#Սահմանադրական դատարան

«Շատ խնդրահարույց պայմաններում ենք այսօր գտնվում, որովհետև մարդու իրավունքների պաշտապանությունն այն հերթական բնագավառներից է, որի շուրջ հանրության մեջ ծայրահեղ երկբևեռ մոտեցում է ձևավորված,- «Հայաստանը՝ ապօրինությունների խաչմերուկ» թեմայով քննարկման ժամանակ նշեց սահմանադրագետ Գոհար Մելոյանը՝ մանրամասնելով,- Մի կողմից՝ օրվա իշխանությունն իրեն դրոշակ է դարձրել և անհամեստորեն գովերգում է մարդու իրավունքների պաշտպանության մակարդակը դրական ուղեծրում պահելու առումով, մյուս կողմից՝ կա փաստացի իրավիճակ, երբ մարդու հիմնարար իրավունքները պարբերաբար ոտնահարվում են»:

«Իրականում մենք դատարանների դռները մի քանի ժամով փակել էինք արդարադատության դռները բացելու համար»,- այսօր Ազգային ժողովում ահա այս պարզաբանմամբ հանդես եկավ Նիկոլ Փաշինյանը՝ անդրադառնալով 2019 թվականին դատարանները շրջափակելու իր նախաձեռնությանը:

5-րդ շարասյուն փնտրելու իդեա-ֆիքսը Նիկոլ Փաշինյանին հասցրել է նաև դատական համակարգի դռներին՝ ուղիղ և փոխաբերական իմաստով: Այսօր նա Ազգային ժողովում դարձյալ հիշել է 2019 թվականին դատարանների մուտքերը շրջափակելու ակցիան՝ արձանագրումով. «Իրականում մենք դատարանների դռները մի քանի ժամով փակել էինք արդարադատության դռները բացելու համար»: Սակայն Նիկոլ Փաշինյանը հավելել է, որ արդարադատության դռները դեռևս լիարժեք, բավարար չափով […]

Թվում է, թե խնդիրն առավելագույնս պարզ է. դրա մասին Ազգային ժողովի (ԱԺ) իրավաբանական ծառայությունն էլ է բացասական եզրակացություն տվել, Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի կողմից էլ է դիրքորոշում արտահայտվել և անտեսվել ժողովրդավարություն բեմադրող քաղաքական ուժի կողմից: Ուրեմն ինչո՞ւ է ՍԴ-ն հետաձգում գործի քննությունը: Իրականում ՍԴ-ն անելանելի իրավիճակում է հայտնվել, ու հիմա պարզապես ժամանակ է ձգում՝ «երկնքից 3 խնձոր ընկավ» տրամաբանության մեջ հրաշքի սպասումով:

Քաղաքականությունը, չնայած գործընթացային դիտարժանությանը, այդուհանդերձ գնահատվում է արդյունքներով: Դա վերաբերում է նաև քաղաքականության կառուցակարգերին, այդ թվում՝ օրինակ, ժողովրդավարությանը: Թեև ժողովրդավարության ընթացքը (ընտրությունների օրինականություն, քաղաքական ազատություններ և այլն) կարևոր է, այդուհանդերձ դրա վերջնական գնահատականը տրվում է արդյունքներով:

Մյուս տարի՝ 2024թ. հունիսին ավարտվում է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) Հայաստանից ներկայացված դատավոր, նախկին օմբուդսման Արմեն Հարությունյանի պաշտոնավարման ժամկետը, և արդեն սեպտեմբերին ՄԻԵԴ-ում Հայաստանը կներկայացնի այլ դատավոր, քանի որ Արմեն Հարությունյանն իր պաշտոնը ստանձնել է հենց սեպտեմբերին:

Խորհրդարանում վերջին զառանցաբանությունը ՀՀ զինանշանին երբևէ հասցված, թերևս, ամենամեծ վիրավորանքն էր։ Բայց ավելի լայն իմաստով, ՀՀ պետական խորհրդանիշները չեն սահմանափակվում միայն նոմինալ առարկաներով՝ դրոշով, զինանշանով և այլն։ Պետության կարևորագույն, առանցքային խոհրդանիշը նրա սահմաններն են և այդ սահմանների անձեռնմխելիությունը։

Փաշինյանի ներկայիս գործողությունները, բացի դավաճանական, հակապետական լինելուց (ինչպես գնահատվում է քաղաքական հարթությունում), նաև ու առաջին հերթին՝ հակասահմանադրական են։ Հետևաբար՝ նրա գործունեությունը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ՝ երկրում սահմանադրական կարգի տապալում, ինչը, ի տարբերություն քաղաքական որակումների ու գնահատականների, ենթակա է քրեաիրավական խստագույն պատժի՝ դրանից բխող ոչ լիրիկական հետևանքներով։ 

«Բնականաբար, հետևանքը նաև դա պետք է լիներ, որևէ երկիր կուլ կտա՞ր նման վերաբերմունքը… Քայլ անելիս չե՞ն հաշվարկում հետևանքները… Միացյալ նահանգները, Մեծ Բրիտանիան, կամ որևէ այլ երկիր կուլ կտա՞ր…»,-ամփոփեց մեր զրուցակիցը:

Մարտի 24-ին Սահմանադրական դատարանը Սահմանադրությանը համապատասխանող ճանաչեց 1998 թվականի հուլիսի 17-ին ստորագրված՝ Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի կանոնադրությունում ամրագրված պարտավորությունները։

Այսօր ԱԺ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովում քննարկվեց «Հայաստան» խմբակցության հեղինակած Սահմանադրական դատարանի դատավոր Սեդա Սաֆարյանի լիազորությունները դադարեցնելու հարցով Սահմանադրական դատարան դիմելու մասին նախագիծը։ Հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյանն ասաց, որ ՍԴ դիմելու համար Սեդա Սաֆարյանը որևէ արարք թույլ չի տվել, այնուհետև սկսեց օրենքներից մեջբերումներ անել՝ ապացուցելու, որ Սեդա Սաֆարյանը որևէ խախտում թույլ չի տվել։

Իրականում, տեղի ունեցածը մաքուր քաղաքական գործարքի արդյունք է, և ողջ պաշտոնավարման ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանին ծառայություններ մատուցած Քրիստիննե Գրիգորյանին պարզապես հրահանգվել է դիմումը հետ վերցնել, որովհետև այն իշխանությունների համար լուրջ պրոբլեմներ էր առաջացնելու իրենց իսկ գործած սխալների համար, հատկապես այն պայմաններում, որ նրանք ֆետիշացնում են ՀԴՄ-ների հարցը:

«Նույնը ասել եմ միջազգային պայմանագրերի մասին: Այսօր խոսում ենք Խաղաղության պայմանագրի մասին: Պետք է իմանանք, թե իրավական առումով այն որքան է ապահովելու մեր անվտանգությունը»,- ասաց Ալվինա Գյուլումյանը:

«Ախմախություն-մարսողություն» մեխանիզմը Նիկոլ Փաշինյանը կիրառել է նաև արտաքին քաղաքական հարաբերություններում՝ Պուտինին չդիմավորելը որպես «ինքնիշխանության մարմնավորում» ներկայացնելուց ու Եվրամիությանն ուղղված ծաղրից (ձեր առաջարկած օգնության չափ գումար կստանանք մեր մի քանի օլիգարխներին «թափ տալով»)՝ մինչև հակաչինական կրոնաքաղաքական շարժումներին անդամակցություն…  

Եվ այսպես՝ հունվարի 19-ին 168.am-ը հանդես եկավ «Սեդա Սաֆարյանը չարաշահել է պաշտոնական դիրքը. ի՞նչ հետևանքներ կունենա ՍԴ դատավորի արարքը» վերտառությամբ հրապարակմամբ, որտեղ փաստեր էին բերված առ այն, որ 2022թ. դեկտեմբերի 28-ին Սահմանադրական դատարանի դատավոր Սեդա Սաֆարյանը՝ որպես դիմողների ներկայացուցիչ, այսինքն՝ որպես փաստաբան, հատուկ վերանայման վերաքննիչ բողոք է մուտք արել Վերաքննիչ քրեական դատարան Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանի 21.10.2022թ. կայացրած որոշման դեմ:Իր անունից ներկայացրած բողոքով ՍԴ դատավոր Սեդա Սաֆարյանը խնդրել է բավարարել վերաքննիչ բողոքը, վերացնել Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի որոշումը:

Երեկ Ազգային ժողովում (ԱԺ) միայն կառավարող «Քաղաքացիական պայմանագիր» (ՔՊ) խմբակցության ներկայությամբ իրեն էր ներկայացնում Սահմանադրական դատարանի (ՍԴ) դատավորի՝ կառավարության թեկնածուն՝ Մարտի 1-ի գործով տուժողի իրավահաջորդների ներկայացուցիչ, փաստաբան  Սեդա Սաֆարյանը: