Քարաքոսը ռուսերեն «Лишайники» բառի թարգմանությունն է, որը վատ բառ է, ու վերջերս գիտական խմբի հետ հենց դա էինք քննարկում, որ բառը լավ կլիներ փոխվեր, որովհետև այն լավ բան է բնության ու մարդկության համար, բայց «քոս» բառը հիվանդության հետ է կապում։
168.am-ի զրուցակիցն օպերային երգիչ (բաս), սարկավագ Հովհաննես Ներսեսյանն է։
Միշտ ցանկացել եմ մասնակցել The Voice-ին, բայց թե ի՞նչ պետք է երգեի, չգիտեի։ Սա՝ 18 տարեկանում։ Բայց 10 տարի անց, երբ մեծացա, արդեն մտածեցի, թե ինչ կարող եմ անել։ 2021թ․ սկզբին, 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, երբ ոչ ոք Ֆրանսիայում չգիտեր, թե ինչ է կատարվում Հայաստանում, որոշեցի մասնակցել մրցույթին ու երգել հայերեն, որովհետև շատ զայրացած էի։ Մի քանի երգ ուղարկեցի, ու միանգամից համաձայնեցին։ Մրցույթի մասնակցելու արդյունքում միանգամից 7 միլիոն դիտող իմացավ Հայաստանի ու այնտեղ կատարվողի մասին։ Շատ էին գրում, հարցնում, թե ի՞նչ է կատարվում Հայաստանում, ու ես հորդորում էի այցելել ու սեփական աչքերով տեսնել։
«Արևմտյան Նեղոսի տենդը մեզ համար նորույթ էր, չնայած, կարելի է ասել` պատրաստ էինք դրան, քանի որ ՀՎԿԱԿ-ն արդեն հայտնաբերել էր մոծակների առկայությունը, որոնք փոխանցում են վիրուսը։ Բայց կոնկրետ վարակված մարդիկ չունեինք։ Ասեմ, որ հիվանդությունը 80 տոկոս դեպքերում առանց ախտանշանի է, իմուն համակարգը կարողանում է պայքարել։ Սակայն, երբեմն ցածր իմունիտետի դեպքում ուղեկցող ծանր հիվանդությունների ժամանակ ընթացքը կարող է բարդանալ։ Բարդությունները, որոնց առնչվում ենք, ուղեղի թաղանթի բորբոքումն է` անցումով դեպի ուղեղի հյուսվածք»
Վահանաձև գեղձի բոլոր տեսակի հորմոնալ դեղերի քիմիական նյութը լևոթիրոքսինն է, անունն է փոխվում՝ ըստ երկրի արտադրության։ Հայաստանում մեկը ֆրանսիական է, մյուսը՝ գերմանական։ Եթե հորմոնը ստանում են սխալ դեղաչափով, իհարկե, վնասում է։ Դրա համար սկզբում կարող է հիվանդին 2-3 ամիս հսկենք, որ հասկանանք, թե իր դեղաչափն ինչքան է։ Հետո տարին մեկ կամ երկու անգամ են հսկում։ Դեր են խաղում քաշը, այլ հիվանդությունները, սթրեսային վիճակները։
Միզաքարային հիվանդությունը տարածված է ամբողջ աշխարհում և Հայաստանում։ Հիվանդության զարգացման, ախտանշանների, բուժման եղանակների մասին զրուցել ենք «Նաիրի» ԲԿ բժիշկ-ուրոլոգ Նարեկ Մելքոնյանի հետ։
«Բազմաթիվ գյուղերում, հատկապես՝ 20-րդ դարում, հանդիպում ենք գերեզմաններից առանձնացված վայրեր, որտեղ թաղվել են երեխաներ»,- նշեց Ավետիս Գրիգորյանը։
Երբ խնդիրներին ավելանում է այտուցը և նկատելի են երակային հանգույցները, և երբ դուպլեքս հետազոտության արդյունքում հայտնաբերում ենք, որ ցողունները և փականներն անբավարար են, բուժման միակ ու արդյունավետ եղանակը վիրահատական բուժումն է։
«Խաղամոլությունը, դրա արդյունքում պարտվելը, վերջիվերջո, հանգեցնում է ինքնասպանության փորձի կամ ինքնասպանության։ Երբ մարդն առավոտյան արթնանում և սկսում է մտածել՝ որտեղից փող ճարի, որ խաղադրույք կատարի, նշանակում է, որ խնդիրը սկսված է»,- ասաց հոգեբանը։
«Խորագիրը տղաս է առաջարկել, բայց սկզբում ինձ համար մի քիչ անսովոր էր, քանի որ մեղմ, հանգիստ մարդ եմ։ Մի քիչ մտածեցի ու հասկացա, որ ճիշտ է։ Ես շատ էմոցիոնալ մարդ եմ ու երբ սկսում եմ նկարել՝ նկարում եմ տպավորություններ, իմ հոգեվիճակը, ընդվզումը։ Երբ բարձրանում եմ արվեստանոց՝ փոթորկուն վիճակը հանձնում եմ կտավին ու հանդարտ իջնում եմ»,- նշեց նկարչուհին՝ ընդգծելով, որ ինչքան էլ տխուր նկար լինի, միշտ ինչ-որ լույս կա։
Գիշերը թշնամին կրակ էր վառում շուրջբոլորը, վախի մթնոլորտ ստեղծում։ Քաոս էր առաջանում։ Երբ տղամարդիկ առանձնանում էին, խոսում էինք, մտածում, որ ծնողներին ուղարկելու ենք, բոլորս մնանք ու չգիտենք՝ ինչ է լինելու։ Չենք սպասել, որ բոլորս դուրս կգանք։ Արդեն ջուր էլ չկար, ֆիլտրներն էլ չէին աշխատում, կեղտոտ էր։ Այն աստիճանի հասավ, որ ստիպված պետք է դուրս գանք, ու ամեն ընտանիքի տերը պետք է հոգսը հոգա։ Պայքարելու իմաստ չկար․ մեկն ասում էր՝ ժամանակավոր ենք դուրս գալիս, մյուսն այլ բան էր ասում։ Իրերը կիսատ հավաքելով՝ դուրս եկանք, հետո այստեղ հասկացանք… Հույս ունեմ, որ առաջիկայում հարցը լուծվելու է։
Այո, ցավոք, երեխաներին ծանրաբեռնում են, մեղք են։ Այսօր երեխան ուզում է կլարնետ նվագել՝ տալիս են ձեռքը, վաղն ասում է՝ չեմ ուզում սա, դաշնամուր եմ ուզում նվագել՝ տանում են։ Ծնողը պետք է կարողանա կողմնորոշվել և հետևողական լինել։ Երեխան խմորի պես է՝ ինչպես շաղես, այնպես էլ կշաղվի։
Ակնեն խնդիր է, որն անհանգստացնում է շատերին։ Սակայն երբեմն լինում են դեպքեր, երբ այն շարունակական բնույթ է կրում՝ բացասաբար ազդելով կյանքի որակի վրա:
Հունիսի 11-28-ն անցկացվել են 2023-2024թթ. ուսումնական տարվա բուհերի ընդունելության երկրորդ փուլի միասնական քննությունները։ Հունիսի 25-ի դիմորդները քննություն են հանձնել՝ «Աշխարհագրություն», իսկ 28-ին՝ «Հայոց պատմություն» առարկաներից։
Հունիսի 11-28-ը անցկացվել են 2023-2024թթ. ուսումնական տարվա բուհերի ընդունելության երկրորդ փուլի միասնական քննությունները։ Հունիսի 25-ին դիմորդները քննություն են հանձնել «Կենսաբանություն» և «Աշխարհագրություն», իսկ 28-ին՝ «Հայոց պատմություն» և «Ֆիզիկա» առարկաներից։
Գրավումը լինում է ոչ միայն տարածքի, այլև արվեստի իմաստով։ Ձեռքները դրել են հայկական գորգերի, խաչքարերի վրա։ Իսկ նրանք, ովքեր ունեն, ասում են՝ հա, դե մեկ է՝ մերն է, ոչինչ։ Ախր գալիս տանում են, ժողովո՛ւրդ, ուշադի՛ր եղեք։ Կամաց-կամաց են անում, համոզելով։ Մեր այս ոչխար հարևանների և մյուս հին ոչխար հարևանների մեջ կա կիրք՝ ունենալ այն, ինչ չունես։ Վիրավորելու համար չեմ ասում, այլ նրա, որ խաշնարած են, չգիտեն՝ ինչ է այգեգործությունը։ Իրենք էլ մեզ ասում են՝ հողագործ։ Համաձայն եմ, թող իրենք մեզ ասեն՝ հողագործ, մենք իրենց՝ ոչխար։
Առաջնային ուռուցքները շատ քիչ են։ Ուռուցքային բոլոր հիվանդությունների մեջ առաջնային ոսկրային ուռուցքները կազմում են ընդամենը 2-2,5 տոկոս։ Երեխաների մոտ հիմա ավելի շատ են հանդիպում, քան մեծահասակների։ Ասեմ, որ մեծահասակների մոտ առաջնային ոսկրային ուռուցքներ գրեթե չենք հանդիպում։
Այստեղ կա մի կարևոր հանգամանք․ նշված բուսաբուժությունը, որ կարծում են՝ այս կամ այն բույսը պետք է խմեն, մենք այս փուլում, այո, օգտագործում ենք դրանց լուծամզվածքները, բայց, որոշել ենք միացությունների կազմը ու փորձում ենք գտնել այն միացությունները, որոնք պարունակվում են բույսերի մեջ ու կարող են ունենալ հնարավոր ամենաբարձր ազդեցությունը՝ մեր կողմից ընտրված թիրախների նկատմամբ, ապա առանձին աշխատել առանձին կոմպոնենտներով․ կամ անջատել բույսերից, կամ փորձել սինթեզել մեկ այլ միացությունից։ Սա բուսաբուժությունից արդեն դուրս է գալիս, որովհետև միացություն է, որը կարող է ունենալ հակաքաղցկեղային ազդեցություն։
Հունիսի 14-ին դիմորդները քննություն են հանձնել «Օտար լեզուներ»-ից։ Միասնական քննության երկրորդ փուլի նախնական արդյունքների վերլուծությամբ պարզ է դարձել, որ «Անգլերեն» առարկայից քննությանը մասնակցելու համար հայտագրվել է 5536 հոգի, մասնակցել է 5362-ը, միջին միավորը եղել է 11․94-ը։
Հունիսի 21-ին դիմորդները քննություն են հանձնել «Հայոց լեզու և հայ գրականություն» առարկայից։ Արդեն կատարվել է միասնական քննության երկրորդ փուլի նախնական արդյունքների վերլուծությունը: Գնահատման և թեստավորման կենտրոնի փոխանցմամբ՝ քննությանը մասնակցելու համար հայտագրվել է 4418 դիմորդ, քննությանը մասնակցել է 4210-ը, միջին միավորը եղել է 12․9-ը։ Դրական միավորի շեմը չի հաղթահարել 661 հոգի կամ մասնակիցների 15,7 տոկոսը։
Կառավարության 2024թ. մայիսի 2-ի նիստում որպես չզեկուցվող հարց հաստատվել է «Նորամուծության և ձեռներեցության ազգային կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի լուծարումը։ Սրա մեջ մտնում է նաև 60 տարի գործող Հայաստանի միակ գիտատեխնիկական գրադարանը։ Գրադարանի էլեկտրոնային քարտարանի ձևավորման բաժնի գլխավոր մասնագետ Մարգարիտա Մանուկյանի փոխանցմամբ` որոշումն իրենց համար անակնկալ է եղել։
Խնդիրը երկու հարթության մեջ պետք է դիտարկել։ Եթե հոդվածը բարձր վարկանիշ ունեցող հարթակում է տպագրվում, դա մեր կողմից խրախուսվում է։ Այլ ճանապարհ չունենք, պետք է տպագրվենք այդ հանդեսներում։ Առանց այն էլ թանգարաններում աշխատավարձը շատ ցածր է, բայց դրամաշնորհային տարբեր մրցույթների ենք մասնակցում և, որպեսզի կարողանանք այն հաղթել՝ մեզանից պահանջում են միջազգային հարթակներում տպագրած աշխատանքներ։
Հունիսի 11-ից մեկնարկել է բուհերի ընդունելության 2024 թվականի միասնական քննությունների հիմնական փուլը։ Քննական առաջին օրը, «Քիմիա»-ից բացի, դիմորդները քննություն են հանձնել «Ռուսաց լեզու» առարկայից։
Հունիսի 11-ից մեկնարկել է բուհերի ընդունելության 2024 թվականի միասնական քննությունների հիմնական փուլը։ Քննական առաջին օրը 1176 դիմորդ գիտելիքը ստուգել է «Քիմիա» առարկայից, 259-ը՝ «Ռուսաց լեզվից»:
Շատ դեպքերում կարող ենք 3 կյանք փրկել։ 100 տոկոսով օգտագործվում է էրիթրոցիտար զանգվածը, որովհետև մեծ պահանջարկ ունի, իսկ պլազման մոտավորապես 30-40 տոկոս է օգտագործվում։
Եթե խոսենք Հայաստանի մասին, ապա այն երկիր մոլորակի սիրտն է: Եթե Հայաստանը վերանա՝ կվերանա ամբողջ մոլորակը: Դրա մասին շատ երկրներ գիտեն ու տիրապետում են այդ ինֆորմացիային: Եվ այն երկրները, որոնք ունեն առողջ գիտակցություն՝ գիտեն, որ Հայաստանին, հայ ժողովրդին չի կարելի ձեռք տալ: Հայ ժողովուրդն ունի մի կոդ, որը ոչ ոք չունի:
Գենետիկ ամրություն ունեցող ժողովուրդներին քանդում են՝ կտրելով արմատներից, հետո փոխում են նրա մշակույթը, սկսում են արժեզրկել, այնպես են անում, որ ուսուցիչները դառնում են շարքային։ Մեր ժամանակ հուզմունքով էինք խոսում ուսուցիչների հետ, իսկ այսօր պատկերը բոլորովին այլ է։ Հեռացնում են նաև խելացի, մտածող, հեղինակավոր մարդկանց, մեկուսացնում են հասարակությունից։ Իսկ եթե ասպարեզում չկա հուզականությունը, արվեստը, բարձր արժեքը, մարդն ի՞նչ է. առավոտյան գնում է աշխատանքի, ստամոքս է լցնում, գիշերը պառկում քնում է։
Մտավորականը պետք է մատնանշի հասարակության և իշխանության թերությունները: Այս սկզբունքով է առաջնորդվում կոմպոզիտոր Ժիրայր Շահրիմանյանը:
Հուշարձանները մեր անցյալի, ինքնության, մշակույթի արտահայտությունն են: Ինչպե՞ս ենք վերաբերվում հուշարձաններին, դրանց պահպանությանը: Այս և այլ հարցերի շուրջ զրուցել ենք հնագետ Արման Նալբանդյանի հետ:
Ի՞նչ է նշանակում՝ եկեղեցին չպետք է խառնվի քաղաքականությանը։ Եկեղեցականը քաղաքացի չէ՞։ Հոգևորականների մեծ մասը փայլուն կրթություն է ստանում, ավելին, քան շատ բուհերում։ Նրանք լուրջ մտավոր խավ են։ Մեր եկեղեցու պատմության մեջ շատ օրինակներ կան․ պետականություն չունենալու պարագայում եկեղեցին՝ որպես քաղաքական միավոր, պահել է մեր մշակույթը, գիրն ու գրականությունը։ Եկեղեցին այնքա՜ն բարեգործություն է արել, որ կառավարությունները չեն արել։
