Աշխարհաքաղաքական և ռեգիոնալ ինտենսիվ զարգացումների ու փոփոխությունների հարապատկերին, երբ ՀՀ-Ադրբեջան բանակցային գործընթացում լուրջ խնդիրների ֆոնին էապես ավելանում է ռազմական էսկալացիայի հավանականությունը Հարավային Կովկասում, ՀՀ Պաշտպանության նախարարը մեկնել է Իրան, իսկ Ադրբեջանի Պաշտպանության նախարարը՝ Թուրքիա։
Այն, որ Հայաստանի ինքնիշխանությունը սահմանափակված է, ճիշտ է։ Իսկ ահա իշխանական քարոզչության մյուս մասը, որ իբրև թե Փաշինյանը Հայաստանին ինքնիշխանություն է պարգևում, մեծագույն սուտ է, ինչն ապացուցվում է ամենաթարմ իրադարձություններով։ Իրականում նա ընդամենը փոխում է ՀՀ ինքնիշխանության սահմանափակման ուղղությունը՝ ռուսականից դարձնելով ադրբեջանաթուրքական։
Հարկատուների փողը քամուն են տալիս, յուրացնում են ու վատնում, և դրա համար որևէ մեկը պատասխանատվություն չի կրում։ Ամենուրեք հարկերն են ծանրացնում, տույժ-տուգանքներ են ավելացնում, քաղաքացիների ու հարկատուների վրա նոր ֆինանսական բեռ են դնում, բյուջե են լցնում, որ հետո այսպես վատնեն։ Կարող են 6 մլն դոլար բյուջեից հանել ու ոչնչի համար տալ ինչ-որ երգչի։ Վեց միլիոնը տվել են ու ոչինչ չեն ստացել դրա համար։ Այնինչ՝ այդ 6 միլիոնով բազմաթիվ այլ խնդիրներ կարող էին լուծել։
Ֆրանսիայի պաշտպանության նախարարի այցը Հայաստան, ինչպես նաև Փաշինյանի վերջին հանդիպումները Մյունխենում, Փարիզում, հարցազրույցը՝ France 24-ին, հստակ ուրվագծում են ՀՀ արտաքին քաղաքական շրջադարձը դեպի Արևմուտք՝ դրանով իսկ հավելյալ ուշադրություն բևեռելով ռեգիոնալ իրավիճակի վերաբերյալ Արևմուտքից հնչող հայտարարությունների վրա։
«Կամ ես կլինեմ վարչապետ, կամ Հայաստանը վարչապետ չի ունենա» կարգախոսով իշխանության եկած Նիկոլ Փաշինյանը հիմա ներկայացնում է «Եթե ես լինեմ վարչապետ, Հայաստանը պետականություն չի ունենա» քաղաքական նախագիծը։ Եվ միայն հայ հասարակությունը՝ քաղաքական ուժերի միջոցով կամ առանց դրանց, կարող է մերժել այս առաջարկը կամ երջանկանալ անպետություն ասֆալտի վրա ապրելու հեռանկարով։
Միջին մակարդակի ցանկացած մարքետոլոգ մանրամասն կհիմնավորի, թե ինչպես են հանրային հոգեբանության վրա ազդում նման գովազդային արշավները, դրանց մասին կան տասնյակ տեսություններ, հարյուրավոր գործնական մոդելներ։
Մինչ ՀՀ իշխանություններն ինտենսիվորեն շարունակում են իրենց «արշավը» դեպի Արևմուտք, և մինչ Նիկոլ Փաշինյանը եվրոպական մեկ մայրաքաղաքից մեկնում է մյուս մայրաքաղաք, մասնավորապես՝ Մյունխենից Փարիզ, լրացավ Հայաստանում ԵՄ դիտորդական քաղաքացիական առաքելության տեղակայման մեկ տարին։
Նիկոլ Փաշինյանն իր այս հայտարարություններով սխալական է հռչակում մի ամբողջ ժողովրդի, կայացած պետության անցյալը, ինստիտուցիոնալ հիշողությունը, այն ամենը, ինչ եղել է իրենից առաջ։ Բացի այդ, ըստ նրա տրամաբանության, սխալ ընկալումներով են ապրել և առաջնորդվել ոչ միայն հայաստանյան տարբեր իշխանությունները, այլև ողջ աշխարհը, միջազգային հանրությունը, որն ավելի քան երկու տասնամյակ բանակցային գործընթացի հիմքում դրել է «սխալ ընկալումները»։
Կառավարությունն ինքնագոհ հայտարարում է, որ մեր տնտեսությունը գտնվում է աճի բարձր մակարդակի վրա, որ ՀՆԱ-ն մեծ տեմպերով ավելանում է։ Իսկ թե այդ ամենի մեջ ի՞նչ դեր ունեն արտաքին գործոնները, խուսափում է ասել։
Արդեն ավելի քան երեք տարի է՝ Նիկոլ Փաշինյանն ամենօրյա ռեժիմով Հայաստանը դարձնում է խղճուկ, խաղաղություն մուրացող, բայց փոխարենը հարվածներ ստացող, հարվածներ ստացող, բայց դրանց չպատասխանելուց հետո ավելի ստորացող պետություն։ Հայաստանը՝ որպես պետություն, գրեթե անդառնալիորեն զրկվել է արժանապատվությունից, և այդ ընթացքը շարունակվում է։
Ընդամենը մի քանի օր առաջ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը քիչ էր մնում երդվեր, որ չի պատրաստվում հրաժարական տալ։ Բայց 10 օր էլ չանցած՝ հրաժարական տվեց։
«Տեսնում ենք, որ չնայած ԵՄ դիտորդների աղմկոտ ներկայությանը ՀՀ-ում, սահմանային միջադեպերը չեն դադարել, ԵՄ ազդեցությունն ընդլայնվում է, ներկայությունն ավելանում է, սակայն այն անվտանգային առումով ի՞նչ փոփոխություն է բերում, հայտարարությունը ինչպե՞ս է անդրադառնում ՀՀ անվտանգության վրա։ Մենք պետք է տարբերակենք հայտարարությունները և իրական, հարցեր լուծող քաղաքականությունը»։
Հայաստանի դատական համակարգը վերածվել է իշխանության ընդդիմադիրներին պատժելու գործիքի։ Իրար հետևից դատավորները կայացնում են խայտառակ վճիռներ, իսկ ԲԴԽ-ն դարձել է իշխանության քարոզչական բանակի զինվորներից մեկը։ Այսինքն՝ դատական համակարգն արդարադատություն է իրականացնում խիստ պայմանականորեն։
Երբ հասարակությունը չի գտնում կամ չի ցանկանում գտնել սեփական պետության, հայրենիքի դեմ բացահայտ գործողություններ իրականացնողներին կասեցնելու, կասեցնելուց հետո մեկուսացնելու միջոցները, նրանք հասարակության հետ վարվում են սեփական այլասերվածության համապատասխան։
Նախօրեին Ադրբեջանում կայացան դեկտեմբերի 7-ին Իլհամ Ալիևի հայտարարած արտահերթ նախագահական ընտրությունները։ Այս ընտրություններն Ադրբեջանում անցկացվեցին առանձնակի ոգևորությամբ, հաշվի առնելով այն փաստը, որ իշխանություններն ընտրատեղամասեր էին բացել նաև Արցախում։
Ալիևի՝ այսօր Ստեփանակերտում բացված տեղամասում քվեարկելու, ընտրություններում «շռնդալից» հաղթանակի կերտման, առավել ևս՝ դրա բարձր ցուցանիշների ապահովման հարցում անուղղակի, բայց զգալի մասնակցություն ունի Նիկոլ Փաշինյանը։
Զարմանալի չէ, որ Նիկոլ Փաշինյանի ասած 193-194 հազար աշխատատեղերի ստեղծման, միջին աշխատավարձի կրկնապատկման պայմաններում սոցիալական իրավիճակը մեր երկրում գրեթե չի բարելավվում, աղքատությունը չի կրճատվում, ծայրահեղ աղքատներն էլ ավելանում են։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Անդրեյ Արեշևը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ Իրանի շուրջ տեղի ունեցող յուրաքանչյուր զարգացում առանցքային նշանակություն ունի Հայաստանի Հանրապետության համար, քանի որ 2020թ. պատերազմից հետո Իրանը Հարավային Կովկասում էական աշխատանք է իրականացնում ի օգուտ ՀՀ-ի ու ՀՀ շահերի։
«Դու մենակ չես, մենակ չես…» երգելով 2018-ին փողոցից իշխանության եկած Նիկոլ Փաշինյանն այսօր մենակ չէ։ Արցախին պատուհասած աղետը, ընդդեմ Հայաստանի, հայկական անցյալի ու ինքնության նրա իրականացրած քաղաքականությունը միայնակ անելիք չէ, այդ գործընթացում ընդգրկված են հարյուրավոր երևացող դեմքեր ու հազարավոր, գուցե տասնյակ-հազարավոր անտեսանելի կատարածուներ։
Պետության զավթումը միայն իշխանության ուզուրպացիայով չի արտահայտվում։ Իշխանության զավթումը դրա մեխանիկական մասն է։ Ավելի լայն իմաստով՝ պետության զավթումը դրսևորվում է մարդկանց մեծ մասի գիտակցական ու հոգևոր տարածությունից պետությունն օտարելով։
Ուրեմը «Սովետական Հայաստան» թերթում մի լրագրող կար` Սաշիկ անունով։ Պուճուր-մուճուր տղա էր՝ շեկի վրա, արտահայտիչ բարակ բեղերով, որոնք մերթընդմերթ ներքին ծնոտի ատամներով փաղաքշում էր բերանի շարժի զարմանալի ճարպկությամբ։ Սրա լրագրողական երևակայությունը էրկու նախադասությունից դենը չէր զորում։ Ու էդպես էրկունախադասությունանոց ինֆորմացիաներ էր գրում։ Հավելյալ վարձատրության մի միջոց էլ ուներ. մտնում էր էս պաշտոնյայի կաբինետը, էն պաշտոնյայի կաբինետը ու առաջադրում իր խնդրանքը։ Որպես կանոն, խնդրանքը սկսվում էր հետևյալ նախադասությամբ.
Վերջին երկու տարիներին արձանագրվող բարձր տնտեսական աճերի պայմաններում, թվում է, թե բանկերը պետք է մեծապես հետաքրքրված լինեին տնտեսության իրական հատվածի ֆինանսավորմամբ։
«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովն ասաց, որ, ի սկզբանե, այսինքն՝ երկրորդ մեծ պատերազմից հետո, պարզ էր, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան Հարավային Կովկասում հանդես են գալու տանդեմով, ինչպես հենց պատերազմի ընթացքում։ Սա, ըստ վերլուծաբանի, նշանակում է, որ ՀՀ իշխանությունների առաջարկած առանձին պրոյեկտը մի իրավիճակում, երբ հայ-ռուսական հարաբերությունները ևս առանձնապես լավ չեն, մեծ դժվարություններ է ունենալու, եթե չունենա լուրջ աջակից դաշնակցի տեսքով։
Հայաստանի պաշտոնյաների հայտարարությունները, որպես կանոն, լինում են կամ անհեթեթ, կամ հակապետական, և ծիծաղ կամ վրդովմունք են առաջացնում։ Առանձին-առանձին քննարկելու դեպքում դրանք կարելի է վերագրել անգրագիտությանը, տհասությանը, կոլաբորացիոնիզմին։ Բայց ամբողջության մեջ, մեկ ընդհանուր համատեքստում դիտարկելու պարագայում այդ հայտարարությունները ստանում են միանգամայն այլ նշանակություն և վկայում են իշխանության կողմից հանրության հանդեպ իրականացվող հոգեբանական տեռորի մասին։
«Էդ էլիտաները չկան, կա մի էլիտա՝ ժողովուրդն է, վերջացավ»,- հայտարարել է Ալեն Սիմոնյանը՝ վաստակավոր ու ժողովրդական կոչումների վերացման մասին նախաձեռնության քննարկման ժամանակ։
Տնտեսությունների վիճակի, հեռանկարների գնահատման համար տնտեսագետներն օգտագործում են «տնտեսական աճի որակ» հասկացությունը։ Դրանով ցույց է տրվում տնտեսական աճի, տնտեսական ակտիվության կառուցվածքը՝ այն իմաստով, թե ինչ տեսակարար կշիռ ունեն դրանցում գիտելիքի, նոր տեխնոլոգիաների, աշխատանքի արտադրողականության բարձրացման վրա հիմնված ոլորտներն ու ճյուղերը, որքանով է տնտեսությունն իրական նոր արժեք ստեղծում, և հակառակը՝ ինչ տեսակարար կշիռ ունեն ավելի մակերեսային, հիմնարար բնույթ չունեցող ոլորտներն ու ճյուղերը։
Հանրային հեռուտաընկերությանը տված իր վերջին հարցազրույցում Նիկոլ Փաշինյանը հերթական ծանր մեղադրանքները հնչեցրեց ՀՀ ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի՝ Հայաստանի վերաբերյալ կայացված որոշումների վերաբերյալ։ Իբրև թե փաստերի ներքո հնչեցին քողարկված ծանր մեղադրանքներ Ռուսաստանի վերջին տարիների հարավկովկասյան քաղաքականության հասցեին:
Այս օրերին, գուցե հենց այս պահին կառավարության շենքի բազմաթիվ աշխատասենյակներից մեկում Նիկոլ Փաշինյանը՝ անձամբ, հնարավոր է՝ գրագիրների օգնությամբ, գրում է իր ամանորյա ուղերձը։ Դա հեշտ լուծելի խնդիր չէ անգամ հարյուրավոր տեքստեր գրած ու հազարավոր խորամանկություններ հեղինակած Նիկոլ Փաշինյանի համար, որովհետև նա պետք է փորձի հազարամյակների կտրվածքով հայ ժողովրդի կրած մեծագույն աղետի՝ Արցախի կորստի տարին ներկայացնել՝ որպես ձեռքբերումների տարի։ Իսկ դա բարդ խնդիր է անգամ մեծ մանիպուլյատորի համար։
Չնայած թվում է, թե բոլորը լծված են բնակարան գնելու գործին, բնակարանային շուկան այս տարի Հայաստանում շատ պասիվ է։ Անհամեմատ ավելի քիչ բնակարան է վաճառվել, քան վաճառվել էր անցած տարի։
Հայաստանի քաղաքական դաշտի ամենամեծ անոմալիան ներկայիս հանդարտությունն է։ Արցախի կորստից, հայաթափումից հետո ու Հայաստանին սպառնացող անվտանգային մարտահրավերների պայմաններում քաղաքական դաշտն ընդամենը հերթապահ ներկայություն է ապահովում։ Հասարակությունը ամբողջության մեջ ապրում է միանգամայն այլ իրականությունում, որը կտրված է ինչպես իշխանությունից, այնպես էլ ընդդիմությունից։
