2027 թվականից նոր ուզում են սկսել Ակադեմիական քաղաքի կառուցումը, իսկ «Բյուրականի աստղադիտարանը քանի որ ազգային արժեք է, ստույգ չեմ կարող ասել, բայց ոնց որ թե մնալու է իր տեղում։ Բայց ֆորմալ կարող է համարվենք ԵՊՀ ինստիտուտ»,- լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն Արեգ Միքայելյանը։
«Մինչև Բյուրական գալն ու աշխատանքի անցնելն ինձ ոչ մի անգամ չէր հաջողվել Համբարձումյանին նույնիսկ հեռվից տեսնել։ Երազում էի տեսնել նույնիսկ այն ժամանակ, երբ դեռ չէի որոշել կյանքս կապել աստղագիտության հետ։ Բայց ճակատագիրը բարեհաճ գտնվեց իմ հանդեպ՝ տարիներ հետո աշխատեցի նրա հետ։ Երբեմն մտածում եմ, թե ինչքան բան այնպես չէի իմանա, ինչպես գիտեմ հիմա, եթե չլիներ այդ շփումը։
«Մեր ոլորտում և՛ ժողովրդական, և՛ վաստակավոր արտիստի կոչում ստանալու դեպքում աշխատավարձի ինչ-որ փոփոխություն եղել է: Վերջին տարիներին նկատել եմ այդ սուտ, դեմոկրատիկ միտումները, թե բոլորը հավասար են, ոչ մեկը մյուսից լավը չէ: Ամբողջը սեղանային կենացի բնույթի է: Կամ ասում են՝ մեկը գնացել, հայտնի պաշտոնյայի քեֆին երգել է, կոչում են տվել: Գիտեմ, որ նման դեպքերը մաքսիմում 1-2-ն են, լավ, 3-ը: Մնացածն իսկապես այն մարդիկ են, ովքեր նվիրյալներ են, աշխատում են այս երկրի համար: Չեմ ամաչում, այդ թվում՝ ես:
Գաստրիտը ստամոքսի լորձաթաղանթի բորբոքումն է, որը կարող է առաջանալ հանկարծակի կամ աստիճանաբար։ ՀՀ ԱՆ Վ.Ա. Ֆանարջյանի անվան Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնի գաստրոէնտերոլոգ Նինա Մուրադյանի հետ զրույցում փորձել ենք պարզել, թե որոնք են գաստրիտի կամ «изжога»-ի առաջացման պատճառները, ինչպե՞ս կարելի է դրանից խուսափել և ամենակարևորը՝ ինչպե՞ս կարելի է բուժել: – Ի՞նչ է գաստրիտը և ո՞ր դեպքում է […]
«Կան կանոններ, որոնք պահպանելու դեպքում հիանալի տոնական օրեր կունենաք»,- վստահեցնում է ՀՀ ԳԱԱ էկոկենտրոնի սննդի շղթայի ռիսկերի գնահատման կենտրոնի ղեկավար, սննդագետ Դավիթ Պիպոյանը։
Ի՞նչ անել տոնական ուտելիքների հետ․ խուսափե՛ք արագ փչացող բաղադրիչներ պարունակող աղցանների օգտագործումից։ Գնում, տեսնում եք, որ թթվասերով, մայոնեզով աղցան է, ջուրն էլ՝ արդեն տակը․ դուք էլ 6-ին եք գնացել, և հավանականությունը, որ աղցանն առավոտվա 10-ից դրված է, մեծ է։ Աշխատեք օգտվել այն աղցաններից, որոնք բուսական ծագում ունեն․ օրինակ՝լոբով, բանջարեղենային աղցան, որտեղ ձու և արագ փչացող բաղադրիչներ չկան։
«2020-2023թթ. իրականացվել են Տավուշի ամրոցի պեղումներ և ստացվել են կարևոր արդյունքներ: Նորություններ են ի հայտ եկել՝ սկսած ճարտարապետական կառուցվածքներից, հնագիտական իրերի տեսանկյունից»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց հնագետ, Տավուշի ամրոցի պեղումների արշավախմբի ղեկավար Տիգրան Ալեքսանյանը՝ նշելով, որ տեղում նաև փոքր ջրամբար են փաստագրել ու կավե խողովակաշարի մեկ հատված:
«Ճիշտն այն է, որ նեղ մասնագետները պետք է զբաղվեն իրենց մասնագիտական գործունեությամբ: Ճիշտ է, որ լիպոման հեռացնի ուռուցքաբանը: Կոսմետոլոգիական կենտրոններում գոյացությունները հեռացնում են և չեն ուղարկում հյուսվածքաբանական քննության: Դա վտանգավոր է»:
Գոյություն ունեն գլաուկոմայի տեսակներ, որոնց ընթացքում առաջանում են այսպիսի ախտաշաններ, օրինակ՝ տեսողությունը մշուշոտվում է կամ օրվա ընթացքում այն փոխվում է նորմալ տեսողությամբ: Սա լինում է ներակնային ճնշման տատանման դեպքում: Լամպին նայելիս նրա շուրջն առաջանում են ծիածանի գույներով օղակներ: Գլաուկոման հիմնականում փոխանցվում է ժառանգաբար, և եթե հարազատների մոտ հայտնաբերվել է, ապա ցանկալի է, որ տվյալ անձը 40 տարեկանից հետո տարին 2 անգամ անցնի ակնաբուժական հետազոտություն՝ ներակնային ճնշման չափման և տեսադաշտի ստուգման համար:
«Ես զոռով չեմ կարող սիրել տալ այս թանգարանը: Սա հայ ժողովրդի պատմամշակութային ժառանգությունն է: Եթե ամեն ինչ անում են, որ թանգարանը չլինի, չեմ հակադրվելու: Թանգարանը ստեղծելիս ակնկալում էի, որ պետական է դառնալու, ժողովրդինն է լինելու: Այն ժամանակ որ չանեի, հիմա չէի կարողանա, որովհետև գորգը որ բնօրրանից կտրվում է, արդեն թանգարանային չէ»,- նշեց Վարդան Ասծատրյանը:
Ազգային կողմնորոշումը գիտության մեջ այնքան էլ կարևոր չէ, որովհետև գիտնականը պետք է վեր լինի ազգային պատկանելությունից, չեզոք ու արդարացի քննի հարցը, բայց ճիշտ եք. այն ներկայացուցիչները, որոնք ՄԱԿ-ի կողմից ներկայացված էին և սեպտեմբերի 19-ից հետո եկել էին տարածաշրջանում իրողությունը գնահատելու, կարելի է ասել, որ քաղաքականացված հայտարարություն տարածեցին՝ նշելով, որ այդքան էլ բռնության հետքեր չկան, ու զարմացել են, թե ինչո՞ւ է Արցախի ժողովուրդը լքել այն:
Եթե մարդը մտածի 10, 20 տարվա կտրվածքով՝ շատ բաներ կարող է չանել։ Բարձրահարկերն իրար կողքի շարում են, որ փողոցներում կայանելու տեղ չլինի, մարդիկ սթրեսի մեջ լինեն։ Մեզ մոտ սթրեսի մակարդակը տեսեք, ինչքան բարձր է։ Էլի ձեր համար արեք, բայց 20 տարի առաջ նայեք։ Էլ չեմ ասում կանաչ տարածքների նոսր լինելու, ոչ ճիշտ կանաչապատման, էտման մասին։
Ես համարվել եմ աշխարհի ամենաուժեղ ջութակահարը՝ գրանցվելով «Գինեսի» ռեկորդների գրքում: Ներկայացրեցի տարբեր դարաշրջանի 59 ստեղծագործություն, այդ թվում՝ հայկական, և ձեռք բերեցի նոր համակարգ, որը հնարավորություն է տալիս առանց դադարի նվագել ու մկանների տարբեր հատվածներ թարմացնել: Աննկարագրելի ազատություն ևս ձեռք բերեցի:
Այն ժամանակ ժողովուրդը գրողին ավելի շատ էր ուզում լսել, հավատում էր, բանաստեղծի մեջ տեսնում էր իրեն: Իսկ հիմա ինչ-որ բանից հոգնած է, դա վտանգավոր է: Անտարբերություն կա ամեն ինչի, անգամ ազգային արժեքների նկատմամբ: Աաում է հայ մեծանուն բանաստեղծ Հովհաննես Շիրազի կրտսեր որդին՝ նկարիչ Վանանդ Շիրազը, ում հետ զրուցել ենք հայրիկի, մշակույթի, մտավորականների լռության և այլ հարցերի մասին։
Եթե չկա նյութափոխանակության խնդիր, ավելորդ քաշ, չի կարող, բայց արդեն եղած դիաբետի դեպքում լավ չէ: Ստացիոնար բուժում ստացող պացիենտների շուրջը նայում ես՝ ամբողջը հյութեր են: Հարազատները հերթով գալիս են՝ մեկը տնական կոմպոտ է բերում, մյուսը՝ բնական հյութեր: Առաջին բանը, որ ասում եմ պացիենտին՝ հավաքե՛ք այս ամբողջ հյութերն ու ուղարկեք տուն: Դրանք ոչ վիտամինի աղբյուր կարող են լինել հիվանդի համար, ոչ էլ ծարավն են հագեցնելու:
Երեխաները խաղալիս անգամ լսում են, մինչ քեզ թվում է, որ նա խաղում է, ու դա նշանակում է, երբ հաղորդում միացված լինի, որի ժամանակ խոսեն երաժշտությունից, թատրոնից, երեխան կսկսի հետաքրքրվել, թե, օրինակ, ի՞նչ է ջութակը, երբ տեսնի, որ ինչ-որ մեկը ջութակ է պատրաստում։
Ցավոք, ունենում ենք դեպքեր, երբ տարբեր պատճառներով հրաժավում են բուժումներից: Դա խելամիտ չէ, որովհետև գալիս է մի պահ, որ, ցավոք, արդեն ստիպված են դիմում: Գուցե չհավատաք, բայց լինում է, որ ընտանիքի անդամները մի կերպ, զոռով բերում են, որովհետև արդեն անհնար է տվյալ մարդու հետ ապրել՝ ուռուցքը սկսում է քայքայվել: Հոտի առկայության և սանիտարական անտանելի վիճակից ելնելով՝ պարզապես հարկադրում են, ստիպում ու բերում բժշկի:
Դասական հոգեբանական պատերազմի ազդեցություն: Երբ ասում ենք՝ հաջորդը Սյունիքն է, չգիտենք՝ դա մե՞նք ենք ասում, թե՞ հակառակորդը: Եթե տվյալ նյութը կիսում են, գրում նյութ, խոսում անկարողության մասին, որ պարտվելու ենք, տարածում ենք զոհի այն բարդույթը, որից ոչ մի կերպ չենք կարողանում դեռ ազատվել: Երբ ասում ենք՝ այսինչ պետությունը մեզ դավաճանեց, սա խոսում է քո ոչ ռեսուրսային լինելու մասին, որ կարողանում են քեզ և՛ օգտագործել, և՛ դավաճանել: Չի՛ կարելի կենտրոնանալ սրա վրա: Ունենք զոհի բարդույթ, որից օր առաջ պետք է ձերբազատվենք:
«Ցավալին գիտե՞ք որն է: Օրինակ, ամերիկահայությունը 1 մլն 700 հազար է, և մոտ կեսը բացարձակ կապ չունի հայության հետ: Նույնը Ռուսաստանում է: Ցույցերով ոչինչ չի լուծվում: Հարցը միասնական աշխատանքով քաղաքական նոր որակ բերելու մասին է: Երբ 1000-2000 հոգով բողոքի ակցիա են անում, գրեթե ոչ մի հեռուստաընկերություն չի անդրադառնում: Ոստիկանությունն էլ գալիս, ճամփադ է ցույց տալիս: Բողոքի տեսակ է, բայց ոչ լիիրավ կերպով պահանջդ տեղ հասցնելու միջոց»:
Մենք շատ անհատական ազգ ենք: Յուրաքանչյուր անձ գանձ է, և դա է կարծես խոչընդոտ հանդիսանում. կարծում է, որ ինքն ավելի խելացի է, քան դիմացինը, և դա է պատճառը, որ շատ անգամ չենք կարողանում միավորվել՝ կարծելով, որ դիմացինը կխաբի քեզ: Պետք է հասկանանք իրար, եսը նվազեցնել, որպեսզի առաջ գնանք: Ես չեմ ուզում, որ անընդհատ սգանք: Փարիզում իմ ամեն առավոտը Հայաստանով է: Ու երբ ռեպորտաժ տեսա, որ արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո մայրերը կրկին զավակ են ուզում պարգևել մեր երկրին, ճիշտ համարեցի համերգ կազմակերպել Երևանում՝ օպերային արտիստների հետ, ու հասույթը տրամադրել այն նորածնին, ով մեր ապագան է:
Սերը դեպի հագուստն ու նկարչությունը, այո, եղել է փոքր տարիքից, որը հետո զարգացրել եմ ու հասել այն կետին, որում հիմա կամ։ Տիկնիկներին փոխարինեցի մարդկանցով, երբ ընտրեցի հագուստի դիզայների մասնագիտությունը՝ աշխատելով մարդկանց հետ և մարդկանց համար։
Պատճառները տարբեր են. կարող է ժառանգական գործոնի առկայություն լինել, սթրեսային իրավիճակ: Վերջին տարիները ապացույցն էին, որ պատերազմի ժամանակ մեր շատ տղաների մոտ սթրեսային իրավիճակով պայմանավորված՝ ախտորոշվել էր կակազություն: Բավականին մեծ աշխատանք տարանք: Խնդիրն ամբողջովին հնարավոր է հաղթահարել. միայն մասնագետը ոչինչ չի կարող անել, աջակից պետք է լինեն ընտանիքն ու կակազություն ունեցող անձը:
Եթե այդքան գումար պետությունը գտնի կամ մեկ այլ աղբյուրից հովանավորներ գտնենք, իհարկե, ցանկալի է նոր դիտակները տեղադրել ավելի բարձր՝ օրինակ, Արագածի վրա կամ քաղաքների լուսավորությունից հեռու վայրում։ Ժամանակին Արցախում բավականին լավ վայրեր էինք գտել։ Արցախը, ի դեպ, շատ լավ աստղակլիմա ունի։
Հայաստանում են ուժային ակրոբատներ Գևորգ և Անդրանիկ Վարդանյանները: Նրանք հանրությանն առավել հայտնի դարձան ռուսական «Փառքի րոպե» մրցույթում հաղթելուց հետո: Առաջիկա ծրագրերի, ակրոբատիկայի, կրկեսի և այլ հարցերի շուրջ զրուցել ենք Գևորգ Վարդանյանի հետ:
Ճիշտն ասած, Ակադեմիական քաղաքի շուրջ պտտվող ամպերն ու խորհրդավորությունն ավելի շատ է, քան իրականում տեղյակ ենք։ Եթե Գիտության կոմիտեից ստացած պատկերացմամբ այնպես է, որ ուզում են լավագույն լաբորատորիաները հավաքել, դրա հիմքի վրա ստեղծել նոր ինստիտուտ, որտեղ գիտնական-ուսանող կապը կլինի առաջին կուրսից՝ դրսի հայ գիտնականների ներգրավմամբ, դա լրիվ այլ բան է, լավ միտք է։
Առօրյայում շատ ենք լսում նևրոզի կամ նևրոտիկ խանգարումների մասին։ Իրականում ի՞նչ է այն, ինչպե՞ս է առաջանում, և արդյո՞ք հնարավոր է խուսափել դրանից։ Այս հարցերի շուրջ զրուցել ենք հոգեբան, հոգեթերապևտ Գրիգորի Բադալյանի հետ։
-Մենք ո՞ւր ենք: Աստված միշտ իր տեղում է: Շատ հեշտ է, երբ քո խնդիրների համար մեղադրում ես Աստծուն: Աստված մարդուն տվել է խելք: Մարդն է պատասխանատու իր արածների, չարածների համար:Հիմա տեսնում ես, թե ինչպես են մարդիկ սոված մնում, ու անհատի ձեռքը ճար չկա.ուզում ես՝ սոցիալական ցանցերում քեզ կոտորի, երբ ամեն ինչ մնում է խոսքի մակարդակի վրա, դա պաթոս է, որը մեզ տասնամյակներով կերել է:
Հուլիսի 8-12-ը Ֆրանսիայի Տուր քաղաքում տեղի է ունեցել Եվրոպական կենսաքիմիկան ընկերությունների ֆեդերացիայի համաժողովը (47th FEBS Congress 2023), որին մասնակցել են Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետի 1-ին կուրսի ուսանողներ Մանե Կուրղինյանը, Մհեր Սարաֆյանը և 3-րդ կուրսի ուսանող Մհեր Կուրղինյանը (միջոցառման ամենաերիտասարդ մասնակիցներն էին)՝ իրենց ղեկավար՝ կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Ռուբինա Հարությունյանի գլխավորությամբ։
Գլխուղեղը, ինչպես մնացած բոլոր օրգանները, սնվում է թթվածնով հարուստ զարկերակային արյունով: Անոթների խցանման կամ վնասման դեպքում զարգանում է ինսուլտ: Հենց այս թեմայի շուրջ էլ զրուցել ենք նյարդաբան, նեյրոինտերվենցիոն վիրաբույժ Ժորա Բաղդասարյանի հետ:
«Նրանց համերգը կազմակերպել է վրացական ինչ-որ կազմակերպություն։ Խումբը սրբապիղծ է։ Նրանք հագնում են հոգևորականի հագուստ, անարգում քրիստոնեական խաչը՝ դրանով սքեյթբորդ քշում։ Իլյա Պրուսիկինի երգերում իշխում է հայհոյանքը, և չեմ պատկերացնում, թե մարդն ինչքան անթասիբ պետք է լինի, որ փող վճարի ու հայհոյանքներ լսի իր հասցեին։ Որ այսպես շարունակվի, էլ ազգ կմնա՞»։
