Հայաստանում մեծ թիվ են կազմում այն քաղաքացիները, որոնց եկամուտներն աշխատավարձերով չեն պայմանավորված։ Այդ քաղաքացիներն ապրում են սոցիալական եկամուտների հաշվին, որոնք անգամ համատարած թանկացումների պայմաններում, միշտ չէ, որ իշխանությունները բարեհաճում են ավելացնել։ Եկամուտները չեն ավելացնում, փոխարենը՝ սովոր են հարկերի բարձրացումով անընդհատ ծանրացնել բեռը։
Կրթության՝ որպես երևույթի մասին, առաջին հիշարժան հայտարարությունը 2018 թ․ իշխանության գալուց հետո Նիկոլ Փաշինյանն արել է Իլհամ Ալիևից ստացած տպավորությունները կիսվելով, երբ նրան անվանել է «կիրթ ու կառուցողական»։ Նրա ընտանիքի անդամները՝ կինը և աղջիկները, նորաձևության մասին առանձնապես շատ չեն բարձրաձայնել, սակայն իշխանության գալուց հետո նորաձևության հարցում փորձել են ամեն կերպ նմանվել Ալիևի տիկնոջը։
Ադրբեջանը փակուղի է մտցրել վերջին տարիներին բանակցված «Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև խաղաղության և միջպետական հարաբերությունների հաստատման մասին համաձայնագրի» ստորագրման հարցը՝ դաշտ նետելով նոր պահանջներ, պայմաններ և օրեր շարունակ մեղադրելով հայկական կողմին ադրբեջանական դիրքերը գնդակոծելու մեջ։
Նիկոլ Փաշինյանը, արտաքին թշնամու հետ ստորագրվելիք նվաստացուցիչ թղթի միջոցով, փորձում է լուծել երկրի ներսում սեփական քաղաքական հակառակորդների հարցերը։ Նրան այս պահին չի հետաքրքրում, որ «Խաղաղության համաձայնագիրը» ոչ թե Հայաստանի անվտանգությունն ապահովող պայմանագիր է, այլ բարաթ, որով պարտավորված անելիքը պահանջելու են Հայաստանում անպատվության հաղթանակն արձանագրելուց հետո։
Զարմանալի չէ, որ սոցիալական իրավիճակը երկրում գնալով վատանում է, աղքատությունը չի նվազում, խորանում է սոցիալական բևեռացումը։ Փոխարենը՝ սոցիալական հատվածի եկամուտներն ավելի արագ աճեն, պետական պաշտոնյաների ու առավել ապահովված խավերի եկամուտներն են արագ աճում։ Խզումն աղքատների ու հարուստների միջև խորանում է, ինչը տնտեսական արդյունքի ու պետության եկամուտների ոչ արդարացի, անհամաչափ բաշխման հետևանք է։
Երկակի ստանդարտները ժամանակակից քաղաքականության անբաժանելի մասն են, որոնք առավել ցայտուն կերպով դրսևորվում են միջազգային հարաբերություններում, երբ տարբեր երկրներ միևնույն հարցի վերաբերյալ իրենց շահերից ելնելով՝ ցուցաբերում են տրամագծորեն հակառակ մոտեցումներ։
Հյուրերը, ըստ մեր տեղեկությունների, դժգոհ չեն մնացել, հայկական կողմն արել է հնարավորը, որպեսզի ամեն բան կազմակերպվի առանձնահատուկ բարձր մակարդակով։ Միակ «դժգոհությունը» եղել է գերհագեցած գրաֆիկը։
2018-ի «հեղափոխություն» կոչվածից հետո Նիկոլ Փաշինյանը քաղաքական հետապնդումների է ենթարկում ընդդիմությանը, քաղաքական ընդդիմախոսներին: Քաղաքական հաշվեհարդարներ՝ ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի, ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի, ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանի, Վանաձորի նախկին քաղաքապետ Մամիկոն Ասլանյանի և այլ քաղաքական և հանրային գործիչների դեմ:
Փոքր ու միջին բիզնեսի շրջանառության հարկի կրկնապատկման շուրջ բարձրացված աղմուկը անհանգստացրել է կառավարությանը։ Բայց ոչ այն պատճառով, որ դրանով փոքր ու միջին բիզնեսը հայտնվում է հարկային ծանր բեռի տակ ու կանգնում է գործունեությունը շարունակել-չշարունակելու խնդիրների առաջ, այլ այն պատճառով, որ սպասվող ընտրություններից առաջ դա լավ բան չի խոստանում իշխանություններին։ Այդ պատճառով էլ որոշել են 6 ամիս, այսպես կոչված, անցումային շրջան սահմանել։ Պատրաստվում են վերադարձնել առք ու վաճառքով զբաղվողների շրջհարկի 5 տոկոսը գերազանցող գումարները։
Եթե պիտի շահագործվեր Ամուլսարը, ինչի՞ համար էին այն շահարկումները, որոնք շարունակվեցին գրեթե 7 տարի՝ նյութական ու ոչ նյութական հսկայական կորուստներ պատճառելով երկրին։ Այսքանից հետո էլ կառավարությունը պետական բյուջեի հաշվին ստիպված է երաշխիքներ տրամադրել, որպեսզի ընկերությունը կարողանա հայաստանյան բանկերից 150 մլն դոլարի վարկ ներգրավել՝ ներդրումային ծրագիրն ավարտին հասցնելու ու հանքի շահագործումը մեկնարկելու համար։
Եթե Հայաստանը լիներ ժողովրդավարական ու իրավական պետություն, Նիկոլ Փաշինյանն իր այդ ելույթից հետո կվերադառնար ոչ թե Կառավարության շենք կամ կառավարական կեցավայր, այլ կհայտնվեր ԱԳՆ-ի անմիջապես հարևանությամբ գտնվող Գլխավոր դատախազությունում՝ իր իսկ առաջարկած հայեցակարգի տրամաբանությամբ հարուցված քրեական գործի շրջանակներում։
Ռուս ռազմական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինը «168 Ժամի» հետ զրույցում ասաց, որ սերտ հարաբերություններ ունեցող գործընկեր երկրները սովորաբար տարեսկզբին իրականացնում են բարձրաստիճան շփումներ և քաղաքականության որոշակի համաձայնեցումներ ձեռք բերում տարվա կտրվածքով։
Հարցը՝ Նիկոլ Փաշինյանի հոգեբանական բարդությունները կվերացնեն ադրբեջանցի՞, թե՞ թուրք վարորդները, վաղաժամ է․ մինչ այդ պետք է համոզվել հոգու առկայության հարցում։
Ոչ պակաս կտրուկ բարձրացրել են գույքահարկը։ Գույքահարկը, որը գնում է համայնքային բյուջե, մեծապես ազդել է տեղական բյուջեների եկամուտների վրա։ Միայն Երևանում գույքահարկի բեռի ավելացման արդյունքում ընդամենը 3 տարում այդ հարկատեսակի մուտքերը 4 անգամով աճել են։ Աճել են քաղաքացիների ու հարկատուների գրպանի հաշվին։
Պատճառահետևանքային կապի անտեսումը գրեթե միշտ եղել է հայկական քաղաքական իրականության գլխավոր արատը։ Բայց նաև, իսկ գուցե առաջին հերթին՝ դա է հանգեցրել այսօրվա ողբերգությանը, երբ որպես հետևանք հանդես եկող ամենամեծ քաղաքական արատը դեռևս հաջողությամբ պայքարում է Հայաստանի, հայկականության սկզբնապատճառների, ակունքների դեմ՝ վստահ լինելով, որ առանց պատճառի նոր իրականությունում ինքը մնալու է միակ հետևանքը։
ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը փետրվարի 25-ին աշխատանքային այցով Թեհրանում էր, որտեղ մի շարք հանդիպումներից հետո նաև համատեղ ասուլիս ունեցավ իր իրանցի գործընկեր Աբբաս Արաղչիի հետ։
Պարզ է, որ Փաշինյանը գիտակցում է իր քայլերի այս հակասականությունը և «Իրական Հայաստանի» գաղափարախոսության իր՝ ներքին կամ այլոց՝ արտաքին մտասևեռումն իրականացնելու ճանապարհին կարող էր որոշում ստորագրել ընդհանրապես Ազգային անվտանգության ռազմավարություն չունենալու մասին։
Իշխանությունները ժողովրդի գլխին ինչ խաղ ասես՝ խաղում են, ասում են՝ ժողովրդի համար ենք անում։ Իրենց աշխատավարձերը բարձրացնում են, ասում են՝ ժողովրդի համար ենք անում, անում ենք, որ կաշառք չվերցնենք։ Տրանսպորտը թանկացնում են, հարկերը բարձրացնում են, ամեն ինչ թանկացնում են, ասում են՝ ժողովրդի համար ենք անում։
Պետական պարտքն այնքան են թանկացրել, որ հասցրել են առևտրային վարկերի տոկոսներին։ Ու դրա, ինչպես նաև՝ պարտքի կրկնապատկման պատճառով կառավարության պարտքի միայն տոկոսավճարները կազմում են տարեկան շուրջ 1 մլրդ դոլար։ Այնտեղ են հասցրել, որ բյուջեի հարկային եկամուտների 13-14 տոկոսը գնում է պարտքի միայն տոկոսները մարելուն։
Անցած տարվա պետական բյուջեի կատարումը «բարեհաջող» տապալելուց հետո, իշխանությունների աչքը վախեցել է։ Ֆինանսական տարին դեռ նոր-նոր սկսած, հարկերի գերակատարումներով երբեմնի հպարտացող կառավարությունը, տարեսկզբին հայտարարեց բյուջեն ճշգրտելու ու նվազեցնելու մասին, հատկապես՝ եկամուտների մասով։
Անցած տարի, երբ իշխող վարչախումբը, արհամարհելով տարբեր տեղերից հնչող մտահոգությունները, բազմաթիվ ոլորտներում շըփ-թըփ անելով՝ օրենքներ էր փոխում ու ավելացնում էր բիզնեսի հարկային բեռը, մեծացնում էր քաղաքացիների ֆինանսական ծանրաբեռնվածությունը, հավանաբար չէր սպասում, որ կարող է հայտնվել հասարակական այսպիսի դժգոհությունների ալիքի տակ։ Այսօր, սակայն, դա իրողություն է։
Առաջիկա արտահերթ հնարավոր կամ հերթական ընտրություններից առաջ կրկին քաղաքական դիսկուրսում հայտնվել են ծանոթ կաղապարները, որոնցով, ի թիվս այլ մանիպուլյացիաների, մերձիշխանական քարոզչությունն ապահովում է փաշինյանական իշխանության ամրությունը։
Այս օրերին աշխարհն ականատես է հիրավի պատմական, բեկումնային աշխարհաքաղաքական զարգացումների, որոնք ծավալվում են Ռուսաստանի, Միացյալ Նահանգների նոր վարչակազմի, Ուկրաինայի ղեկավարության ու եվրոպական երկրների առաջնորդների միջև՝ մի շարք այլ առանցքային դերակատարների ներգրավմամբ։
Իրականությունն այն է, սակայն, որ «ինքնիշխանության ու անկախության համար» պայքարող գործող իշխանությունն ամենամեծ հարվածն է հասցրել Հայաստանի իրական ինքնիշխանությանն ու անկախությանը և դա հասցրել է՝ Արցախից նախ գաղափարապես հրաժարվելով, ապա՝ ֆիզիկապես հանձնելով այն։
Գումարները գնացել են տարբեր երկրներ, բայց ամենախոշոր փոխանցումները եղել են Արաբական Միացյալ Էմիրություններ։ Հայաստանից այդ երկիր անցած տարի 880 մլն դոլարի արտահոսք է արձանագրվել։ Ավելի շատ, քան 2023թ.։
Քաղաքական պայքարը Հայաստանում կարող է հաջողություն ունենալ նաև, իսկ գուցե միայն՝ այն դեպքում, երբ համարժեք կլինեն իշխանական ու ընդդիմադիր համակարգերի առաջնահերթությունները։ Հակառակ դեպքում ընդդիմության կամ դրա մի մասի «փոքր հաղթանակներն» անխուսափելիորեն օգնելու են պետության մեծագույն պարտություններին, որոնք արձանագրվելու են իրենց իսկ առաջնահերթությունների հարցում իշխանությունների հաղթանակների արդյունքում։
«Ուշադրություն հրավիրեմ այն հանգամանքի վրա, որ Ադրբեջանը նաև չի ցանկանում ռուսական միջնորդություն, հետևաբար՝ նաև նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի համաձայն՝ ռեգիոնալ ապաշրջափակում։ Ադրբեջանը նաև վստահաբար նախընտրում է Հայաստանի տարածքով կապվել Նախիջևանին, սակայն ընդհանուր առմամբ ռեգիոնում կոնսենսուս չկա։ Դա է պատճառը, որ Ադրբեջանի հարաբերությունները լարված էին Իրանի հետ, ներկայումս էլ՝ Ռուսաստանի հետ, այսինքն՝ ռեգիոնում ակտիվ գործընթացներ են»,- նման կարծիք հայտնեց վերլուծաբանը։
Փաշինյանի ներկայացրած բոլոր թեզերը՝ առանց բացառության, մեծ գովասանքի են արժանանում թուրքական քաղաքական, փորձագիտական շրջանակներում, թուրքերը խոստովանում են, որ երազել անգամ չէին կարող Թուրքիայի շահերն այսքան հետևողականորեն առաջ մղող Հայաստանի ղեկավարի մասին։ Այսինքն՝ Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի «իրական ինքնիշխանությունն ու անկախությունն» ամբողջությամբ ենթարկեցնում է թուրքական տիրապետությանը, ինչը հօդս է ցնդեցնում նրա «գաղափարական տրանսֆորմացիայի» մոտիվացիայի մասին առասպելը։
Մարդը, ում իշխանության ժամանակաշրջանում և ում իշխանության, ամենաքիչը, անփութության պատճառով հայ ժողովուրդը վերջին հարյուր տարվա ընթացքում ամենաշատ նահատակներն է ունեցել, այլևս չի ուզում նահատակ լինել։ Ու դա ասում է այնպես, կարծես մոտ 5000 նահատակները զոհվելու անդիմադրելի ցանկություն ունեին, մինչդեռ ինքը, ահա, հասկացել է, որ ապրելն ավելի լավ է, քան նահատակվելը։
«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս արևելագետ Ստանիսլավ Տարասովն ասաց, որ Թրամփի վերջին որոշումները սպասելի էին՝ հաշվի առնելով իր դիրքորոշումն Իրանի, ինչպես նաև վերաբերմունքն Իսրայելի նկատմամբ, սպասվում էին նման որոշումներ։ Սակայն, ըստ նրա, պետք է հաշվի առնել, որ ԱՄՆ նոր վարչակազմը դեռ շեշտը դնում է որոշումների աղմկահարույց գործոնի վրա, իսկ դրանց իրագործելիությունն ու հնարավոր ազդեցությունը շարունակում է կասկածելի մնալ։ Սակայն, նրա խոսքով, թե Իրանի դեմ ամերիկյան որոշումները, թե առաջարկները Գազայի հատվածի վերաբերյալ ակնհայտորեն ուղղված են մերձավորարևելյան մեծ տրանսֆորմացիաների՝ ի օգուտ Իսրայելի։