ մի քանի տասնամյակ առաջ կառուցված շենքի բնակիչը ստիպված է լինելու վճարել մինչև 300-350 հազար դրամ գույքահարկ։
Հայաստան-Ադրբեջան, այսպես կոչված, Խաղաղության համաձայնագրի տեքստի համաձայնեցման, հայ-ադրբեջանական սահմանի վերաբերյալ ադրբեջանական մանիպուլատիվ տեղեկատվական քաղաքականության ֆոնին՝ Ալիևը խոսել է ռազմական առճակատման վտանգի մասին։
Հայաստանում ու Ադրբեջանում ընթանում են իրար հետ օրգանապես կապված երկու զուգահեռ գործընթացներ։ Բաքվում դատում են հայ ռազմագերիներին, Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը։ Նրանց՝ անմարդկային պայմաններում տված ցուցմունքների մասին աղքատիկ հաղորդագրություններից դատելով՝ այդ մարդիկ Բաքվում պայքարում են հանուն Արցախի։
Եթե ռուս-ամերիկյան հարաբերությունների վերականգնմանը զուգահեռ, ռուսական շուկայի նկատմամբ տնտեսական պատժամիջոցների ազդեցությունն աստիճանաբար մեղմվի, Հայաստանի միջոցով իրականացվող վերաարտահանումներն ընդհանրապես կկորցնեն իրենց նշանակությունը։ Կկրճատվեն նաև ֆինանսական այն հոսքերը, որոնք ուղղված էին արտաքին առևտրի սպասարկմանը։ Սա կբերի այդ հատվածից թելադրված ազդեցությունների թուլացման՝ մեծացնելով ճնշումը՝ ինչպես ընդհանրապես տնտեսական աճի ու բյուջեի եկամուտների, այնպես էլ՝ ֆինանսական համակարգի ու արժութային շուկաների վրա։
Հարավային Կովկասում էսկալացիայի մտահոգությունների ֆոնին այս ամիս սպասվում է Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի այցն Ադրբեջան։ Սա կլինի նախագահի պաշտոնում Փեզեշքիանի առաջին այցն Ադրբեջան։
Մինչ Հայաստանի հանրային, քաղաքական կյանքն ալեկոծված է Գյումրիում տեղի ունեցած ընտրությունների արդյունքներով, մինչ մի մասը շունչը պահած սպասում է ընդդիմության միասնական որոշմանը, իշխանությունները՝ դրա տապալմանը, աղմուկի արքա Նիկոլ Փաշինյանը գրեթե լուռ է։
Սպառողական վարկերի ակտիվացումը սպասելի էր՝ հաշվի առնելով մի կողմից՝ հիփոթեքի պասիվացումն ու բանկերում ազատ միջոցների ավելացումը, մյուս կողմից՝ այն հանգամանքը, որ հիմա էլ քաղաքացիները ստիպված սպառողական վարկեր են վերցնում՝ հիփոթեքով ձեռք բերված բնակարանները վերանորոգելու ու կահավորելու համար, այդ ճանապարհով ավելի խորացնելով վարկային շուկայի ռիսկերը։ Հատկապես որ, սպառողական վարկերի բեռը շատ ավելի ծանր է, ու դրանով պայմանավորված ռիսկերն անհամեմատ ավելի մեծ են։
Ադրբեջանի հետ «Խաղաղության համաձայնագիրը» մտասևեռում դարձրած Նիկոլ Փաշինյանին իրականում չի հետաքրքրում խաղաղությունը՝ հասկացության բովանդակ ու ընդգրկուն իմաստով։ Այդ փաստաթուղթը նրա համար սոսկ իրենից ուժեղից ապահովագրվելու երաշխիք է՝ Հայաստանում իշխանությունը պահպանելու նպատակով։
ՀՀ իշխանությունները շարունակում են Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի հետ կոնտակտներ հաստատելու քաղաքականությունը։
Բացի վերը նշված գործոններից, Եվրաքվեի օրինագծի ընդունումը բացահայտեց Նիկոլ Փաշինյանի «գաղափարախոսական» դատարկությունը։ Տևական ժամանակ «Իրական Հայաստանի» մասին հայտարարող Փաշինյանին ենթակա խորհրդարանի այդ գաղափարախոսության պաշտոնական հռչակումից հետո ընդունած առաջին աղմկահարույց որոշումը որևէ աղերս չունի իրականության, իրական քաղաքականության հետ և բացահայտում է «իրական Հայաստանի» անիրականությունը։ ԱԺ-ն անուղղակիորեն անվստահություն հայտնեց Փաշինյանին, ինչը, սակայն, չի ունենալու որևէ ներքաղաքական հետևանք։ Ինչպես որ Եվրաքվեի օրենքը ոչ մի արտաքին քաղաքական հետևանքի չի հանգեցնելու։
