«Գոյություն ունի մեկ ֆորմատ, դա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ֆորմատն է. միայն այդ ֆորմատը կարող է աշխատել, եթե արևմտյան տերություններ են ներգրավված. ոչ մի ուրիշ ֆորմատ այս տարածաշրջանում չի աշխատելու. դա բերելու է նոր պատերազմի, արհավիրքների»,- բրյուսելյան հանդիպման մասին իր դիտարկումներն ամփոփելով՝ նշեց տնտեսագետը՝ այն համարելով հերթական քարոզչական փուչիկը:
168.am-ի հետ զրույցում «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր, տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը նկատեց. «Վատ է, որ մենք արդեն դարձել ենք աշխարհաքաղաքական խաղերի ու բախումների կենտրոն: Հետևանքները չեն ուշանալու: Եթե դու արգելում ես որևէ երկրի, հատկապես՝ հիմնական առևտրային գործընկեր-երկրի վճարային գործիք քո երկրում, պետք է սպասես հայելանման արձագանք այդ երկրից:
«Հիմնականում բոլոր ենթաինդեքսների առումով ունենք նահանջ,- 168.am-ի հետ զրույցում տնտեսական աղյուսակին անդրադառնալով՝ նշեց տնտեսագետ Լիլիա Ամիրխանյանը՝ այդուհանդերձ, արձանագրելով նաև, որ ԵԱՏՄ ու եվրոպական տարբեր երկրների համեմատած՝ արձանագրվել է նաև իրավիճակի բարելավում,- Չի բացառվում, որ սա հերթական մանիպուլյացիայի առիթը հանդիսանա այս իշխանությունների կողմից: Բայց երբ անջատ ենք դիտարկում ՀՀ ցուցանիշները, ակնհայտ են դառնում անկումային միտումները:
«Սա ծեծված պոպուլիզմ է և մերկապարանոց: «Հարստացիր՝ հարստացրու»-ն արդյո՞ք հնարավոր է ակնհայտ հարկային տեռորի պայմաններում,- շարունակեց մասնագետը ու նորից կրկնեց,- 2022-2023 թվականի տնտեսական աճի վրա իշխանությունն այնքան ազդեցություն ունի, որքան Զամբիայի կամ Չիլիի իշխանությունները»:
«Դու պետք է խրախուսես աշխատատեղերի ստեղծումը երկրի ներսում, հետևաբար՝ անհրաժեշտ է դիֆերենցված հարկային քաղաքականություն. այն ներդրողները, որոնք կստեղծեն ռեալ աշխատատեղեր, որոնք արտադրության ու արտահանման խնդիրներ կլուծեն, նրանց հարկադրույքները պետք նվազեցել, արտոնյալ ռեժիմներ սահմանել: Նման բաների մասին չեն մտածում մեր պաշտոնյաները, այլ փորձում են կոսմետիկ փոփոխություններով, իրավիճակի և ճնշումների ազդեցությամբ, քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով՝ փոփոխություններ կատարել»,- հավելեց տնտեսագետը:
Գեղարքունիքի մարզի բնակիչներն այսօր փակել են Երևան-Մարտունի ճանապարհը. նրանք բողոքում են ՊԵԿ-ի հարկային վարչարարության դեմ, ըստ որի՝ արտագնա աշխատանքի մեկնողներն այլ պետություններում ստացված եկամուտից պետք է եկամտային հարկ վճարեն Հայաստանում:
«Ցանկացած դեպքում, եթե միջազգային բանկը դուրս է գալիս ՀՀ-ից, դա նաև հաղորդագրություն է օտարերկրյա ներդրողների համար,- HSBC-ի վաճառքի մասին իր դիտարկումներում շեշտեց Թադևոս Ավետիսյանը և հավելեց,- Հենց իրենց հաղորդագրության մեջ, երբ նշում են՝ բանկի մասնաճյուղերը տեղափոխում են ավելի հեռանկարային կենտրոններ, դա նշանակում է, որ Հայաստանն իրենց գնահատմամբ՝ հեռանկարային չէ»:
Իշխանությունների հարկային վարչարարության, նոր հարկային բեռի մասին 168.am-ի հարցադրումներին ի պատասխան՝ Աուդիտորների պալատի նախագահ, տնտեսագետ Նաիրի Սարգսյանը պայմանավորեց Բյուջե 2024-ի կատարման մտահոգություններով:
Հայաստանի փաստաբանական համայնքը մտահոգված է Ֆինանսների նախարարության նոր նախաձեռնությամբ, որով նախատեսվում է փաստաբանական ծառայությունների մատուցումից առաջացող շրջանառության հարկը 2024 թվականի հոկտեմբերի 1-ից դարձնել 10 %` ներկայիս 5 %-ի փոխարեն (կրկնապատկել շրջանառությունից առաջացող հարկային բեռը), իսկ արդեն 2025 թվականի հունվարի 1-ից՝ բացառել փաստաբանական ծառայություն մատուցող հարկ վճարողների գործունեությունը շրջանառության հարկի համակարգում:
2024 թվականի ներդրումային տեսլականն աշխարհի ու Հայաստանի համար, մակրոտնտեսական զարգացումները համաշխարհային և տեղական համատեքստում, արհեստական բանականությունն ու բնապահպանական, սոցիալական, կառավարչական սկզբունքների զարգացումը. Ամունդի-Ակբա տնտեսական համաժողովն այս բազմաձև խճանկարի շուրջ էր համախմբել Հայաստանից ու աշխարհի տարբեր կետերից Հայաստան ժամանած գաղափարական առաջնորդներին, ոլորտի փորձագետներին և նորարարներին:
Պետք է ունենանք այնպիսի զարգացած տնտեսություն, որ չվախենանք բաց սահմաններից, որևէ տանդեմի ազդեցությունից. Վարդան Ջհանյան
«Այդ հաշվարկների բացակայությամբ դեռևս շարունակել խոսել սահմանների բացման տնտեսական էֆեկտների մասին՝ իրենց պոպուլիզմի ու կիսատ-պռատության շարունակությունն է»,- նշեց նա, ապա ՊԵԿ նախագահին հակադարձեց, որ բաց սահմանի մասին աքսիոման իրականում թեորեմա է, որն ապացուցման կարիք ունի, իսկ իշխանությունները չեն ապացուցում դա:
«Սա նշանակում է, որ առնվազն 90 տոկոս շահում պետք է հետապնդի: Սա, իրականում, չնայած պարբերաբար մտցվող սահմանափակումներին, խաղերով տարված անձանց համար լրացուցիչ խթան և մոտիվացիա է, երբ գիտես՝ միջազգային ստանդարտներով ապահովված նման պահանջ կա: Կա մտավախություն, որ սա լրացուցիչ շահագրգռություն կդառնա այն անձանց համար, որոնք չեն մտնում նոր սահմանափակումների ներքո»,- 168.am-ի հետ զրույցում պարզաբանեց նա:
Համաշխարհային բանկի՝ «Համաշխարհային տնտեսական հեռանկարների» նոր զեկույցի համաձայն՝ 2024 թվականին համաշխարհային տնտեսական աճը կդանդաղի՝ հասնելով մինչև 2.4 տոկոսի. պատճառը աշխարհաքաղաքական ռիսկերն են՝ տարածաշրջանային տարբեր հակամարտությունները, կլիմայի փոփոխություններով պայմանավորված խնդիրները:
Հայաստանի «հպարտ» քաղաքացիները տարեմուտը դիմավորեցին արդեն ավելացված հարկային բեռով. 2024թ․-ին սեփականատերերը կվճարեն հաշվարկված գույքահարկի արդեն 50 տոկոսը:
Վերջին երկու տարում մայրաքաղաքում անշարժ գույքի ու հիփոթեքային շուկայում էական գնաճ է գրանցվել։ Այս իրավիճակի ռիսկերին վերջերս անդրադարձավ նաև ՀՀ ԿԲ փոխնախագահ Արմեն Նուրբեկյանը։
Վիճակագրական կոմիտեի վերջին տվյալները տեղեկացնում են՝ Հայաստանի տնտեսական աճի տեմպն անընդհատ ընկնում է. 2023թ.-ի երրորդ եռամսյակում Հայաստանի տնտեսական աճը 7.4 տոկոս է կազմել՝ նախորդ տարվա նույն եռամսյակի համեմատ։
«Սոթքը չի աշխատում, հանքերը կիսատ են աշխատում, հանքերի մեծ մասում 50 տոկոս փայատերեր են, ընդերքն օգտագործվում է, բայց այդ գումարները չեն ներմուծվում պետական բյուջե: Ի՞նչ տնտեսական աճի մասին է խոսքը: Իսկ թանկությո՞ւնը… կենսաթոշակը… կիսատ-պռատ խոսք է տալիս մինիմալ զամբյուղ փոխել՝ դա էլ չեն կատարում: Ժողովրդին ո՞ւր են տանում՝ չգիտեմ: Կոմունալ ծախսերը… ով եկավ՝ ջրի գին բարձրացրեց, ով եկավ՝ գազ գին բարձրացրեց, լույսի գին բարձրացրեց… »,- մեզ հետ զրույցում ասում էին մեր հայրենակիցները:
Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը 168.am-ի հետ զրույցում ամփոփեց 2023 թվականի տնտեսական իրողությունները՝ պաշտոնական և ոչ պաշտոնական վիճակագրության մի շարք արձանագրումներով:
«Բժիշկ կա, որ բուժում է հիվանդին, և կան դիահերձողներ, որոնք ևս բժիշկներ են: Վահան Քերոբյանը դիահերձող է»,- «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր, տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը 168.am-ի հետ զրույցում այս համեմատությամբ է անդրադառնում Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանի նախօրեի մի շարք հայտարարություններին:
«Ցորենի ինքնարժեքը ոչ սուբսիդավորվածների մոտ բարձր է, բայց քանի որ այսօր ՌԴ-ում բերքն առատ է և էժան ցորեն է ներկրվում, այստեղ ցորենի շուկայում գին գոյություն չունի. 70-80 դրամ՝ 1 կիլոգրամի համար, ինքնարժեքից ցածր է: Էլ ո՞վ կցանի: Որոնք իրենց հացի խնդիրն են լուծելու, գյուղաբնակները, նրանք են հիմնականում ցանել»,- պարզաբանեց գյուղատնտեսը:
Ատոմ Մարգարյանը շեշտեց՝ տնտեսական աճ կարելի է ունենալ տարբեր ճանապարհներով, իսկ եթե տնտեսական աճն ուղեկցվում է կենսունակ միջին խավի քանակի և նրա տնտեսական ու սոցիալական հզորության մեծացման հաշվին, այն ժամանակի ընթացքում հանգեցնում է «միջին եկամտի ծուղակ»-ի հաղթահարմանը:
Խորհրդարանը հաստատել է 2024 թվականի գլխավոր ֆինանսական փաստաթուղթը. «Բյուջե 2024»-ի համաձայն՝ 2024 թվականին ՀՆԱ-ի 7 տոկոս աճի ապահովման պայմաններում Հայաստանի պետական գանձարանի եկամուտները կկազմեն 2 տրլն 723 մլրդ դրամ:
«Մենք ամբողջությամբ գտնվում ենք ռիսկային դաշտում: Սա նմանվել է մի տեղամասի, որտեղ մեր կամքից անկախ՝ փող է հոսել և ուրախություն է պատճառում բոլորիս, բայց իրականում ունենք տնտեսության վատ կառուցվածք՝ արդյունաբերություն չկա, գյուղատնտեսությունն անհասկանալի վիճակում է»:
«Իշխանությունների քաղաքականությունը պահանջում է կայացրած որոշումների հետևանքների նկատմամբ խիստ պատասխանատվության զգացում, քանի որ ՌԴ հետ քաղաքականության սառեցումը բարձր գին ունի. ո՞վ է վճարելու այդ գինը:
«Վատ ցուցանիշ է: Իրենք ասում են՝ պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցությունն է իջել, բայց ՀՆԱ կառուցվածքն է վատացել,- ասաց նա՝ հավելելով,- Ես Սերժ Սարգսյանի քննադատն եմ եղել, բայց այն ժամանակ թոշակը 29 հազարից դարձել է 40 հազար դրամ, գներն աճել են 12 տոկոս, այս մարդու օրոք 40 հազարից դարձել է 46 հազար դրամ, գներն աճել են 24 տոկոս: Ինձ ասում են՝ չէ, թոշակառուները փառք են տալիս Փաշինյանին. դե եկեք Հայաստանի անունը փոխենք՝ ասենք՝ «գժանոց», ու գնանք այստեղից»:
ՀՀ ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը, ԱԺ մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստում ներկայացնելով «ՀՀ 2024 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, օրերս նշեց՝ 2024 թվականին կապիտալ ծախսերը կկազմեն 695 մլրդ դրամ, ՀՆԱ-ում հասնում են 6,6 տոկոսի. 2023 թվականի նկատմամբ այն աճում է 0,7 տոկոսային կետով:
«Թե՛ նախորդ տարվա բարձր տնտեսական աճը, թե՛ այս տարվա շարունակվող բարձր տնտեսական աճը (իհարկե, նախորդ տարվան զիջող) հիմնականում պայմանավորված է արտաքին գործոնով:
168.am-ի հարցին, թե որքանո՞վ է իրատեսական Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությունը՝ թշնամական երկրների հետ սահմանները բացելու պարագայում ՀՀ տնտեսության զարգացման մասին պնդումը, տնտեսագետ Հրանտ Միքայելյանը կարճ պատասխան տվեց՝ Սիմոնյանի հայտարարությունը բացարձակ սուտ է, իսկ Թուրքիայի հետ տնտեսական հարաբերությունների մասին մտածելը՝ սխալ:
«Մեր տնտեսական ակտիվության հիմքը, լայն իմաստով, պարտքն է, և պետական պարտքի աննախադեպ աճ ունենք, համենայն դեպս, վերջին 5 տարիների դոմինանտ հատկանիշը տնտեսական կյանքի՝ պարտքի ավելացումն է: Պետական և արտաքին, և ներքին պարտքի աննախադեպ աճ է տեղի ունեցել, թեև հարաբերական առումով միշտ ասվում է, որ պարտք-ՀՆԱ հարաբերությունը կառավարելիության տիրույթում է, բայց դա վտանգավոր ռիսկային չէր լինի զարգացած երկրների պարագայում,- շեշտեց տնտեսագետը՝ նկատելով նաև, որ պարտք է ներգրավվել պարտք տալու համար,- Մեր արտաքին արժութային ռեզերվների մի մասը դրված է այլ երկրների և հատկապես՝ ԱՄՆ գանձապետական պարտատոմսերի մեջ»:
