Տպագիր թերթի վերջին համարը

Ընտրություն կեղծելու համար սեփական ձեռքը կտրել խոստացող Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը՝ հրոսակախմբի վերածված ոստիկանության միջոցով, այսօր Բաղրամյան փողոցում խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ հատուկ միջոցների կիրառման արդյունքում կտրեց քաղաքացու ձեռքը։ Ամենաուղիղ իմաստով։

Վերջին ամիսներին տրանսֆերտների տեսքով ֆինանսական միջոցների մուտքը Հայաստան անընդմեջ կրճատվում է։ Թեև դրանք էլի փոքր գումարներ չեն, հասնում են ամսական մի քանի հարյուր միլիոն դոլարի, այնուհանդերձ այլևս այն ակտիվ հոսքերը չկան, որոնք կային ռուս-ուկրաինական հակամարտության սկզբնական շրջանում ու դրան հաջորդող առաջին տարվա ընթացքում։

Ամենատարբեր սոցիոլոգիական հարցումներով՝ Հայաստանի իշխանությունը, Նիկոլ Փաշինյանն ունի 20 տոկոսից ցածր վարկանիշ։ Նրա անվերապահ աջակցության ցուցանիշը տատանվում է 7-8 տոկոսի սահմաններում, ինչը հարաբերականորեն նույնական է պետական համակարգում աշխատողների, նրա իշխանության անմիջական շահառուների հետ։ Այսինքն, քաղաքական իմաստով Նիկոլ Փաշինյանը զուրկ է լեգիտիմությունից և ունի դասական պառլամենտական լաչառությանը բավարարող վարկանիշ։

Օրերս սկսվել է Արցախից ռուս խաղաղապահների դուրսբերման գործընթացը։ Կրեմլը հաստատեց ավելի վաղ ադրբեջանական մամուլում տարածվող տեղեկությունները, թե ռուս խաղաղապահների անձնակազմն ու զինտեխնիկան դուրս է բերվել Դադիվանքից, որով մեկնարկել է խաղաղապահների դուրսբերման գործընթացը։

Այս իրականության խտացված աբսուրդն  այն է, որ հիմա, իշխանությունից բացի, Հայաստանում գրեթե բոլորը նույն իշխանության դեմ մղում են ճիշտ նույն պայքարը, ինչ տասնամյակներ շարունակ մղել են Ադրբեջանի ու Թուրքիայի քաղաքական, հանրային, դիվանագիտական ներկայացուցիչների դեմ։ Դա մի կողմից՝ առաջացնում է այն, ինչն անվանում են կոգնիտիվ դիսոնանս, մյուս կողմից՝ անհեթեթ է դարձնում քաղաքական, ինտելեկտուալ պայքարն ինքնին, որովհետև իշխանությունը ընդդիմախոսներին մղում է հայաստանյան իսկ օրակարգում ապացուցել այն, ինչի մասին խոսակցությունն անգամ ծառայում է թշնամական օրակարգերին։

Մինչ վերջին շրջանում Կենտրոնական բանկը նվազեցնում է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը, էժանացնում է փողը, որպեսզի ակտիվացնի ֆինանսական միջոցների հոսքը տնտեսություն, տնտեսություն մտնող փողը կրճատվում է։

«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում իրանցի վերլուծաբան Ալի Սալամին ասաց, որ ՀՀ-ն ինքնիշխան երկիր է ու ազատ է իր հարաբերությունները կառուցել ցանկացած երկրի հետ, իր շահերին համապատասխան։ Սակայն, ըստ նրա, հարցն այն է, թե որքանով է Արևմուտքը կիսում ՀՀ դիրքորոշումները, ՀՀ անվտանգությունը, ինչպես, օրինակ, դա անում է Իրանը։

Եթե Նիկոլ Փաշինյանը շարունակի իր այս քաղաքականությունը, հեռու չէ այն օրը, երբ արցախյան պատերազմի հերոսները կարող են հետմահու դատապարտվել՝ Հայաստանի անկախության դեմ պայքարելու համար։

Նիկոլ Փաշինյանը գործնականում օպտիմալացնում է Հայաստանն ու հայ հասարակությունը, որի անգամ լուսավորյալ անդամների մեծ մասը մեկուսի խավարը գերադասում է հավաքական լույսից՝ դրանով ամրացնելով այն պատնեշները, որոնք ամեն օր ավելի են բարձրանում հասարակության տարբեր շերտերի ու խավերի միջև։

Հայ-ադրբեջանական պատերազմների, ռազմական բախումների բոլոր ընթացքներում ակտիվ կետերից է եղել Տավուշի մարզը: Խորհրդային շրջանի վերջին էտապում՝ 1980-ականներից սկսած, հայերի ու ադրբեջանցիների միջև հակադրությունները, միջադեպերը սկսել են ակտիվանալ նաև Տավուշի հատվածում: Դա են վկայում ժամանակի մամուլում լույս տեսած լուրերը, տեղեկությունները: 1988 թվականին, երբ սկսվեց Արցախյան շարժումը, ակտիվացավ նաև հայ-ադրբեջանական լարվածությունը Տավուշում: Հայաստանի սահմանագոտու այդ հատվածը հատկապես ամենաթեժն է եղել Արցախի առաջին պատերազմի ժամանակ:

Թվում է, թե Պետեկամուտների կոմիտեն բյուջեի հարկային եկամուտների ապահովման հետ կապված խնդիրներ չպիտի ունենար։ Տնտեսական բարձր աճեր են գրանցվում, արտաքին առևտուրն է անգամներով ավելացել, ներքին սպառումն է աճել, հարկային բեռն է ծանրացրել, բազմաթիվ ոլորտներում տույժ-տուգանքներն են բարձրացել։ Սրանք բոլորը դրական գործոններ են բյուջեի եկամուտների համար։ Բայց դա էլ փրկություն չի եղել։

Հայրենիքը հակադրության մեջ է դրվում ոչ միայն պետության, այլև ամենայնի հետ, ինչը մարդկանց համար հասցեական է, ու նրանց առաջարկվում է ընտրություն կատարել մոտավորապես նման երկընտրանքներում՝ «Հայրենի՞ք, թե/կամ բնակարան», «Հայրենի՞ք, թե/կամ ավտոմեքենա», «Հայրենի՞ք, թե/կամ երջանկություն»։ Քարոզչության թաքնված ուղերձն այն է, որ բոլոր այս երկընտրանքներում պետք է ընտրել այն, ինչը միայն անհատապես է իրենց պատկանում։

Այսօր տեղի ունեցող աղետալի գործընթացներին տրվող ամենատարածված, ամենամոդայիկ ու ամենահեշտ բացատրությունը հասարակությանն ազգային, արժեքային, բարոյական անկման մեջ մեղադրելն է։

Մինչ Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին օգնության հերթական խմբաքանակն է խնդրում ԱՄՆ-ից՝ խոսելով դրա ձգձգման աղետալի հետևանքների մասին, Արևմուտքը տնտեսական և հումանիտար օգնություն է խոստանում Հայաստանին, որի հարցն առաջիկայում՝ ապրիլի 5-ին, կքննարկվի Բրյուսելում եռակողմ՝ Երևան-Բրյուսել-Վաշինգտոն ձևաչափով։

Նիկոլ Փաշինյանը սեփական հասարակության հետ իր հարաբերութունները պարզելու, սեփական հասարակությանը թշնամական պարտադրանքին չդիմադրելու մեջ համոզելու համար օգտագործում է նույն թշնամական սպառնալիքը՝ պատերազմի տեսքով։

Բրյուսելում ապրիլի 5-ին կայանալիք Փաշինյան-Ֆոն դեր Լայեն-Բլինքեն հանդիպումը, ինչպես և սպասվում էր, լայն քննարկումների առարկա է դարձել Մոսկվայում, Բաքվում, Թեհրանում և ռեգիոնալ այլ մայրաքաղաքներում։ Չնայած հայկական կողմը լուրջ մանրամասներ չի ներկայացրել Արևմուտքի հետ սպասվող քննարկումների օրակարգից, որոշ մայրաքաղաքներից ստացվող հայտարարություններն ուշագրավ են թվում։

Վերջին տարիներին Հայաստանի տնտեսության բարձր աճերը կապված էին հիմնականում արտաքին գործոնների, նաև կապիտալի աննախադեպ հոսքերի հետ։ Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառված պատժամիջոցների հետևանքով այդ երկրից ֆինանսական հսկայական հոսքեր էին գալիս, որոնք մեծապես նպաստում էին որոշ ոլորտներում բարձր աճերի ձևավորմանը։

Նիկոլ Փաշինյանը հետևողականորեն թուլացրեց, ապա կազմաքանդեց այդ միասնական համակարգը՝ Արցախի հանձնումից ու հայաթափումից հետո հռչակելով Հայաստանի չորրորդ Հանրապետության ստեղծման իր նպատակի մասին։ Փաշինյանը սպանեց այն պետությունը, որը ժառանգել էր իշխանությունը զավթելիս,  ստանձնելիս։

Դա այս պահին ձեռնտու է գրեթե բոլոր արտաքին խաղացողներին։ Իսկ կանխել այդ գործընթացը կարող է միայն հայ հասարակությունը, որը, սակայն, դեռևս վայելում է հավատարմագրային կառավարման մասին առասպելների վիրտուալ հաճույքը։

Եվ կրկին հասարակությունից է կախված հարցի պատասխանը՝ պահպանե՞լ Նիկոլին՝ առանց Հայաստանի, թե՞ վերջինիս հնարավորություն տալ՝ իր իսկ իշխանության կողմից վերանորոգված նոր կալանավայրում գրել «Երկրի հակառակ կողմ»-ի երկրորդ հատորը՝ փորձելով պահպանել այն, ինչ կմնա Հայաստանից նրանից հետո։   

Նիկոլ Փաշինյանը հաստատեց՝ ՀՀ-ն ՀԱՊԿ-ում փաստացիորեն սառեցրել է գործունեությունը և կլքի ՀԱՊԿ-ը, իսկ թե երբ դա տեղի կունենա՝ Փաշինյանը չի մանրամասնել։

Կառավարության շենքում Նիկոլ Փաշինյանը լղոզված ձևակերպումներով, անհոդաբաշխ մտքերով փորձում է հիմնավորել առաջիկայում Ադրբեջանին Ալիևի պահանջած գյուղերը հանձնելու իր պատրաստակամությունը, իսկ ընդամենը մի քանի կիլոմետր հեռավորությամբ, կրկին Երևանի սրտում Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի ուսանողներն ու դասախոսները պայքարում են հայկական ինքնության համար կարևորագույն նշանակություն ունեցող բուհը տեղափոխել/քանդելու իշխանության որոշման դեմ։

Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությանը կարող են սպառնալ նաև Ադրբեջանի բանտերում պահվող քաղաքացիները, որոնց առնվազն մի մասը նրան ուղղելիք այնպիսի հարցեր ունի, որոնց պատասխանների բացակայությունը կարող է շատ թանկ արժենալ։

Խելամտությամբ առաջնորդվող իշխանությունն այս կամ այն քայլին դիմում է միայն այն ժամանակ, երբ գոնե նախնական գնահատմամբ դրա հնարավորություններն ու ռիսկերը նվազագույնը՝ հավասարակշռված են, լավագույն դեպքում՝ հնարավորությունները գերակշռում են ռիսկերին։ Ցանկացած այլ գնահատման պարագայում, երբ ռիսկերն ավելին են, քան երևակվող հնարավորությունները, այդ որոշումը, քաղաքականությունն ուղղակի անթույլատրելի է։ Սա պետական կառավարման տարրական կանոն է, որը որևէ իշխանություն պարտավոր է պահպանել առանց քննարկման։

Աշխարհաքաղաքական և ռեգիոնալ ինտենսիվ զարգացումների ու փոփոխությունների հարապատկերին, երբ ՀՀ-Ադրբեջան բանակցային գործընթացում լուրջ խնդիրների ֆոնին էապես ավելանում է ռազմական էսկալացիայի հավանականությունը Հարավային Կովկասում, ՀՀ Պաշտպանության նախարարը մեկնել է Իրան, իսկ Ադրբեջանի Պաշտպանության նախարարը՝ Թուրքիա։

Այն, որ Հայաստանի ինքնիշխանությունը սահմանափակված է, ճիշտ է։ Իսկ ահա իշխանական քարոզչության մյուս մասը, որ իբրև թե Փաշինյանը Հայաստանին ինքնիշխանություն է պարգևում, մեծագույն սուտ է, ինչն ապացուցվում է ամենաթարմ իրադարձություններով։ Իրականում նա ընդամենը փոխում է ՀՀ ինքնիշխանության սահմանափակման ուղղությունը՝ ռուսականից դարձնելով ադրբեջանաթուրքական։

Հարկատուների փողը քամուն են տալիս, յուրացնում են ու վատնում, և դրա համար որևէ մեկը պատասխանատվություն չի կրում։ Ամենուրեք հարկերն են ծանրացնում, տույժ-տուգանքներ են ավելացնում, քաղաքացիների ու հարկատուների վրա նոր ֆինանսական բեռ են դնում, բյուջե են լցնում, որ հետո այսպես վատնեն։ Կարող են 6 մլն դոլար բյուջեից հանել ու ոչնչի համար տալ ինչ-որ երգչի։ Վեց միլիոնը տվել են ու ոչինչ չեն ստացել դրա համար։ Այնինչ՝ այդ 6 միլիոնով բազմաթիվ այլ խնդիրներ կարող էին լուծել։

Ֆրանսիայի պաշտպանության նախարարի այցը Հայաստան, ինչպես նաև Փաշինյանի վերջին հանդիպումները Մյունխենում, Փարիզում, հարցազրույցը՝ France 24-ին, հստակ ուրվագծում են ՀՀ արտաքին քաղաքական շրջադարձը դեպի Արևմուտք՝ դրանով իսկ հավելյալ ուշադրություն բևեռելով ռեգիոնալ իրավիճակի վերաբերյալ Արևմուտքից հնչող հայտարարությունների վրա։

«Կամ ես կլինեմ վարչապետ, կամ Հայաստանը վարչապետ չի ունենա» կարգախոսով իշխանության եկած Նիկոլ Փաշինյանը հիմա ներկայացնում է «Եթե ես լինեմ վարչապետ, Հայաստանը պետականություն չի ունենա» քաղաքական նախագիծը։ Եվ միայն հայ հասարակությունը՝ քաղաքական ուժերի միջոցով կամ առանց դրանց, կարող է մերժել այս առաջարկը կամ երջանկանալ անպետություն ասֆալտի վրա ապրելու հեռանկարով։ 

Միջին մակարդակի ցանկացած մարքետոլոգ մանրամասն կհիմնավորի, թե ինչպես են հանրային հոգեբանության վրա ազդում նման գովազդային արշավները, դրանց մասին կան տասնյակ տեսություններ, հարյուրավոր գործնական մոդելներ։