Սահմանադրական բարեփոխումների քարոզարշավը թևակոխում է եզրափակիչ փուլ: Մոտ 2 շաբաթ անց՝ դեկտեմբերի 6-ին, կկայանա հանրաքվեն: Որքան էլ «այո»-ի կողմնակիցները պնդում են, որ սա իշխանության և ընդդիմության մենամարտ չէ, այլ երկրի ապագայի խնդիրն է դրված, «ոչ»-ի կողմնակիցներն անդրդվելի են՝ սահմանադրական փոփոխությունների բուն նպատակը ռեժիմի վերարտադրությունն է: գսկ ի՞նչ է սպասվում Հայաստանին հանրաքվեից հետո:
Եկեք ամփոփենք` ինչ է ասում նախկին նախագահը։ Ռ Քոչարյանը հերթական անգամ բավականին թափանցիկ ակնարկում է, որ ինքը պատրաստ է տեր կանգնել «անտեր մնացած զանգվածին»։ Պատրաստ է բոլոր առումներով, այդ թվում` ֆիզիկապես։
«Ըստ էության, նոր տարբերակից ակնհայտ է, որ Արևելյան գործընկերությունը փորձելու են բարեփոխել։ Կարևոր է, որ հիշատակում կա անվտանգության բաղադրիչի մասին, ինչը ես մեծ առաջընթաց կորակեի։ Ներկայումս դժվար է պատկերացնել, թե այս ծրագրի շրջանակում ինչ համագործակցություն կարող է լինել ԵՄ-ի և ԱլԳ երկրների միջև անվտանգության ոլորտում, բայց դրական է, որ այդ մասին քննարկումներ, բանակցություններ են ընթանալու»,- ասում է վրացի փորձագետը։
Քաղաքական գործունեության հետ կապված ծրագրեր այս պահին չունեմ, քանի որ ուրիշ առաջնահերթություններով եմ ղեկավարվում: Քո երկրին օգտակար լինելու համար, ինչպես արդեն նշեցի, պարտադիր չէ քաղաքականությամբ զբաղվել: Բայց չեմ բացառում, որ հանգամանքներով պայմանավորված՝ դա կարող է միշտ լինել:
Ռ. Քոչարյանի հարցազրույցից կարելի է տասնյակ հետևություններ անել, փորձել գտնել ներքին ու արտաքին տարբեր բևեռներին ուղղված զանազան ուղերձներ: Այդ հարցազրույցում կա ամեն ինչ, բացի ազնվությունից ու պատասխանատվությունից:
Միայն այդքան բարի ու հոգատար անձը կարող է հոր հանդեպ անարդարության մասին լուրն առնելուց հետո վերցնել ինքնաձիգն ու… Շարունակությունը հայտնի է։ Հարգելի իրավապահներ, հոր թասիբը պահելը ևս հայտարարեք ՀՀ քաղաքացու բնականոն իրավունքի անքակտելի մաս։
Ֆիլմի թեման կոնֆլիկտն է, իսկ ասելիքը համամարդկային է: Բացի այդ, կարծում եմ՝ չափազանց արդիական թեմա է: Մտածեցի, որ նման թեման և նման պատմությունն ավելի հավաստի, սցենարին ավելի հոգեհարազատ կներկայացվի, եթե այն ստեղծվի միջազգային համագործակցության արդյունքում: Ցանկությունս էր արցախյան թեմատիկայով այս ֆիլմում անպայման ընդգրկել օտարազգի պրոֆեսիոնալ դերասանների ևս: Այս իմաստով աշխարհագրությունը բավական ընդարձակ է: Ֆիլմում մեզ հայտնի հայ դերասաններից բացի՝ նկարահանվել են դերասաններ Իրանից, Լիտվայից, Հունաստանից,ԱՄՆ-ից, Ռուսաստանից:
Մեր զրուցակիցն ասաց, որ հակաբիոտիկների նշանակումը պետք է որոշվի անհատական մեթոդով, միայն բժշկի ցուցումով:
Հարցին, թե դոլար-դրամ փոխարժեքի տատանումների պատճառով հաջորդ տարվա արտաքին պարտքի սպասարկման հետ կապված ռիսկերը չե՞ն մեծանում, ՀՀ ֆինանսների փոխանարար Պավել Սաֆարյանը պատասխանեց. «Դա կախված է նրանից, թե տատանումներն ինչ չափով կլինեն»:
Ծեծից հետո գալիս է, երբ մտնում է ներս (վկաներն այդպես են պատմում), ասում է՝ էս անասուններն իմ հետ էս ի՞նչ արեցին… երևի շատ ուժեղ ծեծած են եղել: Դրանից հետո պառկում է քնելու, ասում են՝ այնտեղ հայհոյանք էլ է տվել»:
«Առաջին ֆունդամենտալ քայլն այն է, որ երեխան ներսից հետաքրքրություն դրսևորի գիտության նկատմամբ, դրանից հետո նա այնպիսի ոգևորությամբ ու արդյունավետությամբ կսովորի, որ էլ որևէ մեկի միջամտության կարիքը չի էլ լինի»։
ՀՀ Կարմիր գրքում գրանցված «Մատնունի ծիրանավոր» (Potentilla porphyrantha) հազվագյուտ բուսատեսակի մի մասի պահպանության համար ծախսվելու է ավելի քան 500000 ԱՄՆ դոլար։ Ծրագիրն իրականացնելու է «Գեոթիմ» ՓԲԸ-ն` համագործակցելով «Լիդիան Ինթերնեյշնլ» ընկերության, ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Բուսաբանության ինստիտուտի, Treweek Environmental Consultants ընկերության (Մեծ Բրիտանիա) և Քեմբրիջի համալսարանի (Մեծ Բրիտանիա) Բուսաբանական այգու հետ։
Ճիշտ են ասում, որ պատմությունը կրկնվում է։ Ընդ որում, Հայաստանի պարագայում այն կրկնվում է ոչ թե` 100 կամ 1000 տարին մեկ, այլ ավելի արագ` 10 տարին մեկ։ Փորձեք ետ գնալ 10 տարով և վերհիշել` ինչ էր կատարվում ՀՀ ներքաղաքական դաշտում 2005 թվականի նոյեմբերին։
«Չեմ կարծում, որ Ֆրանսիան ամենաթույլ օղակն էր։ Պարզապես, ըստ իս, Ֆրանսիան թիրախ դարձավ տարբեր պատճառներով։ Առաջին պատճառն այն է, որ Ֆրանսիան շատ ավելի ակտիվ քաղաքականություն սկսեց վարել Միջին Արևելքում վերջին տարիներին»,- ասում է Կենտրոնական Ֆրանսիայի տարածաշրջանային խորհրդարանի պատգամավոր Հիլդա Չոբոյանը:
Սահմանադրական բարեփոխումների քարոզարշավում իշխանության, ընդհանրապես «այո»-ի կողմնակիցների քարոզչական հիմնական թեզը կառուցված է այն դրույթի վրա, թե «որքան վատն է կյանքը հիմա Հայաստանում, և որքան լավն այն կդառնա սահմանադրական փոփոխությունների ընդունումից հետո»:
«Ռուսաստանը, ըստ էության, չի կարող անել այն, ինչ ցանկանում է։ Մշտապես անհրաժեշտ է թույլտվություն ՀՀ իշխանություններից։ Օրինակ, հիշեք 2008թ. Ռուս-վրացական պատերազմը. հայաստանյան օդային տարածքը Վրաստանի դեմ ռազմական գործողությունների համար չօգտագործվեց, քանի որ Երևանը Մոսկվային չթույլատրեց օգտագործել այն»:
«Ես շարունակելու եմ պայքարել արժանապատիվ և բարեկեցիկ ապրելու համար: Չգիտեմ՝ ինչ միջոցներով: Վաղ է խոսել այդ միջոցների ու գործողությունների մասին: Բայց քանի իմ ընկերները բանտախցերում, ճաղավանդակների ետևում են գտնվում, ես հանգիստ նստել չեմ կարող»:
Հայաստան եկող տրանսֆերտների մեծ մասը` շուրջ 75%-ը, ոչ առևտրային նպատակով է։ Այսինքն, սա կոնկրետ այն գումարն է, որը դրսում աշխատող հայերն ուղարկում են ՀՀ-ում ապրող իրենց հարազատներին` «յոլա գնալու» համար։ Ու սա այն գումարն է, որն ուղղվում է անմիջապես սպառմանը, քանի որ խնայելուն չի բավականացնում։
«Մինսկի խմբում ՌԴ դերակատարությանը վտանգ, այսպես թե այնպես, չի սպառնում, սակայն Մոսկվան բաց չի թողնի միակողմանի գործողությունների իրականացման որևէ առիթ` դրա առաջացման դեպքում»:
Առջևում Սահմանադրական հանրաքվեն է: Առաջ՝ դեպի ընտրատեղամասեր: Կամ՝ հետ՝ դեպի փողոցներ: Եթե ազնիվ չենք, ընթացքի ուղղությունը կարևոր չէ, քանի որ անազնիվ ճանապարհը տանում է դեպի փակուղի:
Դժվար է ասել` ԿԲ այս քայլերն ի՞նչ արդյունք կտան, և արդյոք ԿԲ-ն կշարունակի՞ թուլացնել պայմանները։ Ամեն դեպքում ակնհայտ է, որ անկախ լավատեսական կանխատեսումներից` բոլորը պատրաստվում են դժվար ժամանակների։
«Ոչ մեկը չի ասում, որ կարելի է խախտումներ անել, ես դրա ջատագովը չեմ։ Ես ասում եմ` մարդկանց արդյունավետ իրավական պաշտպանության միջոցների հնարավորություն տվեք, որոնք այս հարցով հազար ու մի խնդիր կլուծեն»,- ասում է Էդմոն Մարուքյանը։
«Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման համար Ռուսաստանը քայլերի է դիմելու, դրանք չեն լարվելու, Վրաստանի հետ Ռուսաստանը գործընթացի մեջ է, որը կտևի երկար, բայց առանց լարվածության օջախների, քանի որ դա այսօր ամենևին էլ ձեռնտու չէ Ռուսաստանին։»
Սահմանադրական փոփոխությունների քարոզարշավի մեկնարկից սկսած՝ իշխանությունը հետևողականորեն առաջ է մղում այն գաղափարը, որ այդ փոփոխությունները խաղաղ իշխանափոխության հնարավորություն են ստեղծում:
Հրապարակված թվերը պակաս արժանահավատ են, քան բարոն Մյունհաուզենի պատմությունները։
«Մենք, 100 տարի է, լացում ենք, բայց դրանից 1 տարին չենք ներդրել` համաշխարհային մասշտաբով մեր մշակույթն աշխարհին ցույց տալու համար։ Սա է խնդիրը։ Աշխարհի մեծ քարտեզի վրա համաշխարհային մասշտաբով մենք մեզնից ոչ մի բան չենք ներկայացնում` որպես երկիր»:
«Մեզ բախում պե՞տք է, մեզ պե՞տք է, որ իրար ատենք, ճամբարների բաժանվենք: Ի՞նչ կապ ունի` ես Հանրապետական եմ, մյուսը` «Բարգավաճ», թե՞ ՀԱԿ: Բոլորս մի ազգի ծնունդ ենք, ի վերջո, պետք է հրաժարվենք այդ վայրի, կիսաֆեոդալական կարգից»,- ասում է Էդուարդ Շարմազանովը:
«Կառավարության այն որոշումը, որին իրենք հղում են կատարում, նախևառաջ վերաբերում է ոչ թե արտաքին թաղանթապատում ունեցող ապակիներին, այլ ընդհանուր ապակիների լուսաթափանցելիությանը: Բացի այդ՝ այն, ըստ էության, վերաբերում է արտադրությանը»,- ասում է փաստաբան Արտավազդ Կիվիրյանը:
Ո՞ւր գնալ հանգստանալու։ Հայաստանցի ընտանիքներն այս հարցն իրենց տալիս են տարվա մեջ հիմնականում 2 անգամ։ Առաջին անգամ, երբ ցանկանում են մեկնել ամառային հանգստի, իսկ երկրորդ դեպքում` Ամանորից առաջ։
«Ոչինչ չի փոխվել այս առումով, իսկ Հայաստանն իր «դեմ» կարծիքն այս մասին արտահայտել է բավականին վաղուց։ Լծակների մասին պետք չէ խոսել, որովհետև լրջորեն նման առաջարկ ոչ մեկը չի անի առաջիկայում կրկին»,- ասում է Վադիմ Դուբնովը:
