Հետաքրքրության համար մեկ անգամ օգտագործեցի ու ապշեցի, որովհետև գաղափար տվեցի արհեստական բանականությանն ու ասացի, որ վերամշակի երաժշտությունը ռոքային ոճով, իսկ թե ի՞նչ արեց՝ ուղղակի ապշեցուցիչ էր։ Ինչքան զարգացած համակարգ են ստեղծել։ Զարմանալի էր։ Գաղափարների համար կարելի է օգտագործել, բայց ոչ միշտ։ Կարող է քեզ օգնել, գաղափար տալ։
Թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդությունը (ԹՔՕՀ) միավորում է երկարատև ընթացքով թոքերի քրոնիկ բորբոքային հիվանդություններ, որոնք ընթանում են ժամանակի ընթացքում խորացող շնչառական խանգարումներով:
Սննդային թունավորումն անորակ կամ թունավոր սննդամթերքի օգտագործումից առաջացող սուր հիվանդություն է։ Ախտանշանների, ինքնօգնության և այլ հարցերի մասին զրուցել ենք Ինֆեկցիոն հիվանդությունների ազգային կենտրոնի տնօրեն, վարակաբան Արմեն Օհանյանի հետ։
Լռել է աշխարհը, գուցե ձեռնտու չէ, բայց ժամանակը կամաց-կամաց գալիս է, ու մենք կտեսնենք, որ Հայաստանը նորից վերելք կապրի, նորից կասի՝ սպասեք, ես այսպիսի տիեզերական առաքելություն ունեմ այս աշխարհում։ Շատ ենք լճացել։ Հզոր ենք եղել մեր մշակույթով, ու ուզում եմ, որ այսօրվա մեր կառավարությունը, մարդիկ հասկանան, որ առանց մշակույթի գործիչների՝ մենք ուղղակի կկործանվենք, և դրա համար մեզ մեջք, օգնություն է պետք։ Սա կոչ է, որ մի քիչ հիշեին մեր մասին և հնարավորություն տային։
Հիպնոսն օգտագործվում է որպես մարդու առողջական վիճակի բարելավման և ներքին ուժերի ակտիվացման միջոց: Արդյո՞ք այն կարող է պայքարել դեպրեսիայի, սթրեսի դեմ կամ բժշկել։ Այս մասին զրուցել ենք Խ․ Աբովյանի անվան պետական մանկավարժական համալսարանի կլինիկական հոգեբանության ամբիոնի դասախոս, հոգեբան, հոգեթերապևտ Սիրինա Առաքելյանի հետ։
Պսորիազը երկարատև ընթացքով տարածված մաշկային հիվանդություն է, որը կարող է ախտահարել նաև հոդերը։ Հիվանդության մասին առավել մանրամասն զրուցել ենք մաշկաբան Էդուարդ Ավագյանի հետ։
Պետք է խնայել աչքերը։ Բայց այս դարում ասել, որ համակարգչից պետք է քիչ օգտվեն՝ անիմաստ է։ Պրոֆիլակտիկ կարող են աչքը խոնավեցնող կաթիլներ օգտագործել։ Ամռանը քրտնարտադրությունն ուժեղանում է, հեղուկ շատ ենք օգտագործում, նույնն էլ աչքերի դեպքում է։
Դժվարություններ միշտ կհանդիպեն, բայց մի գաղտնիք կա՝ դու պետք է միշտ աշխատես և որակով բարձր լինես։ Իսկ չար մարդիկ ինչքան ուզում է՝ թող խոսեն։ Կյանքը կարճ է, և զազրախոսները, չեմ պատկերացնում, թե ինչքան են օգնում դիմացինին։
2019 թվականին Հայաստանում առաջին անգամ իրականացվեց լյարդի փոխպատվաստում։ Ո՞ր դեպքում է այն կատարվում, ի՞նչ անել՝ այդ փուլին չհասնելու համար։ Այս և այլ հարցերի մասին զրուցել ենք Աստղիկ ԲԿ վիրաբույժ, ԵՊԲՀ ընդհանուր վիրաբուժության ամբիոնի դոցենտ Հայկ Հարությունյանի հետ։
«Երբ ընկերս առաջարկեց փախչել՝ 19 տարեկանում չէի կարող գիտակցել, որ դրանով կորցնելու եմ հայրենիքը, ընտանիքը և իմ աշխարհը»,- ասում է ամերիկաբնակ արվեստագետ Զադիկ Զադիկյանը։
Պատվաստանյութերի նկատմամբ բացասական վերաբերմունքը միայն ՀՀ-ում չէ։ Հավատացնում եմ, որ առ այսօր մի շարք վարակիչ և ոչ վարակիչ խնդիրների կանխարգելման լավագույն տարբերակը իմունիզացիան է։ Ինֆեկցիոն մի շարք հիվանդություններից մահվան դեպքեր այսօր չունենք կանխարգելման և իմունիզացիայի արդյունքում։ Հայաստանում կա «Գարդասիլ 4»-ը, որը 4 օնկոգեն շտամերից է պաշտպանում։
Վատ կենտրոնացում, կարճաժամկետ հիշողություն, քնկոտություն, հոգնածություն․խնդիրներ, որոնք հանդիպում են նաևդեռահասների շրջանում։ Պատճառների մասին զրուցել ենք «Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոցի» էնդոկրինոլոգ Լուսինե Քալանթարյանի հետ։
Հարթաթաթությունը հանդիսանում է ոտնաթաթի ամենահաճախ հանդիպող խնդիրներից մեկը։ Ոտնաթաթի բնական կամարն իջնում է կամ անհետանում և ներբանի ամբողջ մակերեսով դիպչում հատակին։ Խնդրի մասին առավել մանրամասն զրուցել ենք պոդոլոգ Անուշ Գոմցյանի հետ։
«Շատ ուրախ եմ, որ մեկ նվեր տվել եմ մեր ժողովրդին». «Ծնունդդ շնորհավոր»-ը շատ են սիրում, թող երգեն։ Երևի ամեն ինչ ասվում է երգում։ Լսել եմ շատ ծննդյան երգեր, որ ուզում ես մեկնաբանել՝ ոչինչ չի ստացվում։ Այստեղ ասվել էայն, ինչ պետք է լինի»,- ասում է երգիչ, երգահան, «Արձագանք» խմբի համահիմնադիր Արտավազդ Բայաթյանը:
ԵՊՀ-ում փորձում են մեղվի թույնից հակաքաղցկեղային դեղամիջոց ստանալ, աշխատանքներ են տարվում նաև պապիլոմավիրուսի կանխարգելման ուղղությամբ։ Մանրամասների մասին զրուցել ենք ԵՊՀ Կենսաբանության ֆակուլտետի դոցենտ, ավագ գիտաշխատող Ինգա Բազուկյանի հետ։
Համաձայն Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների՝ մինչև 2050 թվականը շուրջ 2,5 միլիարդ մարդ կունենա լսողության հետ կապված խնդիր, իսկ 700 միլիոնի մոտ կարձանագրվի լսողության կորուստ։ Որո՞նք են լսողության կորստի պատճառները, բուժման ի՞նչ եղանակներ կան։ Այս մասին զրուցել ենք քիթ-կոկորդ-ականջաբան Արայիկ Ղարիբյանի հետ։
«Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտից բացի, պետությունը պետք է հարկային արտոնություններ տրամադրի նաև ինժեներության ոլորտին, որպեսզի այն ևս գրավիչ դառնա»,-ասում է սիրիահայ ճարտարագետ, հայ-ամերիկյան EngineerX ընկերության ինժեներական բաժնի ղեկավար, ինժեներ Էրիկ Կասսաբյանը։
Գոնե օրական մի քանի անգամ հասարակական տրանսպորտում, եթերից պետք է անընդհատ լսեն Կոմիտաս։ Տեսեք, տարիներ հետո մարդիկ ենթագիտակցորեն ի՞նչ պահանջ կունենան։ Պետք չէ հասարակությանը մեղադրել, որ այդպես են ձևավորվել։ Սխալ է ձևավորվել՝ դուք ճիշտը ձևավորեք։
Եթե, օրինակ, պարանոցային հատվածում է, առաջանում է ցավ պարանոցում, դեպի ձեռք խփող ցավ, մկանային ձգում, թուլություն, ծակծկոցներ, թմրածություն։ Ողնաշարի կրծքային հատվածում ավելի հազվադեպ են ճողվածքներ հանդիպում։ Հաճախակի հանդիպում են գոտկային հատվածում, և այդ ժամանակ ցավը ճառագայթում է ոտքով դեպի ներքև, առաջացնում է նաև մկանային ձգվածություն։ Որոշ դեպքերում կարող է առաջացնել զգացողական խանգարումներ, մկանային թուլություն, ընդհուպ մինչև կոնքի օրգանների ֆունկցիայի խանգարում։
Պարանոցի և գլխի շրջանում ուռուցքները գնալով ավելի հաճախակի են դառնում, սակայն դրանց մասին դեռևս քիչ են տեղեկությունները։ Ինչպե՞ս են զարգանում, որո՞նք են ախտանշանները։ Այս մասին զրուցել ենք ՀՀ ԱՆ Վ.Ա. Ֆանարջյանի անվան Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնի Սերգեյ Սեինյանի անվան հենաշարժիչ համակարգի ուռուցքաբանության բաժանմունքի բժիշկ-դիմածնոտային վիրաբույժ Հայկ Բաբայանի հետ։
Աղիքային ցուպիկն այնքան շատ չէ կաթնամթերքի մեջ, ինչքան այլ մթերքները, օրինակ աղացած մսի, թռչնամսի մեջ կա, եթե պահում ենք սառնարանում։ Դրանք կոչվում են սննդածին ինֆեկցիաներ։ Սալմոնելան, օրինակ, բազմանում է այնտեղ, եթե լավ ջերմամշակման չի ենթարկվում մթերքը։ Մեթոդ ենք մշակել վարակիչ բակտերիաների դեմ։
Կարող է մարդու օրգանիզմում ճիճու լինի, ու նա չիմանա այդ մասին, որովհետև հաճախ անախտանիշ է ընթանում, հատկապես, եթե նորմալ իմունիտետ ունեցող անձի հետ գործ ունենք։ Հետևանքը լինում է այն, որ ճիճուներն անընդհատ գրգռելով մարդու իմուն համակարգը՝ բերում են ալերգիաների առաջացման։ Կարող են պարբերաբար լինել մարսողական խանգարումներ, սննդանյութերի և վիտամինների պակաս։
Եթե սակավարյունությունն արագ է զարգացել, արդեն շատ ծանր երևույթ է։ Այն տրավմաների հետևանք է, լինում է ծննդկանների մոտ։ Կարող է արագ սակավարյունություն զարգանալ ու պետք է շտապ ներարկել էրիթրոցիտար զանգված։ Հետևաբար, շատ կարևոր է դոնորության զարգացումը։ Մեր քաղաքացին պետք է հասկանա ու պատասխանատու լինի թե՛ իր, թե՛ շրջապատի համար։ Առողջ մարդը տարվա մեջ ամենաքիչը երեք անգամ կարող է արյուն հանձնել։ Առանց արյան՝ կյանք չկա։ Մենք կարող ենք կորցնել կյանքեր՝ չունենալով համապատասխան խմբի համատեղված արյուն։
«Թութքը հյուսվածք է, որը ձևավորվում է դեռևս սաղմի շրջանում: Այսինքն, դա մի հյուսվածք է, որն ունեն բոլոր մարդիկ: Բայց կյանքի ինչ-որ էտապում՝ կախված որոշակի ագրեսիվ ֆակտորներից, հյուսվածքը սկսում է փոփոխվել և չկատարել իր ֆունկցիան: Այս հյուսվածքը բոլոր մարդկանց հետանցքի շրջանում կա, և իրենից ներկայացնում է արյան դեպք, այսինքն՝ եթե կոնքում, ինչ-որ մի տեղ արյան ճնշումը բարձրանում է, ավելորդ արյունը կուտակվում է այդ խորշիկավոր հյուսվածքներում: Եթե չափից շատ է կուտակվում՝ ձևավորվում են հանգույցներ»:
Ընդհանրապես քնից մեկ ժամ առաջ ցանկալի է դադարեցնել բոլոր տեսակի խաղերը, երեխային բերել հանգիստ դաշտ, գրկել կամ որևէ գործողություն անել, որոնք հանգստացնում են փոքրիկին։ Ցանկալի է թուլացնել տան լուսավորությունը՝ 50-70 տոկոսով։ Պետք չէ միացնել սպիտակ, կապույտ լույսեր, որոնք արևածագի լույսերի նման են։ Կարող են լինել արևամուտին նման լույսեր՝ կարմիր, վարդագույն, մուգ դեղին։
«Ինձ համար ֆիզիկան ամենակարևոր առարկան է, քանի որ պատասխանում է բնության մեջ տեղի ունեցող երևույթներին վերաբերող բոլոր հարցերին՝ ի՞նչ է, ինչպե՞ս եղավ, ինչպե՞ս անել, որ այդպես չլինի։ Այն հնարավորություն է տալիս ճանաչել բնությունը, մեզ շրջապատող աշխարհը և մեր կյանքը դարձնել ավելի լավը»
Առօրյա հոգսերը, սթրեսային աշխատանքը, էմոցիոնալությունն ազդում են մարսողական համակարգի վրա, իսկ նստակյաց ապրելակերպը մեծ ազդեցություն ունի։ Ամբողջ օրը համակարգչի առջև նստած աշխատող մարդկանց մոտ, իրոք, շատ են մարսողական սիմպտոմները, հատկապես փքվածությունը, որովհետև մեր աղիները, օրգանիզմն ամբողջությամբ շարժում սիրում է։ Երբ մենք նստած նք, կոպիտ ասած՝ մեր աղիներն էլ են նստում, իսկ երբ մի փոքր քայլում ենք, աղիների աշխատանքը ևս ատիվանում է։
Հիվանդության առաջացման գործում նշանակություն ունեն բազմաթիվ գործոններ։ Առաջնահերթ նշանակություն ունեն մարդու ապրելակերպը, ծխելը, ալկոհոլի չարաշահումը, ճարպակալումը, ոչ ակտիվ ֆիզիկական կյանք վարելը։ Նշանակություն ունի կարմիր մսի երկարատև օգտագործումը, իսկ արագ պատրաստվող սննդի մեծ քանակությամբ օգտագործումը հանգեցնում է որոշ պրոցեսների ի հայտ գալուն, քաղցկեղի առաջացմանը։
Ինձ համար Մասիս սարն արժեք է։ Ես մշեցի եմ, չեմ կարող մոռանալ ո՛չ Հայրենիքը, ո՛չ Հայոց ցեղասպանությունը։ Իմ մեծ գերդաստանից միայն պապիկս է փրկվել։ Գնամ, այսօրվա իշխանությանն ասեմ՝ ֆինանսավորեք, Արատտայի մասին ֆիլմ եմ նկարո՞ւմ։ Ռեա՞լ եք համարում դա, պարոնայք։
Երկաթի դեֆիցիտով պայմանավորված անեմիաները կարող են տարբեր պատճառներ ունենալ՝ ֆերիտինի իջեցում, միս չուտել, սուրճի շատ քանակի օգտագործում, արյունահոսություններ, բայց անհայտ բնույթի անեմիաները պարտադիր պետք է ստուգվեն հելիկոբակտերի կապակցությամբ, չէ՞ որ այն առաջացնում է գաստրիտ, երբեմն՝ ատրոֆիկ գաստրիտ, այսինքն՝ ստամոքսի գեղձերի տափակեցում, որը բավականին ուշադրության արժանի հիվանդություն է, ինչ-որ տեղ՝ նաև վտանգավոր։
