Աղիքային ցուպիկն այնքան շատ չէ կաթնամթերքի մեջ, ինչքան այլ մթերքները, օրինակ աղացած մսի, թռչնամսի մեջ կա, եթե պահում ենք սառնարանում։ Դրանք կոչվում են սննդածին ինֆեկցիաներ։ Սալմոնելան, օրինակ, բազմանում է այնտեղ, եթե լավ ջերմամշակման չի ենթարկվում մթերքը։ Մեթոդ ենք մշակել վարակիչ բակտերիաների դեմ։
Կարող է մարդու օրգանիզմում ճիճու լինի, ու նա չիմանա այդ մասին, որովհետև հաճախ անախտանիշ է ընթանում, հատկապես, եթե նորմալ իմունիտետ ունեցող անձի հետ գործ ունենք։ Հետևանքը լինում է այն, որ ճիճուներն անընդհատ գրգռելով մարդու իմուն համակարգը՝ բերում են ալերգիաների առաջացման։ Կարող են պարբերաբար լինել մարսողական խանգարումներ, սննդանյութերի և վիտամինների պակաս։
Եթե սակավարյունությունն արագ է զարգացել, արդեն շատ ծանր երևույթ է։ Այն տրավմաների հետևանք է, լինում է ծննդկանների մոտ։ Կարող է արագ սակավարյունություն զարգանալ ու պետք է շտապ ներարկել էրիթրոցիտար զանգված։ Հետևաբար, շատ կարևոր է դոնորության զարգացումը։ Մեր քաղաքացին պետք է հասկանա ու պատասխանատու լինի թե՛ իր, թե՛ շրջապատի համար։ Առողջ մարդը տարվա մեջ ամենաքիչը երեք անգամ կարող է արյուն հանձնել։ Առանց արյան՝ կյանք չկա։ Մենք կարող ենք կորցնել կյանքեր՝ չունենալով համապատասխան խմբի համատեղված արյուն։
«Թութքը հյուսվածք է, որը ձևավորվում է դեռևս սաղմի շրջանում: Այսինքն, դա մի հյուսվածք է, որն ունեն բոլոր մարդիկ: Բայց կյանքի ինչ-որ էտապում՝ կախված որոշակի ագրեսիվ ֆակտորներից, հյուսվածքը սկսում է փոփոխվել և չկատարել իր ֆունկցիան: Այս հյուսվածքը բոլոր մարդկանց հետանցքի շրջանում կա, և իրենից ներկայացնում է արյան դեպք, այսինքն՝ եթե կոնքում, ինչ-որ մի տեղ արյան ճնշումը բարձրանում է, ավելորդ արյունը կուտակվում է այդ խորշիկավոր հյուսվածքներում: Եթե չափից շատ է կուտակվում՝ ձևավորվում են հանգույցներ»:
Ընդհանրապես քնից մեկ ժամ առաջ ցանկալի է դադարեցնել բոլոր տեսակի խաղերը, երեխային բերել հանգիստ դաշտ, գրկել կամ որևէ գործողություն անել, որոնք հանգստացնում են փոքրիկին։ Ցանկալի է թուլացնել տան լուսավորությունը՝ 50-70 տոկոսով։ Պետք չէ միացնել սպիտակ, կապույտ լույսեր, որոնք արևածագի լույսերի նման են։ Կարող են լինել արևամուտին նման լույսեր՝ կարմիր, վարդագույն, մուգ դեղին։
«Ինձ համար ֆիզիկան ամենակարևոր առարկան է, քանի որ պատասխանում է բնության մեջ տեղի ունեցող երևույթներին վերաբերող բոլոր հարցերին՝ ի՞նչ է, ինչպե՞ս եղավ, ինչպե՞ս անել, որ այդպես չլինի։ Այն հնարավորություն է տալիս ճանաչել բնությունը, մեզ շրջապատող աշխարհը և մեր կյանքը դարձնել ավելի լավը»
Առօրյա հոգսերը, սթրեսային աշխատանքը, էմոցիոնալությունն ազդում են մարսողական համակարգի վրա, իսկ նստակյաց ապրելակերպը մեծ ազդեցություն ունի։ Ամբողջ օրը համակարգչի առջև նստած աշխատող մարդկանց մոտ, իրոք, շատ են մարսողական սիմպտոմները, հատկապես փքվածությունը, որովհետև մեր աղիները, օրգանիզմն ամբողջությամբ շարժում սիրում է։ Երբ մենք նստած նք, կոպիտ ասած՝ մեր աղիներն էլ են նստում, իսկ երբ մի փոքր քայլում ենք, աղիների աշխատանքը ևս ատիվանում է։
Հիվանդության առաջացման գործում նշանակություն ունեն բազմաթիվ գործոններ։ Առաջնահերթ նշանակություն ունեն մարդու ապրելակերպը, ծխելը, ալկոհոլի չարաշահումը, ճարպակալումը, ոչ ակտիվ ֆիզիկական կյանք վարելը։ Նշանակություն ունի կարմիր մսի երկարատև օգտագործումը, իսկ արագ պատրաստվող սննդի մեծ քանակությամբ օգտագործումը հանգեցնում է որոշ պրոցեսների ի հայտ գալուն, քաղցկեղի առաջացմանը։
Ինձ համար Մասիս սարն արժեք է։ Ես մշեցի եմ, չեմ կարող մոռանալ ո՛չ Հայրենիքը, ո՛չ Հայոց ցեղասպանությունը։ Իմ մեծ գերդաստանից միայն պապիկս է փրկվել։ Գնամ, այսօրվա իշխանությանն ասեմ՝ ֆինանսավորեք, Արատտայի մասին ֆիլմ եմ նկարո՞ւմ։ Ռեա՞լ եք համարում դա, պարոնայք։
Երկաթի դեֆիցիտով պայմանավորված անեմիաները կարող են տարբեր պատճառներ ունենալ՝ ֆերիտինի իջեցում, միս չուտել, սուրճի շատ քանակի օգտագործում, արյունահոսություններ, բայց անհայտ բնույթի անեմիաները պարտադիր պետք է ստուգվեն հելիկոբակտերի կապակցությամբ, չէ՞ որ այն առաջացնում է գաստրիտ, երբեմն՝ ատրոֆիկ գաստրիտ, այսինքն՝ ստամոքսի գեղձերի տափակեցում, որը բավականին ուշադրության արժանի հիվանդություն է, ինչ-որ տեղ՝ նաև վտանգավոր։
Պետք է ուշադիր լինեն փոքր երեխա ունեցողները։ Շատ մեծ խնդիր ենք ունենում հղիության պատրաստվող կանանց դեպքում։ Պետք է շատ զգույշ լինել։ Գանգատները, փռշտոցները տարբեր խնդիրներ, այդ թվում՝ վիժում կարող են առաջացնել։ Դրա համար ալերգիկ հակումներ ունեցողները ճիշտ կլինի որոշակի ստուգումներ անցնեն, նոր գնան կենդանի պահելու քայլի։
Լեղաքարային հիվանդությանը (խոլելիթիազ) բնորոշ է լեղապարկում, երբեմն՝ լեղածորաններում քարագոյացումը։ Հիվանդության պատճառների, առաջացած քարերից ազատվելու մասին զրուցել ենք մանկական և ընդհանուր վիրաբույժ Գարիկ Առաքելյանի հետ։
Մի տխրություն կա՝ թաքնված այդ մարդկանց մեջ։ Ոչ թե ափսոսանք, այլ խղճի խայթ։ Չեմ մեղադրում գնացողներին, չեմ էլ արդարացնում։ Որ խորանում ես՝ շատ լուրջ խնդիրներ են ունենում մարդիկ, որ գնում են․ կա սկզբունքայնության հարց։ Անդրանիկ սարկավագը, օրինակ, պետության հետ խնդիրներ ունի, իր տունն են քանդում։ Ընկած է բյուրոկրատական քաշքշուկի մեջ։ Մարդ է, ում ձեռքերի վրա պետք է տանեին։ Համառորեն մնում է այստեղ, բայց որ վաղը գնա՝ ոչ մի ձև չեմ կարող մեղադրել։
Ամեն ինչ կոմերցիա է, սակայն, եթե մշակույթի մեջ կոմերցիան մտավ՝ այն վերանում է։ Լուրջ երգիչը պետք է զբաղվի երգարվեստով, որովհետև եթե սահմանափակվենք օպերայով՝ ժամանակ ենք կորցնելու, քանի որ պետք է սպասես, թե քեզ հատկացված դերերգը երբ պետք է կատարես։
Ինֆեկցիոն բոլոր հիվանդություններն էլ ունեն գաղտնի շրջան, և ժամկետները տարբեր են։ Ջրծաղիկի դեպքում 10-21 օր է։ Այսինքն, նվազագույնը 10 օրից կարող է դրսևորվել կլինիկան։ Եթե առաջին ցանից հետո էլի ենք ունենում ցանավորում, որը հնարավոր է 5-7 օրը մեկ, վերջին թարմ ցանից հետո պետք է հաշվենք վարակելի լինելու օրը։ Դրա համար հիվանդների համար հստակ ասել, որ այսինչ օրվանից էլ վարակիչ չէ, չենք կարող կանխատեսել։ Պետք է հետևենք հիվանդության ընթացքին և ֆիքսենք վերջին թարմ ցանային էլեմենտը։
5 ամինոլևուլինաթթու փորձել ենք համակցել գլիկոգլիցերոլիպիդի հետ, քանի որ 5 ամինոլևուլինաթթու ֆոտոզգայուն միացություն է և կիրառվում է ֆոտոդինամիկ թերապիայի և ֆոտոախտորոշման մեջ։ Համակցումը բարձրացրել է գլիկոգլիցերոլիպիդի հակաքաղցկեղային պոտենցիալ ազդեցությունը։
Հաճախ հանդիպող հիվանդություններից է երիկամների կիստան։ Որքանո՞վ է այն վտանգավոր, ինչպե՞ս է բուժվում։ Այս և այլ հարցերի շուրջ զրուցել ենք «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի օնկոուրոլոգիական բաժանմունքի ղեկավար Արման Ծատուրյանի հետ։
Աշուղական արվեստը ժողովրդապրոֆեսիոնալ ստեղծագործական և կատարողական արվեստ է, որը հատուկ է աշուղներին։ Աշուղ են համարվում ժողովրդական այն ստեղծագործողները, որոնք երգի խոսքն ու երաժշտությունը կատարում են որևէ երաժշտական գործիքի նվագակցությամբ (քամանչա, սազ, թառ և այլն)։ Աշուղական արվեստի մասին զրուցել ենք Սայաթ-Նովա» աշուղական երգի վաստակավոր անսամբլի աշուղ Րաֆֆի Հակոբյանի հետ։
Անոթային վիրաբուժության, ինչպես նաև սրտային վիրաբուժության, սրտաբանության և նյարդաբանության մեջ հակախոլեստերինային դեղորայքն անկյունաքարային է։ Շատ հիվանդներ հետազոտությունից հետո տեսնելով, որ թվերը նորմալ են, կարծում են, որ պետք չէ խմել հակախոլեստերինային կամ արյունը ջրիկացնող դեղորայք, սակայն շատ դեպքերում այդ դեղորայքը պարտադիր է և ամբողջ կյանքի համար է։
Խորհուրդ է տրվում օգտագործել առատ հեղուկներ, վիտամիններով հարուստ սնունդ։ Եթե ջերմությունը բարձր է՝ ընդունել որևէ ջերմիջեցնող։ Սակայն, եթե գանգատները պահպանվում են 5 օրից ավելի, ավելանում է խեղդող հազը, անհրաժեշտ է դիմել բժշկի։
Բոլորս էլ ունեցել ենք և ունենք սթրես։ Իսկ ի՞նչ պետք է անել՝ դեմ դիմաց սթրեսին հանդիպելիս՝ դիմադրե՞լ, թե՞ փախչել։ Այս մասին զրուցել ենք հոգեբան Անի Ապիտոնյանի հետ։
Հայաստանում՝ Ռադիոիզոտոպների արտադրության կենտրոնում, առաջին անգամ իրականացվել է ֆտորէթիլթիրոզին ռադիոֆարմ պրեպարատի (18F-FET) սինթեզ։ Ի՞նչ է սա նշանակում, ի՞նչ հնարավորություն է ստեղծում հիվանդություններն ախտորոշելու համար։ Այս մասին զրուցել ենք ՀՀ ԱՆ ռադիոիզոտոպների արտադրության կենտրոնի 18F-FDG սինթեզը ապահովող մասնագետ Դավիթ Արշակյանի հետ։
Կարճատեսին ազատում է մինուս թվից, բայց շարունակում է կրել կարճատես ախտորոշումը և չի ազատվում այն ցուցումներից, որոնք տրվում են կարճատեսներին․ ծանրության բարձրացում, ծննդաբերություն և այլն։ Եթե կարճատեսության աստիճանը բարձր է, ակնահատակում կան խնդիրներ՝ ճաքերի, պատռվածքների տեսքով, ցանցաթաղանթը բարակ է, պետք է հսկել բուժառուին և անհրաժեշտության դեպքում իրականացնել ակնահատակի լազերային ամրացում, որ հետո չունենան այլ խնդիրներ՝ կապված ցանցաթաղանթի շերտազատման հետ։
Հնագիտական արշավախմբի ղեկավար Ավետիս Գրիգորյանի փոխանցմամբ` պատերի շարվածքներում նկատել են վերակառուցումների հետքեր, մասնավորապես՝ քանդակազարդ սրբատաշ բազում քարերի դեպքում։
Նախատոնական կամ տոնական օրերը հաճախ ուղեկցվում են հրավառությամբ և այս ընթացքում շատ են արձանագրվում պայթուցիկների պայթեցման հետևանքով վնասման, անգամ անդամահատման դեպքեր։ Ինչպե՞ս խուսափել դժբախտությունից։ Այս մասին զրուցել ենք Պլաստիկ և ձեռքի վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների թեկնածու, Առողջապահության Ազգային Ինստիտուտի պլաստիկ և վերակառուցողական վիրաբուժության ամբիոնի դասախոս Զաքար Խոջաբաղյան – Գրեթե ամեն տարի, հատկապես դեկտեմբեր-հունվար ամիսներին, լսում ենք […]
Թեթև դեպքերում լինում է գլխացավ, 1-2 անգամ փսխում, վատ ինքնազգացողություն, տնային պայմաններում կարող են պայքարել՝ օգտագործելով C վիտամինով հարուստ սնունդ, հեղուկ, հանգստացնող դեղորայք։ Այս ամենից հետո, եթե վիճակը չի լավանում, անմիջապես պետք է դիմել բժշկի։
Իրականում, երբ վերլուծում ես, հաճախ հասկանում ես, որ չար մարդիկ սիրո պակասի հետևանքով են այդպիսի քայլեր անում։ Ընտանիքում, հասարակությունում սիրված ո՞ր մարդն է նման բաներ իրեն թույլ տալիս։ Իհարկե, չկա այնպիսի մարդ, ում բոլորը սիրում են կամ ատում, բայց դա մեծ ազդեցություն ունի։
Կորվալոլը, Կատվախոտը, Վալերիանան և այդ շարքի դեղերն ազդում են նյարդային համակարգի վրա։ Սրտի բուն պատճառի վրա դրանց ազդեցությունը մինիմալ է։ Եթե առիթմիա է, ինչքան ուզում է՝ նշված դեղորայքն օգտագործի, օգուտ չի ստանա։
Դեմ եմ դրան։ Եվրոպայում Կոնսերվատորիան կենտրոնում է։ Վերջերս եմ դադարեցրել իմ համագործակցությունը Դրեզդենի պետական օպերային թատրոնի հետ, որը քաղաքի կենտրոնում էր՝ Կոնսերվատորիային, թանգարաններին կից։ Մենք աշխարհին տալիս ենք հազարավոր կադրեր։ Տեղանքից չի որոշվելու՝ որակ տալո՞ւ ենք, թե՞ չէ։ Եթե Կոնսերվատորիան տեղափոխեն՝ բոլորիս համար աղետ է լինելու։ Ունենք դասախոսական մեծ կազմ, ովքեր ապրում են կենտրոնում, աշխատում են նաև Օպերայում, Հայաստանի Պետական Ֆիլհարմոնիայում և ընդամենը մեկ քայլով հասնում են այդ բոլոր օջախները։ Ի՞նչ է լինելու այդ մարդկանց հետ, տեղաշարժը կարողանո՞ւմ են ապահովել։ Եվրոպայում նոր համակարգեր ստեղծում են՝ չքանդելով հինը։
Վիրահատության ժամանակ կամ տեղադրելու պահին՝ ցավը բնական է։ Լնդային վիրահատության դեպքում, որպեսզի կարողանանք իմպլանտ տեղադրել, մի քիչ ագրեսիվ ձևով է լինում և առաջիկա 2-3 օրերի ընթացքում սպասվում են ցավեր, այտուց։ Սովորաբար մեկ շաբաթից ցավերն անցնում են, բայց եթե կրկնվում են, ուրեմն այդտեղ ուրիշ խնդիրներ են, որոնք վիրահատության հետ կապ չունեն։ Կամ բորբոքումներ են առաջանում, կամ փափուկ հյուսվածքների, նյարդի վնասվածք է եղել միջամտության ժամանակ։
