Քաղաքականությունը ոչինչ է առանց պատասխանատվության, ինչպես որ չի կարող գոյություն ունենալ պետություն առանց պատասխանատվության։
44-օրյա պատերազմից հետո բանակցվող Երևան-Բաքու, այսպես կոչված, Խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման գործընթացը փակուղի է մտել։ Մինչ ՀՀ իշխանություններն ամեն հնարավոր և անհնար առիթով հայտարարում են, թե առկա տեքստը գրեթե համաձայնեցված է և պատրաստ ստորագրելուն, Բաքուն Երևանի առջև բարձրացնում է ՀՀ Սահմանադրության փոփոխության, ինչպես նաև Ադրբեջանը Նախիջևանին կապող ճանապարհի հարցը, որը նրանք որակում են «միջանցք», կամ պահանջում են սահմանել անխոչընդոտ ռեժիմ։
Հայաստանը, իհարկե, ունի բազմաթիվ, հարյուրավոր խնդիրներ, բայց դրանք մանրուքներ են այն անվտանգային, գոյաբանական մարտահրավերների համեմատությամբ, որոնք ծառացած են պետության առջև՝ առավելապես Նիկոլ Փաշինյանի պատճառով։ Այդ մասին ամենալավը գիտի ինքը՝ Նիկոլ Փաշինյանը, դրա համար էլ հասարակությանը զբաղեցնում է ամենայն աղբով, խնդիրների իմիտացիաներով. սկսած պոկվող կախիչից՝ մինչև ձնամաքրման հարցեր։
Վերջերս կառավարությունը պետական բյուջեից 2 մլրդ դրամի հերթական օժանդակությունը հատկացրեց ՏՏ ոլորտի ընկերություններին։ Մինչ այդ էլ՝ առաջին փուլով հատկացրել էր 1,5 միլիարդ։
Պետական բյուջեի հաշվին տարեկան հարյուրավոր միլիոներ ու միլիարդներ են ծախսում իրենց աշխատասենյակներն ու աշխատավայրերը պարբերաբար վերանորոգելու, թարմացնելու, կահավորելու, նոր կահույք ձեռք բերելու, գործուղումների անվան տակ արտասահմանյան վոյաժների մեկնելու, պետության հաշվին աշխարհով ման գալու, ճամփորդելու, հանգստանալու, թանկարժեք հյուրանոցներից օգտվելու համար։
Խոսքն ավելի քան 2,3 մլրդ դոլարի մասին է։ Այդ գումարները վճարել են քաղաքացիներն իրենց աշխատավարձերից ու պետությունը՝ պետական բյուջեն։ Դրանք դուրս են եկել տնտեսությունից ու կուտակային կենսաթոշակային համակարգի միջոցով հավաքվել կենսաթոշակային ֆոնդերում։
Արտոնությունների վերացումը, որքան էլ առաջին հայացքից գուցե գայթակղիչ է թվում բյուջեի եկամուտներն ավելացնելու տեսակետից, նույնքան վտանգավոր է։ Եթե վաղը բոլոր արտոնությունները միանգամից հանվեն, կասկած չկա, որ դրանց իրական էֆեկտը շատ ավելի փոքր է լինելու բյուջեի եկամուտների վրա, քան արտոնությունների այն տպավորիչ ցուցանիշներն են, որոնք ներկայացվում են։
Նիկոլ Փաշինյանը բոլոր աշխարհաքաղաքական կենտրոնների հետ հարաբերվում է հենց այդ սկզբունքով, ինչի դիմաց ստանում է ամենահակադեմոկրատական մեթոդներով իշխանությունը պահպանելու և, միևնույն ժամանակ, «ժողովրդավարության խիզախ նվիրյալ» ներկայանալու թողտվություն։
«Այստեղ հստակ է ասվում նաև, որ Երևանից ակնկալվում են համարձակ քայլեր այն բանի դիմաց, որ Երևանի համար ստեղծվել է Վաշինգտոն-Բրյուսել հարթակ, փոքր աջակցություն այս տարվա ապրիլի 5-ին Բրյուսելում եռակողմ՝ Բլինքեն-Դեր Լեյեն-Փաշինյան հանդիպմամբ։ «Համարձակ քայլեր» ասելով՝ նկատի է առնվում Ռուսաստանի հանդեպ քայլերը և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցով քայլերը։ Իր հերթին՝ ադրբեջանական կողմը, հասկանալով, որ սահմանադրական փոփոխություններ հնարավոր չէ իրականացնել մեկ օրում և նույնիսկ մեկ ամսում, շարունակում է պնդել այդ պահանջը՝ ամենայն հավանականությամբ այդ ուղղությամբ Երևանից ինչ-որ այլ բնույթի քայլ ակնկալելով»,- ասաց Տարասովը։
Վերջին ամիսներին արևմտյան երկրների կողմից Հայաստանին տրվող քաղաքական, քարոզչական լայնածավալ և համեստ ֆինանսական օգնությունը պաշտոնապես ներկայացվում է՝ որպես «Հայաստանի դիմադրողականության բարձրացմանն ուղղված աջակցություն»։
Եթե ֆեյսբուքյան որևէ օգտատեր իր գրառման մեջ նշի, որ «Նիկոլ Փաշինյանն ադրբեջանցի է», նրան անմիջապես կձերբակալեն, բոլոր իրավապահ կառույցները քրեական գործեր կհարուցեն ու կներկայացնեն՝ որպես ծանրագույն հանցագործ, որքան էլ նա հայտարարել է, թե չի վիրավորվում իրեն «թուրք անվանողներից»։
Միացյալ Նահանգներում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների բանակցությունների տապալման, իսկ Լոնդոնում՝ Փաշինյան-Ալիև հանդիպման չեղարկման ֆոնին Ռուսաստանը հայտարարում է՝ պատրաստ է իր հարթակը տրամադրել Ադրբեջանի և Հայաստանի ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար։
Իրականությունն այն է, որ անկախ պատճառներից ու հիմնավորումներից, հայ հասարակությունը կա՛մ ընտրեց, կա՛մ հանդուրժեց, որպեսզի ընտրվի իշխանություն, որի վարած խայտառակ արտաքին և ներքին քաղաքականության պատճառով հնարավոր դարձավ պատերազմը, իսկ արդեն դրա ընթացքում ցուցաբերած կա՛մ ծայրահեղ ապաշնորհության, կա՛մ կանխամտածված դավաճանության արդյունքում զոհվեցին 5000-ից ավելի երիտասարդներ, և կորսվեց Արցախի մեծ մասը։
Մի խոսքով՝ Վճռաբեկ դատարանի պասով՝ ՍԴ-ն ապահովեց հաջորդ նախընտրական տարվա համար Նիկոլ Փաշինյանի անփոփոխ շոուի՝ «Քոչարյանը կդատվի» մի քանի դրվագանոց տրագիկոմեդիայի շարունակականությունը:
Հայաստանի քաղաքական համակարգի ամենամեծ արատներից մեկն այն է, որ դրանում նվազագույն ներկայություն ունեն բանականությունը, միտքը, գաղափարները, ծրագրերը և այլն, ու առավելագույն կերպով ներկայացված են զգացմունքները՝ ատելությունը, նախանձը, սերը կամ հավատարմությունը, և այսպես շարունակ։
Եվրոպացի փորձագետ Սյուզան Ստյուարտը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ սա թեթև եվրոպական ձևաչափ է, որը հնարավորություն է տալիս լայնաֆորմատ շփումներ կազմակերպել, նախաձեռնություններով հանդես գալ, ապահովել կապ ԵՄ անդամ երկրների ու անդամակցության ցանկություն ունեցող, սերտ հարաբերությունների ձգտող երկրների հետ։ Այս առումով, նրա խոսքով, այս գագաթնաժողովում առանձնահատուկ կարևոր են Արևելյան գործընկերության մաս կազմող երկրները՝ հատկապես Մոլդավան, Ուկրաինան, Հայաստանը, Ադրբեջանն ու Վրաստանը։
Իրականում ժողովրդավարությունը որևէ կապ չունի պրագմատիկ քաղաքականության, առավել ևս ու հատկապես՝ արտաքին քաղաքականության հետ։ Հայաստանի դեմոկրատական պիտակն իշխանության հերթական էժանագին քարոզչությունն է, որի համար այսօր ժողովրդավարական աշխարհը վճարում է՝ փոխարենը բավարարելով սեփական աշխարհաքաղաքական շահերը։
Կար ժամանակ, երբ Նիկոլ Փաշինյանը հպարտանում էր հարկերի հավաքման աննախադեպ կատարողականներով, խոսում գերակատարումների մասին։ Ամեն ամիս շոուներ էր կազմակերպում կառավարության նիստերի ժամանակ։ Ամիսը չավարտված՝ հարկային մուտքերի բարձր կատարողականների վերաբերյալ տվյալներ էր հրապարակում։
Այս պայմաններում պատահական չէ, որ Հայաստանում ամենաբարձր հակավարկանիշն ունի քաղաքականությունը՝ որպես երկրում առկա խնդիրների լուծման, իշխանափոխության, մնացած բոլոր հարցերի կարգավորման ճանապարհ։ «Եթե հաջորդ կիրակի լինեն Խորհրդարանական ընտրություններ, ո՞ր կուսակցությանը կամ կուսակցությունների դաշինքին կտաք Ձեր ձայնը» հարցին հարցվածների 70.7 տոկոսը տարբեր ձևակերպումներով (Ոչ մեկին,
Մինչ ԱՄՆ-ը Հարավային Կովկասում պայքարում է ազդեցության հավելյալ մակարդակի համար, շարունակելով բարձրաստիճան ինտենսիվ այցերը՝ հատկապես Հայաստանի Հանրապետություն, իրանական կողմը ևս «ձեռքերը ծալած» չի նստում։
Իրական էլիտա դառնալ չկարողանալու պատճառով Նիկոլ Փաշինյանը փորձում է վերացնել էլիտաներին ու նրանց գոյության անհրաժեշտության ընկալումն ընդհանրապես՝ այդպիսով ամրապնդելով իր իշխանությունը, որը խորքային պետության պարագայում չէր կարող գոյություն ունենալ ըստ սահմանման։
Հայկական իրականության ամենաբացասական կողմերից մեկն անտեսանելի, անառարկայական լարվածությունն ու անհանդուրժողականությունն է, որը դրսևորվում է գրեթե բոլոր ոլորտներում՝ սկսած քաղաքական դաշտից՝ մինչև ու, որ ավելի կարևոր է՝ սոցիալական, մարդկային հարաբերություններ, ընկերական, անգամ ընտանեկան շփումներ։
«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս ռազմական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինը նշեց, որ ԱՄՆ-ը Հայաստանին ու Ադրբեջանին ՆԱՏՕ-ի միջոցառման է հրավիրել հենց տեղում հանդիպում կազմակերպելու նպատակով։
Ամոթ ունեցող հասարակությունը չի կարող հանդուրժել, երբ երկրի նույն ղեկավարը, ամեն ինչ ասֆալտին փռելու խոստման շրջանակներում, ի վերջո, ասֆալտին է փռում պետությունը՝ մինչ այդ հասցրած լինելով Արցախը փռել ադրբեջանցիների ոտքերի տակ։
Հայաստանի իշխանությունները ջանք չեն խնայում ցույց տալու, թե իբր հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման շուրջ գործընթացները տեղի են ունենում առանց նախապայմանների։ Հարց է առաջանում, եթե այդպես է՝ ինչո՞ւ չի բացվում հայ-թուրքական սահմանը՝ նույնիսկ երրորդ երկրների քաղաքացիների ու դիվանագիտական անձնագիր ունեցողների համար։ Չէ՞ որ դրա համար սահմանային բոլոր ենթակառուցվածքներն արդեն վաղուց պատրաստ են։
Պոպուլիզմի գլխավոր գործիքներից մեկը հասկացությունների, գաղափարների խեղաթյուրումն է այնպես, որպեսզի վերջնարդյունքում դրանք հաճելի լինեն ժողովրդին։ Ոչ թե հասարակությանը, ոչ թե քաղաքացիներին, ոչ թե ազգին, այլ հենց ժողովրդին։ Նշված բոլոր հավաքականություններից ժողովուրդը միաժամանակ և՛ ամենաընդգրկունն է, և՛ ամենալղոզվածը, ու դրանով հանդերձ՝ ամենաանհասցեականը։ Եվ ամենևին պատահական չէ, որ տարիներ շարունակ ըստ անհրաժեշտության ու ըստ քաղաքական նպատակահարմարության քաղաքացուն առաջին պլան բերած Նիկոլ Փաշինյանը հիմա կրկին սկսել է խոսել ժողովրդի մասին ու իր տեքստերում դիմել ժողովրդին։
Ռուս պաշտոնյաները սկսում են զգուշացնել ՀՀ իշխանություններին հնարավոր հետևանքների և «երկու աթոռին նստելու» քաղաքականության անթույլատրելիության, անհնարինության մասին։
«Եկել է քաղաքացու վրեժի ժամանակը»,- 2020թ․ նոյեմբերի 9-ի կապիտուլյացիայից հետո հերթական բունկերից, մեղմ ասած, անհավասարակշիռ վիճակում հայտարարում էր Նիկոլ Փաշինյանը՝ խոստանալով վրեժ լուծել իր կեցավայրից օծանելիքի գողության համար։
Կառավարությունը լուրջ ֆինանսական խնդիրների առաջ է կանգնած։ Պետական բյուջեի եկամուտների հավաքագրումը ձախողել են։
Հունիսի 18-ին հայտնի դարձավ, որ Հայաստանի և Ֆրանսիայի միջև կնքվել է ռազմատեխնիկական համագործակցության զարգացման պայմանագիր, որով, ի թիվս այլ զինատեսակների, Հայաստանը պատրաստվում է ձեռք բերել «CAESAR» ժամանակակից ինքնագնաց հաուբից համակարգեր։
